Комрон.инфо
Иди забони давлатии Чумхурии Точикистон, яъне иди забони точики хар сол санаи 5-уми октябр дар саросари кишвари махбубамон тачлил мегардад, ки ин боиси дар хакикат хурсандиву саодатмандии миллати точик аст.
Таърихи иди забони точики: Бо сохиб шудани точикон давлати худ соли 1924 ва солхои тулони ба забони русси дар замони шурави бурдани корхои расми ба забони хоричи боиси нигаронии рохбарону зиёиёни миллати мо гардидааст ва бо пешниходу карори онхо соли 1989 санаи 22-юми июл, конун дар бораи забони точики кабул шудааст.
Аз хамон сол тули 10-сол иди забони точики санаи 22-июл тачлил мешуд. Лек соли 2009 бо ворид кардани тагийроту иловахо ба конуни Чумхурии Точикистон оиди Забони точики санаи 5-уми октябр минбаъд бо санаи нав тачлил мешавад. Инчунин кобили зикр аст, ки анаи рузи таввалуди рохбари амалкунандаи кишвар ба рузи забони давлати рост меояд.
Мувофики конуни тачдидшуда ки иборат аз 28-шт мода мебошад, забони давлатии Точикистон забони «Точики» мебошад ва донистани он ба хар як шахрванди Точикистон хатми мебошад. Солхои шуърави донистани забони точики хатми набуд, чунки дар Точикистон он замонхо хокимон асосан халки рус ва ё узбек буданд. Масалан солхои 1970-1980-ум дар пойтахти Точикистон 60%-и сокинонаш халки русс, 20%-аш мардуми узбек ва бокимонда точикон буданд.
Сабаби воло омадани забони точики дар чамъияти имруза ин талошхои точикпарваронаи зиёи ва хокимони часур буданд, ки бо таъсири сиёсати беруна сохиб ба максаду орзухои худ расиданд. Солхои шурави на кам аз нисфи мактабхои пойтахт ба забони русси дарс мехонданд ва дар сатхи хукумату давлат танхо ба забони русси мактубнависию хуччатнигори бурда мешуд, ки мавкеи забони точик доимо тангу торик мекард.
Андешаи бузургон оиди забон
Ба андешаи хам бузургон ва хам олимону шахрвандони катори маълум аст, ки забони точики сохиби адабиёту ниёгони бой аст ва аз замонхои кадим точикон ба ин забон шеър мегуфтанду китобхои илмии худро доштанд. Масалан Абуабдуллои Рудаки – яке аз бузургтарин шоири точик дар асри 10-и мелоди ва ё Абуалии Сино дар бой кардани забони адабии точикон ки он замонхо Самарканду Бухоро пойтахту гахвораи точикон буд басо калон аст.
Бузургони мо медонанд, ки забони точики зиёда аз 3000 сол таърих дорад ва ба ин забон дар чахони имруза зиёда аз 30 млн. одамон сухан меронанд. Умуман забони точики як шохаи забони форси аст ва инро забоншиносони бузурги чахони холо чунин мешиносанд. Хамин тавр забони точики ба забони форси кариб 80-90% монанди дорад ва дар чахон бошад ба забони форси зиёда аз 200 млн. одамон сухан меронанд, ки дар 20-давлати чахон маскани мекунанд.
Бузургон мегуянд, ки хар як миллат бояд забони худро дошта бошад ва ин барои мустакилияти сохибистиклолии давлат яке аз унсурхои асоси мебошад. Ин хамчун пулли худди давлатию сархади чугрофи доштан унсури мухим мебошад.
Шеър дар бораи забони точики
Забони модарии ман, забони точики аст,
Забони илму фан, эъчоду ахбор аст,
Ба гуфтори забони точики мирам,
Аз он ки шеъваи лафзи ачдодам аст.
Ман нома ба номи дустон кардам,
Эълону, таклифу, сухан кардам.
Ба он чи буду набуд такдим,
Бо забони точики кардам.
Мулки точикон пур аз дурру гухар аст,
Якто гухараш забони точики аст.
Ин кухи баланд комати забонам аст,
Тозаву фораму ганитарини чахон аст.
Забони ман забони бузургони дунёст,
Забони точики забони хазорон китобхост,
Забони маърифату забони ширину карим,
Азизтарин мисли модрам аст.
Аз он рузе, ки худро бишнохтам,
Пои худ дар рохи хак бинходаам.
Кумакам кард забони модариям,
Забони точики – забони бобоиям.
Забони точики кунад хидоят,
Ба ободи, ба илму хам рафокат
Агар дарде дар тан дошта боши,
Аз забони точики шифо биёби
Хазорон дуохои илохи,
Ба забони точики гар биёби,
Агар хушнуди дар дил бихохи,
Гунчахои суруди точики биёби.
Чонам фидои номи ту, забони ман чахони ман,
Садот шавад олам гар ватанам хурамтар аст.
Мехру мухаббат аз модар чумла пайвандтар аст,
Маро гуед ба точики аз он фахмам дилбастаги.
