Осори тамаддуни халқҳои форсизабон чаро нобуд гардид?

Халқҳои форсизабон то пайдо шудани дини Ислом тамаддуни воло доштанд, пас чи шуд, ки баробари эҳёи дини Ислом аз он тамаддуни воло осоре ҳам боқӣ намонд?

Тамаддуни воло гуфтан кам аст. Ҳанўз 3 ҳазор сол қабл аз милод аждодони гузаштаи мо ба номи калдониёни тўронӣ дар илми нуҷум, риёзиёт, ҳуқуқ ва ғ. ба кашфиётҳои бузург ноил гардида буданд. Онҳо сайёраҳоро аз ситораҳо фарқ гузошта, як солро ба 12 моҳ ва як моҳро ба 30 рўз, як ҳафтаро ба 7 рўз, як шабонарўзро ба 24 соат ва як соатро ба 60 дақиқа ва як дақиқаро ба 60 сония тақсим карда буданд. Дертар юнониён осори калдониёнро омўхта, ҷадвалро ташкил додаанд. Дар давраҳои оянда ҳам аждодони гузаштаи тоҷикон корҳои наҷибро чи дар ҷодаи давлатдорӣ ва чи илму фан ва тамаддун ба сомон расонида буданд ва бесабаб набуд, ки Ҳегел «таърихи умумиҷаҳонӣ маҳз аз таърихи форс (тоҷикон) оғоз меёбад» гуфтааст.