Home / Madaniyat va Sanat / KONI LAZZAT VA HONI NEMAT

KONI LAZZAT VA HONI NEMAT

In asarro Qori Rahmatullohi Vozeh solhoi 1880-81 talif kardaast. Asar az du jild iborat buda, doroi muqaddima, du matlab va khotima meboshad. Muqaddima va matlabi yakum dar jildi yakum, matlabi duyum va khotima dar jildi du joy doda shudaast.

Dar muqaddima oid ba 18 navi non, dar matlabi yakum, ki az 22 bob iborat ast, oid ba 109 navi taom malumot medihad. Dar matlabi duyum, ki az bist bob iborat meboshad, oid ba 169 navi halvo malumot dodaast.

taom

Malum ast, ki dar in soha asarhoi ziyode navishta shudaast. Az jumla: «Qarobodini Qodiri», «Zakhirai Horazmshohi», «Tuhfat-ul-muminin», «Amal-us-solihin», «Qarobodini kabir», «Matla-ul-ulum», «Iksiri azam», «Makhzan-ul-adviya», «Taryoki imomi», «Ganji shoiqon», «Lazzat- ul-visol» va gayra. Soli 1434 Abuishoq Halloji Atimai SHerozi «Kanz-ul-ishtiho»-nom devone murattab sokht, ki on az gazalho oid ba navhoi gunoguni khurokhoro darbar megirad. Vale asari Qori Rahmatullohi Vozeh arzishmandtar ast, zero dar in risola khususiyathoi taomu tarkibi onho va usuli tayyor namudani onho khele ba tafsil bayon karda meshavad. Muallifi asar navhoi taom, asnofi halvoyu murabbo va gayraro bo tartibi alifboi arabi zikr namuda, ba on bobho chunin nomguzori menamoyad. Masalan, «Bobi alif», «Bobi dol», «Bobi sin» va gayra.

Dar matlabi avvali risola az jumla navhoi zerini onho nombar karda meshavad: Ibrohimiya, oshi anbarboris, oshi ugro, olubolupalav, oshi ord, oshi rishta, anorpalav, boqilapalav, barro, bari, barii kashmiri, buroni jazar, isfanoj, buroni bodinjon, buroni khiyor, buroni morchuba, bovardi, bugro, bugroi hindi, bugroi anor, bugroi khorazmi, palav, yakhnipalav, luqmapalav, shibetpalav, palavi soda, palavi zard, palavi qurma, palavi hanoni, burak, bahat, jamolpalav, chukpalav, javoziba, jazariya, chalov, jushira, ranginak, sumoqiya, ujja, asida va gayra.

Az hama muhim on ast, ki «Koni lazzat va khoni nemat» na faqat nonu oshho va shirinhoi mamulii khalqhoi Osiyoi Miyona, inchunin taomhoi mashhuri khalqhoi baze az mamlakathoi berun az Osiyoi Miyonaro niz darbar megirad. Muallifi asar inro mavridi bayon sokhtani tarkibi aksari onho makhsus qayd karda meguzarad. CHunonchi: «Barro (yak navi taom dar Hinduston) az agziyai (gizoi) ahli Hind ast». YO in ki: «Buroni khiyor (nomi khurok). In taomro dar YAzd mepazand». YO khud: «Buroni bodinjon (nomi taom) – in khurokro dar SHeroz mepazand» va monandi inho.

Metavon takid namud, ki «Koni lazzat va khoni nemat» beshtar taomu shirinihoi dar bayni mardumoni Osiyoi Miyona, Horazm, dar baze shahrhoi Hinduston, Eron, Afgoniston, Turkiya va Arabiston mashhurro faro megirad. Hususan, qismi ziyodi navhoi nonu taom, halvoyu murabbo, ki dar asar omadaand, miyoni khalqhoi Bukhoro, Hujand, Samarqand, Kulob, Quqand va digar joyho mamuland. Az jumla: noni shirmol, noni kumoch, noni varaqi, noni nakhudi, noni sagak, noni tafton, palov, shurbo, qavurma, kabob, kufta, shirbirinj, dulma, oshi ord, oshi sofi, oshi rishta, tushbera, oshi ugro, boqilapalov, shavla, kichiri, halvoi tar, halvoi ordi, halvoi kunjit, halvoi lavzi, halvoi shakarkhamir, halvoi angur, halvoi pista, halvoi sobuni, halvoi magzi, murabboi olucha, murabboi pusti tarbuz, murabboi sabzi, murabboi bihi, murabboi tut, murabboi rayhon, murabboi amrud va gayra dar shahrhoi nombarshuda baso seristifoda mashhurand.

Muhim on ast, ki Vozeh dar asari khud khususiyathoi shifobakhshii taomho va tarkibi kimiyovii taomho, usuli tayyor namudani onhoro khele khub bayon mekunad. Baroi namuna metavon chand navi khurokvoriro tibqi tasviru bayoni Vozeh zikr namud.

Noni bodomi. – Nonest bisyor latifu laziz va muqavvii meda. Bigirand magzi bodom nim-to, ravgani zard – du diram, safedii bayzai murg-yak adad va pusti magzi bodomro dar ob tar karda judo namoyand va ba oftob khushk sozand, to tarovati ob zoil shavad, on goh boriksudai nabotro dar andak ob shira kashida, bodomi sudaro dar on biandozand va ba degcha karda bar sari otashi zugol, yane angisht nihand va ba kafcha lat kunand, chun qarib ba bastagi rasad, safedi va ravganro chun bo ham omekhta dar on biandozand, chun pukhta shavad, barand ba boloi kogaz. Az on nonhoi borik ba tarzi noni khitoi sokhta bar sari khoni birinji yo mis judo-judo barkashand va otashi angisht dar zeri khon ba boloi khon har chahor taraf ba andak fosila bigzorand va chun ba surkhi daroyad, pukhta shuda boshad, az otash bardorand va ba kor barorand».

YO in ki dar joi digar oid ba omoda namudani murabboi olucha meguyad: «… Galabai safro binshonad va tashnagiro sokin gardonad. Bigirand oluchai sultoni har qadar ki khohand va dar degi sangi kunand va du-se jush doda furud girand, digarbora bo asal yo qand yo shakar tabkh (qiyom) namoyand» va gayra.

Umuman, asari nasrie, ki oid ba navhoi taom va khurokvoriho to ba in daraja malumoti hamatarafa medoda boshad, nest. Ilova bar in, dar asar az peshraftu inkishofi maddaniyati moddi-maishii khalqi tojik dar davroni muayyan shahodat medihad. Az sui digar, ahamiyati asar boz dar on ast, ki in ahamiyati shifobakhshi khurokho bayon karda meshavad, ki arzishi tibbi doshtani onro nishon medihad.

Инчунин кобед

mechet-dushanbe-2

Masjidi nav-kaloni shahri Dushanbe

Masjidi kalontarini shahri Dushanbe yake az machitoni kalontarini dunyo va az hama buzurgtarin dar Osiyoi …