МОДДАХОИ ОРГАНИКИ

01.06.2019 4,532 Показы

Моддахои мураккаб (масалан, сафедахо, руганхо, шакар ва гайра), ки организми хайвонот, растанихо ва замбуругхо мавчуд хастанд, моддахои органики номида мешаванд. Молекулахои моддахои органики аз теъдоди сершумори молекулахо иборатанд.

Баъзе аз кислотахои барои Шумо маълум: лимуи, сиркои, мурчаи, туршакй, себй моддахои органикй номида мешаванд.

Хангоми баррасии формулахои онхо маълум мегардад, ки онхо аз теъдоди зиёди атомхо иборатанд. Таври мисол, кислотаи валеряниро бигирем. Формулаи кимиёвии он СН₃СН₂СН₂СН₂СООН или СДСООН. аст.

Агар барои Шумо чолиб аст, пас Шумо метавонед бишуморед, ки дар молекулаи моддаи органикии мазкур чи кадар атомхо мавчуд мебошанд.

Моддаи органикии бароямон маълум – сафедии тухми мургро барраси мекунем. Хангоми шикастани пусти тухм ва чудо кардани сафеда ба зарф мебинем, ки вай гализ мебошад.

Катраи сафеда ба поён афтода, меёзад ва риштаи дарозро ташкил медихад. Аз ин метавон чунин хулоса баровард, ки сафеда дар мукоиса бо об нисбатан гализтар буда, моеъи гализ аст.

Ба пробирка андак сафеда ва обро рехта, онро бичумбонед.

Аз руи чойгиршавии сафеда дар пробирка Шумо метавонед муайян кунед, ки кадоме аз онхо вазнинтар аст: об ё сафеда.

Оё сафеда метавонад бо об омехта гардад?

Пробиркаро гарм намуда, тачрибаро такрор бикунед. Дар ин маврид бо сафеда чй дигаргуние рух хохад дод?

Хамакнун дар бораи ин ки ба чй сабабе ин моддаро сафеда номгузорй кардаанд. Хангоми гарм кардан сафедаи моеъ шах туда, ранги сафедро ба худ кабул мекунад. Агар мо онро боз хам гарм кунем, вай зард гардида, сипас сиёх туда, месузад.

А Аломати аз хама асосии моддахои органики ин хусусияти сузандагии онхост.

Боз як мисол меоварем.

Ду пробиркаро мегирем. Ба яке аз онхо намак ва ба дигараш шакар меандозем. Харду модда ранги кристалии сафед доранд.

Пробиркаро гарм мекунем. Дар натича, моддаи дар яке пробиркахо мавчудбуда зарду сиёх гардида, месузад. Маълум мегардад, ки шакар моддаи органикй буда, намаки ошй моддаи гайриорганикй мебошанд.

9 Пурсишхо