Главная / Чамъият / БАРНОМАИ ИММУНОПРОФИЛАКТИКА ДАР ТОЧИКИСТОН 2016-2020

БАРНОМАИ ИММУНОПРОФИЛАКТИКА ДАР ТОЧИКИСТОН 2016-2020

Бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 28 октябри соли 2016, № 456 тасдик шудааст

БАРНОМАИ МИЛЛИИ ИММУНОПРОФИЛАКТИКА ДАР ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН  БАРОИ СОЛХОИ 2016-2020

1. МУКАДДИМА

  1. Барномаи миллии иммунопрофилактика дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2016-2020 (минбаъд – Барнома) мутобики моддаи 17 Конуни конститутсионии Чумхурии Точикисгон “Дар бораи Хукумати Чумхурии Точикистон” ва карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 4 марти соли 2002, № 94 “Дар бораи тасдик намудани Консепсияи ислохоти тандурустии Чумхурии Точикистон” тахия гардида, барои андешидани чорахо чихати пешгири ва мубориза бар зидди беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда дар микёси чумхури равона карда шудааст.
  2. Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” яке аз кисмхои мухими таркибии сохаи тандурусти махсуб ёфта, максади он иммунизатсиякунони аз руи эхтиёчоти ахоли мебошад. Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” Барномаро ба воситаи сохтори худ, ки аз шаш филиал (филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон, филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявин иммунопрофилактика” дар вилояти Сугд, филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар минтакаи Кургонтеппа, филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар минтакаи Кулоб, филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар минтакаи Рашт, филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар шахри Душанбе) ва 65 марказхои иммунопрофилактика дар шахру нохияхои чумхури иборат мебошад, амали мегардонад. Барнома хусусияти стратегии умумидавлати дошта, ба масъалахои амнияти ахолии давлат дахл дорад.
  3. Дар Барномаи мазкур мафхум ва ихтисороти асосии зерин истифода мешаванд:

– иммунопрофилактика – усули мухофизати инфироди ё оммавии ахоли аз беморихои сирояти бо рохи ташаккули масунияти сунъи;

imunoprofilaktika

– иммунизатсия – ин раванде мебошад, ки тавассути он шахс масъуниятро бар зидди беморихои сирояти бо рохи гузаронидани ваксина пайдо мекунад;

– сессияи иммунизатсиони – чараёни гузаронидани иммунизатсия;

– иммунизатсияи накшави – гузаронидани иммунизатсия тибки таквими миллии иммунизатсия;

– ваксина – маводи тиббии иммунобиологие мебошад, ки барои пайдо намудани масуният бар зидди беморихои сирояти истифода бурда мешавад;

– воя – микдори муайяни ваксина мебошад, ки барои иммунизатсия истифода бурда мешавад;

– занчири хунукитаъминкунанда – ин системаи таъминкунандаи шароити зарури барои нигохдори ва интиколи маводи иммунобиологи аз муассисаи истехсолкунанда то иммунизатсиягиранда мебошад;

– элиминатсия – катъ намудани гардиши вируси махалли ё ба сифр расонидани микдори ходисахои муайяни беморихои сирояти дар ягон минтакаи муайяни географи;

– кобилияти иммуногени – кобилияти пайдо намудани масуният бар зидди беморихои сирояти;

– верификатсия – расман тасдик намудан;

– ходисаи эндемики – ходисаи бемории сироятие, ки бо тарики озмоишгохи тасдик шудааст ё алокамандии эпидемиологи дорад ва дар натичаи интиколи сирояти махалли ба амал меояд;

– интиколи эндемики – интиколи мунтазами сироят дар минтакаи муайяни географи;

– назорати эпидемиологи – шакли ташкили чорабинихои зидди эпидемикие мебошад, ки дар асоси тахлили маълумот имконияти муайян намудани сабаб ва шароити ташаккулёбии беморихоро бо максади тахияи чорабинихо оид ба пешгири, паст ва махв намудани беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда фарохам меоварад;

– фалач – бемории шадиди сироятшаванда буда, барангезандаи он се намуди вируси бемории фалач ба хисоб меравад ва аз одами бемор ё хомили барангезанда ба воситаи хурок, об, гуфтугуй ба шахси сихат мегузарад. Ба он иллатнок намудани системаи асаб ва пайдошавии фалач хос аст;

– гулузиндонак – бемории шадиди нихоят хатарноки сироятшаванда буда, ба он газаки гулу ва роххои нафаскаши бо пайдо шудани пардаи зардобдор дар мавкеи халк ва захролудшавии бадан хос аст. Фавт аз ин бемори зиёд мебошад;

– кабудсулфа – бемории шадиди сироятшаванда буда, осеб додани роххои болоии системаи нафаскаши, хуручи сулфаи давомноки ихтилочи хоси он аст;

– кузоз – бемории шадади сироятшаванда буда, ба он иллатнок намудани системаи асаб, хуручи ларзиши беихтиёронаи мушакхои бадан хос аст. Кузози навзодон одатан бо фавти кудак анчом меёбад;

– сурхча – бемории шадиди сироятшаванда буда, аслан баландшавии харорати бадан, газаки роххои нафас, газаки милкхои чашм ва холхои популёзи дар бадан хосиятхои он мебошанд. Бемории сурхча ба нуксон меоварад ва хеле хатарнок буда, ба фавт мерасонад;

– гулафшон – бемории шадиди сирояти буда, ба воситаи вирусхо мегузарад. Асосан барои хомиладорон нихоят хатарнок аст. Агар зани хомиладор ба ин бемори гирифтор шавад, кудаки навзоди у бо нуксонхои зиёд – каршави, нобинои, нуксони модарзодии дил ба дунё меояд. Чунин нишонахои сегонаро – алоими гулафшони модарзоди меноманд;

– сил – бемории сироятшаванда буда, одатан ба иллатнок шудани шуш, устухонхо, системаи асаб, узвхои таносул, роххои пешоббарор ва узвхои зиёди дигар оварда мерасонад. Дар Чумхурии Точикистон яке аз беморихои пахншуда ба хисоб меравад;

– гепатити В – бемории сироятшаванда буда, асосан чигарро иллатнок мекунад. Ба воситаи вирусхо аз одами бемор, хомили барангезандаи ин бемори бо рохи сузангузарони, хунгузарони, дандонкани, алокаи чинси ба одами сихат мегузарад;

– бемории гемофилии типи b – бемории сирояти буда, барангезандааш чубчаи типи b, ки асосан сабабгори беморихои газаки шуш ва газаки пардаи магзи сар мебошад, ба хисоб меравад;

– сирояти ротавируси – яке аз намудхои беморихои пахншудаи шикамрави кудакон буда, нихоят хатарнок мебошад, ки асосан дар фасли тобистон авч мегирад. Махсусан, кудакони то 2 – сола бештар бемор мешаванд ва бе табобати фаври ба халокат мерасанд;

– ваксинаи пентаваленти – ваксина бар зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа, кузоз, сирояти гемофилии типи b ва гепатити В;

– ваксинаи пневмококки – ваксина бар зидди бемории илтихоби шуше, ки барангезандааш бактерияи пневмококк мебошад;

– ВДБФ – ваксинаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад;

– ВсДБФ – ваксинаи севалентаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад;

– ВдДБФ – ваксинаи дувалентаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад;

– ВГБФ – ваксинаи гайрифаъолкардашудаи зидди бемории фалач, ки бо тарики сузандору гузаронида мешавад;

– СГ – ваксинаи зидди беморихои сурхча ва гулафшон;

– Гепатити В – ваксинаи зидди бемории гепатити В;

– Hib – ваксинаи зидди сироятии гемофилии типи b;

– ВЧТГК – ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа ва кузоз;

– ВЧГК – ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз;

– ВЧГКк – ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз бо микдори камтарини антигенхо;

– АК – анатоксин бар зидди бемории кузоз;

– СММ – Созмони Милали Муттахид;

– БМА/СУТ – Бюрои минтакавии аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти;

– СУТ – Созмони умумичахонии тандурусти;

– ХКСММ – Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид;

– АГВИ – Алянси глобалии ваксинахо ва иммунизатсия;

– АРБ ИМА – Агентии рушди байналмилалии Иёлоти Муттахидаи Амрико;

– АХБЧ – Агентии хамкории байналмилалии Чопон;

– БМИ – Барномаи миллии иммунопрофилактика;

– ВТХИА ЧТ – Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон;

– МД МЧТТХС – Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии ташаккули тарзи хаёти солим”;

– ФМД МЧИ – филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика”;

– МИ – маркази иммунопрофилактика;

– КАТС – кумаки аввалияи тиббию санитари;

– БВИ – барномаи васеи иммунизатсия;

– ХНБИ – холатхои номатлуби баъди иммунизатсия;

– КХБИ – Кумитаи хамохангсозии байнисохави оид ба масъалахои иммунопрофилактика;

– ВАО – воситахои ахбори омма;

– АГМ – алоими гулафшони модарзоди – ин сироятёбии кудак ба гулафшон аз модари сироятёфта;

– ФШС – фалачи шадиди суст;

– ТАС – тартиби амалиётхои стандарти;

– ИСВ – идоракунии самараноки ваксинахо;

– МДМ – мачмуи даромади милли;

– БСЖ – ваксинаи зидди бемории сил.

  1. Дастовардхои назарраси тандурустии чахониро дар самти пешгирии беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда бе истифода аз ваксинахои хаётан мухим тасаввур кардан душвор аст. Кашфиёти ваксина яке аз кашфиётхои мухим ва аз чихати иктисоди самараноки сохаи тандурусти дар асри XXI ба хисоб меравад, зеро бо истифода аз ваксинахо чомеаи муосири чахони тавонист худро аз шумораи зиёди беморихои сироятие, ки дар асрхои гузашта сабаби асосии маъюби ва марги миллионхо нафар ахоли буданд, эмин нигох дорад.
  2. Барои бомуваффакият татбик намудани барномаи милли, таъминоти пурра ва доимии ваксинахо, инчунин дигар маводи иммунизатсиони зарур аст. Барои конеъ гардонидани талаботи ахолии чумхури ба ваксинахои хаётан мухим ваксинахо тавассути Шуъбаи таъминоти Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид харидори ва дастрас карда мешаванд. Тамоми ваксинахое, ки барои иммунизатсия истифода бурда мешаванд, бояд безарар ва кобилияти иммуногении баланд дошта бошанд, инчунин сертификати сифат ва бехатарии Созмони умумичахонии тандурустиро доро бошанд.
  3. Таъмин намудани нигохдории ваксинахо бо риояи шароити занчири хунукитаъминкунанда хангоми нигохдори ва интиколдихии ваксинахо дар сатхи чумхурияви, вилояти, нохияви ва дар сатхи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари тачхизоти муосири занчири хунукитаъминкунандаро талаб менамояд.
  4. Арзёбии идоракунии самараноки ваксинахо дар чумхури, ки аз чониби Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид бо дастгирии Созмони умумичахонии тандурусти дар соли 2012 гузаронида шуда буд, нишон дод, ки идоракунии ваксинахо ва мониторинги захирахо дар мамлакат мувофики талабот анчом дода мешаванд.
  5. Дар минтакаи Аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти, ки Чумхурии Точикистон низ ба он дохил аст, барномахои самаранок хамчун кисми мухими ташаккули тандурустии чамъиятиро дар дахсолахои охир ташкил медиханд.
  6. Дар натичаи амалигардонии чунин барномахо соли 1970 дар микёси чахони нагзаки табии махв карда шуд ва дар соли 2002 минтакаи Аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти хамчун минтакаи озод аз бемории фалач эълон гардид. Чумхурии Точикистон низ дар катори дигар давлатхои минтакаи Аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти сертификати хамчун давлати озод аз бемории фалачро ба даст овард.

2. ТАХЛИЛИ ВАЗЪИЯТ

  1. Бо максади пешгирии беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда, дар чумхури бо карори Хукумати Чумхурии Точикистон аз 30 апрели соли 2011, № 205 Барномаи миллии иммунопрофилактика дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2011-2015 тасдик карда шуд.
  2. Дар доираи амалисозии Барномаи мазкур шароит фарохам омад, ки омилхои таъсиррасонанда дар самти паст шудани сатхи фарогири дар шахру нохияхо муайян карда шаванд.
  3. Максади асосии ин Барнома ба даст овардани сатхи баланди фарогирии иммунизатсия, ташкил намудани дастрасии баробар ба иммунизатсия, инчунин бехтар намудани истифодаи ваксинахои мавчудбуда ва ваксинахои нав, ба монанди ваксинаи зидди бемории сироятии гепатити В, ваксинаи пентаваленти, ваксинаи ротавируси, ваксинаи гайрифаъолкардашудаи зидди бемории фалач, ки бо тарики сузандору гузаронида мешавад, мебошад.
  4. Аз руи хуччатхои расмии хисоботи омори оид ба иммунизатсия дар Чумхурии Точикистон давоми дах соли гузашта сатхи баланди фарогирии иммунизатсия бар зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа, кузоз, фалач, сурхча, гулафшон, сил ба даст оварда шуд.
  5. Дар мохи марти соли 2010 вируси ёбоии фалач ба Чумхурии Точикистон ворид гашт, ки сабаби хуручи бемории фалач дар чумхури гардид. Дар натичаи гузаронидани чорабинихои фаври оид ба пешгири намудани пахншавии вируси воридшудаи фалачи ёбои аз шимоли Хиндустон хуручи бемории фалач дар мохи июли соли 2010 катъ гардид. Соли 2011 Чумхурии Точикистон сертификати хамчун давлати озод аз бемории фалачро такроран ба даст овард.
  6. Дар солхои охир ходисахои бемории фалач ба кайд гирифта нашудааст, ки ин бевосита собит менамояд, ки чорабинихо барои тасдики макоми чумхури хамчун давлати озод аз бемории фалач дуруст ба рох монда шудааст. Дар баробари ин, хатари ворид шудани вируси фалачи ёбои ба чумхури то хол вучуд дорад. Гардиши вируси фалачи ёбои дар мамлакатхои эндемики, ба монанди Афгонистон, Покистон ва Нигерия давом дорад.
  7. Дар чумхури нишондоди индикатории назорати эпидемиологи аз болои бемории фалач >2 ходисахои фалачи шадиди суст ба 100000 кудакони синни то 15-сола ба даст оварда шудааст.
  8. Соли 2011 баъди се соли ба кайд нагирифтани ходисахои бемории сурхча дар чумхури ходисаи махаллии бемории сурхча ба таври озмоишгохи тасдик гардида, ба кайд гирифта шуд. Дар соли 2012 хамаги 14 ходисахои бемории сурхча ба кайд гирифта шуда буданд, ки аз онхо 12 ходиса ба ворид шудани вирус аз Федератсияи Россия ба махаллахои лулинишин вобастаги доштанд. Бо шарофати сари вакт гузаронидани чорабинихои самараноки зиддиэпидемики дар махаллахои лулинишин хангоми ворид шудани ходисахои сурхча аз Федератсияи Россия, пахншавии ходисахои бемори ба дигар минтакахои чумхури пешгири карда шуд.
  9. Соли 2013 як ходисаи бемории сурхча дар кудаки то 1-солае, ки иммунизатсияро бар зидди бемории сурхча нагирифта буд, ба таври озмоишгохи тасдик карда шуд. Дар соли 2014 ходисаи бемории сурхча ба кайд гирифта нашудааст.
  10. Бо хулосаи Комиссияи минтакавии верификатсионии Бюрои минтакавии аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти соли 2013 дар Чумхурии Точикистон элиминатсияи сурхча ба даст оварда шуд, вале ба ин дастовард нигох накарда, муассисахои тиббии чумхури бо максади ба даст овардани далелхои тасдики элиминатсияи сурхча бояд хамаи тадбирхоро барои ташкил ва гузаронидани сифати баланди системаи назорати эпидемиологи ба рох монанд:

– дарёфти ? 2 ходисаи ба таври озмоишгохи манфи ба бемории сурхча дар минтакахои бо 100000 нафар ахоли, инчунин дар минтакахои ахолинишини бо шумораи камтари ахоли мувофики нишондодхои ба он муносиб;

– фарогирии иммунизатсия бо 2 вояи ваксинаи сурхча – гулафшон ? 95% дар хамаи сатххо (чумхурияви, вилояти, шахри, нохияви, муассисахои тибби ва минтакахои тибби).

  1. Чумхурии Точикистон дар солхои 2011, 2013 ва 2014 аз бемории гулафшон озод буд. Соли 2012 1 ходисаи бемории гулафшон ба таври озмоишгохи тасдик карда шуда буд.
  2. Нишондодхои индикатори (дарёфти ходисахо бо истифода аз тахлилхои озмоишгохи на камтар аз ?2 ходиса дар 100000 ахоли, бакайдгирии ходисахои ба таври озмоишгохи манфи на кам аз 80% дар минтакахои маъмурии чумхури бо 100000 нафар ахоли) хамчун исботи элиминатсияи вируси махаллии гулафшон ба даст оварда нашуд.
  3. Назорати эпидемиологи аз болои бемории гулафшон дар якчояги бо назорати эпидемиологи аз болои сурхча гузаронида мешавад ва чун пешина такмилдихии минбаъдаро бо истифода аз ташхиси озмоишгохии тамоми бемороне, ки доначахои ба бемории гулафшон монанди доранд, талаб мекунад. Назорати эпидемиологи аз руи бемории гулафшон пеш аз хама барои пешгирии алоими гулафшони модарзоди пешбини шудааст, ки он дар чумхури аз соли 2000 то ин замон умуман ба кайд гирифта нашудааст.
  4. Аз соли 2010 то соли 2014 хар сол пастшавии дарёфти шумораи гумонбаршудагон ба бемории гулафшон ба назар мерасад. Хамаги дар солхои 2010 – 56 ходиса, 2011-2012 – 20 ходиса, 2013 – 30 ходиса ва 2014 – 6 ходисахои гумонбаршуда ба бемории гулафшон ошкор карда шудааст. Нишондоди ходисахои ба таври озмоишгохи манфи ба бемории гулафшон аз 0,3 зиёд намешавад, хол он, ки бояд 1 ходиса ба 100000 ахоли баробар бошад.
  5. Чумхурии Точикистон мувофики хисоботи расмии омори “Дар бораи бакайдгирии беморихои сирояти ва паразити” аз соли 2008 то соли 2015 хамчун давлати озод аз бемории гулузиндонак ба хисоб меравад.
  6. Аммо ба кайд нагирифтани ходисахои бемории гулузиндонак ба исботи таъсирнопазирии баланди ахоли нисбат ба ин бемори таквият дода нашудааст, чунки иммунизатсияи накшави дар байни ахолии синнашон 16, 26, 36, 46 ва 56 – сола бо сабаби нарасидани маблагхо гузаронида намешавад, ки ин ба паст шудани масунияти ахоли ба ин бемори оварда мерасонад.
  7. Дар солхои 2011-2015 ягон ходисаи эхтимолии бемории гулузиндонак ба кайд гирифта нашудаст, аммо аз эхтимол дур нест, ки ягон ходисахои нишонахои клиники дошта ба гулузиндонак ба назар гирифта нашуда бошад.
  8. Назорати эпидемиологи аз болои бемории гулузиндонак дар хамбастаги бо назорати эпидемиологи аз болои фалачи шадиди суст, сурхча ва гулафшон бурда мешавад, ки ин такмилдихиро талаб мекунад.
  9. Барои нигох доштани дастовардхо ва амалисозии максаду вазифахои дар пеш гузошташуда дар самти нигох доштани макоми Чумхурии Точикистон хамчун давлати озод аз бемориии фалач, элиминатсияи сурхча, гулафшон ва мубориза бар зидди дигар беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда бояд тамоми кувватро чихати мукаммал намудани системаи муназзами тандурусти дар мачмуъ ба кор андохта шавад, ки ин зарурати тахияи Барномаи нави миллии иммунопрофилактикаро ба миён меорад.

3. МАКСАДИ БАРНОМА

  1. Барномаи мазкур барои таъмини амнияти санитарию эпидемиологии ахолии кишвар, пешгирии пайдоиш ва пахншавии беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда, аз байн бурдани хатари такроршавии хуручи бемории фалач дар Чумхурии Точикистон, устувор нигох доштани макоми давлати озод аз бемории фалач, баланд бардоштани дастраси, сифатноки ва самаранокии хизматрасонихои тибби, бехтар намудани саломатии модар ва кудак, пурзур намудани кумаки аввалияи тиббию санитари дар чумхури равона карда шудааст.

4. ВАЗИФАХОИ БАРНОМА

  1. Вазифахои Барнома аз инхо иборат аст:

– нигох доштани макоми Чумхурии Точикистон хамчун давлати озод аз бемории фалач (пешгирии ворид шудани вируси ёбоии фалач аз хоричи кишвар) то соли 2020;

– элиминатсияи сурхча (пешгирии гардиши вируси махаллии сурхча) то соли 2020;

– элиминатсияи гулафшон (пешгирии гардиши вируси махаллии гулафшон) то соли 2020;

– пешгирии алоими гулафшони модарзоди, ба даст овардани нишондоди ?1 ходиса ба 100000 кудакони зинда таваллудшуда то соли 2020;

– рох надодан ба ходисахои кузози навзодон то соли 2020;

– ноил шудан ба нишондоди пахншавии ходисахои бемории гулузиндонак камтар аз 0,1 ба 100000 ахоли то соли 2020;

– кабудсулфа камтар аз 1 ходиса ба 100000 ахоли то соли 2020;

– назорати эпидемиологии сироятёбии гепатити В. Коркарди накшаи чорабинихо оид ба мубориза бар зидди гепатити В мувофики тавсияи “Накшаи амалии Аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти вобаста ба ваксина дар солхои 2015-2020” то соли 2017;

– рох надодан ба хатогихои кормандони тиб, ки ба холатхои номатлуби баъди иммунизатсия оварда мерасонанд, то соли 2020;

– васеъ намудани кисмхои иммунология ва иммунопрофилактика дар чумхури, дар накшахои таълимии тахсилоти тиббии муассисахои давлатии таълимии “Донишгохи давлатии тиббии Точикистон ба номи Абуали ибни Сино”, “Донишгохи давлатии тиббии Хатлон” ва “Донишкадаи тахсилоти баъдидипломии кормандони сохаи тандурустии Чумхурии Точикистон” то соли 2018;

– коркард ва дар амал чори намудани барномахои таълими барои кормандони тиб оид ба масъалахои иммунопрофилактика аз соли 2017.

  1. Барои ноил шудан ба максад ва вазифахо стратегияхои асоси истифода бурда шаванд:

– ноил шудан ба сатхи баланди масъулияти милли барои таъмини эхтиёчоти кишвар бо кормандони баландихтисоси тиб ва захирахои моддии зарури барои халли масъалахои дар пеш гузошташуда;

– ноил шудан ба баландшави ва устувор нигох доштани сатхи баланди фарогирии иммунизатсияи накшави (?95%) бо панч вояи ваксинаи зидди фалач, ду вояи ваксинаи сурхча – гулафшон, чор вояи ваксинаи гепатити В дар мухлатхои муайяншуда мувофики таквими миллии иммунизатсия, ки аз тарафи Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон тасдик шудааст;

– иммунизатсияи нопурраи кудакони синни то 1-сола аз соли 2016 то соли 2020 бо вояхои ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа ва кузоз 1 – ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа ва кузоз 3, ваксинаи дахонии бемории фалач 1ваксинаи дахонии бемории фалач 3 бояд дар хамаи шабакахои муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари на беш аз 5 %-ро ташкил дихад;

– устувор намудани барномахои иммунизатсияи накшави бар зидди беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда, бо рохи таквияти чузъхои асосии инфрасохтори мавчудбудаи иммунопрофилактика;

– баланд бардоштани бехатари ва самаранокии иммунизатсия;

– коркарди системаи мониторинги фарогирии иммунизатсия бо максади кам кардани шумораи кудаконе, ки курси пурраи иммунизатсияро ба анчом нарасонидаанд;

– кам кардани сатхи имкониятхои аз даст дода ва шумораи зидди нишондодхои беасос барои иммунизатсия;

– таълими иловагии мутахассисон ва рушди системаи иттилооти, инчунин коркарди маводи таълими ва робита бо чомеа;

– истифодаи чорабинихои иловагии иммунизатсиони (иммунизатсияи махдуд дар манбаъхои беморихои сирояти);

– таквияти низоми назорати эпидемиологи аз руи беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда бо рохи гузаронидани тафтишоти мукаммал ва бо тасдики озмоишгохии тамоми ходисахои гумонбаршуда;

– ворид намудани назорати эпидемиологи аз руи холатхои номатлуби баъди иммунизатсия дар барномаи таълимии кормандони шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари оид ба назорати эпидемиологи аз болои беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда;

– бехтар намудани дастраси ба маълумоти сифатнок ва дакик оид ба манфиат ва хатархо, вобаста ба иммунизатсияи беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда, барои кормандони сохаи тандурусти ва ахоли, дар якчояги бо кормандони сохаи маориф, пешвоёни дин, воситахои ахбори омма, шабакахои ичтимои, табибони оилави, кормандони миёнаи тиб ва фаъолони касбии омузонидашуда дар сохаи тандурусти;

– гузаронидани мониторинг ва баходихии самтхои асосии Барнома.

5. ТАШКИЛИ КОРГУЗОРИИ ХИЗМАТРАСОНИИ ИММУНИЗАТСИОНи ВА УХДАДОРИХО

  1. Барномаро дар чумхури вазири тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон сарвари мекунад. Таъмини хамохангсозии Барнома дар сатхи чумхурияви ба зиммаи муовини якуми вазир, муовини вазир – сардухтури давлатии санитари гузошта шудааст. Идоракунии барномаи иммунизатсияро раёсатхои ташкили хизматрасонии тибби ба модарону кудак ва танзими оила, ислохот, кумаки аввалияи тиббию санитари ва робитахои байналмилали, амнияти санитарию эпидемиологи, холатхои фавкулода ва кумаки фаврии тибби амали менамоянд.
  2. Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” масъули асоси барои амалисозии тамоми самтхои Барнома ба хисоб рафта, вазифахои зеринро ичро менамояд: ёрии ташкилию дастури, хамохангсозии амалхои хизматрасонихои тибби оид ба банакшагири, ташкилкуни, амалисозии чорабинихои Барнома, чамъовари ва тахлили маълумот доир ба самтхои асосии Барнома. Дар сатхи вилояти идоракунии Барнома ба зиммаи сардорони раёсатхои тандурустии вилояти ва дар сатххои шахриву нохияви ба зиммаи менечерони шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари ва сартабибони беморхонахои маркази гузошта мешавад.
  3. Дар Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон, минтакахои Кургонтеппа ва Кулоби вилояти Хатлон, вилояти Сугд, шахри Душанбе ва нохияхои водии Рашт, идоракунии ташкили – дастури ба зиммаи филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” ва дар шахру нохияхои тобеи чумхури ба зиммаи Маркази иммунопрофилактика гузошта шудаанд.
  4. Барои амалисозии Барнома, шабакаи мавчудбудаи Маркази иммунопрофилактика, марказхои назорати давлатии санитарию эпидемиологи, шабакахои муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари, таваллудхонахо ва шуъбахои таваллуди шахру нохияхо истифода бурда мешаванд. Дар чумхури, дар мачмуъ зиёда аз 3000 муассисахои тибби, аз чумла таваллудхонахо ва шуъбахои таваллуд бо иммунизатсия машгуланд. Дар таваллудхонахо ва шуъбахои таваллуд бар зидди беморихои фалач, сил ва гепатити В иммунизатсия гузаронида мешавад.
  5. Иммунизатсия яке аз хизматрасонихои асосии шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари ба хисоб рафта, мачмуи асосии фаъолияти худро дар самти иммунизатсияи кудакон, наврасон ва калонсолон амали мегардонад. Дар шахрхо иммунизатсия аз чониби марказхои саломатии шахри, марказхои тибби оилави, таваллудхонахо ва шуъбахои таваллуд, дар дехот аз чониби марказхои саломатии дехот ва бунгоххои саломати гузаронда мешавад. Барои иммунизатсияи минтакахои дурдасти ахолинишин гуруххои сайёр ва мобили аз хисоби кормандони тибби шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари ва беморхонахои марказии нохияви ташкил карда мешаванд.
  6. Ба муассисахои дар боло кайдгардида ухдадорихои зерин гузошта мешаванд:

– тартибдихии накшаи иммунизатсияи кудакон мувофики фармоиши тасдикшудаи Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон аз 7 августи соли 2014, № 643 “Дар бораи такмилдихии системаи пешгирии беморихои бо ваксина идорашаванда”;

– бахисобгирии микдори зарурии тамоми намуди ваксинахои барои фарогирии иммунизатсияи гурухи максаднок пешбинишуда бо дарназардошти захираи онхо;

– риояи катъии усулхои бехатар гузаронидани иммунизатсия;

– бахисобгирии иммунизатсия (дафтари кайди иммунизатсия), таърихи инкишофёбии кудак (шакли 112), корти кайди иммунизатсияи кудак (шакли 63), шиносномаи иммунизатсияи кудак ва тайёр намудани хуччатхои бахисобгири – хисобот оид ба иммунизатсия ва бахисобгирии ваксинахо (шакли 2);

– назорат ва бахисобгирии холатхои номатлуби баъди иммунизатсия;

– риояи катъии тартиби амалиётхои стандарти оид ба занчири хунукитаъминкунанда;

– истифодаи окилона, назорати даромаду харочоти ваксинахо, сузандорухо ва куттихо барои бехавф махв намудани маводи тазрикии истифодашуда (дафтари назорати ваксинахо, сузандорухо ва куттихои махви бехатар);

– таъмини системаи пайгири аз руи кудаконе, ки иммунизатсияро ба пурраги нагирифтаанд (яъне вояи ваксинаи навбатиро сари вакт кабул накардаанд);

– асосноккунии зидди нишондодхо, гузаронидани иммунизатсияхои пешгирикунанда ва тахлили зидди нишондодхои мавчудбуда;

– фарогирии баланди иммунизатсияи кудакон дар соли аввали хаёташон;

– гузаронидани тахлили хармохаи ичрои накшаи иммунизатсияи солона, мохона, имкониятхои аздастдодашуда бо тартибдихии диаграммахои мониторинги иммунизатсия ва иммунизатсияи ба итмом норасонида;

– баходихии мунтазами сатхи дастраси (сатхи фарогирии иммунизатсияи кудакони то 1-сола (?95%)) ва самаранокии (иммунизатсияи ба итмом норасонида (?5%)) хизматрасонии сохаи иммунопрофилактика;

– мухокима намудани масьалахои иммунопрофилактика дар шурои тиббии шахру нохияхои чумхури.

  1. Ташкил кардан ва баланд бардоштани сатхи фарогирии иммунизатсия:

а) вазифа – баланд бардоштани сатхи дастраси ва самаранокии иммунизатсия барои хар як кудак, паст кардани имкониятхои аздастдода ва иммунизатсияи ба итмом норасонида, дар он хусус, ки ягон кудак бе асос иммунизатсия ногирифта намонад;

б) стратегия – ноил шудан ва дар сатхи баланд нигох доштани фарогирии иммунизатсия барои кудакони синну соли то 1-сола ва иммунизатсияи такрори (?95%) мувофики вазифахо оид ба сатхи фарогирии иммунизатсия (замимаи 1);

в) гузарондани иммунизатсияи накшави бо истифода аз:

– сессияхои доими;

– сессияхои сайёр;

– ташкил намудани бригадахои мобили бо истифода аз манбаъхои иловагии махалли барои наклиёт ва сузишвори;

г) таквими миллии иммунизатсия – хуччатест, ки мухлат ва тартиботи ба ахоли гузарондани иммунизатсияро мукаррар мекунад (замимаи 2);

г) барои ташкили коргузории иммунизатсия, ахамияти аввалиндарача ба дуруст ва пурра бакайдгирии тамоми кудаконе, ки дар ин худуд зиндаги мекунанд, мавчудияги хуччатхо барои хар як кудак, бакайдгирии аники кудаконе, ки иммунизатсия гирифтаанд ва онхое, ки иммунизатсияро мувофики мухлатхои дар таквим пешбинишуда нагирифтаанд, дода мешавад. Хамаи шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари бояд накшаи иммунизатсияи кудаконро дошта бошанд;

д) дар накша маълумоти раками оид ба шумораи ахоли, микдори ваксинахои зарури, чорабинихо ва манбаъхои лозима барои гузарондани иммунизатсияи накшави бояд нишон дода шавад. Диккати махсус бояд ба пуррагии сатхи фарогирии иммунизатсия дар байни гуруххои осебпазир (махаллахои душворгузар, бо акаллиятхои этники, географи, бо кормандони тиб таъмин набудани баъзе аз муассисахои тиббии дурдаст, махаллахои лулинишин) дода шавад:

– таквият додани сиёсати Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон оид ба бартараф намудани зидди нишондодхои беасос ва кафолат додани он, ки танхо кормандони тибби шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари метавонанд хулосаи охиронро оид ба нишондодхои зид диханд;

– бо максади дарёфти мушкилоти вобаста ба дастраси ва паст будани самаранокии хизматрасонихои иммунизатсиони ва муайян намудани худудхое, ки ба чорахои аввалиндарача ниёз доранд, инчунин андешидани чорахо барои бартараф намудани онхо, дар сатхи хар як муассисаи тиббии шахру нохия, вилоят ва чумхури, “Тахлили микдории маълумот” чори карда шавад.

  1. Ваксинахо:

а) дар мачмуъ, тамоми хизматрасонихои иммунопрофилактика дар худуди чумхури дар доираи барномахои давлати ройгон гузаронида мешаванд:

– ташкил намудани таъминот бо ваксинахо ва маводи иммунизатсиони, бартарияти мухими барнома ба хисоб меравад;

– дастраскунии ваксинахое, ки барои амалигардонии барномаи милли лозиманд, Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” ба воситаи филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” ва Маркази иммунопрофилактика дар шахру нохияхои тобеи чумхури буда, тамоми муассисахои тиббии чумхуриро таъмин менамояд. Тамоми ваксинахо аз чониби Шуъбаи таъминоти Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид дар шахри Копенгагени Шохигарии Дания чойгир буда, барои Чумхурии Точикистон бо дархости Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” харидори карда мешаванд;

– барои бомуваффакият амалисозии Барнома, таъминоти пурра ва доимии ваксинахо ва дигар маводи иммунизатсиони лозим аст;

б) талабот ба ваксинахо – тамоми ваксинахое, ки барои иммунизатсия истифода бурда мешаванд, бояд безарар, кобилияти иммуногении баланд дошта, дорои сертификати сифати мутобикати талаботи байналмилали ба маводи иммунобиологиро дошта бошанд:

– ваксинахое, ки аз чониби Шуъбаи таъминоти Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид барои ичрои максадхои барномаи васеи иммунизатсия дар Точикистон харидори карда мешаванд, сифати боварии комилро доро мебошанд. Тамоми ваксинахое, ки тавассути системаи Созмони Милали Муттахид харидори карда мешаванд, дорои сертификати Созмони умумичахонии тандурусти мебошанд;

– ба тамоми ваксинахое, ки ба чумхури ворид мешаванд, аз тарафи Хадамоти назорати давлатии фаъолияти фармасевти сертификати мутобикат дода мешавад;

– арзёбии идоракунии самараноки ваксинахо дар чумхури, ки аз чониби Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид бо дастгирии Созмони умумичахонии тандурусти дар соли 2012 гузаронида шуда буд, нишон дод, ки идоракунии ваксинахо ва мониторинги захирахо дар чумхури мувофики талабот амали карда мешавад;

в) вазифа – баланд бардоштани идоракунии самараноки ваксинахо ва идоракунии сифат;

г) кисми асосии системаи идоракунии самараноки ваксинахо ва идоракунии сифатро тартиби амалиётхои стандарти ташкил медихад, ки аз тарафи Созмони умумичахонии тандурусти тавсия карда шудааст;

г) бо максади таъмин намудани идоракунии самараноки ваксинахо ва назорати сифат дар соли 2015 Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика” дар якчояги бо Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид, тартиби амалиётхои стандартиро коркард намуданд, ки дар нух меъёр (кабули ваксинахо, мониторинги харорат, хачми нигохдори, бино, тачхизот ва наклиёт, хизматрасонии техники ва таъмир, назорати захирахо, таксимот, борбандии яхдонхои сайёр, идоракунии ваксинахо ва идоракунии барномавии умуми) ба шароити милли мутобик карда, ба филиали Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии иммунопрофилактика”, Маркази иммунопрофилактика, шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари, беморхонахо ва рохбарони сохаи иммунопрофилактика барои дар амал татбик намудан пешниход карда шуданд.

  1. Занчири хунукитаъминкунанда чузъи мухими иммунопрофилактика ба хисоб меравад, зеро хамаи ваксинахо бо мурури вакт, махсусан хангоми таъсири гарми ва баъзеи онхо бо сабаби таъсири яхбанди, фаъолияти худро гум мекунанд:

а) вазифа – риояи катъии талаботи ваксинахо дар хама мархилахо, хангоми интиколдихи, нигохдори дар яхдон ё дар хонаяхдон, инчунин хангоми истифодабарии он дар вакти гузарондани иммунизатсия дар муассисахои тибби;

б) стратегияхо – ташкил намудани занчири хунукитаъминкунанда, ки се чузъи мухимро дар бар мегирад:

– мутахассиси омузонидашуда, ки бевосита бо тачхизоти хунукитаъминкунанда кор мекунад;

– таъминот бо тачхизоти хунукитаъминкунанда барои нигохдори ва интиколдихии ваксинахо;

– амали намудани тартиби назорат аз руи таксимот ва истифодабарии ваксинахо;

в) барои таъмин намудани занчири хунукитаъминкунанда дар солхои 2016-2020:

– идома додани бозомузии мутахассисон дар тамоми сатххо оид ба тартиби амалиётхои стандарти доир ба тачхизоти занчири хунукитаъминкунанда;

– дар сатхи анбори маркази ва анборхои вилояти ваксинаи дахонии зидди бемории фалач (ВДБФ) дар харорати -15 -25 С°  нигох дошта мешаванд (харорати мувофик барои нигохдории ваксинахои дигар +2+8 С° );

– дар марказхои иммунопрофилактикаи шахру нохияхо ва муассисахои тиббию профилактики нигохдори ва интиколи тамоми ваксинахо дар харорати +2 +8  С°  таъмин карда шавад;

– мукаррар намудани хисоботи мунтазам оид ба мавчудият ва холати техникии тачхизоти хунукитаъминкунанда;

– банакшагирии хизматрасонии техникии тачхизоти хунукитаъминкунанда ва таъмири онхо, дастур додани мутахассисоне, ки бо ин тачхизот кор мекунанд;

– вобаста намудани макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлатии шахру нохияхои чумхури барои дастгирии иловагии харидории тачхизоти занчири хунукитаъминкунанда ба муассисахои тиббии дахлдор (замимаи 3);

– таъмин намудани ичрои тартиби амалиётхои стандарти оид ба тачхизоти занчири хунукитаъминкунанда;

– дар тамоми муассисахои тиббие, ки ваксинахо нигох дошта мешаванд, “Накшаи чорабинихои фаври дар холати рух додани холатхои фавкулодда”, ки метавонад ба бехатарии ваксинахо таъсир расонанд, тартиб дода шавад.

  1. Иммунизатсияи бехатар бояд дар хама чо, тибки сиёсати милли ва пешниходхои Созмони умумичахонии тандурусти, бо риояи коидахои асосии бехатари, гузаронида шавад:

– дар чои тозаи махсус чудокардашуда (акаллан дар мизи алохида);

– дар чараёни омодашави ва гузаронидани иммунизатсия ба сузан бояд даст нарасонанд, инчунин ба руйпушхои тамйизнабуда сузан бояд нарасад;

– барои тоза кардани чои иммунизатсия, танхо пахтаи тамйизёфта истифода бурда шавад;

– ваксинаро танхо хамон вакте, ки кудак ба иммунизатсия тайёр мебошад ба сузандору гирифтан лозим аст;

– дар давоми сессияи иммунизатсиони ваксина бояд дар зери кабати поролонии чузвдони харорати (термосумка) нигох дошта шавад;

– ваксинахои зинда бояд танхо бо халкунандахои хамон истехсолкунандаи ваксина хал карда шаванд;

– ваксинахои зинда (ваксинаи зидди бемории сил (БСЖ), сурхчагулафшон) баъди халкуниашон танхо дар давоми шаш соат бояд истифода бурда шаванд;

– зарфхои бо ваксинахои халшуда аз нурхои офтоб химоя карда шаванд;

– вояи пурраи ваксинаро бояд ба чойи муайяншуда ва ба таври дуруст ворид кард (китф, рони пой, зери пуст, дохили пуст, дохили мушак);

– талафи ваксинахо мувофики тавсияхои Созмони умумичахонии тандурусти бояд ба инобат гирифта шавад (замимаи 4).

  1. Мониторинг ва баходихи:

– мониторинг – ин назорати мунтазам аз руи нишондодхои “индикатори”-и аз тарафи Созмони умумичахонии тандурусти тавсиядодашуда мебошад, ки имконияти баходихии сифат ва самаранокии ичрои самтхои асосии Барномаро амали мегардонад;

– мониторинги мунтазам ва баходихии самтхои асосии Барнома барои ошкор намудани он кисмхое, ки ба такмилдихи ниёз доранд, зарур мебошад, инчунин барои дастрас намудани маълумоте, ки мувофик ва сифатнок будани маълумоти пешниходгардидаро тасдик мекунад;

– ин махсусан барои баходихии максад ва вазифахои дар Барнома гузошташуда оид ба паст ва махв намудани беморихои сироятии пешгиришаванда то соли 2020 мухим аст;

– мониторинг, тахлили фарогирии иммунизатсия ва назорати эпидемиологи аз руи беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда, бояд дар сатхи хамаи минтакахои маъмури ва муассисахои тибби амали гардонида шавад (кумаки аввалияи тиббию санитари, сохтори госпитали, раёсатхои тандурустии вилоятхо, шахрхо ва дар сатхи чумхури). Системаи мониторинги боэътимод дар бар мегирад: фарогирии иммунизатсия, сифат ва бехатарии ваксинахо, тазрикхои бехатар, занчири хунукитаъминкунанда ва назорати эпидемиологи аз болои холатхои номатлуби баъди иммунизатсия;

– илова ба мониторинги накшави, мебояд тахлили амики даврии системаи иммунопрофилактика ва назорати эпидемиологиро аз руи беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда гузаронд, ки ин имконияти баходихии сифатноки, пурраги, кобили истифода будан ва самаранокии онро фарохам меоварад;

– макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлатии шахру нохияхои чумхури гуруххои мониторингиро барои гузаронидани мониторингхои мунтазами фаъолияти сохаи иммунопрофилактика дар муассисахои тиббии дахлдор, бо воситахои наклиёт ва сузишвори таъмин намоянд.

6. НАЗОРАТИ ЭПИДЕМИОЛОГи

  1. Дар чумхури ба системаи назорати эпидемиологи аз руи беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда хамаи муассисахои тиббии амбулатори ва статсионарие, ки ахоли метавонад мурочиат кунад, ворид шудаанд. Барои фаъолияти босамари ин система, хамохангии дакики доимии байни онхо бояд ба рох монда шуда бошад.
  2. Максади фаъолияти системаи назорати эпидемиологи дар мархилаи махв намудани бемории фалач, элиминатсияи сурхча, гулафшон, кузози навзодон – ин бакайдгирии хар як ходиса мебошад.
  3. Айни замон дар Чумхурии Точикистон бо максади аз даст надодани ягон ходисаи бемори, чустучуи фаъоли ходисахо бо рохи ташрифи хархафтаина ба муассисахои тиббии тахти назоратбуда, ки аксар вакт беморон барои муоина ва муайян намудани беморихое, ки аломатхои монанд доранд, мурочиат мекунанд, назорати эпидемиологи бурда мешавад.
  4. Назорати эпидемиологи аз руи сурхча, гулафшон, алоими гулафшони модарзоди, гулузиндонак, холатхои номатлуби баъди иммунизатсия дар хамбастаги бо назорати эпидемиологии фалачи шадиди суст бурда мешавад.
  5. Назорати фаъоли эпидемиологи – ин стратегияе мебошад, ки барои “фаъолона ошкор намудани ходисахои беморихои бо воситаи иммунизатсия идорашаванда ва чамъ намудани маълумот аз тарафи кормандони тиббе, ки мунтазам ба муассисахои тибби ташриф меоранд” (ба чои “гайрифаъолона” интизор шудани хисоботи чунин ходисахо) ба рох монда шудааст.
  6. Фаъолияти системаи назорати эпидемиологи:

– истифодабарии мукаррароти стандартии муайян намудани ходисахо, ки аз тарафи Бюрои минтакавии аврупоии Созмони умумичахонии тандурусти коркард шудааст;

– ошкор кардани ходисахо;

– бакайдгири ва бахисобгири;

– расонидани хабарнома оид ба дарёфти ходисахо ба идорахои боломаком дар муддати ?24 соат;

– гузаронидани тафтишоти эпидемиологии дакик дар муддати ?48 соат аз лахзаи дарёфт бо пур намудани шакли тафтишоти;

– гирифтани мавод барои ташхиси озмоишгохи ва интиколи он ба ташхисгох;

– гузаронидани тахлили озмоишгохи дар озмоишгоххои боварибахши Созмони умумичахонии тандурусти;

– тахти назорат гирифтани беморон бо фалачи шадиди суст, сурхча, гулафшон, гулузиндонак, холатхои номатлуби баъди иммунизатсия; – чорабинихои зиддиэпидемики дар манбаи бемори, иммунизатсияи махдуд дар махаллахои ахолинишин;

– пурраги ва саривактии хабарномахои “сифри”-и хафтаина бо хисоботи мохона;

– фарогирии иммунизатсия сол ба сол, дар минтакахои маъмури, муассисахои тибби;

– иммунизатсияи ба итмом норасида дар минтакахои маъмури, муассисахои тибби, сол ба сол;

– шумораи ходисахо ва нишондодхои беморихо мувофики синну сол, чинс ва вазъи иммунизатсиони;

– назорат ва тахлили нишондодхои стандартии сифатнокии назорати эпидемиологи, ки аз тарафи Созмони умумичахонии тандурусти тавсия шудааст, бо кабул намудани карорхои мушахасс;

– омузонидани кормандони тамоми сатххо оид ба масъалахои назорати эпидемиологи;

– нигох доштани алока бо мутахассисоне, ки маълумоти авваларо пешниход менамоянд.

7. ВОРИДКУНИИ ВАКСИНАХОИ НАВ

  1. Аз давраи ташкилёбии барномаи васеи иммунизатсия дар соли 1974 миллионхо ходисахои фавт, маъюби, ки сабабгорашон шаш адад беморихои максадноки барномаи васеи иммунизатсия буданд, пешгири карда шудаанд (сил, гулузиндонак, кузоз, кабудсулфа, фалач ва сурхча). Айни хол, ваксинахо бар зидди дигар беморихои сирояти низ истехсол мешаванд, ки барои тандурустии чамъияти дар микёси чахони ё дар як катор минтакахои чахон афзалиятнок ба хисоб мераванд.
  2. Дар Чумхурии Точикистон аз соли 2002 сар карда ваксинаи гепатити В, соли 2008 – ваксинаи пентаваленти, соли 2009 – ваксинаи сурхча-гулафшон ва аз соли 2015 ваксинаи ротавируси ба Таквими миллии иммунопрофилактика ворид карда шуданд.
  3. Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон бо максади амали гардонидани стратегияи Созмони Милали Муттахид “Хадафхои рушди хазорсола” дар давоми солхои 2016-2020 дар катори ваксинахои мавчудбуда максади ворид намудани дигар ваксинахои навро дорад:

а) аз соли 2017 дар чумхури аз нав чори намудани иммунизатсия дар байни:

– наврасон ва калонсолон бар зидди гулузиндонак ва кузоз бо анатоксини ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз бо микдори камтарини антигенхо;

– занхои хомила бар зидди кузоз бо анатоксини бар зидди бемории кузоз;

б) иваз намудани ваксинаи сурхча – гулафшон ба ваксинаи сурхчапаротит-гулафшон;

в) аз соли 2017-ум ворид намудани ваксинаи гайрифаъолкардашудаи зидди бемории фалач, ки бо тарики сузандору гузаронида мешавад;

г) ворид намудани ваксинаи пневмококки аз соли 2018;

г) ворид намудани ваксинаи зидди саратони гарданаки бачадон аз соли 2020.

8. САФАРБАРКУНИИ ИЧТИМОи

  1. Стратегияхои асоси – ин тахияи маводи иттилоотию таълими барои кормандони тиб ва ахоли мебошанд.
  2. Барои ноил шудан ба стратегияхо:

– бехтар намудани дастраси ба иттилооти эътимоднок оид ба бартарихо ва хатархои иммунизатсия бар зидди беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашаванда барои кормандони тиб ва ахоли;

– давом додани омузиши кормандони тиб оид ба муоширати байни шахсиятхо;

– васеъ истифода бурдани иктидори рузноманигорон барои баён намудани масъалахои иммунизатсияи накшави;

– ворид намудани дарсхои омузиши дар сатхи кумаки аввалияи тиббию санитари ва таъмин намудани вакти кофи барои фахмондадихии оилахое, ки кудаконашонро ба иммунизатсия меоранд;

– Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон бояд чорахоро оид ба зиёд намудани барномахои таргиботи дар бораи мохияти иммунизатсия ва бехатарии ваксинахо бо истифода аз воситахои ахбори омма (телевизион, радио ва интернет) биандешад;

– Муассисаи давлатии “Маркази чумхуриявии ташаккули тарзи хаёти солим” – пешгирии беморихои сироятии ба воситаи иммунизатсия идорашавандаро дар фаъолияти худ хамчун яке аз афзалияти асосии кори худ дохил намояд.

9. ХАМКОРИХОИ БАЙНАЛМИЛАЛи

  1. Бо максади боз хам бехтар намудани хизматрасонии иммунизатсия, Кумитаи хамохангсозии байнисохави оид ба масъалахои иммунопрофилактика бояд тибки тартиби мукарраргардида кори худро бо ташкилотхои байналмилали (Созмони умумичахонии тандурусти, Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид, Алянси глобалии ваксинахо ва иммунизатсия, Агентии хамкории байналмилалии Чопон, Агентии рушди байналмилалии Иёлоти Муттахидаи Амрико ва дигар донорхо) барои дастгирии минбаъдаи Барнома тибки мукаррароти конунгузори давом дихад.
  2. Чустучуи шарикони нав барои мусоидат намудан чихати амалисозии Барнома.

10. МАБЛАГГУЗОРИИ БАРНОМА

  1. Дар Чумхурии Точикистон иммунизатсия хамчун Барномаи афзалиятноки сохаи тандурусти ба хисоб меравад. То соли 2005 чумхури дар масъалаи таъминот бо ваксинахо ва маводи иммунизатсиони – хамчун давлати аз донорхо вобаста ба хисоб мерафт. Аз соли 2005 Хукумати Чумхурии Точикистон чудо кардани маблагро барои хариди ваксинахо ва дигар маводхои иммунизатсиони огоз намуд. Аз он вакт сар карда, хиссаи маблаггузории Хукумати Чумхурии Точикистон барои сохаи иммунопрофилактика харсола зиёд шуда истодааст.
  2. Барнома дар доираи маблагхое, ки дар бучети сохаи тандурусти барои иммунизатсия пешбини шудаанд ва ташкилотхои байналмилалие, ки дар самти пешгирии беморихои сироятии бо воситаи иммунизатсия идорашаванда фаъолият мекунанд, маблаггузори карда мешавад: таъмин намудани харидории ваксинахо ва маводи иммунизатсиони, тачхизоти хунукитаъминкунанда, назорат аз руи беморихои сирояти, омузиш ва гайра. Барои амали гардонидани Барнома ва конеъ гардонидани талаботи Чумхурии Точикистон бо ваксинахо ва маводи иммунизатсиони барои солхои 2016-2020 хамаги 34885327 (сию чор миллиону хаштсаду хаштоду панч хазору сесаду бисту хафт) доллари ИМА зарур аст. Аз микдори умумии маблагхои зарури 19469735 (нуздах миллиону чорсаду шасту нух хазору хафтсаду сию панч) доллари ИМА (56%) аз хисоби Алянси глобалии ваксинахо ва иммунизатсия, 3900000 (се миллиону нухсад хазор) доллари ИМА (11%) аз хисоби Агентии хамкории байналмилалии Чопон барои солхои 2016-2019 ва 5000000 (панч миллион) доллари ИМА (14%) аз хисоби маблагхои дар бучети сохаи тандурусти барои харидории ваксинахо пешбинишуда, дастгири карда мешавад. Маблаги норасоии амалисозии Барнома бошад 6515592 (шаш миллиону панчсаду понздах хазору панчсаду наваду ду) доллари ИМА (19%)-ро ташкил медихад, ки ин маблагхо хам аз ташкилотхои байналмилали ва дар доираи маблагхои хамасола барои сохаи тандурусти дар бучети давлати пешбинишуда, амали карда мешаванд (замимаи 5).
  3. Барои амалисозии хамачонибаи Барнома зарур аст:

– Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахолии Чумхурии Точикистон хамкориро бо Вазорати молияи Чумхурии Точикистон, макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлати, Созмони умумичахонии тандурусти, Хазинаи кудакони Созмони Милали Муттахид ва дигар шарикон давом дода, барои рушди стратегияхо ва расидан ба дастовардхои мустакилонаи иктисодии (худмаблаггузори) Барнома ва хизматрасонии иммунизатсия бояд чорахо андешад;

– ба сардорони раёсатхои тандурустии вилоятхо, шахрхо, менечерони шабакаи муассисахои кумаки аввалияи тиббию санитари ва сартабибони беморхонахои маркази бо дархост баромадан ба макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлати барои зиёд намудани сахми онхо дар маблаггузории Барнома (инчунин барои харидории яхдонхо, хизматрасонии техники, омузишхо, фахмондадихи дар байни ахоли ва дигар харочот).

Замимахои 1-5

               Замимаи 1

Вазифахо оид ба сатхи фарогирии иммунизатсия

Ваксинахо 2016 2017 2018 2019 2020
1) БСЖ (ваксинаи зидди бемории сил) 98% 98% 98% 98% 98%
2) ВЧТГК (ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак, кабудсулфа ва кузоз) 95% 95% 95% 95% 95%
3) Пентаваленти 95% 95% 95% 95% 95%
4) ВЧГК (ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз) 95% 95% 95% 95% 95%
5) Сурхча/гулафшон 95% 95% 95% 95% 95%
6) ВДБФ (ваксинаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад) 95% 95% 95% 95% 95%
7) Ротавируси 95% 95% 95% 95% 95%
8) ВГБФ (ваксинаи гайрифаъолкардашудаи зидди бемории фалач, ки бо тарики сузандору гузаронида мешавад) 95% 95% 95% 95% 95%
9) Гепатити В 98% 98% 98% 98% 98%

Замимаи 2

Таквими миллии иммунизатсия дар Чумхурии Точикистон

 

Ваксинахо

 

 

Синну сол
Иммунизатсия Иммунизатсияи такрори
*ВДБФ (ваксинаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад) 0-дар муддати 24 соати баъд аз таваллуд, 2,3 ва 4-мохаги 12 – моха
**Гепатити В дар муддати 24 соати баъд аз таваллуд
БСЖ (ваксинаи зидди бемории сил) 3-5 рузи баъд аз таваллуд 6,16 – сола
Пентаваленти (ВЧКГК, Hib, гепатити В) 2-3-4 – моха
Сурхча — гулафшон 12 – моха 6 – сола
ВЧКГК-4(ваксинаи чабидашудаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз) 16-23-моха
Гулузиндонак ва кузоз (ВЧГК) 6 – сола
Гулузиндонак ва кузоз бо микдори камтарини антигенхо (ВЧГК-М) 16-26-36-45-56 – сола
Ротавируси 2-3 – моха
Гайрифаъолкардашуда бар зидди бемории фалач

***(ВГБФ)

3 – моха

* Дар холате, ки агар тифл хангоми таваллудшави вояи сифрии ВДБФ-ро нагирифта бошад, бояд у иммунизатсияро дар давоми 14 рузи баъд аз таваллуд гирад.

** Дар холате, ки агар тифл хангоми таваллудшави вояи гепатити В нагирифта бошад, бояд ба у дар давоми 7 рузи баъди таваллуд иммунизатоия гузаронида шавад.

*** Чорикунии ваксинаи ВГБФ аз соли 2017-ум ба накша гирифта шудааст.

Замимаи 3

Талабот ба яхдонхо барои муассисахои тиббии Чумхурии Точикистон

Минтака Марказхои саломатии дехоти (адад) Бунгоххои саломати (адад)
Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон 20 159
Минтакаи Рашт 8 101
Минтакаи Кулоб 7 84
Минтакаи Кургонтешга 228
Вилояти Сугд 16 178
Шахру нохияхои тобеи чумхури, аз чумла: 125
н. Рудаки 41
ш, Вахдат 31
н. Файзобод 15
ш. Хисор 14
ш. Турсунзода
н. Варзоб 22
н. Шахринав 2
Хамаги: 51 875

                                                                                                                                                                               Замимаи 4

Вазифахо оид ба нишондоди талафи ваксинахо

Ваксинахо 2016 2017 2018 2019 2020
1) БСЖ (ваксинаи зидди бемории сил) 25% 25% 25% 25% 25%
2) ВЧКГК (ваксинаи чабидашудаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз) 20% 20% 20% 20% 20%
3) Пентаваленти 5% 5% 5% 5% 5%
4) ВЧГК (ваксинаи зидди беморихои гулузиндонак ва кузоз) 20% 20% 20% 20% 20%
5) Сурхча/гулафшон 20% 20% 20% 20% 20%
б) ВДБФ (ваксинаи зидди бемории фалач, ки бо тарики дахон гузаронида мешавад) 20% 20% 20% 20% 20%
7) Ротавируси 5% 5% 5% 5% 5%
8) ВГБФ (ваксинаи гайрифаъолкардашудаи зидди бемории фалач, ки бо тарики сузандору гузаронида мешавад) 20% 20% 20% 20% 20%
9) Гепатити В 5% 5% 5% 5% 5%

                                                                                                                                                                                         Замимаи 5

Талабот ба ваксинахо ва маводи тазрики барои

иммушазатсияи накшави дар Чумхурии Точикистон

Ваксинахо

 

 

Соли 2016 Соли 2017 Соли 2018 Соли 2019 Соли 2020
Гурухи максад-нок (нафар) Микдори умумии вояхо бо хисоби нишондоди сарфиёт ва 25% захираи эхтиёти (воя) Ба маблаги умуми бо доллари ИМА Гурухи максаднок (нафар) Микдори умумии вояхо 6о хисоби

нишондоди

талаф (воя)

Ба маблаги умуми бо доллари ИМА Гурухи максаднок (нафар) Микдори умумии вояхо бо хисоби нишондоди талаф (воя) Ба маблаги умуми бо доллари ИМА Гурухи максаднок (нафар) Микдори умумии вояхо бо хисоби нишондоди талаф (воя) Ба маблаги умуми бо доллари ИМА Гурухи максаднок (нафар) Микдорк умумии вояхо бо хисоби нишондоди талаф (воя) Ба маблаги умуми бо доллари ИМА
БСЖ

(20 – вояги)

274000 455525 31887 282768 376081 26326 291817 388117 27168 301155 400536 28038 310792 413353 28935
Пентаваленти

(1 – вояги)

274000 1078875 2805075 282768 890719 2315869 291817 919224 2389982 301155 948638 2466459 310792 978995 2545387
ОПВ

(20 – вояги)

274000 1616600 339486 282768 1334665 280280 291817 1377376 289249 301155 1761251 369863 310792 1817610 381698
Гепатити В

(1 – вояги)

274000 359625 136658 282768 296906 112824 291817 306408 116435 301155 316213 120161 310792 326332 124006
Ротавируси

(1 – вояги)

274000 719250 14744″ 282768 593813 1217317 291817 612816 1256273 301155 632426 1188961 310792 652663 1227006
ИПВ

(10 – вояги)

274000 404150 767885 282768 333666 633965 291817 344344 654254 301155 355363 675190 310792 366735 696797
Сурхча

гулафшон

(10 – вояги)

262000 435575 252634 270384 359611 208574 279036 371118 215248 247298 711899 412901 297180 734681 426115
АКДС

(10 – вояги)

262000 435575 87115 270384 359611 71   922 279036 37Ш8 74224 287965 382993 76599 297180 395249 79050
АДС –

(10 – вояги)

225000 374062 44887 232200 308826 37059 239360 318708 38245 247298 328906 39469 255212 339432 40732
Ваксинахо     6344326     5237873     5405495     5470955     5646026
Сузандорухо     223815     184780     190696     168666     174062
Фрахт+хиз-матрасони+ буфер     1323769     1092902     1127878     1128979     1165105
Маблаги умуми     7891910     6515 555     6724069     6768600     6985193

 Ба карори Хукумати

Чумхурии Точикистон

аз 28 октябри соли 2016, № 456

тасдик шудааст

Накшаи

чорабинихо оид ба татбики Барномаи миллии иммунопрофилактика

дар Чумхурии Точикистон барои солхои 2016-2020

р/т Чорабинихо Ичрокунандагон Мухлати татбик Маблаг бо доллари ИМА Сарчашмаи маблаггузори
1. Такмили сохаи иммунопрофилактика дар Чумхурии Точикистон бо рохи таквияти базаи моддию техники
1.1. Бехтар намудани заминаи моддию техникии марказхои иммунопрофилактикаи шахру нохияхо Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 93750,00 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
1.2. Нигох доштани сатхи баланди фарогирии иммунизатсия мувофики Таквими миллии иммунизатсия Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
1.3. Назорати фаъоли эпидемиологи аз руи беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
1.4. Мониторинг ва баходихии самтхои асосии Барнома Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
1.5. Тибки тартиби мукарраргардида хамкори бо ташкилотхои байналмилали оид ба чустучу намудани шарикони нав барои расонидани кумак дар амалигардонии Барнома Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020
2. Такмили барномахои омузиши дар сохтори муассисахои тахсилоти оли ва инчунин баланд бардоштанн сатхи дониши мутахассисони соха, махсусан тайёрии тодипломи ва баъдмидипломии мутахассисон
2.1. Васеъ намудани кисмхои иммунология ва иммунопрофилактика дар барномахои таълими Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли, Муассисаи давлатии таълимии “Донишгохи давлатии тиббии Точикистон ба номи Абуали ибни Сино” 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
2.2. Ворид намудани сессияхои омузиши оид ба кисмхои сохаи иммунопрофилактика дар барномахои таълими Муассисаи давлатии таълимии “Донишкадаи тахсилоти баъдидипломии кормандони сохаи тандурустии Чумхурии Точикистон” 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
2.3. Мунтазам гузаронидани семинархои таълими оид ба назорати эпидемиологи аз руи беморихои ба воситаи иммунизатсия идорашаванда Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 15000,00 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати

 

 

 

3. Харидори, интикол ва таъмин намудани нигохдории ваксинахо бо

риояи шароити занчири хунукитаъминкунанда

3.1. Таъмини талаботи ахоли бо ваксинахои сифатнок Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 34, 885, 327 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
3.2. Бехтар намудани системаи занчири хунукитаъминкунанда Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 6250,00 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
3.3. Тартиб додан ва чори намудани “ТАС оид ба ИСВ” Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхон пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
3.4. Баргузор намудани омузишхои таълими дар байни кормандони тиб оид ба ТАС Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
3.5. Мониторинги мунтазами ичрои ТАС оид ба ИСВ Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
3.6. Гузаронидани баходихии ИСВ ва пешниход намудани тавсияхо барои такмили он Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
4. Сафарбаркунии ичтимои
4.1. Тахияи маводи иттилоотию таълими барои кормандони тиб ва ахоли оид ба самаранокии иммунизатсия Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 500 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
4.2. Омузипш кормандони тиб оид ба ташвикот ва сафарбаркуни Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
4.3. Истифода намудани рузномахо, шабакахои телевизиони ва сомонахои интернети барои ташвикоти иммунизатсия Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 200 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
4.4 Бехтар намудани дастраснокии маълумоти сифатнок ва дакик оид ба манфиатхои иммунизатсия дар байни ахоли Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2016-2020 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
5. Ворид намудани ваксинахои нав
5.1. Ворид намудани ваксинаи гайрифаъолкардашуда бар зидди бемории фалач (ИПВ) Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2017 Кумаки ташкилотхои байналмилали
5.2. Аз нав амали гардонидани иммунизатсия дар чумхури дар байни наврасон ва калонсолон бар зидди гулузиндонак ва кузоз бо ваксинаи ВЧГКк Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2017 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
5.3. Ворид намудани анатоксин бар зидди кузоз дар байни занони хомила (АК) Вазорати тандурусти ва

хифзи ичтимоии ахоли

2017 Маблагхои пешбинишудаи бучети давлати
5.4. Иваз намудани ваксинаи сурхча-гулафшон ба ваксинаи сурхча-паротит-гулафшон Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2017 Маблагхри пешбинишудаи бучети давлати ва кумаки ташкилотхои байналмилали
5.5 Ворид намудани ваксинаи пневмококки ба таквими миллии иммунизатсия Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2018 Кумаки ташкилотхои байналминали
5.6. Ворид намудани ваксинаи зидди саратони гарданаки бачадон ба таквими миллии иммунизатсия Вазорати тандурусти ва хифзи ичтимоии ахоли 2020

Кумаки ташкилотхои байналмалали

 

Инчунин кобед

Обро дар Душанбе кисман санахои 14, 15-ум октябр катъ мекунанд

Дар робита ба корхои таъмир дар кисматхои гуногуни Душанбе, обро бо навбат махкам мекунанд Шахрдори …