ДАСТУРАМАЛ «Дар бораи тартиби ҳисоб ва пардохт намудани андоз аз фоида»

1. МУҚАРРАРОТИ УМУМИ
2. Дастурамал дар бораи тартиби ҳисоб ва пардохт намудани андоз аз фоида (минбаъд – Дастурамал) дар асоси қисми 9 моддаи 158 Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон таҳия гардида, тартиби ҳисоб ва пардохт намудани андоз аз фоидаро муайян менамояд.
3. Дастурамал супорандагон, тартиби ҳисоб ва пардохт, пешниҳоди ҳисоботи андози фоида ва дигар ҷиҳатҳои андозбандии андози фоидаро ба таври мукаммал муайян менамояд.
4. СУПОРАНДАГОНИ АНДОЗ
5. Супорандагони андоз аз фоида шахсони ҳуқуқӣ (ба истиснои шахсоне, ки ҷавобгӯи шартҳои низомҳои махсуси андозбандӣ ҳастанд) ба ҳисоб мераванд.

Филиалҳо ва намояндагони шахсони ҳуқуқии резидентӣ ва воҳидҳои алоҳидаи онҳо наметавонанд супорандагони мустақили андоз аз фоида бошанд.

Мисол: Ҷамъияти Дорои масъулиташ маҳДуДи «Дорои» моҳи январи соли 2013 ба кайД гирифта шуД. Чун Ҷамъият Дар асоси боби 43 КоДекси анДози Ҷумҳурии Тоҷикистон супоранДаи анДози низоми соДДакарДашуДаи анДозбанДӣ барои соҳибкории хурД ба ҳисоб мераваД, аз ин рӯ, Дар соли 2013 супоранДаи анДози фоиДа шуДа наметавонаД.

Мисол: Ҷамъияти саҳҳомии пӯшиДаи «Осиё» супоранДаи анДози фоиДа буДа, Дар ҳуДуДи Дигар ноҳияҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон филиалҳо ва намоянДагиҳои хуДро ДораД. Дар ин мисол, филиалҳо ва намоянДагиҳои Ҷамъияти саҳҳомии пӯшиДаи «Осиё» наметавонанД супоранДагони мустақили анДоз аз фоиДа бошанД.

4. Барои мақсадҳои андозбандӣ мутобиқи Дастурамали мазкур ба сифати андозсупоранда ҳама гуна субъекти хориҷие, ки шахси воқеӣ намебошад ҳамчун корхона баррасӣ мегардад, агар исбот накунад, ки мутобиқи талаботи моддаи 147 Кодекси андоз ба сифати иштирокчии созишномаи соҳибии муштарак баромад мекунад.

Новобаста аз шакли ташкилӣ-ҳуқуқие, ки субъекти хориҷӣ дар давлати хориҷӣ ба қайд гирифта шудааст ва ё ин ки новобаста аз далели ҳамчун шахси ҳуқуқӣ эътироф шудан ё нашудани он дар давлати хориҷӣ, фаъолият ё ин ки даромади аз манбаҳои дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифтаи ин субъекти хориҷӣ фаъолият, ё ин ки даромади корхонаи хориҷӣ эътироф карда мешавад. Ба истиснои талаботи банди 87 Дастурамал дар ҳолати фаъолият ё ин ки даромади гирифтаи шахси воқеии хориҷӣ дар доираи шартномаи шарикияти оддӣ (шартномаи фаъолияти муштарак) мутобиқи моддаи 1058 Кодекси граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ба роҳ монда шуда бошад.

3. ОБЪЕКТИ АНДОЗБАНДЙ
4. Барои резидент даромади умумӣ объекти андозбандии андоз аз фоида мебошад, ки ба маблағи тарҳҳои пешбининамудаи Дастурамали мазкур кам карда мешавад.
5. Даромадҳо, манфиатҳо ва фоидаҳои андозсупоранда дар шакли пулӣ ва моддӣ (ғайримоддӣ), аз чумла тамоми воридоте, ки боиси афзоиши дороиҳои софи андозсупоранда мегардад, даромади умумӣ мебошад. Воридоте, ки аз андоз аз фоида озод аст, ҳамчун даромади умумӣ ба ҳисоб гирифта намешавад.

Даромади умумӣ мутобиқи Дастурамали мазкур афзун шудани манфиати иқтисодӣ дар сурати ворид шудани дороиҳо (маблағи пулӣ, амволи моддӣ ва ғайримоддӣ) аз таҳвили молҳо (иҷро кор ва хизматрасонӣ) ё ин ки иҷрои ӯҳдадориҳо (ҳисоббаробаркунӣ), ки арзиши холиси дороии андозсупорандаро зиёд мекунад, дониста мешавад. Даромади ғайритиҷоратӣ ва амалиётии андозсупоранда низ ҳамчун даромади умумӣ дониста мешавад.

а) ба даромади ғайритиҷоратӣ ва амалиётии андозсупоранда инҳо дохил мешаванд:

-ҷаримаҳо, фоизҳо, пушаймонаҳо аз натиҷаи вайрон шудани шартҳои созишномаҳо аз ҷониби қарздорон эътирофшуда, инчунин бо тариқи судӣ муқарраршуда;

-дороиҳои ройгон, аз он ҷумла аз иштирокдорон (саҳҳомон), ё ин ки тӯҳфа гирифташуда, ки арзиши амволи ройгон гирифташуда дар асоси нархҳои бозорӣ дар лаҳзаи гирифтан муайян карда мешавад;

-маблағи аз ҳисоби пӯшонидани зарари ҳисобкардашудаи аз ҷониби қарздорон эътирофшуда, инчунин бо тариқи судӣ муқарраршуда;

-фоидаи солҳои пешина, ки дар соли ҳисоботӣ ошкор карда шуд;

-маблағи қарзҳои кредиторӣ ва депонента, ки ҳангоми аз ҳисоби муҳосибӣ ҳамчун қарзҳои беарзиш баровардани онҳо мӯҳлати даъво гузаштааст;

-фарқияти мусбии қурби асъори миллӣ ва азнавнархгузории асъори хориҷӣ, қарзҳои дебитории бо асъори хориҷӣ қайдшуда;

-фоизҳои дар асоси шартномаи қарзӣ ва гарав бадастомада;

-маблағи иҷора, роялти ва дигар шаклҳои мукофотпулӣ барои ҳуқуқи истифодабарӣ.

б) барои мақсадҳои Дастурамали мазкур даромадҳои зерин ҳамчун даромади умумӣ эътироф карда намешаванд:

• аксизҳо, андоз аз фурӯши алюминии аввалия;

-маблағи гирифтаи андозсупоранда дар асоси шартномаҳои комиссионӣ, фармоишӣ ва дигар шартномаҳои шабеҳ, ки ба истиснои маблағи мукофотпулӣ ва ҷуброни хароҷоти комиссионер ба манфиати комитент, принсипал пардохт карда мешавад. Дар сурати риоя нашудани талаботи конунгузории граждании Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷиҳати шартномаҳои мазкур ё ин ки мазмуни шартномаҳо ба шакли он мувофиқат накунад, мақомоти андоз метавонад шартномаҳои мазкуррро ҳамчун шартномаҳои хариду фурӯш баррасӣ намояд. Дар ин асос даромади умумӣ бо мақсадҳои ҳисоб намудани андози фоидаи шартномаҳои комиссионӣ, фармоишӣ ва дигар шартномаҳои шабеҳ ҳамчун шартномаҳои хариду фурӯш маблағи умумии гирифтаи андозсупоранда (агент) дониста мешавад;

-гарав, агар шартнома ба гаравгиранда додани амволи гаравро пешбинӣ карда бошад, ба истиснои ҳолатҳое, ки амволи гарав ба соҳибии гаравгиранда дода мешавад;

• аз ҷониби гаравдиҳанда гирифтани маблағи асосии қарз, гарави ба андозсупоранда додашуда;
• арзиши молу мулке, ки ба сифати аъзоҳақии саҳмӣ ва (ё) саҳм дар сармояи оинномавии (шарикии) андозсупоранда гирифта шудааст;
• маблағи пуле, ки андозсупоранда – эмитент аз паҳнкунии саҳмияҳои баровардааш гирифтааст.

Мисол: ҶДММ «Дорои» 5 январи соли 2017 ба кайД гирифта шуД. Муассисони Ҷамъият Ду нафар шахсони вокрии резиДентӣ мебошанД. ФонДи оинномавии Ҷамъият ҳангоми баҳайДгирӣ 10 000 сомонӣ эълон карДа шуд. Арзиши моликияти муассисон, ки барои бунёди фонди оинномавӣ вориД шуДааст, ДаромаДи Ҷамъият ба ҳисоб намераваД ва аз ин рӯ, бо андози фоида андозбандӣ намегардад.

Ҳангоми минбаъД ҳам аз ҳисоби муассисон ва ё ин ки аз ҳисоби фоиДаи софи Ҷамъият афзун намудани фонди оинномавии Ҷамъият даромад эътироф карДа намешаваД, агар чунин афзункунӣ Дар асл ҷой Дошта бошаД ва мутобиқи талаботи КоДекси гражДании Ҷумҳурии Точикистон, Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикситон «Дар бораи чамъияти масъулияташ маҳДуД» ва Қонуни Ҷумҳурии Точикистон «Дар бораи бақайДгирии шахсони ҳуқуқӣ ва соҳибкорони инфироДӣ» ба қайД гирифта шуДа бошаД.

7. Объекти андозбандии ғайрирезиденте, ки фаъолияташро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доимй амалй менамояд, даромади умумии аз манбаъҳои Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба маблағи тарҳҳои пешбининамудаи Дастурамали мазкур нисбати чунин даромад кам карда шудааст, мебошад.

Мисол: Ширкати хориҷии «Star» Дар Давоми 150 рӯзи тақвимӣ Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон тавассути корманДон ва шахсони кирояшуДа ба хизматрасонӣ машеул аст. Мутобиуи талаботи моДДаи 12 КоДекси анДоз фаъолияти ширкати хориҷӣ Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон бо мақсаДи анДозбанДӣ уамчун муассисаи Доимии еайрирезиДент Дониста мешаваД.

Дар ин мисол мутобиуи талаботи банДи 4 Дастурамали мазкур ширкати хориҷии «Star» супоранДаи анДози фоиДа Дониста мешаваД. ДаромаДи умумии Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон баДастоварДаи ширкат бо назарДошти тарууои иҷозатДоДашуДаи банДи 7 Дастурамал, объекти анДозбанДии анДози фоиДа уисобиДа мешаваД.

8. Дар сурати дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ҷойгир будани манбаи даромад намудҳои даромади умумии ғайрирезидент, ки ба муассисаи доимии он алоқаманд нест ва ҷавобгӯи талаботи боби 33 Дастурамал мебошад, дар манбаи даромад бе тарҳи хароҷот андозбандй мегарданд.
9. Ҳангоми гирифтани даромад аз фурӯш ё супурдани амвол ва (ё) ҳуқуқҳои молумулкй, ки бо муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд нест, объекти андозбандй даромади умумии бо маблағҳои дар асоси Дастурамали мазкур тарҳшаванда тарҳ кардашуда мебошад.
10. МАНБАИ АНДОЗБАНДЙ
11. Даромади умумй барои давраи андоз, ки ба маблағи тарҳҳои муқарраркардаи Дастурамали мазкур, ба истиснои ҳолатҳои муқаррарнамудаи банди 13 кам карда шудааст, манбаи андоз мебошад.
12. Даромадҳое, ки резидент дар давоми давраи андоз дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва берун аз ҳудуди он гирифтааст ё ин ки бояд гирад, даромади умумии резидент ҳисобида мешавад.

Мисол: ҶДММ «Дорои» Дар ҷамъбасти соли 2017 аз таувили мол, иҷрои кор ва хизматрасонӣ аз манбауои Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон воқеъбуДа, 700 000 сомонӣ ДаромаД гирифт. Ғайр аз ин, Ҷамъият аз хизматрасонӣ ва фоизуои амонатгузории бонкии бонки хориҷӣ 150 000 сомонӣ ДаромаД гирифт.

Дар ин мисол объекти анДозбанДии анДози фоиДа уам ДаромаДи Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон – 700 000 сомонӣ ва уам ДаромаДи берун аз он гирифтаи Ҷамъият – 150 000 сомонӣ, яъне 850 000 сомонӣ мебошаД.

12. Даромади умумии ғайрирезидент, ки фаъолияташро дар Ҷумҳурии Тоҷикистон тавассути муассисаи доимй амалй менамояд, аз даромадҳои алоқаманд ба ин муассисаи доимй иборат мебошад, ки ҳамин шахс гирифтааст (бояд гирад).
13. Даромади умумии ғайрирезидент аз манбаъҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон бадастовардаи ӯ, ки ба муассисаи доимиаш алоқаманд нест, манбаи андози ғайрирезидент ҳисобида мешавад.
14. Манбаи андози ҳар як намуди даромадҳое, ки нисбати онҳо меъёрҳои гуногуни андоз муқаррар шудааст, алоҳида муайян карда мешавад.
15. ТАСҲЕҲИ ДАРОМАД
16. Дар ҳолатҳои пурра ё қисман баргардонидани молҳо, қабул нашудани корҳо ё хизматрасониҳо ва тағйир ёфтани шартҳои аҳд даромад аз таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо тасҳеҳ карда мешавад.
17. Ҳаҷми даромади умумии чунин давраи андоз, ки дар муддати он молҳо баргардонида шуданд ё шартҳои аҳд тағйир ёфтанд, тавассути тасҳеҳи даромад тағйир дода мешавад.
18. Дар ҳолати ба низоми махсуси андозбандй гузаштан ва ё ин ки баракс мутобиқи талаботи муқаррарнамудаи низомҳои махсуси андозбандй тасҳеҳи даромади умумй низ анҷом дода мешавад:

а) андозсупорандагоне, ки то гузариш ба низоми соддакардашудаи андозбандй ҳангоми ҳисоб намудани андозҳо усули ҳисобу замкуниро истифода мебурданд, ҳангоми гузариш ба усули соддакардашуда бояд чунин қоидаҳоро риоя намоянд:

-то гузариш ба низоми соддакардашудаи андозбандй ба манбаи андозбандй маблағҳои пулии то гузариш бадастовардашудаи аз рӯи шартномаҳое, ки иҷрои онҳоро андозсупоранда баъди гузариш ба низоми соддакардашуда анҷом медиҳад, дохил карда мешавад;

-ба манбаи андозбандй маблағҳои пулие, ки баъди гузариш ба низоми соддакардашуда ба даст омадааст ва мутобиқи қоидаҳои баҳисобгирии андозии усули ҳисобу замкунй ба объекти андозбандй ҳамчун даромади низоми умумии андозбандй дохил карда шуда буд, ба инобат гирифта намешавад.

б)   ба даромади андозсупорандаи низоми соддакардашудаи андозбандй ҳангоми гузариш ба низоми умумии андозбандй даромад аз таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳои давраи дар низоми соддакардашуда будан, ки пардохти (қисман пардохти) он то рӯзи гузариш анҷом дода нашудааст, дохил карда мешавад.

Даромади дар зербанди б) зикршуда ҳамчун манбаи андози давраи охирини андозии то гузариш ба низоми умумии андозбандй дониста мешавад.

6. МЕЪЁРҲОИ АНДОЗ
7. Бо назардошти муқаррароти бандҳои 19 ва 20 Дастурамал фоидаи андозсупоранда бо маблағи зарари тибқи банди 61 Дастурамал ба давраи минбаъдаи то 3 солро дарбаргиранда кам карда шуда, аз рӯи меъёрҳои зерин андозбандӣ карда шавад:

а)    барои фаъолият оид ба истеҳсоли молҳо:

• аз 1 январи соли 2013 – 15 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ;
• аз 1 январи соли 2015 – 14 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ;
• аз 1 январи соли 2017 – 13 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ.

Фаъолият оид ба истеҳсоли молҳо – ин фаъолияти соҳибкорӣ, ки даромад асосан аз соҳаи истеҳсолӣ ва фурӯши молҳои (моликияти моддии) истеҳсолнамудаи худи соҳибкор анҷом дода мешавад.

б)  барои дигар намудҳои фаъолият:

• аз 1 январи соли 2013 – 25 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ;
• аз 1 январи соли 2015 – 24 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ;
• аз 1 январи соли 2017 – 23 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ.

Илова ба андози фоида аз намояндагони доимии шахсони ҳуқуқии хориҷии дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон фаъолияткунанда бо меъёри 15 фоиз андоз аз фоидаи соф гирифта мешавад.

19. Намудҳои даромади умумии ғайрирезидент, ки банди 8 Дастурамал пешбинӣ намудааст, мутобиқи муқаррароти банди 121 Дастурамал андозбандӣ карда мешавад.
20. Фоидаи ғайрирезидент аз фурӯш ё супурдани амвол ва (ё) ҳуқуқҳои молумулкӣ, ки бо муассисаи доимии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад ва банди 9 Дастурамал пешбинӣ намудааст, бо тарҳи маблағҳои мутобиқи Дастурамали мазкур тарҳшаванда, аз рӯи меъёри 25 фоиз, вале на кам аз 1 фоизи даромади умумӣ андозбандӣ мешавад.
21. 20¹. Фоидаи тавозунии воқеан бадастовардаи Бонки миллии Тоҷикистон ба буҷети давлатӣ аз рӯи меъёрҳое, ки дар моддаи 12 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи Бонки миллии Тоҷикистон» муқаррар шудаанд, пардохта мешавад.
22. ТАРҲҲО АЗ ДАРОМАДИ УМУМЙ
23. Тамоми хароҷоти тасдиқшудаи воқеан анҷомдодаи марбут ба давраи ҳисоботии бо гирифтани чунин даромад алоқаманд, ки ба Дастурамали мазкур мухолифат намекунанд, аз даромади умумӣ тарҳ карда мешаванд, аз ҷумла:

а)  хароҷоти тасдиқшудаи ӯҳдадориҳои андоз, ба истиснои андоз аз фоидаи дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар давлатҳои дигар супоридашуда;

б)    хароҷоти тасдиқшудаи музди меҳнат, хароҷоти сафарҳои хизматии кормандон дар доираи меъёрҳои муқарраршуда;

в)  хароҷоти тасдиқшудаи вобаста ба хариди ашёи хом, маводҳо, энергияи воқеан дар давраи андоз истифода шуда, ба истиснои ҳароҷоти вобаста ба сохтмон, харидории воситаҳои асосӣ ва васли онҳо аз ҷумла, хароҷоти фарқияти манфии қурби асъор ва фоизҳои қарзӣ, инчунин хароҷот барои зиёдкунии арзиши дороиҳо (харид, истеҳсол, сохтмон, васл, насб ва ғайраҳо), ки тибқи бандҳои 102 ва 103 Дастурамал хусусияти асосӣ (капиталӣ) доранд ва хароҷоте, ки мутобиқи боби 19 Дастурамал бояд тарҳ нашаванд.

22. Дар асоси ҳуҷҷатҳои ба таври дахлдор ба расмият даровардашуда, ки хароҷоти воқеии вобаста ба гирифтани чунин даромадро тасдиқ менамоянд, тарҳи хароҷот иҷозат дода мешавад.

Хароҷоти асоснок (хароҷоти бо гирифтани даромад алоқаманд) гуфта, хароҷоти аз ҷиҳати иқтисодӣ воқеъиятдошта, ки бо арзиши пулӣ инъикос шудааст, дониста мешавад. Хароҷоти аз ҷиҳати ҳуҷҷатӣ асоснок гуфта, хароҷотеро меноманд, ки бо ҳуҷҷатҳои мутобиқи қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон пешбинишуда, аз он ҷумла моддаи 12 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ» тасдиқ карда шудааст.

Бар замми асоснокии иқтисодӣ инчунин қонунгузории андоз аз андозсупоранда тасдиқи ҳуҷҷатии дар асл воқеъ шудани хароҷотҳоро талаб менамояд. Яке аз ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи хароҷот – ин шартномаи гражданӣ-ҳуқуқӣ буда, ҳамчун манбаи иттилоотие мебошад, ки аз он хусусияти хароҷоти андозсупоранда ва ҳамзамон аз ҷиҳати иқтисодӣ мақсаднок (асоснок) будани он маълум мегардад.

23. Ҳангоми ҳисоби фоидаи андозбандишаванда агар ҳамон як хароҷот дар якчанд моддаи хароҷот пешбинӣ шуда бошад, ин хароҷот танҳо як маротиба тарҳ карда мешавад.
24. Ҷаримаҳо, фоизҳо (пеняҳо), ноустуворонаҳои таъиншуда ё эътирофшудаи вобаста ба гирифтани даромади умумӣ, ки бояд аз ҳисоби андозсупоранда пардохта шаванд (шудаанд), ба истиснои онҳое, ки бояд ба буҷет ворид гарданд, тарҳ карда мешаванд.
25. Маблағи андоз аз арзиши иловашуда, ки барои мақсадҳои андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб гирифтани он иҷозат дода намешавад, дар арзиши молҳо, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо ба инобат гирифта мешавад.
26. ТАРҲ БАРОИ ПАРДОХТҲОИ ЭҲСОНКОРӢ
27. Ба андозаи на бештар аз 10 фоизи фоидаи андозбандишаванда тарҳи пардохтҳо барои ташкилотҳои эҳсонкорӣ ва иҷрои фаъолияти эҳсонкорӣ дар ҳаҷми воқеии маблағҳои пардохтшуда, иҷозат дода мешавад.
28. Ҳамчун пардохтҳои эҳсонкорӣ дар шакли молу мулк маблағи воқеии пардохтҳои эҳсонкорӣ хурдтарини яке аз ин ду бузургиҳо – арзиши бозории молу мулк ё арзиши аслии он ба ҳисоб меравад.

Мисол: АнДозсупоранДа ба 1000 сомонӣ молу мулк хариДа, ин молу мулкро ба ташкилоти эҳсонкорӣ меДиҳаД. Агар арзиши бозории ин молу мулк Дар лаҳзаи хайр намуДан 1500 сомониро ташкил ДиҳаД, пас хароҷоти Дар асл карДа Дар намуДи молу мулки 1000 сомониро ташкил меДиҳаД. Агар арзиши бозории ин молу мулк Дар лаҳзаи хайр намуДан 800 сомониро ташкил ДиҳаД, пас хароҷоти Дар асл карДа Дар намуДи амвол 800 сомониро ташкил меДиҳаД. Ҳамзамон ҳачми ҳаДДи ниҳоии тарҳ бо бузургии ҳаДДи ақал аз Ду бузургӣ: 1) ҳаҷми Дар асл карДашуДаи харочот ё 2) 10 фоизи фоиДаи анДозбанДишаванДаи анДозсупоранДа маҳДуД мебошаД. Бигузор Дар мисоли мо 10 фоизи фоиДаи анДозбанДишаванДаи анДозсупоранДа 900 сомониро ташкил ДиҳаД. Пас Дар ҳолати якум ҳаҷми ҳаДДи ниҳоии тарҳ 900 сомониро ташкил меДиҳаД, гарчанДе ҳачми Дар асл карДа шуДаи хароҷот ба 1000 сомонӣ баробар аст. Дар ҳолати Дуюм ҳачми ҳаДДи ниҳоии тарҳ 800 сомониро ташкил меДиҳаД.

Мисол: ДаромаДи умумии ҶДММ «Орзу» Дар ҷамъбасти соли 2017 маблаеи 1 000 000 сомониро ташкил намуД. Маблаеи тарҳҳои иҷозатДоДашуДа бе назарДошти маблаеҳои эҳсонкорӣ 800 000 сомонӣ аст.

Ҷамъият Дар соли 2017 ба таври ройгон ба хонаи кӯДакон «НавзоД» ба маблаеи 50 000 сомонӣ кӯрпа ДоДааст. Нархи бозории кӯрпаҳо 60 000 сомониро ташкил меДиҳаД.

Бо мақсаДи муайян намуДани маблаеи иҷозатДоДашуДаи тар.ҳ.ҳо барои эҳсонкорӣ мутобиқи муқаррароти банДҳои 26 ва 27 Дастурамал чунин ҳисобкуниҳо карДа мешаваД:

1. Бузургии нисбатан хурДтари арзиши моли ДоДашуДаро муайян мекунем: 50 000 < 60 000, арзиши моли ДоДашуДа аз арзиши бозории он камтар аст, асос арзиши камтар, яъне 50 000 сомонӣ гирифта мешаваД;
2. Маблаеи максималии тарҳи иҷозатДоДашаванДаи эҳсонкориро муайян мекунем:

(ДаромаДи умумӣ – тарҳҳо бе назарДошти маблаеи эҳсонкорӣ) х 10%.

(1 000 000 – 800 000) х 10% = 20 000 сомонӣ.

Бинобар ин, гарчанДе Ҷамъият Дар асл ба маблаеи 50 000 сомонӣ ба хонаи кӯДакон эҳсон намуД, вале маблаеи максималии тарҳи иҷозатДоДашуДа ҳангоми ҳисоб намуДани анДози фоиДа на бояД аз 20 000 сомонӣ зиёД бошаД.

Ҳисоби ниҳоӣ:

ДаромаДи умумӣ – 1 000 000 сомонӣ;

Тар.ҳ.ҳо бо назарДошти маблаеи эҳсонкорӣ – 820 000 сомонӣ;

ФоиДаи анДозбанДишаванДа (1 000 000 – 820 000) = 180 000 сомонӣ.

9. МАҲДУДУИЯТИ ТАРҲҲО НИСБАТИ ФОИЗҲО
10. Агар бандҳои 29 ва 30 Дастурамал муқаррароти дигареро пешбинӣ накунад, ҳаҷми дар асл пардохтшудаи фоизҳо барои ҳар як қарз, аммо ба андозаи на бештар аз маблағи секаратаи фоизҳои бо истифодаи меъёри бозтамвили Бонки миллии Тоҷикистон ҳисобшуда (бояд ҳисоб карда шавад), ки дар давраи андоз амал мекунад, тарҳ карда мешавад. Ҳамин банд нисбати фоизҳои супоридашаванда тибқи шартномаҳои иҷораи молиявӣ (лизинг) низ татбиқ мегардад.
11. Ҳангоми харидорӣ намудан ва (ё) сохтани воситаҳои асосии истеҳлокшаванда фоизҳои қарзҳои пардохташуда ё хароҷоти ба тағйирёбии арзиши то ба истифода додани онҳо таъсиррасонанда, аз даромади умумии солона тарҳ карда намешаванд, вале арзиши чунин воситаҳои асосиро зиёд менамоянд.
12. Агар зиёда аз 25 фоизи ҳисса дар сармояи оинномавии (шарикиаш) корхона мустақим ё ғайримустақим ба ғайрирезидентҳо ё шахсони ҳуқуқии аз андоз аз фоида озод тааллуқ дошта бошад, доир ба ҳар як қарзи дар доираи давраи андоз истифодашуда фоизҳои пардохташуда мувофиқи банди 28 ҳамин Дастурамал тарҳ карда мешаванд, аммо ҳамзамон маблағи ниҳоии фоизҳое, ки мутобиқи банди 1 Даструамал тарҳ мешаванд, бо маблағҳои зерин маҳдуд мегарданд:

а)  ҳама гуна даромади фоизии чунин корхона, ҷамъи

б) 50 фоизи бузургие, ки дар натиҷаи кам кардани даромади умумии (ғайр аз даромади фоизии) ин корхона ба тарҳҳои мутобиқи қисми мазкур иҷозатшуда, ба истиснои тарҳҳо нисбати фоизҳо ҳосил шудааст.

Мисол: ҶСП «ХушнуД» 1 январи соли 2017 ба мӯҳлати як сол ба маблаеи 100 000 сомонӣ бо меъёри солонаи 35 фоиз қарз гирифт. Бо тамом шуДани мӯҳлати қарз анДозсупоранДа вазифаДор аст, ки маблаеи асосии қарз ва фоизҳои онро ба маблаеи 35 000 сомонӣ парДохт намояД. Меъёри бозтамвили (рефинансирования^ Бонки миллии Тоҷикистон Дар соли 2017 ба 7 фоиз (шартан) баробар аст.

Бо мақсаДи ба тарҳҳо ҳангоми ҳисоб намуДани анДози фоиДа бурДани хароҷоти фоизҳо Ҷамъият бояД чунин амалҳоро иҷро намояД:

1. Меъёри бозтамвили (рефинансированияи) Бонки миллии Тоҷикистон барои Давраи истифоДаи қарз муайян намояД. (меъёри мазкурро аз сомонаи Бонки миллӣ www.nbt.tj Дарёфт карДан мумкин аст).
2. Меъёри бозтамвили (рефинансированияи) Бонки миллии Тоҷикистонро ба 3 зарб намуДа, фоизи максималии тарҳҳои иҷзоатДоДашуДаро муайян менамоем. Агар меъёри мазкур Дар Давраи истифоДаи қарзҳо ба тарафи зиёДшавӣ ё ин ки камшавӣ таейир ёфта бошаД, пас нишонДиҳанДаи миёнаро муайян мекунем.

7 х3% =21% меъёри максималии фоизҳо ҳангоми ба ҳисоб гирифтани тарҳҳои истифоДаи қарз.

100 000 х 21% = 21 000 сомонӣ, маблаеи максималии тарҳҳо ҳангоми ҳисоб намуДани анДози фоиДа..

Мисол: ҶСП «ХушнуД» 1 январи соли 2017 ба мӯулати 1 сол аз муассиси хуД, ки гарирезиДенти Ҷумуурии Тоҷикистон мебошаД Дар уаҷми 500 000 сомонй бо 30 фоизи солона қарз гирифт. Ҳиссаи иштироки гайрирезиДент Дар сармояи оинномавии Ҷамъият 40 фоизро ташкил меДиуаД.

Бо тамом шуДани мӯулати карз анДозсупоранДа вазифаДор аст, ки маблаги асосии карз ва фоизуои онро ба маблаги 175 000 сомонй парДохт намояД. Меъёри бозтамвили (рефинансированияи) Бонки миллии Тоҷикистон Дар соли 2017 ба 7 фоиз (шартан) баробар аст.

Дар ҷамъбасти соли 2017 Ҷамъият чунин нишонДиуанДауо ДораД:

-ДаромаДи умумии Ҷамъият аз таувили молуо, иҷрои кору хизматрасонй – 1 000 000 сомонй;

-ДаромаДи Ҷамъият Дар шакли фоизуо аз амонати Депозитй – 30 000 сомонй;

-тарууои иҷозатДоДашуДа, ба истиснои тарууои харчи фоизуо – 800 000 сомонй;

ҚаДами аввал, мутобики банДи 28 Дастурамал уисоб намуДани маблаги максималии тарууо оиД ба истифоДаи фоизуо:

7х3% = 21% меъёри максималии таруи иҷозатДоДашуДаи истифоДаи фоизуо.

500 000 сомонй х 21% = 105 000 сомонй маблаги максималии иҷозатДоДашуДаи тарууо, уангоми уисоб намуДани анДози фоиДа.

ҚаДами Дуюм, мутобики банДи 30 Дастурамал уисоб намуДани маблаги максималии тарууо оиД ба истифоДаи фоизуо:

(ДаромаДи умумй бе назарДошти ДаромаД аз фоизуо – тарууо бе назарДошти хароҷоти фоизуо) х 50%;

(1 000 000 -800 000) х50% = 100 000

100 000 + 30 000 = 130 000 сомонй, маблаги максималии харочот барои фоизуо, ки мутобики мукаррароти банДи 30 Дастурамал пешбинй шуДааст, мебошаД.

Дар натича Ду нишонДиуанДаи мауДуДиятуо барои тарууо бо макраДи уисоб намуДани анДози фоиДа уосил шуД, 105 000 сомонй (банДи 28 Дастурамал) ва 130 000 сомонй(банДи 30 Дастурамал). Бузургии нисбатан камтар 105 000 сомонй аст. Аз ин рӯ, Ҷамъият бо максаДи уисоб намуДани анДози фоиДа тару карДани маблаги 105 000 сомониро уукук ДораД:

ДаромаДи умумй: 1 030 000 (1 000 000 + 30 000)

Тарууо:               905 000 (800 000 + 105 000)

ФоиДаи анДозбанДишаванДа: = 125 000 (1 030 000 – 905 000).

10. ТАРҲҲО НИСБАТИ ҚАРЗҲОИ БЕЭЪТИМОД (ШУБҲАНОК)
11. Тарҳ нисбати қарзи беэътимод (шубҳанок), яъне маблағе, ки бояд ба андозсупоранда пардохта шавад, вале бо сабаби ғайри қобили пардохт будан ё барҳам дода шудани қарздор, андозсупоранда онро пурра гирифта наметавонад, ё имконияти гирифтани он аз шахси қарздор ё шахси сеюм аз эҳтимол дур аст ва ба суратҳисоби пардохти он дар давоми се сол аз лаҳзае, ки чунин пардохт бояд анҷом дода мешуд, ягон пардохт сурат нагирифтааст, иҷозат дода мешавад.
12. Қарзҳои беэътимоди (шубҳаноки) вобаста ба таҳвили молҳо, иҷрои корҳо ва хизматрасониҳо танҳо дар сурате, ки даромади марбут ба онҳо қаблан ба даромади умумии аз фаъолияти соҳибкорӣ бадастомада дохилшуда тарҳ карда мешавад.

Мисол: ҶДММ «Сино» Дар соли 2015 барои ҶСП «Авесто» ба маблаеи 90 000 сомонӣ корҳои сохтмонӣ оиД ба сохтани анборхонаҳоро иҷро карД. Моҳи феврали соли 2015, баъДи имзои санаДи иҷрои корҳо, ҶДММ «Сино» ДаромаД Дар ҳаҷми 90 000 сомониро эътироф намуДа, Дар ҷамъбасти соли 2015 бо анДози фоиДа анДозбанДӣ намуД. Аз Давраи имзо шуДани санаДи иҷрои корҳо ҶСП «Авесто» Дар асоси ҳисобномаҳои пешниҳоДшуДа ягон парДохт накарД.

Дар асоси муқаррароти банДи 31 Дастурамал ҶДММ «Сино» ҳуқуқ ДораД маблаеи қарзДории ҶСП «Авесто»-ро ҳангоми ҳисобкунии анДози фоиДаи соли 2017 ҳамчун қарзи беэътимоД эътироф намуДа, ба ҳисоби тарҳҳои иҷозатДоДашуДа бараД.

33. Ҳангоми ҳамчун қарзи беэътимод (шубҳанок) эътироф шудан ин маблағҳо бояд аз дафтарҳои муҳосибавии андозсупоранда бароварда шаванд.
34. Бонкҳо, ширкатҳои қарзӣ ва ташкилотҳои амонатии қарзии хурд ба тарҳи 90 фоизи ҳиссаҷудокуниҳо ба захира барои пӯшонидани талафҳои эҳтимолӣ доир ба қарзҳо (минбаъд – захира) мувофиқи қоидаҳои ташаккули ин захира ва таснифи қарзҳои муқаррарнамудаи Бонки миллии Тоҷикистон (ба истиснои қарзҳои стандартӣ, қарзҳое, ки барои мақсадҳои лизинг ё таъминоти бегарав, қарзҳои ба фоидаи тарафҳои бо ҳам алоқаманд ё ин ки тибқи ӯҳдадориҳои тарафҳои бо ҳам алоқаманд ба шахсони сеюм дода шудаанд) ҳуқуқ доранд.
35. Ҳиссаҷудокуниҳо аз рӯи қарзҳое, ки дар захира зиёда аз 2 сол пас аз анҷом ёфтани мӯҳлати пешбининамудаи шартномаи қарзӣ нигоҳ дошта шудаанд, ба даромади бонкҳо, ширкатҳои қарзӣ ва ташкилотҳои амонатии қарзии хурди зикршуда дохил карда мешаванд.
36. Тарҳ кардани қарзҳои беэътимод (шубҳанок) аз 10 фоизи даромади дар давраи ҳисоботӣ бадастовардашуда зиёдтар иҷозат дода намешавад.
37. Дастурамал оид ба муайян намудани маблағи иҷозатшавандаи тарҳ нисбати қарзҳои беэътимод аз даромади умумӣ барои мақсадҳои пешбининамудаи бандҳои 34, 35 ва 36 Дастурамали мазкур мутобиқи қисми 6 моддаи 115 Кодекси андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мақоми ваколатдори давлати дар мувофиқа бо Бонки миллии Тоҷикистон ва Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон тасдиқ менамояд.
38. ТАРҲИ ҲИССАҶУДОКУНИҲО
    БА ФОНДҲОИ ЗАХИРАВИИ СУҒУРТА
39. Шахси ҳуқуқие, ки ба фаъолияти суғуртавИ машғул аст, ҳуқуқ дорад тарҳи ҳиссаҷудокуниҳоро ба фондҳои захиравии суғуртавИ мувофиқи тартиб ва меъёрҳое, ки Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон бо пешниҳоди Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон ва Кумитаи андози назди Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон муқаррар намудааст, анҷом диҳад.
40. ТАРҲҲО НИСБАТИ ХАРОҶОТ БАРОИ ТАДҚИҚОТИ ИЛМИ, КОРҲОИ ЛОИҲАКАШИ ВА ТАҶРИБАВИЮ КОНСТРУКТОРИ
41. Хароҷот барои тадқиқоти илмИ, корҳои лоиҳакашИ ва таҷрибавию конструктории вобаста ба гирифтани даромади умумИ, ба истиснои хароҷот барои хариди воситаҳои асосИ, васлкунИ ва дигар хароҷоти хислати асосИ дошта, анҷом дода мешавад.

Асос барои тарҳи чунин хароҷот супоришҳои техникИ, ҳуҷҷатҳои лоиҳавию сметавИ, санади корҳои иҷрошуда ва санадҳои қабули зинаҳои иҷрошудаи чунин корҳо ба ҳисоб мераванд.

40. Ҳангоми аз тарафи ташкилотҳое, ки тадқиқоти илмИ, корҳои лоиҳакашИ ва (ё) таҷрибавию конструкториро ба сифати иҷрочИ (пудратчИ ё зерпудратчИ) анҷом медиҳанд, талаботи банди 39 Дастурамал оид ба ҳисоб нагирифтани хароҷот барои харидани воситаҳои асосИ, васли онҳо ва дигар хароҷоти дорои хусусияти асосИ, татбиқ намешавад. Хароҷоти зикршуда ҳамчун хароҷот барои амалИ намудани фаъолияти ин ташкилотҳо, ки барои гирифтани фоида (даромад) равона шудааст, ҳисобида мешавад.

Дар сурате фаъолият тадқиқоти илмИ ҳисобида мешавад, ки усулҳои илмИ ва кори мунтазам, аз фарзия то таҷрибагузаронИ, инчунин мушоҳида, баҳогузорИ ва хулосабарории мантиқиро дарбар гирад. Кор бояд ба принсипҳои илми табиИ, биологИ, кимиёгИ ва ё коркарди инжинерию тадқиқоти компютерИ асос ёфта бошад.

Дар асоси банди 39 Дастурамали мазкур тарҳи чунин хароҷотҳои вобаста ба иҷрои корҳо иҷозат дода мешавад: таҳияи лоиҳаи саноатИ ё техникИ; коркарди истеҳсолИ; тадқиқоти амалиётИ; моделсозии математикИ ва таҳлил; лоиҳакашИ; сохтан ва таъмини фаъолияти намунаҳои озмоишИ; коркарди таъминоти барномавИ; кор болои ҷиҳатҳои тиҷоратИ, ҳуқуқИ ва маъмурии технологияҳои патентии дар натиҷаи тадқиқотҳо коркардшуда ва ғайраҳо.

Ба хароҷоти дар асоси бандҳои 39 ва 40 Дастурамал тарҳшаванда инҳо мисол шуда метавонанд; музди маоши олимони ба тадқиқот машғулбуда; арзиши ашёи хом ва маҳсулоти дар лабораторияҳо сарфшуда; пардохти хизмати экспертони намунаҳои озмоиширо санҷида; хароҷоти барои муайян намудани бехатарӣ ва самаранокии маҳсулоти истеҳсолшаванда сарфшуда ва ғайраҳо.

13. ТАРҲИ МАБЛАҒҲОИ ҲИССАҶУДОКУНИҲОИ
    ИСТЕҲЛОКИ ВА ДИГАР ТАРҲҲО АЗ РУИ ВОСИТАҲОИ
    АСОСИИ ИСТЕҲЛОКШАВАНДА
14. Мувофиқи муқаррароти ҳамин қисм ҳиссаҷудокунии истеҳлокии воситаҳои асосӣ ва дороиҳои ғайримоддие, ки дар фаъолияти соҳибкорӣ истифода мешаванд, бояд тарҳ карда шаванд.

Ҳиссаҷудокунии истеҳлокӣ доир ба воситаҳои асосӣ ва дороиҳои ғайримоддие, ки дар фаъолияти соҳибкорӣ истифода намешаванд (дар фаъолияти ғайрисоҳибкорӣ истифода мешаванд) ҳисоб ва тарҳ карда намешаванд.

42. Ба воситаҳои асосии зерин ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлокӣ ҳисоб карда намешавад:

• замин, чорво, асарҳои санъат, захираҳои молию моддӣ, аз ҷумла объектҳои сохтмонашон нотамом ва таҷҳизоти васл нашуда, инчунин амволе, ки арзишаш ҳангоми муайян намудани манбаи андозбандишавандаи соли равон пурра тарҳ карда мешавад ва дигар дороиҳое, ки истеҳлок намешаванд;
• воситаҳои асосие, ки ройгон гирифта шудаанд;
• воситаҳои асосие, ки арзишашон пештар пурра тарҳ шуда буд;
• воситаҳои асосии ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ, муассисаҳои давлатӣ ва иттиҳодияҳои ҷамъиятӣ, аз ҷумла воситаҳои асосие, ки онҳо барои гирифтани даромад истифода мебаранд.

43. Бо гурӯҳҳои зерини истеҳлокӣ воситаҳои асосии истеҳлокшаванда тақсим мешаванд:

ГУРӯҳ	Намуди молу мулк	Меъёри истеҳлок (%)
1.	Техникаи автотрактории роҳсозӣ, асбобу анҷом ва лавозимоти махсус, мошинаҳои электронии ҳисоббарор, дастгоҳҳо ва воситаҳои маҳаллии коркарди маълумот	20
2.	Автомобилҳои боркаш, автобусҳо, автомобилҳои махсус ва ядакҳо. Мошинаҳо ва таҷҳизот барои тамоми соҳаҳои саноат, истеҳсолоти рехтагарӣ, таҷҳизоти оҳангарию прессҳо, таҷҳизоти сохтмон, мошинаҳо ва таҷҳизоти кишоварзӣ, автомобилҳои сабукрав ва мебели идора.	15
3.	Мошинаҳо ва таҷҳизоти қуввадиҳанда, таҷҳизоти техникӣ, таҷҳизоти турбинӣ, муҳаррикҳои электрикӣ, генераторҳои дизелӣ, воситаҳои интиқоли барқ, таҷҳизоти электронӣ, воситаҳои алоқа ва хатҳои қубур	8
4.	Биноҳо, иншоот ва иморатҳо, воситаҳои нақлиёти роҳи оҳан, баҳрӣ, дарёӣ ва ҳавоӣ	7
5.	Дороиҳои истеҳлокшавандае, ки ба дигар гурӯҳҳо мансуб нестанд	10

44. Ҳиссаҷудокунии истеҳлокӣ доир ба ҳар гурӯҳи воситаҳои асосӣ бо роҳи татбиқи меъёри банди 43 Дастурамали мазкур нишондодашуда, нисбат ба тавозуни арзиши гурӯҳ дар охири соли тақвимӣ ҳисоб карда мешавад. Ҳиссаҷудокунии истеҳлокӣ нисбат воситаҳои асосӣ ва дороиҳои ғайримоддии дар давоми соли тақвимӣ воридшуда (хориҷшуда) аз моҳи тақвимии пас аз истифода додани воқеии (аз истифода баровардани воқеии) онҳо анҷом дода (қатъ карда) мешавад.
45. Ҳиссаҷудокунии истеҳлокӣ доир ба гурӯҳи 4 на аз рӯи гурӯҳбандӣ, балки барои ҳар як воситаи асосӣ дар алоҳидагӣ ҳисоб карда мешавад.
46. Тавозуни арзиши гурӯҳ дар охири соли андозӣ ба маблағе баробар аст, ки бо тариқи зайл муайян карда мешавад (вале бояд аз сифр кам (манфӣ) набошад):

• тавозуни арзиши гурӯҳ дар охири соли гузашта, бо назардошти тарҳи маблағҳои истеҳлокӣ барои соли гузашта, инчунин маблағе, ки дар бандҳои 48 ва 49 Дастурамал пешбинӣ шудааст;
• ҷамъи арзиши воситаҳои асосӣ мутобиқи бандҳои 41 ва 102-103 (ба истиснои зиёдшавии арзиши дороиҳо ҳангоми азнавнарзгузорӣ) Дастурамал, ки дар давоми сол ба гурӯҳ ҷамъ мешавад, боназардошти банди 44 Дастурамал ва банди 53 Дастурамал (дар қисми хароҷоти таъмире, ки тарҳ иҷозат дода намешавад) тарҳи;
• маблағи ҳангоми фурӯши воситаҳои асосӣ тибқи талаботи банди 44 Дастурамал дар давоми соли андозӣ гирифташуда, ки дар асоси нархи фурӯш муқаррар мешавад.

47. Агар тавозуни арзиши гурӯҳи муайяни воситаҳои асосӣ дар охири соли андозбандӣ аз сифр кам бошад, андозсупоранда бояд бузургии мутлақи чунин баланси арзишро ба сифати даромад ба даромади умумӣ ҳамроҳ намояд ва баланси арзиши чунин гурӯҳи воситаҳои асосиро ба сифр баробар кунад.

Бузургии манфии баланси арзиши гурӯҳи муайяни воситаҳои асосӣ маънои онро дорад, ки дар давоми соли андозбандӣ маблағи аз фурӯши воситаҳои асосии ин гурӯҳ бадастомада аз маблағи (бузургии) баланси арзиши ин гурӯҳи воситаҳои асосӣ дар охири соли гузашта бо тарҳи истеҳлок барои соли гузашта, бо назардошти зам кардани арзиши воситаҳои асосие, ки ба гурӯҳ дар давоми соли андоз илова карда шудаанд, зиёд мебошад.

48. Агар арзиши тавозуни гурӯҳ дар охири сол аз 50 нишондиҳанда барои ҳисобҳо камтар бошад, арзиши тавозуни гурӯҳ тарҳ карда мешавад.
49. Агар тамоми воситаҳои асосии гурӯҳ фурӯхта, дода шуда ё ин ки аз эътибор соқит шуда бошад, пас арзиши тавозуни гурӯҳ дар асоси банди 44 Дастурамал тарҳ карда мешавад.
50. Арзиши воситаҳои асосии барои иҷораи молиявй (лизинг) додашуда (аз рӯи иҷораи молиявй (лизинг) гирифташуда) дар тавозуни арзиши гурӯҳи дахлдори иҷорагир ҳисоб карда мешавад.
51. Барои иҷорадеҳ маблағи асосие, ки барои воситаҳои асосии ба иҷораи молиявй (лизинг) додашуда ба ӯ пардохта шудааст, ҳамчун маблағе баррасй мегардад, ки ҳангоми фурӯши чунин воситаҳои асосй (бо нархи фурӯш) дар давоми соли андозй гирифта шудааст, агар воситаҳои асосй ба тавозуни арзиши гурӯҳ то интиқоли онҳо ба иҷораи молиявй (лизинг) дохил карда шуда бошанд. Барои иҷорагир маблағи асосие, ки он ба иҷорадеҳ мепардозад, ҳамчун нархи хариди воситаҳои асосй баррасй мегардад.
52. ТАРҲҲО НИСБАТИ ХАРОҶОТИ ТАЪМИРИ ВОСИТАҲОИ
    АСОСИИ ИСТЕҲЛОКШАВАНДА
53. Хароҷоти таъмири воситаи асосии шомили гурӯҳи мазкур дар ҳаҷми воқеии маблағҳои чунин таъмир, вале на бештар аз 10 фоизи тавозуни арзиши гурӯҳ дар охири соли тақвимй барои тарҳ кардан иҷозат дода мешавад.
54. Дар сурати зиёда аз 10 фоизи тавозуни арзиши гурӯҳро ташкил намудани маблағи воқеии хароҷоти таъмир, маблағи зиёдатй ба афзоиши тавозуни арзиши ҳамин гурӯҳ дохил карда мешавад.

Мисол: АнДозсупоранДа таъмири воситаҳои асосии ба гурӯҳи 1 шомилбуДаро ба маблаги 5 000 сомонй таъмир намуД. Арзиши тавозунии гурӯҳи 1 Дар охири соли 2017 бе назарДошти мауДуДияти банДи 52 Дастурамал ба 30 000 сомонй баробар аст.

30 000 х 10% = 3 000 сомонй – маблаги мауДуДият барои таъмири воситаҳои асосии гурӯҳи 1.

5 000 – 3 000 = 2 000 сомонй – мабалги харочоте, ки анДозсупоранДа барои таъмири воситаҳои асосй ҳангоми ҳисоб намуДани анДози фоиДа ҳуқуқи тарҳкунй ДораД.

3 000 сомонй ба арзиши воситауои асосии гурӯҳи 1 зам карДа мешаваД.

30 000 + 3 000 = 33 000 сомонй арзиши воситауои асосии гурӯҳи 1 бо назарДошти маҳДуДиятҳои банДҳои 52 ва 53 Дастурамал.

33 000 х 20% = 6 600 сомонй – маблаги ҳиссаҷуДокунии истеҳлокии воситаҳои асосии гурӯҳи 1.

15. ТАРҲҲО НИСБАТИ САҲМҲОИ СУҒУРТАВӢ
16. Саҳмҳои суғуртавй, ки суғуртакунандагон дар асоси шартномаҳои суғуртаи ҳатмй мепардозанд, ба истиснои саҳмҳои суғуртави тибқи шартномаҳои дорои хусусияти ҷамъшаванда ва баргардонидашаванда, бояд тарҳ карда шаванд
17. ХАРОҶОТ БАРОИ КОРҲОИ ҶУСТУҶӮИЮ ГЕОЛОГӢВА КОРҲОИ ОМОДАГИ БА ИСТИХРОҶИ ЗАХИРАҲОИ ТАБИИ
18. Хароҷот оид ба корҳои ҷустуҷӯию геологи ва омодагИ ба истихроҷи захираҳои табии ҳамчун маблағгузори ба воситаҳои асосие, ки гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд, барраси мегардад ва бояд аз даромади умуми мутобиқи боби 13 Дастурамал дар намуди ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлоки тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 2 тарҳ карда шавад.
19. Муқаррароти мазкур ҳамчунин нисбати хароҷоти андозсупоранда барои дороиҳои ғайримоддии вобаста ба гирифтани ҳуқуқ барои иҷрои корҳои ҷустуҷӯию геологи, коркард ё истифодаи захираҳои табии татбиқ мегардад.

Мисол: ҶСП «Мармар» ичозатнома ва ҳгкуки амалӣ намуДани кор.ҳои чустучӯию геологии қитъаи «А», ки Дар ҳуДуДи Ҷумҳурии Точикистон воқеъ аст, ба Даст оварД. Дар соли 2017 харочоти кор.ҳои чустучӯию геологии ҶСП «Мармар» маблаеи 600 000 сомониро ташкил медиҳад. Дар хамин сол ҶСП «Мармар» ба маблаеи 200 0000 сомонӣ ба кор.ҳои тайёрии истихрочи захираҳои табиӣ Дар ҳамин қитъа маблае сарф карД.

Дар мисоли мазкур, харчи Ҷамъият барои кор.ҳои чустучӯию геологӣ ва тайёрӣ барои истихрочи захира.ҳои табиӣ ба маблаеи 800 000 сомонӣ аз ДаромаДи умумӣ Дар шакли ҳиссаҷуДокунии истеҳлокӣ бо меъёри 15 фоиз тару карДа мешаваД.

800 000 х 15% = 120 000 сомонӣ.

17. ХАРОҶОТ БАРОИ ДОРОИҲОИ ҒАЙРИМОДДИ
18. Хароҷот барои объектҳои ғайримодди (объектҳои моликияти ғайримодди ба монанди иҷозатнома, патенти ихтирооти, тамғаи савдо, ҳуқуқи муаллифи, шартнома оид ба истифодаи номи шахси ҳуқуқи, таъминоти барномави ва ғайра), ки дар давоми на камтар аз дувоздаҳ моҳ истифода мегарданд ба шарте ба дороиҳои ғайримодди дохил мешаванд, ки агар мӯҳлати истифодабарии хизматии онҳо маҳдуд бошад.
19. Хароҷот барои ба даст овардани (истеҳсол кардани) дороиҳои ғайримодди ҳамчун маблағгузори ба воситаҳои асосие, ки гурӯҳи алоҳидаро ташкил медиҳанд, ба назар гирифта мешавад ва бояд мутобиқи боби 13 Дастурамали мазкур аз даромади умуми дар намуди ҳиссаҷудокуниҳои истеҳлоки тибқи меъёри истеҳлоки воситаҳои асосии гурӯҳи 5 тарҳ карда шавад.
20. Агар хароҷот барои ба даст овардан ё истеҳсол кардани дороиҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда қаблан аз ҳисоби фоидаи андозбандишавандаи андозсупоранда тарҳ шуда бошад, пас ин хароҷот ба арзиши дороиҳои ғайримоддии истеҳлокшаванда дохил карда намешавад.
21. Муқаррароти мазкур нисбати дороиҳои ғайримоддие, ки дар банди 55 Дастурамал пешбинӣ шудааст, татбиқ намегардад.
22. БА ДАВРАИ ДИГАР ГУЗАРОНИДАНИ ЗАРАР,

ЗАРАР ҲАНГОМИ ФУРУШ Ё СУПОРИДАНИ МОЛУ МУЛК

61. Аз ҳисоби фоидаи то андозбандишавии давраҳои минбаъда барзиёдии тарҳҳои имконпазири андозсупоранда нисбат ба даромади умумӣ (зарар аз фаъолияти соҳибкорӣ) ба давраи минбаъдаи давомнокиаш то 3 солро дарбаргиранда, пӯшонида мешавад.

Мисол: Дар ҷамъбасти соли 2012 ҶДММ «Осиё» аз фаъолияти сохибкорӣ ба маблаеи 70 000 сомонй зарар гирифт ва ин зарарро метавонаД то соли 2015 гузаронад.

Дар соли 2013 ДаромаДи умумии Ҷамъият маблаеи 800 000 сомон ва тарххои имконпазир маблаеи 600 000 сомониро ташкил ДоД. Дар мисоли мазкур зарари соли 2012 бо назарДошти банДи 61 Дастурамал ДаромаДи соли 2013-ро кам мекунаД.

ДаромаДи умумӣ – тарххо – зарари солхои пештара = фоиДаи анДозбанДишаванДа.

800 000 – 600 000 -70 000 = 130 000 сомонӣ, маблаеи фоиДаи анДозбанДишаванДаи Ҷамъият Дар соли 2013.

Мисол: Дар ҷамъбасти соли 2012 ҶДММ «Осиё» аз фаъолияти сохибкорӣ ба маблаеи 150 000 сомонӣ зарар гирифт ва ин зарарро метавонаД то соли 2015 гузаронаД.

Дар соли 2013 ДаромаДи умумии Ҷамъият маблаеи 800 000 сомон ва тарххои имконпазир маблаеи 700 000 сомониро ташкил ДоД.

800 000 – 700 000 – 150 000 = -50 000 сомонӣ зарари соли 2013.

Зарари соли 2013 то ба соли 2016 гузарониДа мешаваД.

62. Зараре, ки аз фурӯш ё супоридани молу мулк (ба истиснои молу мулке, ки барои фаъолияти соҳибкорӣ истифода мешавад, ё молу мулке, ки фоидаи фурӯш ё супоридани онҳо аз андоз озод аст) расонида мешавад, аз ҳисоби фоидаи фурӯш ё супоридани чунин молу мулки дигар ҷуброн мегардад.
63. Агар ҷуброни зарари дар банди 62 Дастурамали мазкур қайдшуда дар ҳамон сол имконнопазир бошад, он ба давраи минбаъдаи то 3 сол гузаронида мешавад ва аз ҳисоби фоида аз фурӯш ё супоридани дигар чунин молу мулки гирифташуда ҷуброн мегардад. Зараре, ки аз фурӯш ё супоридани молу мулк расонида мешавад аз даромади умумӣ барои мақсадҳои андоз аз фоида тарҳ карда намешавад.

Ба давраи минбаъда гузаронидани зарари дар қисми мазкур дарҷшуда нисбати андозсупорандагоне, ки дар солҳои гузашта мутобиқи боби 32 Дастурамали мазкур ё ин бо дигар асосҳо аз пардохти андози фоида озод буданд, татбиқ карда намешавад. Яъне, зарари фаъолияти он солҳое, ки андозсупоранда аз пардохти андози фоида озод буд, ба давраи минбаъда гузаронида намешавад.

19. ХАРОҶОТЕ, КИ ТАРҲ КАРДА НАМЕШАВ АНД
20. Хароҷоти ба фаъолияти соҳибкорӣ алоқаманд набуда, инчунин хароҷот вобаста ба хариди мол (кор, хизматрасонӣ) аз соҳибкорони инфиродие, ки тибқи патент фаъолият менамоянд, тарҳ карда намешаванд.

Ҳамзамон, хароҷоти вобаста ба сохтмон, истифодабарӣ ва нигоҳдории объектҳо, инчунин дигар хароҷоте, ки ба фаъолияти соҳибкорӣ (истеҳсолоти асосӣ) алоқаманд нестанд, тарҳ карда намешаванд.

65. Дар сурати ба талаботи бандҳои 21 ва 22 Дастурамал ҷавобгӯй набудани тарҳҳои пешбининамудаи ҳамин банд, тарҳ иҷозат дода намешавад.
66. Тарҳи хароҷоти намояндагӣ ва дигар хароҷоти шабеҳ (гузаронидани ҷашнҳо, ҷойгиронии меҳмонон ва ғайра) зиёда аз меъёрҳои муайяннамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон иҷозат дода намешавад.
67. Агар хароҷот дар доираи фаъолияти соҳибкории дорои хусусияти фароғатӣ анҷом дода шавад, пас талаботи банди 66 Дастурамал нисбати чунин андозсупоранда татбиқ намегардад.
68. Ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захиравӣ танҳо мувофиқи муқаррароти бобҳои 10 ва 11 Дастурамал тарҳ карда мешаванд.
69. Хароҷот аз ҳисоби корманди кироя вобаста ба фаъолияти меҳнатиаш аз даромади умумии корфармо тарҳ карда намешавад.
70. Арзиши амволи ройгон (хайрия) додашуда, корҳо ва хизматрасониҳои ройгон (эҳсонкорона), ба истиснои талаботи банди 26 Дастурамал тарҳ карда намешавад.
71. Хароҷоти марбут ба мошинҳои сабукрав, ки дар ҳама давра дар ҷараёни давраи андоз дар ихтиёри кормандон ё саҳҳомон (иштирокчиёни андозсупоранда) барои истифодаи шахсӣ қарор дошт, аз ҷумла истифодаи он барои кашондани кормандон ба ҷои кор ва баръакс, тарҳ карда намешавад.
72. Инчунин тарҳҳо нисбати маблағҳои зерин иҷозат дода намешавад:

а)   саҳм ба сармояи оинномавӣ (шарикӣ), ҳаққи саҳмӣ, пардохтҳо барои аз меъёр зиёд ба ҳаво партофтани моддаҳои ифлоскунанда, ҳақҳо барои суғуртаи ихтиёрӣ, аъзоҳаққиҳои ихтиёрӣ ба ташкилотҳои ҷамъиятӣ, мукофотҳо ва тӯҳфаҳо дар вақти гузаронидани маъракаҳои рекламавӣ;

б)   тарҳи маблағҳои пулӣ, амвол, корҳо, хизматрасониҳое, ки ҳамчун пешпардохт дода шудаанд, амволи ба сифати гарав ва байъона додашуда;

в)   тарҳи хароҷоти зиёда аз меъёрҳои дар Дастурамали мазкур муқарраршуда;

г)   андоз аз даромад ва андоз аз фоидае, ки дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон ё дар давлатҳои дигар супорида шудааст;

д)  ҷаримаҳо ва фоизҳое, ки ба буҷети Ҷумҳурии Тоҷикистон ё буҷети дигар давлат пардохта шудаанд (бояд пардохта шаванд).

20. ҚОИДАҲОИ УМУМИИ БАҲИСОБГИРИИ АНДОЗ
21. Мутобиқи талаботи қисми 4 моддаи 48 Кодекси андоз супорандагони андози фоида вазифадоранд усули ҳисобу замкунии баҳисобгириро истифода намоянд.

Андозсупорандагон метавонанд усули ҳисобу замкуниро вобаста бо стандартҳои миллии ҳисобдории муҳосибӣ ё ин ки стандартҳои байналмилалии ҳисобдории молиявӣ истифода намоянд.

Дар асоси қисми 7 моддаи 10 Қонуни Ҷумҳурии Тоҷикистон «Дар бораи баҳисобгирии муҳосибӣ ва ҳисоботи молиявӣ» субъектони дорои манфиати умум бояд ҳисоби муҳосибӣ баранд ва ҳисоботи молиявиро дар асоси стандартҳои байналмилалӣ амалӣ намоянд.

Корхонаҳои хусусияти ҷамъиятӣ дошта, ки дорои яке аз нишонаҳои зерин мебошанд, мутобиқи талаботи Қарори Ҳукумати Ҷумҳурии Тоҷикистон аз 3 апрели соли 2012, №154 субъектҳои дорои манфиати умум дониста мешаванд:

а)  бонкҳо, новобаста аз шакли ташкилӣ-ҳуқуқӣ ва шакли моликият;

б)   ташкилотҳои суғуртавӣ, новобаста аз шакли ташкилӣ-ҳуқуқӣ ва шакли моликият;

в)     биржаҳо, новобаста аз шакли ташкилӣ-ҳуқуқӣ ва шакли моликият;

г)   фондҳои кафолатии пасандозҳои шахсони воқеӣ;

д)  фондҳои нафақавӣ (ба истиснои ташкилотҳои буҷетӣ);

е)   шахсони ҳуқуқӣ, ки коғазҳои қиматноки онҳо дар биржаҳои фондии Ҷумҳурии Тоҷикистон гардиш мекунанд;

ж)  субъектони монополияи табиӣ;

з)    субъектҳое, ки нишондиҳандаҳои молиявӣ ва миқдории онҳо (ба истиснои ташкилотҳои буҷетӣ ва хоҷагиҳои деҳқонӣ) дар соли ҳисоботии гузашта ақалан ба яке аз нишондоҳои зерин мувофиқат менамояд:

-ҳаҷми дороиҳои умумӣ на камтар аз 100 000 000 (сад миллион) сомонӣ;

-шумораи кормандон на камтар аз 1 000 (ҳазор) нафар;

– ҳаҷми даромади умумӣ, бо дарназардошти ҳамаи андозҳо на камтар аз 30 000 000 (сӣ миллион) сомонӣ;

и)  ташкилотҳо ва фондҳои ҷамъиятии ғайритиҷоратӣ, ки дар давраи соли охирини ҳисоботӣ ҳаҷми умумии воридоти маблағҳо бо назардошти ҳамаи андозҳо на камтар аз 10 000 000 (даҳ миллион) сомонӣ бошад.

74. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии ҳамаи амалиёти марбут ба фаъолияташро, ки барои муайян кардани оғоз, ҷараён ва ба охиррасии он имконият медиҳанд, таъмин намояд.
75. Андозсупоранда вазифадор аст баҳисобгирии даромадҳо ва хароҷотҳоро дар асоси маълумотҳои бо ҳуҷҷатҳо асоснокшуда аниқ ва саривақт пеш барад ва даромадҳо ва хароҷотҳоро ба давраҳои ҳисоботии дахлдоре, ки дар зарфи он онҳо гирифта ё пардохта шудаанд ба роҳ монад.
76. Бо мақсади андозбандӣ ҳама гуна амалиёти бо асъори хориҷӣ анҷомдодашуда бо асъори миллии Ҷумҳурии Тоҷикистон бо қурби расмии Бонки Миллии Тоҷикистон дар рӯзи анҷом дода шудани амалиёт ҳисоб карда мешавад.
77. Асъори хориҷие, ки нисбати он қурби расмии Бонки Миллии Тоҷикистон мавҷуд нест, вобаста ба қурби ин асъор нисбати доллари Иёлоти Муттаҳидаи Амрико (минбаъд ИМА) муайян карда мешавад.
78. Дар сурати тағйир ёфтани усули баҳисобгирӣ, ки андозсупоранда истифода мебарад, тағйирёбӣ нисбати баҳисобгирии даромад, хароҷот ва дигар унсурҳое, ки ба маблағи андоз таъсир мерасонанд, бояд дар соли тағйир додани усули баҳисобгирӣ дохил карда шаванд, то ин, ки ҳеҷ яке аз ин унсурҳо сарфи назар нагарданд ё дубора ба ҳисоб гирифта нашаванд.
79. Нисбати супорандагони андоз аз арзиши иловашуда даромаду хароҷот бе андоз аз арзиши иловашуда ба ҳисоб гирифта мешавад, ба истиснои хароҷоте, ки нисбати он ба ҳисоб гирифтани андоз аз арзиши иловашуда иҷозат дода намешавад.
80. Андозсупорандае, ки тибқи усули ҳисобу замкунӣ баҳисобгириро пеш мебарад, ӯҳдадор аст новобаста аз вақти гирифтани даромади воқеӣ ё ин ки пардохти ӯҳдадорӣ мутобиқи бобҳои 21 ва 22 Дастурамал даромад ва хароҷотро дар санаи ба даст овардани ҳуқуқ ба даромад ва ё ин ки ба миён омадани ӯҳдадорӣ барои пардохт ба ҳисоб гирад.
81. ЛАҲЗАИ ГИРИФТАНИ ДАРОМАД ҲАНГОМИ
    ИСТИФОДАИ УСУЛИ ҲИСОБУ ЗАМКУНИ
82. Ҳуқуқи гирифтани даромад ҳангоме пайдошуда ба ҳисоб меравад, ки агар маблағи дахлдор яқинан ба андозсупоранда пардохта шавад ё андозсупоранда тамоми ӯҳдадориҳояшро тибқи муомилот ё шартнома иҷро кардааст.
83. Агар андозсупоранда корро иҷро кунад ё хизмат расонад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи иҷрои ниҳоии кор ё хизматрасонии дар муомилот ё шартнома пешбинишуда ба даст овардашуда ба ҳисоб меравад.

Агар аҳд ё шартнома иҷрои кор ё хизматрасониро марҳала ба марҳала пешбинӣ намояд, ҳуқуқи гирифтани даромад дар ҳар марҳала дар лаҳзаи ниҳоии иҷрои кор ё хизматрасонии ин марҳала пайдо мешавад, агар боби 24 ҳамин Дастурамал тартиби дигаре пешбинӣ накарда бошад.

83. Агар андозсупоранда даромад гирад ё ҳуқуқи гирифтани даромад дар шакли фоиз ё даромад барои ба иҷора додани амволро дошта бошад, ҳуқуқи гирифтани даромад дар лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ба даст овардашуда хисоб мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, даромад тибқи ин давраҳои андоз мутобиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад.
84. ЛАҲЗАИ ХАРОҶОТ НАМУДАН ҲАНГОМИ ИСТИФОДАИ
    УСУЛИ ҲИСОБУ ЗАМКУНИ
85. Лаҳзаи хароҷот намудан вобаста ба аҳд (шартнома) лаҳзаи иҷрои ҳамаи шартҳои зайл ҳисобида мешавад, ба шарте агар ҳамин боб муқаррароти дигаре пешбинӣ накарда бошад:

а)  ҳангоми аз тарафи андозсупоранда бечунучаро эътироф шудани ӯҳдадории молиявӣ;

б)  ҳангоми ба қадри кифоя дақиқ баҳо додан ба ҳаҷми ӯҳдадории молиявӣ;

в)  агар ҳамаи тарафҳои дар аҳд ё шартнома иштирокдошта воқеан тибқи аҳд ё шартнома ӯҳдадориҳояшонро иҷро кунанд ва маблағҳои дахлдор бечунучаро пардохта шаванд.

85. Вобаста ба шартҳои дар банди 84 Дастурамал ӯҳдадории молиявӣ маънои ӯҳдадориеро дорад, ки андозсупоранда мутобиқи аҳд (шартнома) қабул кардааст ва тарафи дигари дар аҳд (шартнома) иштирокдошта бо мақсади иҷрои он вазифадор аст, ки даромади дахлдорро дар шакли пулӣ ё шакли дигар ба андозсупоранда пешниҳод намояд.
86. Ҳангоми пардохти фоизҳо тибқи ӯҳдадории қарз ё пардохт барои амволи ба иҷора гирифташуда лаҳзаи хароҷот намудан лаҳзаи ба охир расидани мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора ҳисобида мешавад. Агар мӯҳлати ӯҳдадории қарз ё шартномаи иҷора якчанд давраи андозро дар бар гирад, хароҷот тибқи ин давраҳои андоз мувофиқи тартиби ҳисоби он тақсим карда мешавад.
87. СОҲИБИИ МУШТАРАК
88. Дар мавриди созишномаи хаттӣ дар бораи соҳибии муштараки молу мулк ё якҷоя анҷом додани фаъолияти соҳибкорӣ ё созишномаи дигари хаттӣ, ки на камтар аз ду соҳибро бидуни таъсиси шахси ҳуқуқӣ пешбини мекунад, онҳо мувофиқи ҳиссаи иштирокашон андозбанди карда мешаванд.
89. ДАРОМАДҲО ВА ТАРҲҲО
    АЗ РУИ ҚАРОРДОДҲОИ ДАРОЗМУДДАТ
90. Даромад ва тарҳҳо дар сурати аз тарафи андозсупоранда истифода бурдани баҳисобгири тибқи усули ҳисобу замкуни марбут ба қарордодҳои дарозмуддат оид ба ҳар як соли андоз дар асоси ҳаҷми иҷрои амалии онҳо нишон дода мешаванд.
91. Тавассути муқоисаи хароҷоти дар давоми соли андоз суратгирифта бо хароҷоти умумии баҳогузории тибқи чунин қарордод пешбинишуда ҳаҷми иҷрои қарордодро муайян менамояд.
92. Зери мафҳуми “қарордоди дарозмуддат” ба истиснои қарордодҳое, ки тибқи пешбиниҳо бояд дар доираи 6 моҳи баъди оғози корҳои мувофиқи қарордод пешбинигардида ба анҷом расанд, қарордод барои истеҳсол, насб, сохтмон, ё хизматрасонии дахлдор, ки дар доираи соли андоз, ки дар он кори дар қарордод пешбинишуда оғоз гардида, ба охир расонида нашудааст, фаҳмида мешавад.
93. ТАРТИБИ БАҲИСОБГИРИИ
    ЗАХИРАҲОИ МОЛИЮ МОДДИ
94. Бо мақсадҳои андозбанди баҳисобгирии захираҳои молию модди танҳо тибқи муқаррароти амалкунанда оид ба баҳисобгирии муҳосиби, ки дар асоси қонунгузории Ҷумҳурии Тоҷикистон оид ба баҳисобгирии муҳосиботи таҳия гардидаанд, ба анҷом расонида мешавад.
95. Андозсупоранда вазифадор аст, ки ҳангоми баҳисобгирии захираҳои молию модди арзиши молҳои истеҳсолнамуда ё харидаашро, ки мутаносибан дар асоси хароҷоти истеҳсоли (арзиши асли) ё нархи хариди онҳо муайян карда мешавад, дар ҳисоботи андоз нишон диҳад. Аз ҷумла андозсупоранда вазифадор аст ба арзиши ин молҳо хароҷоти нигоҳдори ва интиқоли онҳоро ҳамроҳ кунад.
96. Андозсупоранда ҳақ дорад, ки ҳангоми ба ҳисоб гирифтани захираҳои молию модди арзиши мол ё маҳсулоти нуқсондор, ботинан кӯҳнашуда ё аз мӯд баромадаро, ки бо ҳамин сабаб ё бо сабабҳои шабеҳ бо нархи зиёдтар аз хароҷоти барои истеҳсоли (нархи хариди) онҳо сарфшуда фурӯхтан мумкин нест, дар асоси нархе, ки онҳоро фурӯхтан мумкин аст, баҳо диҳад.
97. Нисбати молҳое, ки андозсупоранда оид ба онҳо баҳисобгирии инфироди пеш намебарад, ӯ метавонад барои баҳисобгирии захираҳои молию модди яке аз се усулҳои зеринро истифода барад:

а)  усули ФИФО (ибораи англисИ – first in first out) , ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботи сараввал молҳои дар аввали давраи ҳисоботи ба захираҳои молию модди дохилгардида ва сипас молҳое, ки дар давоми давраи ҳисоботи истеҳсол (харида) шудаанд, мувофиқи навбати истеҳсолашон (харидашон) фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда мешаванд;

б)  усули ЛИФО (ибораи англисӣ – last in first out), ки мутобиқи он дар давраи ҳисоботӣ сараввал молҳое, ки охирин истеҳсол (харид) шудаанд, фурӯхташуда (истифодашуда) ҳисоб карда мешаванд;

в)  усули баҳо додан тибқи арзиши аслии миёна.

Усули ФИФО – ба он асос ёфтааст, ки арзиши аслии маҳсулоти дар навбати аввал харидашуда бо моли дар навбати аввал фурӯхташуда дахл дорад. Арзиши аслии маҳсулоти дар охири давра мавҷудбуда ба хариди охир дахл дорад ва арзиши аслии фурӯхташуда бошад ба маҳсулоти барвақттар харидашуда дахл дорад.

Усули ЛИФО – ин усул ба он асос ёфтааст, ки арзиши аслии маҳсулоти охирон харидашуда барои муайян намудани нархи моли дар навбати аввал фурӯхташуда истифода мешавад, арзиши аслии маҳсулоти дар захира буда дар асоси арзиши аслии маҳсулоти дар аввал харидашуда муайян карда мешавад.

Агар усули баҳогузории захираҳои молию моддӣ аз рӯи арзиши аслии миёна истифода шавад, ин маънои онро дорад, ки арзиши захираҳои молию моддӣ – ин арзиши миёнаи захираҳои молию моддии мавҷудбуда дар аввали давра ҷамъи ҳамаи молҳои дар ин давра харидашударо инъикос менамояд. Арзиши миёна бо роҳи тақсими арзиши умумӣ бар шумораи молҳо муайян карда мешавад.

Мисол:

№	Мазмуни      амалиёт, нишонДихаиДахо		Усули арзиши миёна	Усули ФИФО	Усули ЛИФО
1.	Бакияи        захираҳои молию моДДӣ (ЗММ) дар аввали давраи хисоботӣ, Дона		1 000	1 000	1 000
	Нархи як            сахиб, сомонӣ		500	500	500
	Ҳамагӣ, сомонӣ		500 000	500 000	500 000
2.	Дар Давраи ҳисоботӣ ворид шуд, дона		300	300	300
	Нархи як            сахиб, сомонӣ		520	520	520
	Дар Давраи ҳисоботӣ вориД шуД, Дона		300	300	300
	Нархи як            сахиб, сомонӣ		530	530	530
	Ҳамагӣ, сомонӣ		762 000	762 000	762 000
3.	Дар Давраи ҳисоботӣ фурӯхта шуД, Дона		1200	1200	1200
4.	Бақияи ЗММ охири                д ҳисоботӣ, Дона	дар авраи	300	300	300
5.	Арзиши аслии	як	1000*500+300	(762000 –	(762000-
	воҳиДи ЗММ, сомонӣ		*520+200*530	158000)/1200	150000)/1200
			/1500=508	=503	=510
6.	ЗММ	барои	1200*508=	762000-	762000-
	истеҳсолот аз	ҳисоб	609600	158000=	150000 =
	бароварда сомонӣ	шуд,		604000	612000
7.	Бақияи ЗММ	дар	300*508=	200*530+	300*500=
	анбор, сомонӣ		152400	100*520=	150000
				158000

26. БАҲИСОБГИРИ
    ҲАНГОМИ ИҶОРАИ МОЛИЯВИ (ЛИЗИНГ)
27. Агар иҷорадиҳанда то оғози иҷораи молиявӣ (лизинг) соҳиби молу мулки моддии истеҳлокшаванда бошад, муомилот ҳамчун фурӯши молу мулк аз тарафи иҷорадиҳанда ва харидани он аз ҷониби иҷорагир дониста мешавад.
28. Молу мулки моддии истеҳлокшавандае, ки тибқи шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг) ба иҷора дода мешавад, дар давраи амали шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг) бояд дар баланси иҷорагир ба ҳисоб гирифта шавад ва ин ба иҷорагир ҳуқуқ медиҳад тарҳҳоро вобаста ба предмети лизинг (аз ҷумла истеҳлок ва хароҷоти таъмир) амалӣ намояд.
29. ТАРҲҲОИ

ҶУБРОНШАВАНДА ВА ИХТИСОРИ ЗАХИРАҲО

97. Агар маблағи хароҷот, зарар ва қарзҳои шубҳаноки пештар тарҳшуда ҷуброн гардад, маблағи гирифташуда даромади он давраи андозбандие ҳисоб карда мешавад, ки ҷуброн анҷом дода шудааст.
98. Агар захираҳое, ки нисбати онҳо пештар мутобиқи бобҳои 10 ва 11 Дастурамал нисбати қарзҳои беэътимод ва ҳиссаҷудокуниҳо ба фондҳои захиравии суғурта тарҳ сурат гирифта бошад, ихтисор шаванд, маблағи чунин ихтисор ба даромад дохил карда мешавад.
99. ФОИДА ВА ЗАРАР

ҲАНГОМИ ФУРУШ Ё СУПОРИДАНИ ДОРОИҲО

99. Фоида аз фурӯш ё супоридани дороиҳо фарқи мусбии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани дороиҳои бадастомада ва арзиши дороиҳо, ки боби 29 Дастурамал муқаррар намудааст, иборат мебошад. Ҳангоми дар асоси ройгон ё бо нархҳои тахфифӣ супоридани дороиҳо фоидаи шахсе, ки дороиҳоро додааст, ҳамчун фарқи мусбии байни нархи бозории амволи ба ҳамин тарз супоридашаванда ва арзиши он муайян карда мешавад.
100. Зарари аз фурӯш ё супоридани дороиҳо расонидашуда мутобиқи боби 29 Дастурамал фарқи манфии байни маблағҳои аз фурӯш ё супоридани дороиҳо воридгардида ва арзиши дороиҳо мебошад.
101. Бандҳои 99 ва 100 Дастурамал нисбати дороиҳои тибқи гурӯҳҳо истеҳлокшаванда, инчунин нисбати захираҳои молию моддӣ татбиқ намегарданд.
102. АРЗИШИ ДОРОИҲО
103. Ба арзиши дороиҳо хароҷот барои харидани онҳо, истеҳсол, сохтмон, васл ва насб, инчунин дигар хароҷоте, ки арзиши онҳоро зиёд мекунад, бо назардошти зиёдшавии арзиши дороиҳо дар натиҷаи азнавбаҳодиҳӣ (азнавнархгузорӣ) ба истиснои хароҷот, ки нисбати онҳо андозсупоранда барои тарҳ ҳуқуқ дорад, дохил карда мешаванд.
104. Агар танҳо як қисми дороиҳо фурӯхта ё дода шаванд, пас арзиши дороиҳо дар лаҳзаи фурӯш ё додан байни қисмҳои боқимонда ва қисмҳои фурӯхта ё додашуда тақсим карда мешавад.
105. ЭЪТИРОФ НАШУДАНИ ФОИДА Ё ЗАРАР
106. Дар ҳолатҳои зерин фоида ё зарар ҳангоми ҳисоб намудани андози фоида эътироф карда намешавад:

а)  доду гирифти дороиҳо байни зану шавҳар;

б)  доду гирифти дороиҳо байни собиқ ҳамсарон ҳангоми бекор кардани ақди никоҳ;

в)  дар ҳолати беғаразона нобуд кардани дорои ё бегона кардани он бо реинвеститсияи маблағҳо (масалан, ҷубронпулии суғуртавии гирифташуда ҳангоми беғаразона нобуд сохтани дорои) дар дороиҳои шабеҳи онҳо ё дар дороиҳои дорои ҳамон хусусият то ба охир расидани соли дуюми баъди соле, ки дорои нобуд ё бегона карда шудааст.

105. Арзиши дороии ивазшаванда, ки дар зербанди в) банди 104 Дастурамал зикр шудааст, бо назардошти (дар сатҳи) арзиши дороии ивазкардашуда дар лаҳзаи нобуд ё бегона кардани он ба афзоиши арзиши дороии ивазшаванда ба фарқи мусбии байни хароҷоти андозсупоранда барои реинвеститсия ва бузургии воридот мутобиқи сархати сеюми банди 104 Дастурамал муайян карда мешавад.
106. Арзиши дороии дар натиҷаи аҳд (шартнома) бадастомада, ки ҳангоми он фоида мувофиқи зербандҳои а) ва б) банди 104 Дастурамал барои мақсадҳои андозбандӣ ба ҳисоб гирифта намешавад, аз арзиши дороӣ барои тарафи супорандаи он дар санаи аҳд иборат мебошад.
107. Ҳамин боб нисбат ба дороиҳое, ки аз рӯи гурӯҳҳо истеҳлок мешаванд, татбиқ намегардад, ба истиснои зербандҳои а) ва б) банди 104 Дастурамал, ки онҳо ҳангоме татбиқ мегарданд, ки ҳамаи дороиҳои гурӯҳ дар як вақт дода шаванд.
108. ПАРДОХТҲОИ ҶОРИИ (ПЕШПАРДОХТИ) АНДОЗ
109. Супорандагони андоз аз фоида, ба истиснои шахсоне, ки мутобиқи фасли XVI Кодекси андоз (низомҳои махсус) андозбандӣ мешаванд, вазифадоранд ҳар семоҳаро ба буҷет на дертар аз санаи 15- уми моҳе, ки семоҳаи ҳисоботӣ фаро мерасад, анҷом диҳанд.
110. Супорандагони андоз аз фоида, ба истиснои шахсоне, ки дар баҳисобгирии нозироти андози андозсупорандагони калон мебошанд ва шахсоне, ки маблағи андоз аз фоидаи онҳо барои соли гузаштаи тақвимӣ аз маблағи муайяннамудаи Вазорати молияи Ҷумҳурии Тоҷикистон дар мувофиқа бо мақоми ваколатдори давлатӣ зиёд мебошад, вазифадоранд ҳар семоҳа пардохти ҷориро ба буҷет на дертар аз санаи 15-уми моҳе, ки баъди семоҳаи ҳисоботӣ фаро мерасад, анҷом диҳанд.

Андозсупорандагони андози фоида, ки ба рӯйхати Нозироти андозсупорандагони калон дохил карда шуданд ва андозсупорандагоне, ки дар давраи пешинаи ҳисоботӣ даромади андозбандишавандашон зиёда аз 3 000 000 (се миллион) сомонӣ мебошад, вазифадоранд ҳар моҳ пардохти ҷориро ба буҷет на дертар аз санаи 15-уми моҳи минбаъдаи баъди моҳи ҳисоботӣ фаро расида, анҷом диҳанд.

110. Маблағи ҳар пардохти ҷории моҳона (семоҳа) дар давраи 12- моҳа, ки ҳар 15-уми апрел оғоз меёбад, наметавонад аз ҳар як маблағҳои зерин камтар бошад:

а)  аз дувоздаҳ як қисми (аз чор як қисми) маблағи андоз аз фоида барои соли гузаштаи андоз;

б)  1 фоизи даромади умумии моҳи (семоҳаи) ҳисоботӣ.

111. Пардохтҳои ҷории андоз аз фоида ба маблағи ин андози барои соли тақвимӣ пардохтшаванда ба ҳисоб гирифта мешаванд. Ҳама гуна пардохтҳои барзиёди ҷории андоз аз фоида дар муқоиса бо ӯҳдадорӣ доир ба ин андоз барои соли тақвимӣ ба ҳисоби ӯҳдадориҳо оид ба дигар андозҳо гирифта мешаванд ё ба андозсупоранда баргардонида мешаванд.
112. Пардохтҳои ҷорӣ аз рӯи андоз аз фоида пардохтҳои ҳатмӣ буда, барои сари вақт напардохтани онҳо фоизҳо ҳисоб карда мешаванд.

Мисол: ҶДММ «Арзон» Дар соли 2016 анДозҳоро тибқи низоми соДДакарДашуДа парДохт намуДа, бинобар аз ҳаДДи муқарраршуДа гузаштан Дар соли 2017 ба низоми умумии анДозбанДӣ гузашта, супоранДаи анДози фоиДа гарДиД.

Бинобар он ки Ҷамъият Дар соли 2016 супоранДаи анДози фоиДа набуД, пас аз ДувозДаҳ як кисми (аз чор як кисми) маблаеи анДоз аз фоиДа барои соли гузаштаи анДоз, ки ба сифр баробар аст:

0/12 * 1,1 = 0

Аз ин рӯ,Ҷамъият Дар соли аввал баъДи аз низоми соДДакарДашуДаи анДозбанДй ба низоми умумии анДозбанДй гузаштан аз ДувозДау як уисми маблаги анДоз аз фоиДа барои соли гузаштаи анДоз, ки ба коэффитсенти 1,1 зиёД карДа шуДааст, парДохт намекунаД.

Новобаста аз чунин уолат Ҷамъият вазифаДор аст, ки аз январи соли 2017 сар карДа уамчун пешпарДохти ҷории анДози фоиДа на камтар аз 1 фоизи ДаромаДи умумӣ, ки уамчун маблаги анДози фоиДа барои соли тақвимӣ уисоб мешаваД, парДохт намояД.

Соли 2017

моу	ДаромаДи умумӣ	парДохти ҷории анДоз	1% -и ДаромаДи умумӣ	ПарДохти воуеӣ ба буҷет
Январ	80 000	0	800	800
Феврал	70 000	0	700	700
Март	120 000	0	1200	1200
Апрел	95 000	0	950	950
Май	130 000	0	1300	1300
Июн	0	0	0	0
июл	60 000	0	600	600
август	140 000	0	1400	1400
сентябр	70 000	0	700	700
октябр	50 000	0	500	500
ноябр	200 000	0	2000	2000
Декабр	180 000	0	1800	1800
	1 195 000		11 950	11 50

• Фарз мекунем, ки тарууои Ҷамъият Дар соли 2014 маблаги 950 000 сомониро ташкил меДиуаД.

1 195 000 – 950 000 = 245 000 сомонӣ – фоиДаи анДозбанДишаванДа;

245 000*25% = 61 250 – анДози уисобшуДаи фоиДа Дар соли 2014;

61 250 – 11950 (парДохти ҷории анДоз) = 49300 сомонӣ маблаги анДози фоиДа, ки бояД ба буҷет парДохт карДа шаваД.

• Фарз мекунем, ки тарууои Ҷамъият Дар соли 2014 маблаги 1 200 000 сомониро ташкил меДиуаД.

1 195 000 – 1 220 000 = -5 000 сомонӣ – Ҷамъият зарар гирифт.

Дар асоси талаботи банДи 18 Дастурамал, маблаги анДози фоиДа барои соли 2014 як фоизи ДаромаДи умумии Ҷамъият, яъне 11 950 сомониро ташкил меДиуаД.

Тартиби уисоб намуДани парДохтуои ҷории анДози фоиДа Дар соли 2018-ро ДиДа мебароем. Фарз мекунем, ки анДози фоиДаи Ҷамъият Дар соли 2017 маблаги 61 250 сомониро ташкил меДиуаД.

61 250 / 12 * 1,1 = 5615 сомонӣ

Соли 2016

моҳ	ДаромаДи умумй	ПарДохти ҷории анДоз 61 250/12* 1,1 = 5615	1% Даро- маДи умумй	Мукрисаи Ду бузургй, калон- тари онҳо ҳамчун парДохти ҷорй парДохта мешаваД	ПарДохти воқей ба буҷет
январ	56 000	0	560	0<560	560
феврал	99 000	0	990	0<990	990
Март	320 000	0	3200	0<3200	3200
апрел	600 000	5615	6 000	5615<6000	6000
Май	700 000	5615	7 000	5615<7000	7000
Июн	145 000	5615	1450	5615>1450	5615
Июл	60 000	5615	600	5615>600	5615
август	140 000	5615	1400	5615>1400	5615
сентябр	200 000	5615	2000	5615>2000	5615
октябр	50 000	5615	500	5615>500	5615
ноябр	30 000	5615	300	5615>300	5615
декабр	0	5615	0	5615>0	5615
	2 400 000		24 000		57 055

• Фарз мекунем, ки тарҳҳои Ҷамъият Дар соли 2016 маблаги 2 000 000 сомониро ташкил меДиҳаД.

2 400 000 – 2 000 000 = 400 000 – фоиДаи анДозбанДишаванДаи Ҷамъият 400 000* 25% = 100 000 – маблаги ҳисобшуДаи анДози фоиДа Дар соли 2016. 100 000 – 57 055(парДохти ҷории анДоз) = 42 945 сомонй маблаги анДози фоиДа, ки бояД ба бучет парДохт карДа шаваД.

• Фарз мекунем, ки тарҳҳои Ҷамъият Дар соли 2016 маблаги 2 500 000 сомониро ташкил меДиҳаД.

2 400 000 – 2 500 000 = -100 000 сомонй – Ҷамъият зарар гирифт.

Дар асоси талаботи банДи 18 Дастурамал, маблаги анДози фоиДа барои соли 2016 як фоизи ДаромаДи умумии Ҷамъият, яъне 24 000 сомониро ташкил меДиҳаД.

32. ИМТИЁЗҲОИ АНДОЗ АЗ ФОИДА
33. Аз пардохти андози фоида инҳо озоданд:

а)   муассисаҳо, иттиҳодияҳои динӣ, эҳсонкорӣ, ташкилотҳои байниҳукуматй ва байнидавлатии (байналмилалии) ғайритиҷоратӣ, ба истиснои фоидае, ки онҳо аз фаъолияти соҳибкорӣ мегиранд. Чунин муассисаҳо ва ташкилотҳо баҳисобгирии ҷудогонаи фаъолияти асосӣ (фаъолияте, ки аз андоз аз фоида озод аст) ва фаъолияти соҳибкориро пеш мебаранд;

б)   маблағгузарониҳои ройгон, молу мулки ройгон, грантҳо, аъзоҳаққиҳо ва хайрияҳое, ки ташкилотҳои ғайритиҷоратӣ мегиранд ва барои фаъолияти ғайритиҷоратӣ истифода мебаранд, манбаи андозбандии андоз аз фоида ҳисоб карда намешаванд;

в)  дар сурати дар як вақт дар соли ҳисоботии андоз дар корхонаҳо (ба истиснои корхонаҳое, ки ба фаъолияти савдо, миёнаравӣ, таъминотӣ – фурӯш ва захиракунӣ машғуланд), мавҷуд будани ҳолатҳои зерин, онҳо аз андозбандии андоз аз фоида озод карда мешавад:

• на камтар аз 50% шумораи кормандонро маъюбон ташкил диҳанд;
• на камтар аз 50% маблағҳои музди меҳнат ва дигар таъминоти моддӣ, аз ҷумла натуралӣ, барои эҳтиёҷоти маъюбон сарф карда шавад;

г)  Хазинаи суғуртаи пасандозҳои шахсони воқеӣ;

д)   суди саҳмияҳое (дивидендҳое), ки корхонаҳои резидентӣ аз корхонаҳои резидентӣ мегиранд;

е)   корхонаҳои нави молистеҳсолкунанда аз санаи бақайдгирии ибтидоии давлатӣ ҳангоми аз ҷониби муассисони онҳо дар мӯҳлати 12 моҳи тақвимии аз санаи бақайдгирии давлатӣ ба фонди оинномавии чунин корхонаҳо ворид намудани ҳаҷмҳои дар поён пешбинигардидаи сармоягузориҳо:

• агар ҳаҷми сармоягузориҳо аз 200 ҳазор доллари ИМА то 500 ҳазор доллари ИМА бошад, 2 сол;
• агар ҳаҷми сармоягузориҳо аз 500 ҳазор доллари ИМА то 2 миллион доллари ИМА бошад, 3 сол;
• агар ҳаҷми сармоягузориҳо аз 2 миллион то 5 миллион доллари ИМА бошад, 4 сол;
• агар ҳаҷми сармоягузориҳо бештар аз 5 миллион доллари ИМА бошад, 5 сол аз пардохти андоз аз фоида озод карда мешаванд.

ё) даромадҳо аз фаъолияти сайёҳӣ ба муҳлати 5 сол аз санаи бақайдгирии давлатӣ.

Мисол: ҶДММ «Шарбат» мохи августи соли 2016 ба гирифта шуД. Фкаъолияти асосии Ҷамъият истеҳсоли шарбатҳои табиӣ аст. Ҳангоми баҳайДгирӣ армояи оинномавии Ҷамъият ба маблаеи 1 миллион сомонӣ эълон карДа шуД, ки бо курби асъори миллӣ ($1=4,83 сомонӣ) ба 207 040 доллари амрикоӣ баробар аст.

Бо шарти он ки муассисони Ҷамъият Дар Давоми 12 моҳи тақвимӣ аз лаҳзаи баҳайДгирӣ маблаги эълоншуДаи сармояи оинномавиро парДохт менамоянД ва ҳангоми парДохт намуДан маблаги сармояи оиномавӣ аз 200 000 Доллари амрикоӣ зиёД аст. Ҷамъият Дар соли баҳайДгии Давлатӣ, яъне аз лаҳзаи баҳайДгирӣ то 31 Декабри соли 2015 ва иловатан солҳои 2016 ва 2017 аз пардохти андози фоида озод карда мешавад.

Агар сармои оинномавӣ Дар Давоми 12 моҳи тақвимӣ аз рӯзи баҳайДгирии Давлатӣ аз ҷониби муассисон парДохт карДа нашаваД, пас имтиёзи каблан истифоДашуДа беэътибор карДа мешаваД ва анДозсупоранДа вазифаДор аст, ки анДозҳои муқарраршуДаро бо назарДошти чаримаҳояш ба буҷети Давлатӣ парДохт намояД.

МинбаъД афзун намуДани сармояи оинномавӣ барои тамДиД карДани муулати имтиёзи анДозӣ тибқи банДи 113 Дастурамал асос шуДа наметавонаД.

114. Дар асоси зербандҳои е) ва ё) банди 113 Дастурамал озодкунӣ аз андози фоида (таътили андоз) дар ҳолати аз нав ба қайд гирифтани корхона ё азнавташкилдиҳии он, тағйирёбии моликони корхона, тағйирот дар шакли ташкилию ҳуқуқӣ ва дигар чунин тағйирот татбиқ карда намешаванд. Имтиёзи мазкур нисбат ба шахсоне, ки низомҳои имтиёзноки андозбандиро истифода мебаранд (ё қаблан истифода мебурданд), татбиқ намегардад.
115. Давраи имтиёзҳо, ки дар зербандҳои е) ва ё банди 113 Дастурамал пешбинӣ шудааст, метавонад дар асоси аризаи андозсупоранда ҳангоми гузариш ба низоми махсуси андозбандӣ ва баръакс давом ёбад.
116. ТАРТИБИ АНДОЗБАНДИИ ҒАЙРИРЕЗИДЕНТ
     ҲАНГОМИ ГИРИФТАНИ ФОИДА АЗ МАНБАИ ВОҚЕЪ ДАР
     ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН, КИ БА МУАССИСАИ ДОИМИИ
     ҒАЙРИРЕЗИДЕНТ МАРБУТ НАМЕБОШАД
117. Даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба муассисаи доимии ҳамин ғайрирезидент дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут намебошад, дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умумӣ, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои талаботи моддаи 177 Кодекси андоз тарҳи дар ҳолати андозбандӣ, ки андоз аз арзиши иловашударо дар бар мегирад ва бояд ба ғайрирезидент дода шавад, андози аз арзиши иловашуда аз ҳамин маблағи умумӣ дошташуда), бо меъёри муқаррарнамудаи банди 121 Дастурамал бояд андозбандӣ гардад.

Бо тартиби мазкур, андозбандии даромадҳои ғайрирезидент аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки ба муассисаи доимии он дар Ҷумҳурии Тоҷикистон марбут буда, пардохти он сари вақт анҷом наёфта бошад ва вобаста ба он ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи пардохти андоз агар пешниҳод карда нашуда бошад, дар манбаи пардохт амалӣ карда мешавад.

Манбаи пардохти даромади ғайрирезидент – ин ташкилот ё шахси воқеие, ки аз ӯ (ё аз ҳисоби ӯ) андозсупоранда даромад мегирад.

Даромади ғайрирезидент аз манбаҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон – ин даромадҳое мебошад, ки дар қисми 24 моддаи 17 Кодекси андоз оварда шудааст.

117. Таҳти мафҳуми пардохти даромад супоридани пул дар шакли нақд ва (ё) ғайринақдӣ, қоғазҳои қиматнок, молҳо, дигар молу мулк, иҷрои корҳо, хизматрасониҳо фаҳмида мешаванд.
118. Пардохтҳо ба манфиати ғайрирезидентҳо дар асоси банди 116 Дастурамал вобаста бо таҳвили молҳо ҳангоми амалиёти тиҷорати хориҷӣ (вобаста бо воридоти молҳо) ба ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон, дар манбаи пардохт бояд андозбандӣ нагардад.

Мисол: Корхонаи резиДентӣ «Дорои» аз Давлати хориҷӣ бо назарДошти Дастрас намуДани он ба Ҷумуурии Тоҷикистон ба маблаеи 150000 сомонӣ мол мехараД. Ин маблае 100000 сомонӣ арзиши мол ва 30000 сомонӣ Дигар харочотхои фурӯшанДаро (суеурта, бор карДан, хамлу нақл ва еайра) Дар бар мегираД. Ҳангоми ба еайрирезиДент парДохтани 130000 сомонӣ ин маблае Дар манбаи парДохт анДозбанДӣ карДа намешаваД.

‘Гибки банДи 118 Дастурамали мазкур, хангоми ба еайрирезиДент парДохт намуДани 30 000 сомонӣ барои суеурта, бор карДан ва уамлу нақл нигохДории анДоз аз манбаи парДохт анчом ДоДа намешаваД, чунки харочоти мазкур ба арзиши мол зам карДа шуДа, бочи гумрукӣ ва анДоз аз арзиши аслӣ гирифта мешаваД.

119. Андозбандии даромадҳои ғайрирезидент дар манбаи пардохт, сарфи назар аз ихтиёрдории ин ғайрирезидент нисбати даромадҳои худ, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ба даст оварда шудаанд, ба манфиати шахсони сеюм дар Ҷумҳурии Тоҷикистон ва (ё) воҳидҳои махсуси худ дар дигар давлатҳо, анҷом дода мешавад.
120. Андоз аз даромади ғайрирезидент аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз шакл ва маҳали пардохти даромад ситонида мешавад.
121. Бо назардошти муқаррароти банди мазкур ва дигар муқаррароти ҳамин Дастурамал даромадҳои ғайрирезидент аз манбаҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон, ки бо муассисаи доимии ин ғайрирезидент дар ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон алоқаманд намебошад, бояд дар манбаи пардохт ҳамчун даромади умумӣ, бе тарҳи хароҷот (ба истиснои андоз аз арзиши иловашудаи тибқи талаботи моддаи 177 Кодекси андоз андозбандишуда), тибқи меъёрҳои зайл андозбандӣ мешаванд:

а)  суди саҳмияҳо – бо меъёри 12 фоиз;

б)  фоизҳо – бо меъёри 12 фоиз;

в)  саҳмҳои суғуртавие, ки корхонаи резидентӣ ё соҳибкори инфиродӣ – резидент мутобиқи шартномаҳои суғурта ва азнавсуғуртакунии хавфу хатарҳо мепардозанд – тибқи меъёри 6 фоиз;

г)  маблағҳое, ки корхонаи резидентӣ ё соҳибкори инфиродӣ – резидент барои хизматрасонии телекоммуникатсионӣ ё нақлиётӣ ҳангоми алоқа ё ҳамлу нақли байналмилалӣ байни Ҷумҳурии Тоҷикистон ва дигар давлатҳо мепардозанд, ба истиснои маблағҳо оид ба фрахти баҳрӣ – тибқи меъёри 5 фоиз, маблағҳо оид ба фрахти баҳрӣ – тибқи меъёри 6 фоиз;

д)  даромади дар шакли музди меҳнат аз манбаҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон новобаста аз шакл ва ҷои пардохти даромад пардохтшуда тибқи меъёри 25%;

е)  дигар даромадҳои дар зербандҳои а), б), в), г) ва д)-и банди мазкур дарҷнашуда бо меъёри 15%.

Мисол: Дар Доираи шартномаи басташуДаи гражДанӣ-хукукӣ, алалхусус шартномаи хизматрасонии таълимӣ (гузарониДани семинарҳо)шахси ҳуқуқӣ – гайрирезиДенти Ҷумхурии Тоҷикистон барои ҶДММ «Олим», ки резиДенти Ҷумуурии Тоҷикистон мебошаД, хизматрасонӣ менамояД. Барои хизматрасонӣ ҶДММ «Олим» ӯҳДаДор мешаваД, ки ба шахси ууқуқии еайрирезиДентӣ ба маблаеи 10 000 сомонӣ уакки хизмат парДохт намояД.

ҚаДами аввал, зарур аст, ки тибқи талаботи моДДаи 177 КоДекси андоз бо андоз аз арзиши иловашуда андозбандӣ шудан ё нашудани амалиёти мазкур аник карДа шаваД.

Мутобиқи талаботи банДи 3 қисми 1 моДДаи 176 КоДекси анДоз хизматрасонии омӯзишӣ Дар ууДуДи хамон Давлате расониДашуДа уисоб мешавад, ки дар асл хизматрасонӣ шуда бошад. Чӣ тавре ки хизматрасонӣ (гузарониДани семннархо/ аз ҷониби еайрирезиДент Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон анҷом ДоДа шуДааст, бо макраДи анДоз аз арзиши иловашуДа хизматрасонии мазкур Дар ууДуДи Ҷумуурии Тоҷикистон анҷомДоДашуДа ба уисоб мераваД. Дар ин асос, мутобиқи талаботи моДДаи 177 КоДекси анДоз мабалеи анДоз аз арзиши иловашуДа уисоб карДа мешаваД.

10 000 * 18/118 = 1525 сомонӣ маблаеи анДоз аз арзиши иловашуДа, ки бояД нигох Дошта шаваД.

ҚаДами Дуюм, маълум карДан Даркор аст, ки ДаромаДи ширкати хориҷӣ аз .манбахои воқеъ Дар Ҷумуурии Тоҷикистон аст ё не. Барои ин зарур аст, ки талаботи кисми 24 моДДаи 17 КоДекси анДозро, ки намуДи ДаромаДуои ба ДаромаДи еайрирезиДент аз манбахон воқеъ Дар Ҷумуурии Тоҷикистон вориДшаванДаро муайян менамояД, муроҷиат карДа шаваД. НамуДи ДаромаДи мазкур мутобиқи талаботи банДи «Р» касми 24 моДДаи 17 КоДекси анДоз хамчсн ДаромаДи еайрирезиДент аз манбахон воқеъ Дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гсрсхбанби карДа шуДааст. Меъёри анДоз мстобики банДи 121 Дастурамал 15 фоиз мскаррар шуДааст.

Ҳисоби анДози нигоҳДошташаванДа аз ДаромаДи еайрирезиДент:

(10 000 – 1 525)*15% = 1271 сомонӣ, маблаеи нигоҳДошташаванДаи анДоз аз ДаромаДи еайрирезиДент.

Ҳисоби нихоӣ. 10 000 – 1525 – 1271 = 7204 сомонӣ, маблаеи холиси баъДи нигохбории анДозҳо, ки ба еайрирезиДент барои хизматрасонӣ гузарониДа мешаваД.

Мисол: Сармояи оинномавии ҶДММ «Дорои» аз чунин хиссахо иборат аст:

-ҶДММ «ХушнуД» шахси хсқсқии резиДенти Ҷумҳурии Тоҷикистон – 70%;

-ширкати <^аг»шахси хсқсқии еайрирезиДентӣ – 30%.

Дар ҷамъбасти соли 2014 ҶДММ «Дорои» фоиДа ба Даст оварД. Маҷлиси муассисон аз санаи 20 марти соли 2015 карор намуД, ки як цисми фоиДаи соли 2012 Дар хачми 100 000 сомонӣ байни муассисон такрим карДа шаваД. ДаромаД (ДивиДенД) 15 апрели соли 2015 парДохт карДа шуД.

Аз маблаги ДаромаДи ба гайрирезиДент- шахси ҳуқуқии хориҷӣ LLC «Star» андоз аз дивиденд гирифта мешавад:

100 000 сомонӣ х 70% = 70 000 сомонӣ – маблаги ДивиДенДи ба гайрирезиДент уисобшуДа.

70 000 сомонӣ х 12% = 8 400 сомонӣ – маблаги анДоз аз ДивиДенД;

70 000 сомонӣ – 8 400 сомонӣ = 61 600 сомонӣ маблаги холиси ба гайрирезиДент хамчгн ДивиДенД парДохтшаванДа.

Бо талаби гайрирезиДент макомоти анДоз бо тартиби муқаррарнамуДаи макомоти ваколатДори Давлатӣ оиД ба маблаги ДаромаДи аз манбауои воқеъ Дар Ҷумуурии Тоҷикистон ва маблаги анДозуои нигоуДошташуДа маълумотнома меДиуаД.

Аз маблаги ДивиДенДи ҶДММ «ХушнуД» анДоз нигоу Дошта намешаваД:

100 000 сомонӣ х 30% = 30 000 сомонӣ – маблаги ДивиДенДи ба гайрирезиДент уисобшуДа.

30 000 сомонӣ х 0% = 0 сомонӣ – маблаги анДоз аз ДивиДенД;

30 000 сомонӣ – 0 сомонӣ = 30 000 сомонӣ маблаги холиси ба ҶДММ «ХушнуД» хамчун ДивиДенД парДохтшаванДа.

ҚайД карДа мешаваД, ки маблаги 30 000 сомонии ДивиДенДи гирифтаи ҶДММ «ХушнуД» Дар асоси зербанДи Д) банДи 113 Дастурамал ба ДаромаДи умумии Ҷамъият Дохил намешаваД ва вобаста ба он минбаъД бо анДози фоиДа анДозбанДӣ карДа намешаваД.

Мисол: ҶСП «Бауор» бо шартномаи қарзӣ аз шахси хгкукии гайрирезиДентӣ маблаги 100 000 сомонӣ бо меъёри қарзии солонаи 15% қарз гирифт. Бо гузаштани мӯхлат ҶСП «Бауор» вазифаДор аст, ки маблаги 100 000 сомонии қарз ва 15 000 фоизҳои ҳисобшуДаро ба шахси хгкукии гайрирезиДентӣ парДохт намояД.

ҶСП «Баҳор» хамччн агенти анДоз вазифаДор аст, ки аз маблаги умумии фоизҳои парДохтшаванДа хангоми парДохти ДаромаД бо меъёри 12% анДоз нигоу Дошта, маблаги боуимонДаро ба гайрирезиДент парДохт намояД.

Маблаги қарз                                                                   100 000 сомонӣ

Фоизуо                                                                                15 000 сомонӣ

АнДоз аз ДаромаДи гайрирезиДент 15 000 * 12% = 1 800 сомонӣ Ба гайрирезиДент парДохта мешаваД 15 000 – 1 800 = 13 200 сомонӣ

Ҳангоми парДохти маблаги асосии қарзи гирифташуДа анДоз аз ДаромаДи гайрирезиДент нигоҳ Дошта намешаваД.

122. Барои мақсадҳои ҳамин боби Дастурамал пардохтҳое, ки муассисаи доимии ғайрирезидент дар Ҷумхурии Тоҷикистон ё аз номи чунин муассиса амалӣ менамояд, ҳамчун пардохтҳои амалинамудаи корхонаи резидентӣ ҳисобида мешавад.
123. Ташкилотҳое, ки новобаста ба маҳалли пардохт ба ғайрирезидентҳои дар татбиқи созишномаҳои қарзӣ (грантӣ) бе таъсиси муассисаи доимй дар Ҷумҳурии Тоҷикистон иштироккунанда даромад пардохт менамоянд, ӯҳдадоранд ба сифати агентҳои андоз аз манбаи пардохт андозро нигоҳ доранд ва ба буҷет пардохт намоянд. Дар ҳолати риоя накардани талаботи мазкур, андоз аз ҳисоби ташкилотҳои зикршуда ситонида мешавад.
124. Шахсоне, ки мутобиқи боби мазкур даромад пардохт менамоянд, барои нигоҳдорӣ ва ба буҷет пардохт намудани андозҳо масъуланд.
125. Шахсоне, ки аз манбаи пардохт андоз нигоҳ медоранд, вазифадоранд, ки дар давоми 5 рӯзи кории баъди моҳе, ки дар он пардохтҳо сурат гирифтааст, маблағҳои нигоҳдоштаро ба буҷети давлатӣ пардохт намоянд.
126. Агар маблағи андоз саривақт ба буҷет пардохт карда нашавад, шахсони пардохткунандаи даромад вазифадоранд, ки аз ҳисоби худ маблағҳои нигоҳдоштанашуда ва пардохтнашударо бо назардошти ҷаримаю фоизҳояш пардохт намоянд.

Масъулияти андозсупоранда, ҳамчун агенти андоз замоне анҷомдодашуда ҳисобида мешавад, ки маблағҳои андоз пурра нигоҳ дошта шуда, пардохт карда шавад.

34. ТАРТИБИ МАХСУСИ ҲИСОБИ ДАРОМАДИ
    РЕЗИДЕНТОНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН ДАР ШАКЛИ
    ДИВИДЕНДУ ФОИЗҲО
35. Суди саҳмияҳое, ки корхонаҳои резидентӣ мепардозанд, ба истиснои суди саҳмияҳои (пардохтҳои ғайриандозии) корхонаҳое, ки тибқи санади меъёрии ҳуқуқии дигар аз фоидаи соф ба буҷети давлатӣ пардохт шуда, андозбандӣ мегардад, бояд аз манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиза андозбандӣ шаванд.
36. Суди саҳмияи мутобиқи банди 127 Дастурамал андозбандишуда, ба даромади шахси онро гирифта ворид карда нашуда, минбаъд андозбандӣ карда намешавад.
37. Фоизҳое, ки резидент ё муассисаи доимии ғайрирезидент медиҳанд, ё аз номи чунин муассиса дода мешаванд, дар манбаи пардохт тибқи меъёри 12 фоиз аз маблағи додашаванда андозбандӣ мегарданд, агар даромад аз манбаи воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон гирифта шавад, ба истиснои ҳолатҳое, ки дар банди 130 Дастурамал дарҷ шудаанд.
38. Фоизҳо, аз ҷумла тибқи шартномаи иҷораи молиявӣ (лизинг), ки ба бонкҳои резидентӣ, ба дигар муассисаҳои (ташкилотҳои) резидентии молиявию кредитӣ, аз ҷумла ба ташкилотҳои резидентии маблағгузориҳои хурд, ширкатҳои резидентии иҷораи молиявӣ (лизингӣ) пардохта мешаванд, дар манбаи пардохт андозбандӣ намешаванд.
39. Шахсӣ ҳуқуқӣ – резидент, ки фоидаи он бояд андозбандӣ гардад, ҳангоми гирифтани фоизҳои мутобиқи банди 129 Дастурамал андозбандишуда, ба даромади умумии худ тамоми маблағи даромади фоизиро бе тарҳи андози ситонидашуда дохил менамояд ва ҳуқуқ дорад ин андози дар манбаи пардохт нигоҳдошташударо ҳангоми мавҷудияти ҳуҷҷатҳои тасдиқкунандаи нигаҳдошти андоз дар манбаи пардохт ба ҳисоб гирад.

Мисол: ДаромаДи умумии ҶДММ «Алмос» аз таҳвили молҳо, ичрои корҳо ва хизматрасониҳо Дар соли 2015 маблаеи 1 000 000 сомониро ташкил ДоД, еайр аз он Ҷамъият Дар шакли фоизҳо ба маблаеи 100 000 сомонӣ ДаромаД гирифт. Дар асоси талаботи банДи 129 Дастурамали мазкур фоизДиҳанДа аз манбаи парДохт аз фоизҳо ба маблаеи 12 000 (100 000*12%) сомонӣ анДоз нигоҳ Дошта, маблаеи боқимонДаи 88 000 сомониро ба Ҷамъият пардохт намуд.

Фарз мекунем, ки маблаеи тарҳҳои иҷозатДоштаи Ҷамъият 800 000 сомонӣ аст.

Ҳисоби анДоз аз фоиДа

Даромади умумии Ҷамъият 1 000 000 + 100 000 = 1 100 000 сомонӣ Тарҳҳо                                                                                            800 000 сомонӣ

ФоиДаи анДозбанДишаванДа 1 100 000 – 800 000 = 300 000 сомонӣ Андози фоида                                                        300 000 * 25% = 75 000 сомонӣ

АнДози фоиДа бо назарДошти баҳисобгирии анДози нигоҳДошташуДа аз фоизҳо:                                                  75 000 – 12 000 = 63 000 сомонӣ.

35. АНДОЗБАНДИИ БАЙНАЛМИЛАЛЙ
36. Маблағи андоз аз даромад ё андоз аз фоида, ки берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохт шудаанд, ҳангоми дар Ҷумҳурии Тоҷикистон пардохтани чунин андозҳо, дар сурати тасдиқ шудани пардохти андоз берун аз ҳудуди Ҷумҳурии Тоҷикистон тибқи тартиби муқаррарнамудаи мақоми ваколатдори давлатӣ, ба ҳисоб гирифта мешавад.
37. Ҳаҷми баҳисобгирӣ, ки дар банди 132 Дастурамал пешбинӣ шудааст, набояд аз маблағи андозе, ки дар Ҷумҳурии Тоҷикистон нисбат ба чунин даромад ё фоида тибқи меъёрҳои дар Ҷумҳурии Тоҷикистон амалкунанда ҳисоб карда шудааст, зиёд бошад.
38. Агар резидент мустақиман ё ғайримустақим дорои зиёда аз 10 фоизи фонди оинномавӣ ё зиёда аз 10 фоизи саҳмияҳо бо ҳуқуқи овози корхонаи хориҷӣ бошад, ки дар навбати худ дар мамлакати дорои андозбандии имтиёзнок даромад мегирад, як қисми чунин даромад, ки ба резидент тааллуқ дорад, ба даромади (фоидаи) андозбандишавандаи вай (резидент) дохил карда мешавад.
39. Давлати хориҷӣ давлати дорои андозбандии имтиёзнок ҳисобида мешавад, агар:

а)  меъёри андоз дар он нисбат ба меъёри мувофиқи Кодекси мазкур муқарраршуда, 30 фоиз кам бошад;

б)  дар он қонунҳо дар бораи махфӣ нигоҳ доштани маълумоти молиявӣ ё маълумот дар бораи ширкатҳо амал мекунанд, ки имконият медиҳанд сирри соҳиби воқеии молу мулк ё гирандаи даромад (фоида) махфӣ нигоҳ дошта шавад.

36. ДАВРАИ АНДОЗ, ПЕШНИҲОДИ ЭЪЛОМИЯ
37. Давраи андози фоида соли тақвимӣ аст. Ҳамзамон пешниҳоди ҳисобҳои пардохтҳои ҷории андоз аз фоида ва пардохти онҳо дар мӯҳлатҳои муқаррарнамудаи бандҳои 108-109 Дастурамал амалӣ мешавад.
38. Андозсупорандагони зерин эъломияи андози фоидаро (Замимаи №1 ба Дастурамали мазкур) то 1-уми апрели баъди соли ҳисоботӣ ба мақомоти андоз месупоранд:

а)  резидентҳо – супорандагони андоз аз фоида;

б)    дигар шахсони ҳуқуқӣ – ғайрирезидентҳое, ки аз манбаъҳои воқеъ дар Ҷумҳурии Тоҷикистон даромаде мегиранд, ки бояд андозбандӣ карда шавад, аммо дар манбаи пардохт андозбандӣ намешавад;

в)   Бонки миллии Тоҷикистон эъломия оид ба фоидаи воқеии ба буҷети давлатӣ пардохтшавандаро то 1 августи соле, ки баъди соли ҳисоботӣ фаро мерасад, пешниҳод менамояд (замимаи №3 Дастурамали мазкур).

138. Ҳангоми барҳам додани шахси ҳуқуқӣ комиссияи барҳамдиҳӣ ё андозсупоранда фавран дар ин бора ба мақоми андоз огоҳномаи хаттӣ мефиристанд. Комиссияи барҳамдиҳӣ вазифадор аст, ки эъломияи андозро ба мақомоти дахлдори андоз пешниҳод намояд.
139. Ҳисобҳо оид ба пардохти маблағҳои ҷорӣ (пешпардохт) аз рӯи андоз аз фоида тибқи шакли муқаррарнамудаи Замимаи №2 Дастурамали мазкур бо дарназардошти талаботи бандҳои 108-110 Дастурамал ҳар моҳ (ҳар семоҳа) то санаи 15 моҳе пешниҳод карда мешаванд, ки баъди моҳи (семоҳаи) ҳисоботӣ фаро мерасад.
140. ПАРДОХТИ АНДОЗҲО, МУҚАРРАРОТИ МАЪМУРЙ
141. Тақсим кардани маблағи пардохтҳои ҷории андоз аз фоида, инчунин маблағҳои андозе, ки бояд ба қисми даромади буҷетҳо аз рӯи ҷамъбасти соли тақвимӣ гузаронида шаванд, аз ҷониби корхона байни буҷетҳои маҳалли ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона, инчунин дар маҳалли ҷойгиршавии ҳар як воҳиди алоҳидаи он бо дарназардошти ҳиссаи хароҷот барои пардохти музди меҳнате, ки ба воҳиди асосии корхона ва ба ҳар як воҳиди алоҳидаи корхона дар хароҷоти умумии музди меҳнат дар корхона (воҳиди асосии корхона дар якҷоягӣ бо ҳамаи воҳидҳои алоҳидаи корхона) тааллуқ дорад, мутобиқи маълумоти баҳисобгирии муҳосибии корхона сурат мегирад.

Ҳиссаҳои хароҷоти барои пардохти музди меҳнат дар ҳамин қисм пешбинигардида бо дарназардошти нишондиҳандаҳои воқеии хароҷот барои музди меҳнати воҳиди асосии корхона ва воҳидҳои алоҳидаи он мутобиқи маълумоти баҳисобгирии муҳосибии корхона дар охири давраи ҳисоботӣ муайян карда мешавад.

141. Ҳисоб кардани маблағи пардохтҳои ҷории андоз аз фоида, инчунин маблағҳои андозе, ки бояд ба қисми даромади буҷетҳо аз рӯи ҷамъбасти соли тақвимӣ дар маҳалли ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона ва ҳар кадом воҳиди алоҳидаи он пардохта шавад, аз ҷониби корхона мустақилона анҷом дода мешавад.

Маълумотро дар бораи маблағҳои пардохтҳои ҷории андоз аз фоида, инчунин дар бораи маблағҳои аз рӯи ҷамъбасти соли тақвимӣ ҳисоб кардашударо корхона ба воҳидҳои алоҳидаи худ, инчунин ба мақомоти андози маҳалли ҷойгиршавии худ ва маҳалли ҷойгиршавии воҳидҳои алоҳида на дертар аз мӯҳлати пешниҳодгардида барои амалӣ намудани пардохтҳои ҷорӣ мутобиқи бандҳои 108-110 Дастурамал ва барои пешниҳод кардани эъломия аз рӯи андоз аз фоида мутобиқи банди 137 Дастурамал хабар медиҳад.

142. Корхона маблағи пешпардохтҳо ва маблағи андозеро, ки аз рӯи ҷамъбасти соли тақвимӣ ҳисоб карда шудааст, ба буҷети маҳалли ҷойгиршавии воҳиди асосии корхона ва воҳидҳои алоҳидаи он тавассути воҳиди асосии корхона ё тариқи ҳар воҳиди алоҳида на дертар аз мӯҳлати муқаррарнамудаи қисми мазкур ва бандҳои 108-110 Дастурамал месупорад.
143. Супорандагони андоз аз фоида ҳисоби ниҳоӣ анҷом медиҳанд ва андозро дар маҳалли баҳисобгирии бақайдгириашон на дертар аз 10 апрели соли баъди соли тақвимии ҳисоботӣ фарорасанда пардохт менамоянд.
144. Бонки миллии Тоҷикистон андоз аз фоидаро на дертар аз 1 августи соле, ки баъди соли ҳисоботӣ фаро мерасад, месупорад.
145. НАЗОРАТИ ПАРДОХТИ АНДОЗ, ҶАВОБГАРӢ
146. Назорати пардохти андози фоида аз ҷониби мақомоти андоз амалӣ карда мешавад.

Андозсупорандагон, намояндагони онҳо ва шахсони мансабдор, инчунин кормандони мақомоти андоз барои нокифоя иҷро намудани талаботи қонунгузории андози Ҷумҳурии Тоҷикистон мутобиқи Кодекси андоз ва дигар қонунгузории амалкунанда.

«Мувофиқа шудааст»
Вазири молияи
Ҷумҳурии Тоҷикистон
С.Наҷмиддинов
аз 11 декабри соли 2012
№3-12а/5

«Тасдиқ шудааст»
бо Фармоиши Раиси
Кумитаи андози назди
№14-Ф