БИНИ ВА УЗВХОИ МАРБУТ БА ОН- АЪЗОИ ШОММА

Бини яке аз панч аъзои хисси мо ба шумор меравад. Ин узви шомма мебошад. Дар баробари буйхои хуш, буйхои нохуш низ мавчуд мебошанд. Таври мисол, ба ёд оред буйи тухмдон вайроншударо.

«Кабулкунаки буйдо» дар биниямон чандон калон нест. Хамаги ду майдончаест, ки масохаташ ба андозаи тугмаи начандон калон мебошад. Молекулахои маводдои буйнок ба мижадои хискунанда дар тамос шуда, сигналхои марбутаи асабро, ки ба магзи cap мераванд, ба тадрик медароранд. Вале ин дамагй як схема аст. Механизми шомма дануз то ба охир омухта нашудааст.

Баъзе одамон ба буйдо бисёр дассос мебошанд ва тайи муддати дароз онро фаромуш карда наметавонанд. Таври мисол, чарчинсозон ва шикорчиён дорой чунин хосият мебошанд.

Инсон дорой ёрирасоне оид ба дарки буйдо мебошад. Ин саг аст.

Инсон хеле вакт шуда, ки сагро барояш дамчун дарккунандаи буйдо интихоб кардааст.

Саг дорой наздик ба миллион ресептор хои  хискунанда мебошад, ки нисбат ба ресепторхои одам бист маротиба зиёд аст.

Саг чинояткорро аз руйи изхо меёбад, буйи изи харгушхоро, ки дар алаф бокй гузоштааст, хис мекунад. Паррандаро миёни дарахтон хис намуда, рост карор мегирад, маводхои мухаддирро, ки дар лулахои металлй пинхон карда шудааст, пайдо мекунад.

Озодмохи, хирс ва хуки вахшй (ёбой) шояд одами харакат накарда истодаро пайхас накунанд.

Вале агар шамол буйро барояшон бирасонад, пас онхо хамон лахза одамро хис мекунанд.

Озодмохй «буйи оби азизаш»-ро фаромуш намекунад, аз укёнус ба мачрои хурдакаки дарё ва ё ягон навъ чашма шино мекунад. Зеро ки он дар он до аз тухмихо ба вучуд омадааст.

Акулахо аз дур буйи камтарин хуни дар укёнус мавчудбударо (як хиссаи хун дар мадобили сад миллион хиссаи об) хис мекунанд.

Муддати дароз чунин мешумориданд, ки паррандахо буйхоро хис намекунанд. Хамакнун маълум гардид, ки паррандахо низ бини доранд.

Майнахо аз руйи буй растанихое, ки бактерияхо ва канахоро мекушанд, муайян ва онро ба лона мекашонанд.

Каргасхо буйи лошаро хуб хис мекунанд. Буйро ба лулахои газ равон карда, дар он чое, ки каргазхо давр мезананд, хоричшавии газро муайян мекунанд.

Паррандагоне мисли укоби бахри, мурги туфон хисси шоммаи пешрафта до­ранд.

Бинии карнаймонанди мурги туфон, ки болои нулаш карор дорад, ба вай имконият, ки то у хануз дар масофаи се километр буйи гизоро хис кунад. Укобхои бахри аз буйи донаи дом ба масофаи сй километр парвоз мекунанд.

Пурсишхо

1. Узви шоммаи мо кадом аст?
2. Чаро баьзе аз хайвонот буйро хуб эхсос мекунанд?
3. Хайвонот ва паррандахоеро, ки хисси шоммаашон бисёр пешрафта аст, муайян кунед.
4. Хайвонотеро ном баред, ки хисси шоммаашон пешрафта мебошад…