Осори насрӣ ва манзуми ҳар як адиб дар кадом асре, ки бошад, аз сабки умумии адабӣ берун нест. Вале истеъдодҳо дар таърихи адабиёт тавонистаанд, ки дар ҷузъиёт тозаҷӯиҳо кунанд. Масалан, Рӯдакӣ дар асри X, Носири Хусрав, Саноӣ, Низомӣ, Ҷалолуддини Балхӣ, Хусрави Деҳлавӣ, Саъдӣ , Ҳофизу Камол , Ҷомӣ ва ғайра. …
Муфассал »Хаҳонбинӣ ва акидаҳои иҷтимоӣ – ахлоқии Бедил
Маълум аст, ки зери мафҳуми ҷаҳонбинӣ системаи фалсафии таълимоти адиби мутафаккир фаҳмида мешавад. Аз ин нигоҳ, эҷодиёти Бедил ва системаи ҷаҳонбинии ӯ бо таълимоти исломи шариф муқобил нест. Зеро ӯ ҷонибдори таълимоти фалсафаи ваҳдати вуҷуд буда, ҳадди ниҳоии он Холиқ-ҳастии мутлақ ва азалӣ ва сунъи ӯ махлуқ-одам ҷӯён асли хеш …
Муфассал »Достони «Комде ва Мадан»-и Бедили Деҳлавӣ
Достони «Комде ва Мадан» аввалин достони асримиёнагист, ки қаҳрамонҳои марказии он – ошиқ ва маъшуқа намояндаи аҳли ҳунар, санъатанд. Ин достон мустақил ё ҷудогона набуда, дар дохили маснавии «Ирфон» ҷой дода шудааст. Аз сабаби он, ки соли таълифи «Ирфон» 1712 эътироф шудааст, пас санаи эҷоди «Комде ва Мадан» низ бояд …
Муфассал »Асарҳои насрии Мирзо Абдулқодири Бедил
Мирзо Абдулқодири Бедил шоир, файласуф, мутафаккир ва инчунин нависандаи забардаст низ ҳаст. Асарҳои насрии Бедил мақому пояи ӯро дар рушду таҳаввулоти насри адабии аҳди таназзули феодализм нишон медиҳад. Осори насрии Мирзо Абдулқодири Бедил низ дар мавзӯъҳои мухталиф эҷод гардидаанд ва онҳо низ дар дохили «Куллиёт»-и ӯ омадаанд: «Дебоча». Бедил бо …
Муфассал »БЕДИЛИ ДЕҲЛАВӢ
Бедил, маро ҳарзасароӣ шон нест, Мадҳи миру ситоиши султон нест. Ҳаёт ва эҷодиёти Бедили Деҳлавӣ Бузургтарин шоир, мутафаккир ва нависандаи забардаст Мирзо Абдулқодири Бедил, яке аз он эҷодкоронест, ки на танҳо ба адабиёти давр балки ба ҷараёни минбаъдаи таърихи адабиёт низ ҳамаҷониба таъсир расонидааст. Бедили Деҳлавӣ соли 1644 дар шаҳри …
Муфассал »ҲАРФИ РАВИ ВА ҚОФИЯИ МУҚАЙЯДУ МУТЛАҚ
Вобаста ба ҳарфи равӣ, қофия ба ду навъ ҷудо мешавад: қофияи муқайяд ва қофияи мутлақ. Дар илми бадеъи классикӣ қофияеро, ки ҳарфи равӣ бо ҳарфи васл начаспидааст, қофияи муқайяд меноманд. Ба таври дигар гӯем, қофияи муқайд қофияест, ки охирин ҳарфи он равист ва баъди он ҳарфи дигаре наомадааст. Мисол: Касе …
Муфассал »Услуб ва сабки баёни Соиб
Сабки сухани Соиб дорои ду ҷанбаъ аст. Шеваи эҷоди шоир, тарзи гуфтору услуби баён, ҳунари таълифи ӯ аз нигоҳи фардияти эҷодӣ хоси худи ӯст. Яъне ҳамоно ҷанбаи ҳаётӣ, оҳанги воқеӣ-реалистӣ гирифтани лирикаи ишқӣ пас аз Саъдӣ дар шеъри ин симои эҷодӣ ба назар мерасад. Ҷузъиёте, ки дар сухани ӯ ҳангоми …
Муфассал »СОИБИ ТАБРЕЗӢ
Яке аз бузургтарин симоҳои адабию фарҳангии садаи XVII, адиби навовару эҷодкори тозакор Мирзо Муҳаммадалии Соиб – фарзанди Мирзо Абдурраҳим аст, ки бо эҷодиёти ғаниву гуногунҷилои худ на танҳо ба адабиёти асри хеш, балки ба ҷараёни минбаъдаи адабиёт низ таъсири амиқу дақиқ гузоштааст. Мирзо Муҳаммадалии Соиб соли 1603 дар шаҳри Исфаҳон …
Муфассал »Пояи шоирии Сайидои Насафӣ
Аз рӯи қазовати Муҳаммад Бадеъ Малеҳои Самарқандӣ: «…Ҳар касс шеъри ӯро медонаду ҳар шахс бошад беҳтар медонанд ва бештар мехонанд». Ин фармуда маҳбубият ва шӯҳрати шеъри Сайидо ва ҳунари эҷоди ӯро дар бар гирифтааст. Дар ҳақиқат мақому мартабаи Сайидо дар эҷоди ғазалу мухаммас ва ашъори ихтисосдодаи ӯ ба ҳунармандию ҳунармандон, …
Муфассал »«Баҳориёт»-и Сайидои Насафӣ
«Баҳориёт» ва ё «Ҳайвонотнома» асари тамсилии Миробид Сайидои Насафӣ буда, дар рӯзгори Абдулазизхони аштархонӣ (1645-1680) соли 1091ҳ. (1680м.) дар муддати ду-се рӯз таълиф шудааст ва дар ин бора худи шоир чунин ишора дорад: Ин нусха, Сайидо ба ду-се рӯз шуд тамом, Дар рӯзгори ҳазрати Абдулазизхон. Таърих аз ҳазору навад як …
Муфассал »