Савол – Ҷавоб

Савол: Ҳахоманишҳо  ба кадом дин мўътақид буданд?

Ҷавоб: Ба ҳеҷ кадом дин. Онҳо Худопараст – Ориён буданд.

Савол: Дар замони Куруши Кабир форсҳои тоҷик Бобулро пойтахти худ карор доданд. Худои бобулиён худои зинда – Мардук буд. Пас Ҳахоманишҳо ҳам худои заминии онҳо – Мардукро мапазируфтанд ё на?

Ҷавоб: На, ҳаргиз! Ҳахоманишҳо, ба ҳар як халқ, ба ҳар як одам аз назари ориён менигаристанд.

Барои ориён бошад, он чиз муҳим нест, ки мардум ба кадом забон гуфтугў мекунанд, ё дину оинашон барои эшон бегона аст, балки барои мардуми ориёнӣ он чиз муҳим буд, ки он халқ ё он одам ба кадом сў майл дорад; ба маърифат, ба илму дониш, ба одамият, ки Худои яккаву ягонаи Ориён ҳидоят мекард, ё ба сўи ҷаҳолат.

Барои ин Ориён ба кадом гўшаи дунё нараванд, якўмин вазифаи онҳо аз сабру тоқат, диловарӣ ва ростқавлӣ иборат буд. Масалан, дар Ҳиндустон асрҳоро паси сар намуданд, то як кастаи мазамматшударо ба сўи маърифат бикашанд ва аз майнаи ў разолатро дур андозанд.