Комрон.инфо
АХАМИЯТИ ХАЙВОНОТИ ШИРХУР ВА МУХОФИЗАТИ ОН A3 ТАРАФИ ИНСОН
Намояндагони хайвоноти ширхур — хайвоноте мебошанд, ки барои конеъ гардонндани талаботи рузафзуни инсон бо хуроквори, пушоквори, дорувори, зебои, ёрирасонии санитари, боркаши ва гайра ахамиятноканд. Гайр аз ин хайвоноти ширхур барои санчишхои биофизиологии ветеринархо, духтурхо, селексионеру генетикхо организмхои санчиши ба шумор мераванд.
Агар аз чихати минтакави дида бароем, дар худуди чумхуриамон 86 намуди ширхурхои ёбои дида мешаванд, ки ахамияту зарари онхо ба ахолии дехот маълуманд. Масалан, дар биёбону нимбиёбонхо муши думсурхи регзор, оху, шагол, гурбаи найзор, гавазни бухорои сукунат доранд. Дар обанборхо ва сохилхои он, дар кулхои сунъия нохияхои Колхозобод ва Фархор хайвони ба шароити нав мувофик кардашуда — нутрия зиндаги мекунад.
Дар кухсору махалхои ахолинишини Точикистон муши «хонаги». калламуши хоки, муши паррон, калламуши туркистони зиндаги мекунанд. Дар даштхои доманаи куххо курмуш, харгушу рубох хастанд. Дар чангалу даштхои кухи гург, кашкалдок, паланг, савсор, хирси малла, хуки дашти вомехуранд. Дар маргзорхои алпи ва буттазорхон баландкух (дар баландии аз 2600 то 3500 .м) сугур, харгуш, муш, бузи кухи, архар ё ки гусфанди кухи зиндаги мекунанд. Дар Помири баландкух аз ширхурхо хирс, гург, гусфанди кухи, сугур, харгуш, мушхои сахрой, бузи кухи, оху, рубох, кашкалдок, бабр — чамъ 21 намуди ширхурхо хаст.
Мувофики конуни мухофизати табиат микдори муайяни хайвоноти мавчударо дар мухлату мухитхои таъиншуда шикор кардан мумкин аст. Чумхурии мо аз хайвонхои ёбои бой аст.
Чинси асосии хайвонхои ширхури шикоршаванда ондатра, санчоб, самур, рубох ва гайра мебошанд.
Дар мамнуъгоххо (махфузгоххо)-и Бешаи палангон, Ромит саршумори хайвоноти нодирро на танхо нигохубин мекунанд, балки тарзи хаёт ва рафтори онхоро меомузанд, масъалахои мухими тагйир додани Намудхоро ба манфиати одам хал мекунанд. Чунин чойхо дар дараи Ромит, водии Вахш, Помир, Кулоб низ хастанд. Гайр аз ин аз хайвонхои муинадор: самур, рубохи сиёхи нукрагин, норка дар фермахои махсус парвариш карда мешаванд. Ба ин мутахассисхои сохаи хайвонот — селексионерхо барои парвариш кардани хайвонхои муинадори гуногунрангу хушсифаг машгуланд. Холо норкахои сафед, сиёх, кабуди нукрагии, марворидрангро ба вучуд овардаанд.
Бояд кайд кард, ки то имруз аз сабаби шикори худсаронаю бенакша Намудхои баъзе хайвонхо тамоман ё аксаран нобуд гардидаанд, ки барои баркарор кардан 20-25 сол лозим аст.
Ахамияти санитарии баъзе хайвонхои даррандаи ширхур дар он аст, ки хайвонхои касалу логар ё часади худмурдаи онхоро хурда, микдори касали ва барангезандагони касалихои байни хайвоноту инсонро кам мекунанд.
Ахамияти зебоии хайвоноти ширхур аз паррандахо ва дигар хайвонхо кам несг. Бисёр хайвонхои ширхур нихоят шаклу ранги
зебо ва рафторхои ба худ хоси диккатчалбкунанда доранд, ки онро мо бештар дар вахти тамошои боги хайвоноту мамнуъгоххо, сирк, инчунин хангоми чаридани рама, пода, гала. села, гудаи онхо ё хангоми бузкашй пай мебарем. Дар табиат хам мушохида кардани рангу овоз, харакату гамхори ба наслашон ба кас халоват мебахшад.
Дустдорони табиатба гушахои гуногунманзараи Точикнстон барои сайру тамошо рафта, аз наздик ба зебоии олами хайвонот шинос мешаванд.
Савол ва супоришхо:
- Дар бораи катори маймунхо (гиббон, орангутанг, шимпанзе, горилла) ва одам маълумот дихед. 2. Дар бораи ахамияти хайвоноти ширхур ва мухофизати он аз тарафи инсон накл кунед.
- Дар бораи гюлен ва нахангхо маълумот дихед.
- Олимони номдори сохахои зоологияи чахони, собик Иттиходи Шурави ва Чумхурии Точикистонро номбар кунед.
