Home / Jamiyat / MASULIYATI PADARU MODAR DAR TALIMU TARBIYAI FARZAND

MASULIYATI PADARU MODAR DAR TALIMU TARBIYAI FARZAND

Qonuni Jumhurii Tojikiston  

Dar borai masuliyati padaru modar dar talimu tarbiyai farzand  

(Akhbor Madjlisi Oli Respubliki Tadjikistan, s. 2011, №7–8, mod. 616;

Qonuni JT az 15.03.2016 s., №1294)

Maqsadi Qonuni mazkur purzur namudani masuliyati padaru modar dar talimu tarbiyai farzand dar ruhiyai insondusti, iftikhori vatandori, ehtiromi arzishhoi milli, umumibashari va farhangi, inchunin hifzi huququ manfiathoi farzand meboshad.

padaru-modar

BOBI 1. MUQARRAROTI UMUMI  

Moddai 1. Munosibathoe, ki Qonuni mazkur tanzim menamoyad

Qonuni mazkur masuliyati padaru modar va shakhsone, ki onhoro ivaz mekunand (minbad  padaru modar), dar talimu tarbiyai farzand tanzim menamoyad.

Moddai 2. Doirai amali Qonuni mazkur

Amali Qonuni mazkur nisbat ba shahrvandoni Qonuni, novobasta ba mahalli istiqomati onho, shahrvandoni khoriji va shakhsoni beshahrvand, ki dar Jumhurii Tojikiston zindagi mekunand va shakhsoni huquqii Jumhurii Tojikiston, novobasta ba mahalli joygirshavii onho, tatbiq megardad, agar sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof namudaast, tartibi digarero muqarrar nakarda boshand.

Moddai 3. Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai masuliyati padaru modar dar talimu tarbiyai farzand

Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai masuliyati padaru modar dar talimu tarbiyai farzand ba Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston asos yofta, az Qonuni mazkur va digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston, inchunin sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof namudaast, iborat meboshad.

Moddai 4. Mafhumhoi asosi

Dar Qonuni mazkur mafhumhoi asosii zerin istifoda meshavand:

– farzand (kudak) – shakhsi ba sinni hajdahsola narasida;

– shakhsone, ki padaru modarro ivaz mekunand – vasi, parastor, farzandkhondagon, shakhsone, ki dar asosi shartnoma kudakro tarbiya mekunand, digar namoyandagoni qonunii onho, muassisaho va digar tashkilothoe, ki kudak dar talimu tarbiyai onho qaror dorad (minbad – muassisahoi talimi);

– vasi va parastor – shakhsone, ki ba maqsadi hifzi huququ manfiathoi shakhsoni gayri qobili amal va qobiliyati purrai amal nadoshta, az jonibi maqomoti vasoyat va parastori tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tain shudaand;

– talim – ravandi faoliyati mushtaraki padaru modar, omuzgor va muassisai talimi bahri inkishofi shakhsiyat, istedod, malaka va qobiliyati fikriyu jismonii kudak;

– tarbiya – ravandi maqsadnoki ba voya rasonidani farzand az  jonibi padaru modar, muassisai talimi, jomea va ba zindagii mustaqilona omoda namudani u;

– markazhoi dilkhushi – klubhoi shabona, diskoklubho, internet – kafeho, markazhoi kompyuteri, tolorhoi bukmekeri va markazhoi bozihoi burdnok, tarabkhonaho va digar shakhsoni voqei va huquqie, ki ba tashkil va guzaronidani chorabinihoi farogati va istirohati mashguland;

– vaqti shabona – az 1 aprel to 30 sentyabr – az soati 22:00 to soati 06:00 va az 1 oktyabr to 31 mart – az soati 20:00 to soati 06:00.

 

Moddai 5. Vazifai padaru modar, omuzgor, davlat va jomea dar talimu tarbiyai farzand

  1. Talimu tarbiyai farzand vazifai padaru modar, omuzgor, davlat va jomea meboshad.
  2. Vazifai padaru modar faroham ovardani sharoiti moddi, moliyavi, manavi va ravoni dar talimu tarbiyai durusti farzand meboshad.
  3. Davlat baroi talimu tarbiya va hifzi kudakoni yatim va  mayub gamkhori namuda, ba onho sharoiti musoid faroham meorad.

 

BOBI 2. HUQUQ VA UHDADORIHOI PADARU MODAR DAR TALIMU TARBIYAI FARZAND

 

Moddai 6. Barobarii huquq va uhdadorihoi padaru modar

Padaru modar, novobasta ba on ki yakjoya yo judo zindagi mekunand, dar talimu tarbiyai farzand huquq va uhdadorihoi barobar dorand, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston.

 

Moddai 7. Huquqhoi padaru modar dar talimu tarbiyai farzand

Padaru modar dar talimu tarbiyai farzand huquqhoi zerin dorand:

– huquq va manfiathoi farzandro himoya namoyand;

– shakl, namud va usuli talim, muassisahoi talimiro, novobasta ba shakli tashkiliyu huquqii onho, intikhob namoyand, agar in shakl, namud va usul ba vazi salomati va rushdi manavii farzand tasiri manfi narasonad;

– dar ravandi talimu tarbiya, az jumla nazorati sathu sifati talim va donishanduzii farzand dar muassisahoi tomaktabi va tahsiloti miyonai umumi ishtirok va musoidat namoyand;

az operatoron va provayderoni khizmati aloqai barqi dar borai az tarafi farzand istifoda shudani khizmati aloqai barqi malumoti dakhldorro ba tavri roygon girand  (QJT az 15.03.2016 s., №1294);

– ba maqomoti dakhldor jihati behtar namudani sathu sifati talimu tarbiyai farzand dar muassisahoi tomaktabi va tahsiloti miyonai umumi  bo peshnihod murojiat kunand;

– dar munosibathoi huquqi namoyandai qonunii farzand boshand;

– rioyai huquqi farzandro dar ravandi talim dar asosi standarthoi davlatii tahsilot talab namoyand;

– ba faoliyati muassisai talimie, ki farzandashon dar on tahsil mekunad, musoidat namoyand;

– ba ravandi talimu tarbiya, mazmuni tahsilot, davomot va sathu sifati donishanduzii farzand shinos shavand;

– digar huquqhoero, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaast, amali namoyand.

 

Moddai 8. Uhdadorihoi padaru modar  dar tarbiyai farzand

Padaru modar dar tarbiyai farzand uhdadorihoi zerin dorand:

– ba farzand tibqi arzishhoi milli nomi nek guzorand;

– pas az tavallud farzandro dar muhlati to se moh az qaydi davlatii sabti asnodi holati shahrvandi guzaronand;

– baroi hifzi salomati, tashakkuli jismoni, manavi va akhloqii farzand sharoit muhayyo namoyand;

– farzandro ba zindagii mustaqilona omoda namoyand;

– farzandro dar ruhiyai ehtirom ba Vatan, qonun, arzishhoi milli va umumibashari tarbiya namoyand;

– gashtuguzori farzandi to shashsolaro be hamrohii shakhsi az chordahsola bolo dar kucha va digar joyhoi jamiyati ijozat nadihand;

– shanu sharafi farzandro ehtirom namoyand va ba muomilai berahmona nisbat ba u roh nadihand;

– novobasta ba jins, sinnu sol, qobiliyati zehni, jismoni va ruhii farzand, nisbat ba u barobar munosibat namoyand;

– dar vaqti shabona ba markazhoi dilkhushi raftani farzandi to bistsolaashonro man namoyand;

– kirdorhoi ziddijamiyati, muomilai dagalona bo atrofiyon, khalaldor namudani oromi, istifodai sukhanhoi qabeh, raftori dagalona dar kuchaho, khiyobonho, maydonho, muassisahoi farogati, dokhili naqliyot, khobgohho, manzili zist, digar joyhoi jamiyati va munosibati takhribkoronai farzandro ba muhiti zist peshgiri namoyand;

– ba farzandi to sinni maktabi va farzande, ki dar muassisahoi tahsiloti umumi, ibtidoii kasbi, miyonai kasbi, novobasta ba shakli tashkiliyu huquqii onho, tahsil mekunand, bo khud ovardan va istifodai telefonhoi mobiliro man namoyand;

– ba farzand tamoshoi filmhoi doroi khususiyati shahvoni, zurovari, ekstremisti va terroristiro man  namoyand;

az tarafi farzand maqsadnok va muvofiq ba talimu tarbiyai u istifoda shudani internetro nazorat namoyand  (QJT az 15.03.2016 s., №1294);

– ba farzand mutolia va pahn kardani sabthoi elektroni (az jumla, tariqi telefonhoi mobili), kitobho, varaqaho, ruznomaho, majallaho va digar mavodi chopii doroi khususiyati shahvoni, zurovari, ekstremisti va terroristiro man namoyand;

– ishtiroki farzandro dar faoliyati ittihodiyahoi dini, ba istisnoi farzandone, ki ba tavri rasmi dar muassisahoi dini ba talim faro girifta shudaand,  ijozat nadihand;

– baroi farzandi to bistsola istemoli nushokihoi spirti (az jumla, pivo), vositahoi nashador va moddahoi psikhotropi, mahsuloti tamoku (az jumla, nos) va mavodi sakhttasirro man namoyand;

– ishtiroki farzandro dar chorabinihoi baroi u tavsiyanashuda ijozat nadihand;
– giriftani shahodatnomai huquqi ronandagi va rondani avtomobilro baroi farzand  ijozat nadihand;

– ba ovoragardi va digar raftorhoi ziddiakhloqi mashgul shudani farzand roh nadihand;

– ba jalb namudani farzand ba korhoi khavfnok va vaznini ba salomatii u zararovar va hamchunin digar korhoe, ki ba inkishofi mutadili jismoni va ravonii farzand khalal merasonand, ijozat nadihand;

– farzandro ba faoliyati sohibkori va kharidu furush, ba istisnoi holathoe, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ijozat dodaast, jalb nasozand;

– be hamrohii shakhsi bolig gashtuguzor kardani farzandi to shonzdahsolaro dar hududi binoyu inshooti tekhniki, tahkhonaho va bolokhonahoi binohoi istiqomati, korkhonaho, muassisaho, digar tashkilotho, hududi nuqtahoi furushi suzishvori, saristgohhoi rohi ohan, furudgohho va saristgohhoi naqliyoti musofirbar man namoyand;

– dar joyhoi jamiyati navishtan, iflos namudan va rasonidani zararro az jonibi farzand man namoyand;

– dastrasii farzandro ba mavodi suzandayu tarkanda peshgiri namoyand;

– istifodai javohirot, zaru zevar, digar ashyohoi qimatbaho (ba istisnoi yak juft gushvora baroi dukhtaron)-ro az tarafi farzand dar muassisahoi talimi va kholkubiro baroi farzand man namoyand;

– ba shikastani panjaraho, sangi boloi qabrho, haykalho, nimpaykaraho va digar oroishote, ki dar oromgohho va joyhoi tarikhiyu farhangi mavjudand va takhrib kardani onho az tarafi farzand roh nadihand;

– digar uhdadorihoero, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaast, ijro namoyand.

 

Moddai 9. Uhdadorihoi padaru modar  dar talimi farzand

Padaru modar dar talimi farzand uhdadorihoi zerin dorand:

– ba farzandi to shashsola baroi giriftani talimu tarbiyai tomaktabi sharoit faroham ovarand;

– ba talim faro giriftani farzandro tamin namuda, ba tahsili u dar muassisahoi tahsiloti miyonai umumi  mone nashavand;

– farzandro bo vositahoi zarurii talimi tamin karda, baroi talimi u sharoiti munosib muhayyo namoyand;

– rioyai pushidani liboshoi rasmii maktabiro az jonibi farzand dar hamai zinahoi tahsilot tamin va nazorat namoyand;

– ba farzandi imkonoti mahdudi jismoni va ruhi doshtai khud baroi tahsil kardan va kasbu hunar omukhtan sharoit muhayyo sokhta, illati jismoni va ruhii uro pinhon nakarda, dar surati nabudani sharoit baroi talimi farzand ba muassisahoi dakhldori davlatii sohai maorif, tandurusti va hifzi ijtimoii aholi murojiat namoyand;

– az vazi farzande, ki dar maktab-internatho va digar muassisahoi makhsusgardonidashuda, novobasta ba shakli tashkiliyu huquqii onho, talimu tarbiya megirad, khabardor shuda, bo chunin muassisaho hamkori namoyand va ravandi talimi farzandro dar in muassisaho zeri nazorat girand;

-donishanduzi va ishtiroki farzandro dar ravandi talim nazorat karda, bo omuzgoron, hayati kormandon va rohbariyati muassisai talimi oid ba talimi farzand muntazam hamkori namoyand;

–  dar majlishoi padaru modaron va digar chorabinihoi maktabi bo davati mamuriyat tibqi talaboti oinnomai muassisai talimi va digar sanadhoi meyorii huquqi ishtirok namoyand;

– talaboti oinnomai muassisai talimiro, ki farzandashon dar on jo talim megirad, ijro namoyand;

– jalbi farzandro baroi giriftani talim dar talimgohhoi gayriqonuni yo dar nazdi shakhsoni alohidai be ijozatnoma faoliyatkunanda man namoyand;

– talimi farzandro dar khoriji kishvar be rozigii khattii maqomoti vakolatdori davlati ijozat nadihand;

– digar uhdadorihoero, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaast, ijro namoyand.

 

BOBI 3. UHDADORIHOI FARZANDI BOLIGU QOBILI MEHNAT DAR NIGOHUBIN VA

TAMINI PADARU MODAR

 

Moddai 10. Uhdadorihoi farzandi boligu qobili mehnat dar nigohubin va tamini padaru modar

  1. Farzandi boligu qobili mehnat uhdador ast, ki padaru modari khudro nigohubin va tamin namuda, onhoro az jihati moddi va manavi dastgiri namoyad.
  2. Dar holati ijro nakardani uhdadorihoi mazkur, farzandi boligu qobili mehnat bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavad.

 

BOBI 4. UHDADORIHOI OMUZGOR, MAQOMOTI DAVLATI, MUASSISA VA DIGAR TASHKILOTHOE, KI MASALAHOI VOBASTA BA TALIMU TARBIYAI KUDAKRO

TANZIM MEKUNAND

 

Moddai 11. Maqomoti vakolatdori davlati oid ba tanzimi masuliyati padaru modar dar talimu tarbiyai kudak

Masalahoi vobasta ba talimu tarbiyai kudak az jonibi maqomoti vakolatdori davlati, ki az tarafi Prezidenti Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad, maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlati, maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot, maqomoti hifzi huquq, maorif, farhang, tandurusti, mehnat va hifzi ijtimoii aholi, oid ba korhoi din, kor bo zanon va oila, kor bo javonon, varzish va sayyohi, ittihodiyahoi jamiyati, muassisa va digar tashkilothoi sohavi tanzim karda meshavand.

 

Moddai 12. Uhdadorihoi omuzgor, maqomoti davlati, muassisa va digar tashkilothoe, ki masalahoi vobasta ba talimu tarbiyai kudakro tanzim mekunand

  1. Maqomoti davlati, muassisa va digar tashkilothoe, ki masalahoi vobasta ba talimu tarbiyai kudakro tanzim mekunand, uhdadorihoi zerin dorand:

– ba ravandi talimu tarbiya dar nizomi tahsiloti umumi va ilovagi musoidat namoyand;

– tarzi hayoti solimro tablig va kudakoni bolayoqatro dastgiri namoyand;

– kudakonero, ki dar peshgirii huquqvayronkuniho sahm guzoshtaand, havasmand namoyand;

– padaru modarero, ki huququ uhdadorihoi khudro dar talimu tarbiyai farzand muvaffaqona ijro menamoyand, az jihati moddi va manavi havasmand gardonand;

– oid ba peshgirii huquqvayronkuniho az tarafi kudakon tadbirho andeshand;

– hangomi az tarafi padar yo modar rioya nakardani talaboti oinnomai muassisai talimi va uhdadorihoe, ki tibqi Qonuni mazkur va digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston muqarrar shudaand,  bo tartibi muqarrargardida ba maqomoti hifzi huquq murojiat namoyand;

– dar muassisahoi talimi bo maqsadi rasonidani kumaki pedagogi, ravoni, metodi ba padaru modar “Ruzhoi padaru modar”-ro tashkil namoyand;

– digar chorabinihoro oid ba masalahoi talimu tarbiyai kudakon va hifzi huququ manfiathoi onho tashkil namoyand;

– digar uhdadorihoero, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar namudaast, ijro namoyand.

  1. Uhdadorihoi omuzgor oid ba talimu tarbiyai kudak mutobiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar sohai maorif muqarrar karda meshavand.

 

Moddai 13. Uhdadorihoi shakhsoni voqei va huquqi oid ba hifzi huquq va manfiathoi kudak

Hangomi az talimu tarbiya dur mondani kudak va ba amali nomatlub dast zadani u, inchunin dar mavridi muayyan kardani holathoe, ki ba hayot va salomatii kudak tahdid menamoyand, shakhsoni voqei va huquqi uhdadorand, ki maqomoti dakhldori davlatiro ogoh sozand.

 

BOBI 5. CHORAHOI PESHGIRI VA JAVOBGARI BAROI IJRO NAKARDANI UHDADORIHO DAR TALIMU TARBIYAI FARZAND

 

Moddai 14. CHorahoi peshgiri baroi ijro nakardan yo ba tariqi dakhldor ijro nakardani uhdadorihoi padaru modar

Padaru modare, ki vobasta ba vazi salomati va moddiashon nametavonand uhdadorihoi khudro oid ba talimu tarbiyai farzand qisman yo purra ijro namoyand, az tarafi maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlati ba tabobat faro girifta, bo kor tamin karda meshavand.

 

Moddai 15. Javobgarii padaru modar va omuzgor dar talimu tarbiyai farzand

  1. Dar holati ijro nakardan yo ba tariqi dakhldor ijro nakardani uhdadorihoi vobasta ba talimu tarbiyai farzand, ki dar Qonuni mazkur va digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston peshbini shudaand, padaru modar va omuzgor tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavand.
  2. Padaru modar dar talimu tarbiyai farzand tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston javobgarii barobar dorand.
  3. Padar yo modare, ki az farzand judo zindagi mekunand, baroi  ijro nakardan yo ba tariqi dakhldor ijro nakardani uhdadorihoi padaru modar, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzori, javobgar meboshand.

 

Moddai 16. Javobgarii maqomoti davlati, muassisa, digar tashkilotho va shakhsoni mansabdori onho, ki masalahoi vobasta ba talimu tarbiyai kudakro tanzim mekunand

Javobgarii maqomoti davlati, muassisa, digar tashkilotho va shakhsoni mansabdori onho, ki masalahoi vobasta ba talimu tarbiyai kudakro tanzim mekunand, tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar karda meshavad.

 

BOBI 6. MUQARRAROTI HOTIMAVI

 

Moddai 17. Tartibi mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur

Qonuni mazkur pas az intishori rasmi mavridi amal qaror doda shavad.

 

 

 Prezidenti  

Jumhurii Tojikiston                      Emomali  RAHMON

sh. Dushanbe,

2 avgusti soli 2011,

№ 762

 

 

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …