Home / Jamiyat / Marifati ekologii aholi

Marifati ekologii aholi

Qonuni Jumhurii Tojikiston

Dar borai marifati ekologii aholi

Qonuni mazkur prinsiphoi huquqi, tashkili, moliyavi va iqtisodii siyosati davlatiro dar sohai marifati ekologii aholi ba tanzim medarorad.

BOBI 1. MUQARRAROTI UMUMI

Moddai 1. Mafhumhoi asosi  

ekologiya-e

Dar Qonuni mazkur mafhumhoi asosii zerin istifoda meshavand:

– siyosati davlati dar sohai marifati ekologii aholi –  faoliyati maqomoti vakolatdori davlati, ki ba tamini sharoit baroi amali namudani omuzishi ekologii aholi va hamohangsozii faoliyati maqomoti davlati, jamiyati va shakhsoni voqei jihati tashakkulyobii farhangi umumi va takhassusii ekologii shakhs va jomea ravona shudaand;

– marifati ekologi – ravandi talim, ki maqsadi on az marifati ekologi bahravar kardan, dar ruhi marifati ekologi talimu tarbiya dodan, poydor gardonidani farhangi ekologi, durust va oqilona muayyan kardani tamoili donishanduzi, nishon dodani qobiliyat va tashakkuli raftori durusti shakhsoni alohida va aholi oid ba hifz va istifodai tabiat iborat meboshad;

– farhangi ekologi – qismi tarkibii farhangi umumibashari va milliest, ki majmui munosibathoi ijtimoi, arzishhoi akhloqi, meyor va usulhoi tasiri mutaqobilai jamiyatro bo muhiti zist dar bar megirad va merosan baroi tashakkulyobii donish va marifati ekologi dar shuur va akhloqi jamiyatii odamon dar tuli hayot va faoliyati naslho, ki ba hayoti solim, boloravii manaviyoti jamiyat, rushdi ustuvori ijtimoiyu iqtisodi, bekhatarii ekologii kishvar va  har fardi alohida,  musoidat menamoyad;

– donishi ekologi – bakhshi marifati jamiyatiest, ki ba istifodai boshuuronai tabiat va tamini muhiti zisti bekhatar baroi inson ravona shudaast;

– donishi ekologii haddi aqal – hajmi kamtarini donishhoi zaruri baroi har yak uzvi jomea, ki  maqsad az on istehsoli bekhavf va kammasraf, sarfai zakhirahoi tabii va energiya, barqarorsozii khojagidori va digar faoliyatho, inchunin muhiti zist va tashakkuli munosibathoi ehtiyotkorona ba on meboshad.

 

Moddai 2. Prinsiphoi asosii  siyosati davlati oid ba marifati ekologii aholi

 

Prinsiphoi asosii siyosati davlati dar sohai marifati ekologii aholi inhoyand:

– kafolati davlatii tamini omuzishi haddi aqali donishhoi zarurii ekologi baroi shahrvand;

– hatmi budani omuzishi fanhoi marifati ekologi dar hamai zinahoi sistemai talimi;

– vorid namudani masalahoi marifati ekologi dar hamai barnomahoi  davlatii maqsadnok va sohavi;

– maqsadnokii marifati ekologi dar halli masalahoi  hifzi muhiti zist;

– amali namudani siyosati davlati  dar bakhshi marifati ekologi;

– oshkorbayoni dar masalahoi jori namudani siyosati davlati dar bakhshi marifati ekologi;

– ishtiroki tashkilothoi jamiyati va shahrvandon dar amalisozii siyosati davlati dar bakhshi marifati ekologi.

 

Moddai 3. Maqsad va vazifahoi Qonuni mazkur

 

  1. Maqsadi Qonuni mazkur az inho iborat meboshad:

– faro giriftani shahrvandon va ahli jomea  bo donishhoi umumii ekologi;

– musoidat namudan ba tashakkuli tarbiya  va farhangi ekologi, sozgorii tasiri mutaqobilai  inson, ahli jomea va muhiti zist, tashakkuli shakhsi hamatarafa inkishofyofta.

  1. Vazifahoi Qonuni mazkur chuninand:

– tamin va himoyai huquqi shahrvandon oid ba rivoju ravnaqi donishhoi ekologi;

– tamini kafolati huquqi, ijtimoivu iqtisodi, tashkili, psikhologi va digar kafolatho baroi tashakkul va inkishofi talim, tarbiya va farhangi ekologii aholi;

– tamini mekhanizmhoi ijroi vazifaho dar sokhtorhoi mavjudai sistemai  ittiloot va talim.

 

Moddai 4. Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai marifati ekologii aholi

 

Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai marifati ekologii aholi ba Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston asos yofta, az Qonuni mazkur, digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston va sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston etirof namudaast, iborat meboshad.

 

Moddai 5. Marifati ekologi va fazoi ittilooti

 

Fazoi marifati ekologi va ittilootii davlati sistemai vositahoi akhbori omma, inshooti gunoguni sohahoi faoliyati inson (istehsolot va khizmatrasoni), farhang va farogat, turizm va varzish, majmaahoi tabii (mamnugohho, yodgorihoi tabii, boghoi milli), inchunin majmaahoi tarikhi – memori, mavzehoi shahri va dehotiro dar bar megirad, ki dar yakjoyagi bo shabakai muassisahoi talimi ba faroham ovardani sharoiti muvofiq baroi tashakkuli farhangi ekologii jamiyatu shakhs ravona shudaand.

 

Moddai 6. Doirai tatbiqi Qonuni mazkur

 

Qonuni mazkur tamomi sokhtorhoi davlati, tashkilothoi jamiyati, muassisahoi talimi va istehsoli, vositahoi akhbori omma, istifodabarandagoni tabiat, ahli jomea va shahrvandonro faro megirad.
 

BOBI 2. SISTEMAI MARIFATI EKOLOGII AHOLI

 

Moddai 7. Sistemai marifati ekologii aholi

 

Sistemai marifati ekologi qismi tarkibii sistemai yagonai tahsiloti Jumhurii Tojikiston meboshad. On majmui meyorhoi bo ham aloqamandi davlatii tahsilot, barnomahoi talimii zinayu samthoi gunogun buda hamgiroii omuzish va faoliyati muassisahoi talimi, maqomoti idorai maorifro tamin menamoyad.

 

Moddai 8. Sokhtori sistemai marifati ekologii aholi

 

  1. Marifati ekologii aholi zinahoi zerin dorad:

– marifat va tarbiyai ekologii tomaktabi (marifati ekologi dar oila va muassisahoi tomaktabi);

– marifati ekologi dar tahsiloti umumi;

– marifati ekologi dar tahsiloti ibtidoii kasbi;

– marifati ekologi dar tahsiloti miyonai kasbi;

– marifati ekologi dar tahsiloti olii kasbi;

– marifati ekologi dar tahsiloti olii kasbii bad az muassisai olii talimi;

– marifati ekologi dar tahsiloti makhsus va ilovagi;

– marifati ekologii tabaqahoi vasei aholi, az on jumla dar Quvvahoi Musallah.

  1. Talimi fanhoi marbuti ekologiyai hamai zinahoi tahsili  sistemai maorif bo rioyai meyorhoi davlatii tahsilot ba roh  monda meshavand.

 

Moddai 9. Barnomahoi davlatii marifati ekologii  aholi

 

  1. Asosi tashkilii siyosati davlati dar sohai marifati ekologi barnomai kompleksii davlatii marifati  ekologii aholi  meboshad.
  2. Marifati ekologi dar Jumhurii Tojikiston muvofiqi barnomahoi davlati tatbiq megardad. Barnomaho az jonibi maqomoti vakolatdori idorai davlati  bo jalbi  tashkilothoi jamiyati tahiya karda meshavand. Salohiyati tashkilothoi jamiyatiro qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar menamoyad. Barnomaho mutobiqi talaboti meyorhoi davlati tahiya meshavand.

 

Moddai 10. Mablagguzorii sistemai marifati ekologii aholi

 

Masalahoi tatbiq, mablagguzori va sertifikatsiyai barnomahoi kompleksi, maqsadnok, sohavi va mahallii Jumhurii Tojikiston bo tartibi muayyankardai Hukumati Jumhurii Tojikiston hal karda meshavand. Ijroi barnomahoi davlatii marifati ekologii aholi bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston mablagguzori  karda  meshavad.

BOBI 3. IDORAI SISTEMAI MARIFATI EKOLOGII AHOLI

Moddai 11. Salohiyati Hukumati Jumhurii Tojikiston dar sohai marifati ekologii aholi

 

Salohiyati Hukumati Jumhurii Tojikiston dar sohai marifati ekologii aholi az inho iborat ast:

– muayyan kardani samthoi asosii siyosati davlati dar in soha va faroham ovardani sharoit baroi amali namudani onho, tashkili sistemai marifati ekologi dar sathi jumhuri;

– tahiya va amali namudani barnomahoi kompleksii davlatii marifati ekologi va digar barnomahoi maqsadnok va sohavi, ki masalahoi marifati ekologiro dar bar megirand;

– ishtirok dar tahiyai barnomahoi baynalmilalii talimii ekologi;

– muqarrar namudani tartibi sertifikatsiyai faoliyati muassisahoi talimi va tashkilotho oid ba masalahoi tashkili marifati ekologi va baqaydgirii davlatii onho;

– muqarrar namudani tartibi sanjishi malakai kasbi – ekologii khizmatchiyoni davlati va mutakhassisone, ki faoliyatashon ba rasonidani tasiri zararnok ba muhiti zist va salomatii inson vobastagi dorad, inchunin khodimoni sohahoi maorif, hifzi salomati, ilm va farhang;

– tayyor namudani mutakhassisoni ekolog, kadrhoi ilmiyu pedagogi va khizmatchiyoni davlati baroi sohai marifati ekologi va baland bardoshtani saviyai donishi onho;

– tamini sistemai marifati ekologi bo mavodi ilmiyu metodi va ittilooti.

 

Moddai 12. Salohiyati maqomoti mahallii hokimiyati davlati va khudidorakunii shahrak va dehot

 

Ba salohiyati maqomoti mahallii hokimiyati davlati va khudidorakunii shahrak va dehot dar sohai marifati ekologii aholi  inho dokhil meshavand:

– tashkil va tamini sistemai marifati ekologi dar sathi mahal;

– tasisi komissiyai bayniidoravii mintaqavi dar bakhshi marifati ekologi;

– ishtirok dar tahiya va amali namudani barnomahoi davlati dar sohai marifati ekologi;

– tahiya va amali namudani barnomahoi mahalli dar sohai marifati ekologi;

– tamin namudani muassisaho, tashkilotho va maqomoti idorakunie, ki ba faoliyat dar sohai marifati ekologi mashguland, bo mavodi ittilooti va ilmiyu metodi;

– sanjishi malakai kasbi – ekologii khizmatchiyoni davlatii maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlati, ki ba masalahoi marifati ekologi mashguland;

– tashkili sistemai tayyorkuni va takmili ikhtisosi kadrhoi pedagogi va idorakuni dar sistemai marifati ekologi, mutakhassisoni ekolog, kormandoni vositahoi akhbori omma, farhang, rohbaron va shakhsoni mansabdori maqomoti mahallii hokimiyati davlati, tashkilotho, mutakhassison va shahrvandone, ki faoliyatashon ba muhiti zist va salomatii inson tasiri zararnok merasonad;

– nazorat va tamini ijroi qonunguzori dar sohai marifati ekologi.

 

Moddai 13. Ishtiroki tashkilothoi jamiyati va shahrvandon dar marifati ekologi

 

  1. Dar sohai marifati ekologii aholi tashkilothoi jamiyati va shahrvandon chunin huquqho dorand:

– omoda namudani peshnihodho jihati takmil va amali sokhtani siyosati davlati dar sohai marifati ekologi;

– shirkat dar ozmunho baroi tahiyai loihaho oid ba marifati ekologi;

– shirkat dar omoda namudani barnomahoi hamkorihoi baynalmilali dar sohai marifati ekologi.

  1. Tashkilothoi jamiyati va shahrvandon faoliyati marifati ekologiro dar asosi sertifikati davlatie amali menamoyand, ki tartibi giriftani onro qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan kardaast.
  2. Tashkilotho va shahrvandone, ki ba faoliyati marifati ekologi mashguland, huquqi ba maqomoti dakhldor darkhost peshnihod namudan va giriftani malumoti daqiqi ekologiro dorand.
  3. Har yak shahrvand huquqi giriftani donishi ekologiro dorad.
  4. Padaru modar va shakhsoni ba onho barobar kardashuda vazifadorand, ki kudakonro dar ruhiyai munosibati gamkhorona va masuliyatshinosi nisbat ba muhiti zist tarbiya namoyand.

 

Moddai 14. Hamohangsozii faoliyati bayniidoravi oid ba marifati ekologii aholi

 

  1. Baroi tahiyai peshnihodho oid ba masalahoi marifati ekologi va hamohangsozii faoliyat bayni maqomoti ijroiyai hokimiyati davlati va tashkilothoi manfiatdor dar sohai marifati ekologi komissiyahoi bayniidoravi tasis doda meshavand.
  2. Komissiyai bayniidoravii davlatiro Hukumati Jumhurii Tojikiston tasis medihad.
  3. Komissiyai bayniidoravii mintaqaviro maqomoti mahallii hokimiyati davlati tasis medihand.
  4. Ba hayati komissiyai bayniidoravii davlati namoyandagoni vazoratu idorahoi mutasaddii sohahoi maorif, ilm, farhang, varzish, iqtisod, moliya, tandurusti va nazorati sanitariyu epidemiologi, mehnat, mudofia, holathoi favqulodda, korhoi khoriji, hifzi muhiti zist va vositahoi akhbori omma shomil karda meshavand.
  5. Ba hayati komissiyai bayniidoravii mahalli namoyandagoni maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlati shomil karda meshavand.

 

Moddai 15. Hamkorii baynalmilali dar sohai marifati ekologii aholi

 

Hamkorii baynalmilali dar sohai marifati ekologii aholi dar asosi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston va sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof kardaast, amali karda meshavand.

 

BOBI 4. MUQARRAROTI HOTIMAVI

 

Moddai 16. Javobgari baroi rioya nakardani Qonuni mazkur

 

SHakhsoni voqei va huquqi baroi rioya nakardani Qonuni mazkur mutobiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavand.

 

Moddai 17. Tartibi mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur

 

Qonun mazkur pas az intishori rasmi mavridi amal qaror doda shavad.

 

Prezidenti

Jumhurii Tojikiston           Emomali  Rahmon

 

sh. Dushanbe

29 dekabri soli 2010,

№ 673

 

 

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …