Главная / Гуногун / Гулназар Келди дар 75-солагиаш мурд

Гулназар Келди дар 75-солагиаш мурд

Муаллифи суруди миллии Тоҷикистон Гулназар Келдии 75-сола санаи 13 августи соли 2020 дар беморхона даргузашт(вафот кард), гуфтанд аз Вазорати тандурустии кишвар.

Аҳволи шоир бадтар шуд ва барои ҳамин ҳам уро ба дастгоҳи сунъии ҳаводиҳанда пайваст карданд, аммо, мутаассифона, табибон, бо вуҷуди кӯшишҳо Устодро наҷот дода натавонистанд », – гуфта шуд дар манбаъ.

Қаблан хабар дода шуда буд, ки Гулназар Келдӣ чанд рӯз қабл дар беморхонаи клиникии кӯдаконаи сироятии кӯдаконаи шаҳри Душанбе бо гумони коронавирус бистарӣ шуда буд ва рӯзҳои охир ба дастгоҳи сунъии ҳаводиҳанда пайваст буд.

gulnazar-keldiДилписанд Келдиев, писари шоир ба Радиои Озодӣ гуфт, ки маросими дафни шоир, фардо санаи 14 августи соли 2020 баргузор мешавад. Дар куҷо гуронидан ҳанӯз мушаххас нашудааст.

Шоири халқӣ, муаллифи матни Суруди миллии Тоҷикистон Гулназар Келдӣ яке аз шоирони пешқадами муосир буд ва арзишҳои олии маънавӣ, инсондӯстӣ, ватандӯстӣ, садоқат ба миллат ва мардумро ситоиш кардааст.

Мусоҳиба бо шоир (Хотира)

Суруд бо нархи як миллион (гимн)

Дар соли 1991, пас аз эълони расмии истиқлолияти Тоҷикистон, навсозии рамзҳои давлатӣ: Суруди миллӣ, Парчам ва Нишони давлатии кишвар зарур дониста шуд. Нишон ва парчам дар иҷлосияи 16-уми Шӯрои Олии Тоҷикистон дар соли 1992 тасдиқ карда шуда буд. Аммо рақобат нисбати таҳияи суруд тӯли ду сол боз идома меёфт.

– Ин озмуни расмӣ бо ҷоизаҳо ва дигар сифатҳо буд?
– Бале, эълон карда шуда буд, ки се кори беҳтарин интихоб карда мешаванд, ки онҳо бо мукофотҳои пулӣ сарфароз гардонида мешаванд. Мукофоти асосӣ як миллион рубл буд.

Озмун хотима ёфт ва дар он бисёр олимон ва шоирон ширкат варзиданд. Комиссияи баҳодиҳандаи рақобаткунандагон фаъолона кор мекард ва барои муҳокима зуд-зуд мулоқот мекарданд.

Асари Гулнараз Келдӣ ба Мукофоти ленинии комсомоли Ленин (1985), ба номи М. Турсунзода (1991) ва кор оид ба суруди миллӣ ба Мукофоти давлатии ба номи Рӯдакӣ (1994) сазовор дониста шуда буд.

– Дар комиссия кӣ буд?

– Дар он ҷо сиёсатмадорон, шоирон, оҳангсозон ва олимон буданд. Масалан, Эмомалӣ Раҳмон, раиси Шӯрои Олӣ, муовини ӯ Абдулмаҷид Достиев, олимон – Муҳаммадҷон Шакурӣ, Абдулқодир Маниёзов, Зоҳир Аҳроров, шоирон Аскар Ҳаким, Меҳмон Бахти, Лоиқ Шералӣ, Мӯъмин Қаноат, раиси Кумитаи телевизион ва радиои Иброҳим ва дигарон ширкат мекардад.

Ҳама ҳуҷҷатҳоро шоир Усмон Назирӣ Оташ ба қайд гирифтааст. Ҷаласаҳо таҳти раисии А. Достиев гузаштанд.
Ҳеҷ кадоме аз онҳо бо интихоби варианти дигари пешниҳодшуда намедонист, ки муаллифи матн кӣ аст. Ҳар як иштирокчӣ матни худро зери тахаллуси худ пешниҳод кард, ки ин шарти асосии мусобиқа буд. Ман матнҳои худро зери тахаллуси “Ношинос” пешниҳод кардам.

– Оё танҳо матнҳо барои баррасӣ ба комиссия пешниҳод карда шудаанд? Оё шумо дар бораи тағйир додани мусиқӣ сӯҳбат кардед?

– Не. Дар яке аз ҷаласаҳо Дамир Дӯстмуҳаммадов, ки он вақт раиси Иттифоқи композиторони Тоҷикистон буд, гуфт, ки тағир додани ҳайати Сулаймон Юдаковро зарур намешуморад. Ба гуфтаи вай, мусиқии Юдаков на танҳо тантанавӣ аст, балки ҳамаҷониба аст.
Ва дар солҳои Шӯравӣ ҳамеша мегуфтанд, ки мусиқии зеботарин дар суруди Тоҷикистон аст.

– Чунин мешавад, ки ҳама иштирокчиён медонистанд, ки калимаҳои Суруди нав ба кадом мусиқӣ меоянд?

– Бале, ва ман, дар байни чизҳо, таркиби Сулаймон Юдаковро роҳбарӣ кардам. Аллакай дар вақти озмун, ман бори дигар энсиклопедияи тоҷикро боз кардам ва матни Суруди Тоҷикистони Советиро хондам. Муаллифи гимнҳои пешин Устод Лоҳутӣ дар бораи ҳизбҳо, одамони советй, Ленин навиштааст.

Аммо пас аз пошхӯрии Иттиҳоди Шӯравӣ на ҳизб ва на идеологияи он боқӣ монд. Он гоҳ ман тасмим гирифтам, ки дар шеърҳои худ чиро таъкид кунам.

Дар омади гап, ҳатто пеш аз поёни мусобиқа, ба мо гуфтанд, ки шеър бояд мулоим бошад, масалан, муроҷиати дуо ба Аллоҳ. Намунаҳои аввалини ман чунин буданд. Аммо баъд ман қарор додам, ки суруд набояд манфиатҳои ягон гурӯҳ, ҳизб, мазҳаб ё шахс бошад. Ин матн бояд вертикалӣ бошад.

Соли 1995 Гулназар Келдӣ ба унвони фахрии Шоири халқии Тоҷикистон дода шуд.

– Чӣ қадар матнҳои худро дар озмун пешниҳод кардед?

– Ман фикр мекунам, ки чаҳор ё панҷ матн вуҷуд дорад. Панҷ ё шаш нафарро устоди Лоиқ Шералӣ пешниҳод кард. Гулрухсор низ дар озмун ширкат варзид. Дар маҷмӯъ, мувофиқи маълумоти ман, 114 кор пешниҳод карда шуд. Дар омади гап, ду суруди ман беҳтарин ҳисобида шуданд. Ҷои сеюм ба Устод Лоиқ Шералӣ дода шуд.

– Яъне шумо барои суруд як миллион рубл дарёфт кардед?

– Як миллион мукофот дода шуд. Аммо раванди пардохт ба таъхир афтод. Дар ҷое дар моҳи декабри соли 1994, ман ба назди раиси нави Бонки миллии Тоҷикистон Муродалӣ Алимардон рафтам. Сипас Алимардон дар ҳузури намояндаи Шӯрои Олӣ Козидавлат Қоимдодов ба ман гуфт, ки дар буҷаи кишвар чунин маблағ вуҷуд надорад. Замони он замонҳо мушкил буданд. 1995 омад, пул беқурб шуд. Ва танҳо дар моҳи феврали соли 1995, ман ба гирифтани ҷоизаи “миллион” -и худ шурӯъ кардам. Агар хато накунам, аллакай дар соли 1995-ум 445 ҳазор рубл ба 100 доллар баробар буд. Метавонед бигӯед, ки ман барои суруд 200 доллар гирифтам.

Аммо ин барои ман тамоман муҳим набуд. Чунки шеъри ман аз ҷониби кӯдакон ва калонсолон дар кишвари мо ва хориҷа хонда мешуд. Ин тӯҳфаи воқеӣ аст.

– Оилаи шумо чӣ гуна ғалабаи шуморо чигуна баҳо доданд?

– Албатта онҳо хурсанд буданд. Як чизро дар ёд дорам. Дар он рӯзҳо, чунон ки гуфтам, хеле вазнин буд.

Суруди нав аллакай садо дод ва пас аз ду рӯз мо нон пайдо карда натавонистем. Кӯдакон хурд буданд. Ва он гоҳ яке аз писарони ман гуфт:

Падар, шумо муаллифи суруди миллии кишваре ҳастед, ки нон нест. Ман ба он ҷавоб додам, ки ҳамааш дар пеш аст ва кишвари мо обод хоҳад шуд.

– Мо гуфта метавонем, ки суруд як навъ шиносномаи кишвар аст. Ҳамчун муаллифи суруди миллии Тоҷикистон, оё шумо ягон манфиати махсус доред?

– Бузургтарин тӯҳфа муҳаббати мардум аст. Ҳар саҳар, вақте ки мактаббачагон сурудро дар телевизион месароянд, ман шод мешавам. Баъзан одамон ба ман менигаранд, ки оё ин шахс зинда аст? Аммо барои ман ҳадяи асосӣ ин эътирофи мардум аст.

Ва ҳамчун муаллиф, ман ягон имтиёз надорам. Ҳамчун шоири халқии Тоҷикистон, ҳар моҳ аз Фонди Президентӣ ба ман илова ба нафақа 50 доллар ҷудо карда мешавад.

Муаллифи суруди Тоҷикистон инчунин соҳиби Дипломҳои ди Меритои созмони Еврохамбрес (Палатаи илмӣ-саноатии Аврупо, Белгия) мебошад ва барои медали тиллои Аврупо барои саҳми бузург дар рушди маориф, илм ва фарҳанг сарфароз гардидааст.

– Ва дар бораи донистани Суруди миллӣ. Вақтҳои охир дар ВАО навиштанд, ки донистани сурудхонӣ як шарти зарурӣ ҳангоми дархости кор аст. Оё шумо, ҳамчун муаллифи он, бо ин розӣ ҳастед?

– Соли 2007, вақте ки ман вакили мардум будам, мо қонун «Дар бораи рамзҳои давлатии Тоҷикистон» -ро қабул кардем. Дар қонун зикр шудааст, ки ифтихори миллии ҳар як шаҳрванди Тоҷикистон эҳтироми олии парчам, Нишон ва Суруди миллӣ, аз ҷумла аз таҳти дил донистани Суруди миллӣ мебошад.

Агар ӯ шаҳрванди Тоҷикистон бошад ва аз он ифтихор кунад, бояд суруди миллиро донад.

– Аз қабули суруд 30 сол гузашт. Лоиҳаҳои нав пайдо шуданд, ки ба як навъ идеология барои кишвар табдил ёфтанд. Шумо тасаввурот доред, ки матни сурудро тағир диҳед ва, масалан, Роғунро суруд хонед?

– Лоиҳаҳои бузург барои Суруди Миллӣ нестанд. Шоирони инфиродӣ бояд дар бораи лоиҳаҳое чун Роғун, Роҳи абрешим, нақбҳои гуногун нависанд. Мазмуни Суруди миллӣ гуногун аст. Танҳо тасаввур кунед, мо Рогунро дар мадҳия ёдрас мекунем ва ҳангоме ки ин сохта мешавад, маҷбур мешавед, ки матнро дубора иваз кунед?

Сипас, ҳатто дар ҷараёни озмунҳо шеърҳое буданд, ки дар онҳо Бухоро ва Самарқанд месароянд. Ва агар ин матнҳо барои гимн гирифта шуда бошанд – хуб, пас мо бо Ӯзбакистон ҷанг мекардем, то Самарқанд ва Бухоро дубора ба даст орем? Не, Суруди миллӣ дигар, нозуктар аст.

Инчунин кобед

chorkunja

Кор дар Европа барои ронандагон аз Тоҷикистон

Ронандаҳои дорои шаҳодномаи ронандагии категорияи «СЕ» ба кор даъват карда мешаванд! Чунин шароит пешниҳод мешавад: ✔️ маош …