Тўрониён халқи қадимӣ буда, ба арсаи таърих омадани онҳо шояд на камтар аз панҷ ҳазор сол бошад. Барои касе, ки ба қаъри таърих даст мезанад ва корномаҳои оламшумули пас аз ба саҳнаи таърих омадани Тўрониёнро тасаввур мекунад, ин панҷ ҳазор сол начандон дур менамояд.
Тўрониён чи хел мардум буданд?
Тўрониён асосан мардумони сакоӣ буданд. Дар бораи сакоиҳо муаррихон ба таври хеле васеъ ақидаҳояшонро баён кардаанд. Чунончи, маънои вожаи «сокоӣ»-ҳоро Г.Бейли «мардонагӣ», «далерӣ» ва «шуҷоат» баён кардааст. Дар луғатҳо «соко», «сако», «сакил», «сакоия», «скиф» (юнонӣ), «сакис» (франсавӣ), дар китоби Бобоҷон Ғафуров «Тоҷикон» дар ҳама ҷо «сакоӣ» қайд шудааст. Мардуми қадимаи Осиёи Миёнаро, ки ҳанўз ба Эрону Ҳиндустон ҳиҷрат накарда буданд. Saka – сакоҳо меномиданд. Онҳо «аз лиҳози тарзи зиндагонӣ ва урфу одат (аз дигар қабилаҳо. – И.У) фарқ мекарданд, мегўяд Ҳеродот, вале аз лиҳози забон не».
Савол: Магар Тўрониён турк нестанд?
Ҷавоб: На ҳаргиз!