Home / Jamiyat / Ittiloot chist?

Ittiloot chist?

QONUNI JUMHURII TOJIKISTON

Dar borai ittiloot 

(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston, s. 2002, №4, q. 2, mod. 320; s. 2012, №7, mod. 698; Ќonuni ЉT az 27.11.2014 s., № 1164)

Qonuni mazkur asoshoi huquqii faoliyati ittilooti, maqsad, vazifa,prinsip, subekt va obekthoi munosibathoi ittilootiro ba tanzim darovarda, siyosati davlatii ittilootiro dar jomea muqarar menamoyad. (QJT az 3.07.12s., №848) 

BOBI 1.

MUQARRAROTI UMUMI 

Moddai 1. Mafhumhoi asosi 

Mafhumhoi asosie, ki dar Qonuni mazkur istifoda megavand:

ittiloot – malumot dar borai shakhc, ashyo, voqeaho, padidaho va jarayonho sarfi nazar az shakli peshnihodi onho;

faoliyati ittilooti – majmui amaliyotest, ki baroi qone gardonidani ehtiyojoti ittilootii subekthoi munosibathoi ittilooti ravona gardidaast;

sohahoi ittilooti – majmui malumoti elonshuda oid ba sohahoi nisbatan mustaqili hayotu faoliyati jomea va davlat;

ittilooti omorii davlati– ittilooti hujjatii rasmii davlatiest, ki ba voqeaho va padidahoi dar iqtisodiyot, ijtimoiyot, farhang va digar sohahoi hayoti Jumhurii Tojikiston rukhdoda tavsifoti miqdori medihad;

ittilooti ommavi – ittilootest, ki ba tavri ommavi tavassuti nashriyaho, vositahoi sabti ovoz va video pahn karda meshavad;

ittilooti huquqi – majmui malumoti hujjati yo ba tavri ommavi elonshuda oid ba huquq, sistemam on, manbahoi tatbiq va dalelhoi huquqi, munosibathoi huquqi, tartiboti huquqi, vayron kardani huquq va muboriza bo on, peshgirii qonunshikani va gayra;

ittiloot oid ba shakhsiyat – majmui malumoti hujjati yo ba tavri ommavi elonshuda oid ba shakhsiyat;

ittilooti doroi khususiyati malumotiyu ensiklopedi -malumoti munazzam, hujjati yo malumoti ba tavri ommavi elonshuda dar borai hayoti jamiyati, davlati va muhiti tabiii zist;

ittilooti hujjatikunonida (asnod) – ittilooti dar manbai moddii ittiloot qaydshuda bo malumothoe (rekvizithoe), ki baroi hammonandkunii on imkon medihand;

ittilooti maqomoti sistemahoi davlatii idorakuni – ittilooti rasmii hujjati, ki dar jarayoni faoliyati jorii hokimiyati qonunguzor, ijroiya, sudi va maqomoti hokimiyati mahalli tashkil karda meshavad;

ittilooti ijtimoishinosi – malumoti sotsialogii hujjati yo ba tavri ommavi elonshuda oid ba munosibathoi shahrvandoni alohida yo guruhhoi ijtimoi nisbat ba voqea va ruydodhoi jamiyati, jarayonho va dalelho;

ittiloot dar borai shahrvandon (malumoti shakhsi) – malumot dar borai dalelho, voqeaho va holathoi zindagii shahrvand, ki ba hammonandkunii shakhsiyati u imkon medihad;

ittilooti makhfimalumoti doroi sirri davlatii dar moddahoi 13 – 18 Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai sirri davlati» peshbini gardida, ki ifsho yo gum kardani onho ba amniyati milli va iqtidori mudofiavii Jumhurii Tojikiston zarar merasonad yo rasonida metavonad; (QJT az 27.11.14g., №1163)

ittilooti pinhoni (konfidensiali) – malumot dar sohibi, istifoda yo ikhtiyordorii shakhsoni alohidai voqei yo huquqi qarordoshta, ki metavonand bo khohishi molik ba tarkibi malumoti davlati dokhil karda shavand;

sanadi ibtidoi – sanadest, ki ittilooti avvaliyaro dar bar megirad;

Sanadi duyumdaraja – sanadest, ki natijahoi korkardi tahlili yo korkardi yak yo yakchand manbai digari ittilootiro dar bar megirad;

jarayoni ittilooti – jarayoni jamovari, korkard, zakhirakunoni, nigohdori, justuju va pahn namudani ittiloot;

sistemai ittilooti – majmui asnodi az nigohi tashkili tanzimshuda, hajmi asnod va tekhnologiyai ittilooti, az jumla bo istifodai vositahoi tekhnikai hisobbaror va aloqa, ki jarayoni ittilootiro tatbiq mesozand;

zakhirahoi ittilooti – asnodi alohida, hajmi judogonai asnod va hajmi asnod dar sistemahoi ittilooti (kitobkhonaho, boygoniho, fondho, makhzanhoi malumot va digar sistemahoi ittilooti);

mahsuloti ittilooti – natijai moddii faoliyati ittilooti, ki baroi qone namudani ehtiyojoti ittilootii shahrvandon, maqomoti davlati, korkhonayu muassisa va tashkilot peshbini gardidaast;

khizmatrasonii ittilooti – dar shakli muayyannamudai Qonunhoi mazkur anjom dodani faoliyati ittilooti jihati rasonidani mahsuloti ittilooti to istifodabaroadagon bo maqsadi qonegardonii ehtiyojoti ittilootii onho;

huquqi molikiyat ba ittiloot– munosibathoi jamiyatii qonunan tanzimshuda oid ba sohibi, istifoda va ikhtiyordorii ittiloot;

moliki zakhirahoi ittilooti, sistemahoi ittilooti, tekhnologiya va vositahoi tamini onho – subekte, ki obekthoi zikrshudaro sohibi va istifoda namuda, vakolathoi ikhtiyordorii onhoro dar doirai muqarrarnamudai qonunguzori tatbiq menamoyad;

istifodabarandai ittiloot – subekte, ki ba sistemai ittiloot yo ba miyonarav baroi giriftani malumoti zaruri murojiat mekunad. (QJT az 3.07.12s., №848)

Moddai 2. Maqsad va vazifahoi Qonunu mazkur 

Qonuni mazkurmeyorhoi umumii huquqi giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani ittilootro muqarrar menamoyad, huquqi subekti munosibathoi ittilootiro ba ittiloot dar hamai sohahoi hayoti jamiyati va davlatii Jumhurii Tojikiston, inchunin sistemai ittiloot va manbahoi onro tahkim bakhshida, maqomi ishtirokchiyoni munosibathoi ittilootiro muayyan mekunad, dastras namudani ittilootro tanzim va hifzi onro tamin, shakhsiyat va jomearo az ittilooti bardurug muhofizat menamoyad.

Moddai 3. Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai ittiloot 

Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai ittiloot ba Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston asos yofta, az Qonuni mazkur, digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston, inchunin sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof kardaast, iborat meboshad.

Moddai 4. Prinsiphoi asosii munosibathoi ittilooti

Prinsiphoi asosii munocibathoi ittilooti az inho iboratand:

-huquqi kafolatnok ba ittiloot;

-oshkoro va dastras budani ittiloot va mubodilai ozodi on;

-Haqoni va saheh budani ittiloot;

-mukammali, sarivaqti va daqiq, budani ittiloot;

-qonuni budani giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani ittiloot.

Moddai 5. Subekthoi munosibathoi ittilooti

Subekthoi munosibathoi ittilooti inho meboshand:

-shahrvandoni Jumhurii Tojikiston;

-shakhsoni huquqi;

-davlat.

Muvofiqi Qonuni mazkur digar davlatho, shahrvandoni onho, shakhsoni huquqi, tashkilothoi baynalmilali, shahrvandoni khoriji va shakhsoni beshahrvand niz metavonand subekthoi munosibathoi ittilooti boshand.

Moddai 6. Obekthoi munosibathoi ittilooti 

Ittilooti oshkorshavanda dar borai shakhc, voqeaho va padidaho dar sohai siyosat, iqtisod, farhang, ilmu tekhnika, ijtimoiyot, ekologiya, sohahoi baynalmilali va digar sohaho obekthoi munosibathoi ittilooti meboshand.

Moddai 7. Siyosati davlatii ittilooti 

Siyosati davlatii ittilooti az majmui samthoi asosi va usulhoi faoliyati davlat va digar subektho oid ba giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani ittiloot iborat meboshad.

Samtho va usulhoi asosii siyosati davlatii ittilooti az inho iboratand:

-gamkhorii davlat va digar subekthoi munosibathoi ittilooti dar borai tasisi sarivaqti, faoliyati zaruri va rushdi sistemahoi ittilooti, shabakaho, mahzan va manbai malumot dar tamomi samthoi faoliyati ittilooti;

-tamini vorid shudani sarivaqtii shahrvandon ba ittiloot;

-dar asosi gayriinhisori tasis dodani sistema va shabakahoi millii ittiloot;

-tahkimi asoshoi moddiyu tekhniki, moliyavi, tashkili, huquqi va ilmii faoliyati ittilooti;

-tamini istifodai samarabakhshi ittiloot;

-musoidat ba navsozi, ganigardonii doimi va hifzi zakhirahoi millii ittilooti;

-tashkili sistemai hifzi ittiloot;

-musoidat ba hamkorii baynalmilali dar sohai ittiloot va kafolat dodani mustaqiliyati ittilootii Jumhurii Tojikiston.

Siyosati davlatii ittilootiro maqomoti hokimiyati davlati, inchunin idorahoi dakhldori ittilooti tahiya va tatbiq menamoyand.

Moddai 8. Huquq ba ittiloot 

Subekthoi munosibathoi ittilooti ba imkoniyati ozodona giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani malumote, ki jihati tatbiqi huquq, ozodi va manfiathoi qonuni, anjom dodani maqsad va vazifahoi onho zarurand, huquq dorand.

Tatbiqi huquq, ba ittiloot az jonibi subekthoi munosibathoi ittilooti naboyad huquqhoi jamiyati, siyosi, iqticodi, ijtimoi, manavi, ekologi va digar huquqho, ozodi va manfiathoi qonunii digar shahrvandon, huquq va manfiathoi shakhsoni huquqiro vayron kunad va ba manfiathoi Jumhurii Tojikiston zarar ovarad.

Ba har yak shahrvand, ba ictisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston, ozodona dastras namudani ittiloot, ki shakhsan ba u dakhl dorad, tamin karda meshavad.

Moddai 9. Kafolati huquq ba ittiloot 

Huquq ba ittiloot chunin tamin karda meshavad:

-bo baamalbarorii tartibi tatbiqi huquq ba ittiloot;

-bo rohi amali namudani nazorati davlatii rioyai qonunguzori oid ba ittiloot;

-muqarrar namudani masuliyat baroi vayron kardani qonunguzori oid ba ittiloot.

BOBI 2.

FAOLIYATI ITTILOOTI

 

Moddai 10. Faoliyati ittilooti

 

Bo maqsadi tatbiqi qanoatbakhshi faoliyati ittilooti maqomoti hokimiyati davlati va digar maqomoti khadamoti ittilooti sistemaho, shabakaho, manba va mahzani malumot tasis medihand.

Tartibi tasis, sokhtor, huquq va uhdadorihoi onho az jonibi Hukumati Jumhurii Tojikicton muayyan karda meshavad.

Moddai 11. Samthoi asosii faoliyati ittilooti

 

Samthoi asosii faoliyati ittilooti az sohahoi siyosi, iqtisodi, farhangi, ijtimoi, manavi, ekologi, ilmiyu tekhniki, baynalmilali va digar cohahoi hayoti jamiyati iboratand.

Davlat, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikicton, ozodii faoliyati ittilootiro dar in samtho ba hamai shakhsoni voqei va huquqi dar doirai huquq va ozodi, vazifa va salohiyati onho kafolat medihad. (QJT az 3.07.12s., №848)

Moddai 12. SHaklhoi asosii faoliyati ittilooti

 

SHaklhoi asosii faoliyati ittilooti inhoyand:

– giriftani ittiloot – ba dast ovardan va muvofiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikicton jam namudani ittiloot dar borai shakhc, ashyo, dalelho, voqeavu padidaho va gayra, sarfi nazar az shakli peshnihodi onho;

– istifoda namudani ittiloot – konegardonii ehtiyojoti ittilootii davlat, shakhsoni voqei va huquqi;

– pahn kardani ittiloot – intishor va mubodilai ittiloot tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston;

– hifz namudani ittiloot – tamini holati zarurii ittiloot, ifodakunandagoni moddii on va bahisobgirii onho.

(QJT az 3.07.12s., №848)

Moddai 13. Malumoti kasbi dar sohai faoliyati ittilooti

 

Dar Jumhurii Tojikicton baroi giriftani malumoti kasbi dar sohai faoliyati ittilooti tavassuti sistemahoi muassisahoi talimii on sharoit faroham ovarda meshavad.

Tartibi tasisi muassisahoi talimii samti ittilooti (ruznomanigori, omor, korhoi kitobkhonavi va boygoni, faoliyati ilmiyu ittilooti, informatika, tekhnikai hisobbaror va gayra) va prinsiphoi faoliyati onhoro Qonuni Jumhurii Tojikicton «Dar borai maorif» va digar sanadhoi meyorii huquqi muayyan menamoyand.

Moddai 14. Tashkili tadqiqoti ilmi dar sohai faoliyati ittilooti

 

Baroi tamini faoliyati samarabakhsh va rushdi cistemahoi millii ittilooti dar Jumhurii Tojikicton dar sohai faoliyati ittilooti tadqiqoti justujui, bunyodi va amalii ilmi anjom doda meshavad.

Bo in maqsad muassisahoi ilmi, sokhtorhoi ilmiyu istehsoli, ittihodiyaho, assotsiatsiyaho, markazhoi tekhnologiyai navi ittilooti va digar vohidkho, az jumla bo ishtiroki sharikoni khoriji, tasis doda meshavad.

Mablagguzorii tadqiqoti justujui va bunyodii ilmi, barnomahoi ilmi, loihahoi doroi ahamiyati davlati dar muassisahoi ilmiyu tadqiqoti va talimi az hisobi mablagguzorihoi bujeg, mablaghoi khudi va farmoishgaron anjom doda meshavad.

Mablagguzorii tadqiqoti amali, korkardho chun qoida dar asosi shartnoma yo qarordod anjom doda shuda, natijai onho metavonad mavzui munosibathoi moli boshad.

BOBI 3.

NAMUDHO, MANBAHOI ITTILOOT VA NIZOMI VORID SHUDAN BA ON

 

Moddai 15. Namudhoi ittiloot

 

Namudhoi asosii ittiloot iborat az:

-ittilooti omori;

-ittilooti ommavi;

-ittilooti faoliyati maqomoti davlati;

-ittilooti huquqi;

-ittiloot oid ba shakhsiyat;

-ittillooti doroi khususiyati malumotiyu ensiklopedi;

-ittilooti ijtimoishinosi, shinosoi, iqtisodi, tijorati, ekologi, khizmati, istemoli, boygoni, ilmi, ilmi-tekhniki va gayra.

Moddai 16. Ittilooti davlatii omori

 

Ittilooti davlatii omori boyad ba tavri muntazam oshkoro intishor gardad. Ozodona vorid shudani shahrvandon, muassisahoi ilmi va digar tashkilothoi manfiatdor ba malumoti omorii intishornashuda, ki tahti mahdudiyathoi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikicton qaror nagiriftaand, tamin karda meshavad.

Sistemai ittilooti omori, manbaho va nizomi on tibqi Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai omori davlati» va digar sanadhoi meyorii huquqi oid ba in soha muayyan karda meshavad.

Moddai 17. Ittilooti ommavi

 

Vocitahoi chopii akhbori omma in matbuoti davri, ruznomaho, majallaho, byulletenho va nashriyahoi yakvaqta bo nuskhahoi muayyan ba shumor meravand.

Vositahoi elektronii akhbori omma iboratand az radio, televizion, kino, sabti ovoz va sabti video.

Tartibi tasis va tashkili faoliyati vositahoi alohidai akhbori omma tibqi sanadhoi qonunguzori oid ba in vositaho muayyan karda meshavand.

Moddai 18. Ittilooti faoliyati maqomoti idorai davlati

 

Ittilooti maqomoti faoliyati idorai davlati bo rohhoi zerin ba malumoti shakhsoni manfiatdor rasonida meshavand:

-intishori onho dar nashriyahoi rasmi yo pahn namudani onho az jonibi khadamoti ittilootii maqomot yo tashkilothoi dakhldori davlati;

-intishori onho dar vositahoi chopii akhbori omma yo eloni ommavi, audioi va audiovizualii vositahoi akhbori omma;

-bevosita rasonidani onho ba malumoti shakhsone manfiatdor (ba tavri shifohi, khatti yo tartibi digar);

-faroham ovardani imkoniyati shinosoi bo mavodi boygoni, hisobot, sanadhoi natijahoi sanjish va gayra;

-oshkor namudani onho tavascuti maruzahoi ommavii shakhsoni mansabdor.

Manbaho va tartibi giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani ittilooti rasmii maqomoti davlati va maqomoti mahallii hokimiyat tibqi asnodi qonunguzori ba in maqomot muayyan karda meshavad.

Moddai 19. Ittilooti huquqi

 

Manbahoi ittilooti huquqi Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston, sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston, sanadhoi huquqii baynalmilali, ittilooti vositahoi akhbori omma, maruzahoi ommavi, digar manbahoi ittiloot oid ba masalahoi huquqi meboshand.

Bo maqsadi tamini shahrvandon bo sanadhoi meyorii huquqi davlat intishori rasmii onhoro mutobiqi Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai sanadhoi meyoriihuquqi» ba tanzim medarorad.

Moddai 20. Ittiloot oid ba shakhsiyat

 

Malumoti asosi ba shakhsiyat (malumoti infirodi) iborat ast az: millat, malumot, vazi oilavi, vazi moddi, mansubiyat ba din, vazi salomati, inchunin suroga, sana va mahalli tavallud.

Manbahoi ittilooti hujjati oid ba shakhsiyat sanadhoi ba nomi u dodashuda, sanadhoi az jonibi u imzogardida, inchunin malumot oid ba shakhsiyat ba hisob meravand, ki maqomoti hokimiyati davlati va mahalli jam ovardaand.

Jamovari, hifz, istifoda va pahn namudani ittiloot oid ba hayoti shakhsi, hamchunin ittiloote, ki sirri shakhsi va oilavi, makhfiyati guftushunidi telefoni, murosiloti pochta, telegraf va digar malumoti oid ba shakhsiyatro biduni rozigii u oshkor mesozad, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston man ast. Har yak shakhc huquq dorad bo ittilooti doir ba u jamovardashuda shinos shavad.

Ittiloot oid ba shakhsiyat ba guruhi ittilooti pinhoni marbut buda, tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston hifz karda meshavad.

Moddai 21. Ittilooti doroi khususiyati malumotiyu ensiklopedi

 

Manbahoi asosii in ittiloot ensiklopediya, lugatho, malumotnomaho, ittilooti reklamavi, elonho, rohnamoho, mavodi kartografi, inchunin malumotnomahoe ba hisob meravand, ki az jonibi maqomoti hokimiyati davlati yo mahallii ba on vakolatdor va ittihodiyahoi jamyatii shahrvandon, tashkilot, muassisahoi boygoni va kormandoni onho, inchunin sistemahoi avtomatikunonidashudai ittilooti doda meshavand.

Sistemai in ittiloot, vorid shudan ba on tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavand.

Moddai 22. Ittilooti ijtimoishinosi

 

Manbahoi asosii ittilooti ijtimoishinosi malumoti hujjati yo ba tavri ommavi elonshudae ba hisob meravand, ki dar onho natijahoi pursishi ijtimoi, mushohidaho va digar tadqiqothoi ijtimoi inikos yoftaand.

Tadqiqothoi ijtimoishinoci az jonibi maqomoti davlati, ittihodiyahoi jamiyatii shahrvandon, ki tibqi tartibi muqarrargardida ba qayd girifta shudaand, surat megirand.

Moddai 23. Manbahoi ittiloot

 

Manbahoi ittiloot az ifodakunandahoi moddii qaydshudai ittiloot bo malumothoi (rekvizitho), ki ba hammonandkunii on imkon medihand, inchunin az khabarhoi vositahoi akhbori omma va maruzahoi ommavi iborat meboshand.

Moddai 24. Nizomi vorid shudan ba ittiloot

 

Nizomi vorid shudan ba ittiloot in tartibi giriftan, istifoda namudan, pahn kardan va hifz namudani ittiloot meboshad, ki sanadhoi meyorii huquqi peshbini namudaand.

Ittiloot az rui voridshavi ba ittilooti oshkoro va ittilooti voridshavii mahdud judo karda meshavad.

Davlat nizomi voridshavi ba ittilootro nazorat mekunad.

Vazifai nazorati nizomi voridshavi ba ittiloot az tamini rioyai talaboti qonunho dar borai ittilot az jonibi hamai maqomoti davlati, korkhonaho, muassisaho va.tashkilotho, roh nadodan ba beasos mansub donistani malumot ba guruhi ittilooti voridshavii mahdud iborat meboshad.

Nazorati davlatii rioyai nizomi muqarrarnamuda az jonibi maqomoti makhsuse, ki onhoro Hukumati Jumhurii Tojikiston muayyan menamoyad, surat megirad.

Moddai 25. Voridshavi ba ittilooti oshkoro

 

Voridshavi ba ittilooti oshkoro bo rohhoi zerin tamin karda meshavad:

-nashri muntazami on dar nashriyahoi rasmi (byulletenho, majmuaho);

-pahn namudani on tavassuti akhbori omma;

-bevosita dodani on ba shahrvandoni manfiatdor, maqomoti davlati va shakhsoni huquqi.

Tartib va sharthoi muvofiqi darkhost ba shahrvandon, maqomoti davlati, shakhsoni huquqi va namoyandagoni ahli jomea dodani malumot tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar karda meshavad. Mahdud sokhtani huquq baroi giriftani ittilooti oshkoro man ast. Az huquqi giriftani ittiloot on shahrvandone istifoda mebarand, ki chunin ittiloot baroi ijroi uhdadorihoi kasbiashon zarur ast.

Moddai 26. Ittilooti dastrasiash mahdud

 

Ittilooti dastrasiash mahdud tibqi nizomi huquqi ba pinhoni va makhfi judo karda meshavad.

SHakhsoni voqei va huquqie, ki doroi ittilooti pinhonii kasbi, kori, istehsoli, bonki, tijorati va khususiyati digar doshta meboshand, onhoro tavassuti mablaghoi khudi ba dast ovardand yo natijai amali kasbi, kori, istehsoli, bonki, tijorati yo digar manfiathoi onho buda, sirri muvofiqi qonun peshbininamudaro vayron nakarda, nizomi dastrasi va hifzi onro muayyan mekunand.

Mansub donistani ittiloot ba guruhi malumoti makhfii doroi sirri davlati va dastrasii shahrvandon ba onho mutobiqi Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai sirri davlati» surat megirad.

Tartibi munosibat bo ittilooti makhfi va hifzi on az jonibi maqomoti dakhldori davlati bo sharti rioyai talaboti muqarrarnamudai hamin Qonun muayyan karda meshavad.

Tartib va muhlati oshkor namudani ittilooti makhfi tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.

Moddai 27. Dastrasii shahrvandon ba malumot dar borai khud

 

SHahrvandon huquq dorand:

-dar davrai jamovarii ittiloot donand, ki kadom malumot, az tarafi ki dar borai onho va bo kadom maqsad jam gardid, chi tavr, kay va bo kadom maqsad mavridi istifoda qaror megirad;

-ittilooti mansub ba khudro dastras namoyand, bo on shinos shavand, purragi va muvofiqii onro talab namoyand.

Maqomoti idorai davlati, maqomoti hokimiyati ijroiya dar mahallho (hukumatho), muassisahoi boygoni, ki sistemai ittilootii onho malumotro oid ba shahrvandon dar bar megirad, vazifadorand bo talabi shakhsone, ki in ittiloot ba onho dakhl dorad, ba istisnoi holathoe, ki qonun peshbini namudaast, biduni monea onro peshnihod namoyand, inchunin jihati peshgirii gayriqonunii ba dast ovardani on tadbirho andeshand. Dar surati vayron kardani in talabot, qonun hifzi shahrvandonro az zarari vobasta ba istifodai chunin ittiloot rasonidanshuda kafolat medihad.

Dastrasii shakhsoni begona ba malumoti oid ba digar shakhse, ki mutobiqi sanadhoi meyorii huquqii jori az jonibi maqomoti davlati, tashkilotho va shakhsoni mansabdor jamovari shudaast, dar mavridi nabudani rozigii shakhse, ki nisbat ba u chunin malumot jamovari gardidaast va agar u dar qaydi hayot naboshad, biduni rozigii vorisoni u man ast. Dar mavridi nabudani vorison dastrasi ba chunin ittiloot bo ijozati maqomoti davlati, tashkilot yo maqomoti hokimiyati mahalli, ki moliki ittiloot meboshand, ijozat doda meshavad.

Hamai tashkilothoe, ki oid ba shahrvandon malumot jamovari menamoyand, boyad to ogozi kor bo onho tibqi tartibi muqarrarnamudai Hukumati Jumhurii Tojikiston baqaydgirii davlatii manbahoi dakhldori malumotro anjom dihand.

Tedodi zarurii malumot oid ba shahrvandon, ki onro metavon bo rohi qonuni ba dact ovard, boyad to haddi aqal mahdud karda shavad va tanho bo maqsadhoi qonunan muqarrargardida mavridi istifoda kunad.

Radi dodani ijozat dar borai dastrasi ba chunin ittiloot, pinhon kardani on, jamovarii gayriqonuni, istifoda, hifz yo gayriqonuni pahn namudani on metavonad ba sud shikoyat kunad.

Moddai 28. Darkhosg dar khususi dastrasi ba sanadhoi rasmi va dodani ittilooti khatti yo

                        shifohi

 

Tahti mafhumi darkhosti ittilooti (minbad darkhost) dar khususi dastrasi ba sanadhoi rasmi dar Qonuni mazkur murojiat bo talaboti faroham ovardani imkoniyati shinosshavi bo sanadhoi rasmi dar nazar doshta shudaast. Darkhost metavonad infirodi yo umumi boshad. On dar shakli khatti peshnihod karda meshavad.

SHahrvand huquq dorad ba maqomoti davlati murojiat namuda, peshnihodi hamaguna sanadi rasmiro, sarfi nazar az mansubiyati in hujjat ba u talab namoyad, ba istisnoi holathoi mahdudiyati dastrasi, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshbini namudaast.

Tahti mafhumi faroham ovardani ittilooti khatti yo shifohi dar Qonuni mazkur murojiat ba talabi faroham ovardani ittilooti khatti yo shifohi oid ba faoliyati maqomoti qonunguzori, ijroiya va sudii Jumhurii Tojikiston, shakhsoni mansabdori on oid ba masalahoi alohida dar nazar doshta shudaast.

SHahrvandoni Jumhurii Tojikicton, maqomoti davlati, tashkilot va ittihodiyahoi shahrvandon (minbad – darkhostkunanda) ba maqomi dakhldori qonunguzori, ijroiya, hokimiyati sudi va boygoni, shakhsoni mansabdori onho darkhost peshnihod menamoyand.

Dar darkhost nasab, nom, nomi padari darkhostkunanda, hujjat, malumoti khatti yo shifohie, ki ba u zarur ast va nishonii khud, ki javobro mekhohad ba dast orad, boyad zikr gardad.

Maqomoti hokimiyati qonunguzori, ijroiya va sudii Jumhurii Tojikicton, shakhsoni mansabdori onho vazifadorand oid ba ittilooti marbut ba faoliyati onho ba tavri khatti, shifohi, tavassuti telefon yo bo istifodai maruzahoi ommavii shakhsoni mansabdori khud ittiloot peshnihod namoyand.

Moddai 29. Muhlati barrasii darkhost dar borai dastrasi ba asnodi rasmi

Muhlati barracii darkhost vobasta ba imkoniyati qone namudani on naboyad az ci ruzi taqvimi beshtar boshad.

Dar muhlati dar qismi yakumi moddai mazkur nishondodashuda muassisai davlati ba darkhostkunanda oid ba javobi darkhosti u ba tavri khatti malumot peshnihod menamoyad. (QJT az 3.07.12s., №848)

Moddai 30. Rad va ba takhir guzoshtani qonegardonii darkhost dar khususi dastrasi ba

                       asnodi rasmi

 

Raddi qonegardonii darkhost ba malumoti darkhostkunanda dar shakli khatti bo tavzehi tartibi shikoyat namudan az qarori qabulgardida rasonida meshavad. Dar raddiya boyad inho zikr gardand:

1) shakhsi mansabdori muassicai davlatie, ki qonegardonii darkhostro rad namudaast;

2) sanai raddiya;

3) acosnokkunii raddiya.

Ba takhir andokhtani qonegardonii darkhost dar holate ijozat doda meshavad, ki agar sanadi darkhostshavandaro dar muhlati yak moh baroi ba shinosoi peshnihod namudan imkonnopazir boshad. Ogohoni dar mavridi ba takhir guzoshtani darkhost ba malumoti darkhostkunanda dar shakli khatti ba tavzehi tartibi shikoyat namudan az qarori qabulgardida rasonida meshavad. Dar akhbor dar khususi ba takhir andokhtani ijroi darkhost in holatho boyad zikr gardand:

1) shakhsi mansabdori muacsisai davlatie, ki qonegardonii darkhostro dar muhlati yak mohi muqarrargardida rad namudaast;

2) sanai irsol yo dodani akhbor dar borai ba takhir guzoshgani darkhost;

3) sababhoe, ki vobasta ba on sanadi darkhostshavandaro nametavon dar muhlathoi muqarrarnamudai hamin Qonun dod;

4)  muhlate, ki darkhost qone gardonida khohad shud. Raddiya yo batakhirguzorii qonegardonii darkhost oid ba dodani ittilooti khatti niz ba hamin tartib surat megirad.

Moddai 31. Norizoi az rad yo batakhirguzorii qonegardonii darkhost oid ba dastrasi ba

                       asnodi rasmi

 

Dar surati rad namudani darkhosti hujjat baroi shinosshavi yo batakhirguzorii qonegardonii darkhost darkhostkunanda huquq dorad nisbat ba raddiya yo batakhirguzori ba maqomoti boloi yo sud shikoyat kunad.

Agar ba shikoyati ba maqomoti boloi dodashuda javobi manfi irsol gardad, darkhostkunanda huquq dorad nisbati in raddiya bo tartibi sudi shikoyat namoyad.

Sud huquq dorad baroi tamini purragi va obektivii barrasii parvanda sanadhoi rasmiero, ki imkoniyati shinosshavi bo onho rad shuda bud, talab kunad va pas az omukhtani onho dar mavridi asosnokii (yo beasosii) amali shakhsoni mansabdori muacsisai davlati qaror qabul namoyad.

Agar rad yo batakhirguzori beasos boshad, sud muassicai davlatiro vazifador menamoyad, ki ba darkhostkunanda imkoniyati shinosoi bo sanadhoi rasmiro faroham ovarad va nisbat ba shakhsoni mansabdore, ki ba darkhostkunanda javobi rad dodaand, tainoti khususi barorad.

Raddi beasos oid ba faroham ovardani imkoniyati shinosoi bo sanadhoi rasmi yo vayron kardani muhlati muayyani faroham ovardani on biduni sababhoi uzrnok tibqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston boisi javobgarii shakhsoni mansabdori muassisahoi davlati megardad. (QJT az 3.07.12s., №848)

SHikoyat nisbat ba rad yo batakhirguzorii qonegardonii darkhost dar khususi ittilooti khatti bo tartibi dar hamin modda zikrshuda surat megirad.

Moddai 32. Tartibi jubroni kharojot oid ba qonegardonii darkhosthoi vobasta ba dastrasi

                       ba asnodi rasmi va peshnihodi ittilooti khatti

 

Darkhostkunanda boyad purra yo qisman kharojoti vobasta ba ijroi darkhostho oid ba dastrasi ba asnodi rasmi va peshnihodi ittilooti khattiro jubron namoyad.

Tartibi pardokhti nuskhai asnodi darkhostshavanda az jonibi muacsisai davlati muayyan karda meshavad.

Hukumati Jumhurii Tojikiston tartib va andozi pardokhti korhoro vobasta ba jamovari, justuju, tahiya, tasis yo peshnihod namudani ittilooti khattii darkhostshavanda, ki naboyad az kharojoti voqeii vobasta ba ijroi darkhost beshtar boshad, muayyan mekunad.

Korhoi oid ba justujui asnodi rasmi pardokhta nameshavand.

Moddai 33. Hujjatho va ittiloote, ki tibqi darkhost baroi shinosshavi doda nameshavand

 

Az rui darkhosti ittilooti sanadhoi rasmii doroi mazmuni zayl mavridi peshnihod baroi shinocshavi qaror namegirand:

-ittiloote, ki tibqi tartibi muqarrargardida doroi sirri davlati etirof gardidaast;

-ittilooti pinhoni;

-ittiloot dar borai korhoi favriyu taftishotii maqomoti tahqiq va sud dar holathoe, ki oshkor namudani onho metavonand ba chorabinihoi favri, tahqiq yo taftishi peshaki zarar rasonad, huquqi inson baroi barrasii odilona va obektivii parvandai sudii u vayron gardad, ba hayot va salomatii yagon shakhc tahdid ba miyon ovarad;

-ittilooti marbut ba hayoti shakhsii shahrvandon;

-hujjathoe, ki murosiloti khizmati dokhiliidoraviro tashkil medihand (malumotnomaho, murosiloti bayni vohidhoi sokhtori va gayra), agar onho bo korkardi samti faoliyati muassisa, jarayoni qabuli qarorho aloqamand buda, baroi qabuli onho zamina gardidaand;

-ittiloote, ki tibqi digar qonunho yo sanadhoi meyori naboyad oshkor karda shavavd. Muassisae, ki ba on darkhost peshnihod shudaast, metavonad hujjati doroi ittilootero, ki dar asosi sanadi meyorii digar muacsisai davlati boyad oshkor karda nashavad, baroi shinosshavi peshnihod nakunad va on muacsisai davlatie, ki darkhostro barrasi menamoyad, huquq nadorad masalai oshkor namudani onro arzyobi kunad;

-ittilooti muassisahoi moliyavi, ki baroi idorahoi taftishu moliyavi tahiya gardidaand.

Moddai 34. Huquqi molikiyat ba ittiloot

 

Ittiloot obekti huquqi molikiyati davlat, shakhsoni voqei va huquqimeboshad. Ittiloot metavonad ham dar hajmi purra va ham tanho vobasta ba sohibi, istifoda yo ikhtiyordori obekti huquqi molikiyat boshad.

Asoshoi ba miyon omadani molikiyat ba ittiloot az inho iboratand:

-tashakkuli ittiloot bo quvvai khud va az hicobi khud;

-shartnoma dar borai ba dast ovardani ittiloot;

-shartnomae, ki sharthoi ba digar shakhc guzashtani huquqi molikiyat ba ittilootro dar bar megirad.

Ittiloote, ki az jonibi yakchand shahrvand yo shakhsoni huquqi tasis shudaast, molikiyati umumii muassison meboshad. Tartib va qoidahoi istifodai chunin molikiyat muvofiqi shartnomai bayni molikon bastashuda muayyan karda meshavad.

Ittiloote, ki az jonibi tashkilotho (shakhsoni huquqi) tasis shudaast, yo bo rohi digari qonuni ba dast darovarda shudaast, molikiyati in tashkilotho meboshad.

Ittiloote, ki az hicobi mablaghoi bujeti davlati hosil shudaast, molikiyati davlati ba hisob meravad. Ittiloote, ki dar asosi huquqi molikiyati infirodi hosil shudaast, dar holati dar asoshoi shartnomavi baroi nigohdori supurdani on ba makhzanhoi dakhldori malumot, fondho va boygoniho metavonad ba molikiyati davlati mansub donista shavad.

Moliki ittiloot huquq dorad shakhsi amalkunandai sohibi, istifoda va ikhtiyordorii ittilootro tayin namuda, qoidai korkardi ittiloot va dastrasi ba onro muayyan karda, inchunin digar sharthoro nisbat ba ittiloot muqarrar namoyad.

Moddai 35. Ittiloot hamchui mol

 

Mahsuloti ittilooti va khizmatrasonii ittilootii shakhsoni voqei va huquqi, ki ba faoliyati ittilooti mashguland, metavonad obekti munosibathoi moli gardad, ki tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tanzim karda meshavand. (QJT az 3.07.12s., №848)

Narkh va narkhguzori ba mahsuloti ittilooti va khizmatrasonii ittilooti, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonun, tibqi shartnoma muqarrar karda meshavad.

BOBI 4.

HIFZI HUQUQ BA ITTILOOT, ROH NADODAN BA SUIISTIFODA AZ HUQUQ BA ITTILOOT

 

Moddai 36. Hifzi huquq ba ittiloot

 

Huquq ba ittiloot tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston hifz karda meshavad. Davlat ba hama ishtirokkunandagoni munosibathoi ittilooti huquqhoi barobar va imkoniyati barobar baroi dastrasi ba ittiloot kafolat medihad.

Hej kas huquq nadorad, ba istisnoi holathoi peshbininamudai moddai 33 Qonun mazkur huquqi shakhsro dar intikhobi shakl va manbai giriftani ittiloot mahdud sozad. (QJT az 3.07.12s., №848)

Subekti huquq ba ittiloot metavonad rafi hama guna huquqvayronkunihoi nisbat ba u rukhdodaro talab namoyad.

Musodirai nashriyaho, nigoraho, makhzanhoi ittilooti, hujjathoi fondhoi boygoni, kitobkhonaho, osorkhonaho va nestu nobud kardani onho dar zaminai mavqei ideologi va siyosi man ast.

Moddai 37. Roh nadodan ba suiistifoda az huquq ba ittiloot

 

Istifodai ittiloot ba muqobili asoshoi sokhti konstitutsioni va amniyati davlat, ba muqobili amniyati ittilooti, baroi barangekhtani kinayu adovati najodi, milli, mahalgaroni, dini, zaboni, jang, zulmu zurovori, faoliyati terroristi va ekstremisti, khusumati ijtimoi, tajovuz ba shakhsiyat, huquq va ozodihoi inson va shahrvand, tabligi fahshu furuj (pornagrafiya) man  ast. (QJT az 3.07.12s., №848)

Moddai 38. Javobgari baroi vayron kardani Qonuni mazkur

 

SHakhsoni voqei va huquqie, ki muqarraroti Qonuni mazkurro vayron mekunand, mutobiqi sanadhoi huquqiyu meyori ba javobgari kashida meshavand.

SHakhson dar holathoi zerin baroi vayron namudani qonunguzori dar borai ittiloot javobgar meboshand:

beasos rad namudani peshnihodi ittilooti dakhldor;

peshnihod namudani ittiloote, ki ba haqiqat muvofiqat namekunad;

sari vaqt peshnihod nakardani ittiloot;

didayu donista pinhon doshtani ittiloot;

majbursozi ba pahn namudan yo muqobilat ba pahn namudan, yo raddi beasosi pahn namudani ittilooti dakhldor;

pahn namudani ittiloote, ki ba haqiqat muvofiq nabuda, obruyu etibori shakhsro past mezanad;

istifoda va pahn namudani ittiloot oid ba hayoti shakhsii shahrvand, biduni rozigii u az jonibi shakhse, ki vobasta ba ijroi uhdadorihoi khizmatii shakhsi moliki ittilooti dakhldor meboshad;

oshkor namudani sirri davlati yo digar sirri qonunan hifzshavanda az jonibi shakhse, ki boyad in sirro hifz namoyad;

vayron kardani tartibi nigoh doshtani ittiloot;

didayu donista nestu nobud kardani ittiloot, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonun;

beasos ba guruhi malumoti voridshavii mahdud marbut donistani navhoi alohidai ittiloot.

SHikoyat az rui amali gayriqonunii shakhsoni mansabdor ba maqomoti sathi boloie, ki in shakhsoni mansabdor ba on tobeand, peshnihod karda meshavad.

Dar surati ba shahrvand, shakhsi huquqi va ba maqomoti davlati rasonidani zarari moddi va manavi va dar holati qone nagardonidani shikoyate, ki ba maqomi boloi kardaast, shahrvand va shakhsi huquqi haq dorad nisbat ba amali gayriqonunii shakhsi gunahkor ba sud shikoyat kunad.

BOBI 5.

FAOLIYATI  ITTILOOTII  BAYNALMILALI,  HAMKORI  BO  DIGAR  DAVLATHO, TASHKILOTHOI  HORIJI  VA B AYNALMILALI  DAR  SOHAI  ITTILOOT

 

Moddai 39. Faoliyati ittilootii baynalmilali

 

Faoliyati ittilootii baynalmilali az tamini shakhsoni voqei va huquqibo ittilooti rasmi yo ba tavri ommavi elongardida oid ba faoliyati siyosati khorijii Jumhurii Tojikiston, voqea va padidahoe, ki dar digar kishvarho rukh medihand, inchunin maqsadnok berun az hududi Jumhurii Tojikiston pahn namudani ittilooti hamajoniba dar borai Jumhurii Tojikiston tavassuti maqomoti davlati, ittihodiyahoi shahrvandon, vositahoi akhbori omma va shahrvandon iborat meboshad.

SHahrvandoni Jumhurii Tojikiston baroi ozodona va bemamoniat ba dast ovardani ittiloot tavassuti manbahoi khoriji, az jumla pakhshi mustaqimi televizion, radio, matbuot va sistemahoi ittilooti huquq dorand.

Vazi huquqi va faoliyati kasbii khabarnigoroni khorijii dar Jumhurii Tojikiston akkreditatsiyashuda va digar namoyandagoni vositahoi akhbori omma khoriji, inchunin faoliyati ittilootii namoyandagoni diplomatmi, konsulgari va digar namoyandagoni rasmii khoriji dar Jumhurii Tojikiston tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston va sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston etirof namudaast, tanzim mogardad.

Tasis va faoliyati tashkilothoi mushtarak dar sohai ittiloot bo ishtiroki shakhsoni voqei va huquqi Jumhurii Tojikiston va davlathoi khoriji tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston va sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston etirof namudaast, tanzim megardad.

Moddai 40. Hamkorii baynalmilali

 

Hamkorii baynalmilali dar cohai ittiloot oid ba masalahoi doroi manfiati mushtarak dar asosi shartnomahoi baynalmilali, ki Jumhurii Tojikiston va shakhsoni huquqii mashgul ba faoliyati ittilooti ba imzo rasonidaand, surat megirad.

Moddai 41. Voridot va sodiroti mahsuloti (khizmatrasonii) ittilooti

 

Voridot va codiroti mahsuloti (khizmatraeonii) ittilooti tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai faoliyati iqticodii khoriji anjom doda meshavad.

Moddai 42. Mustaqiliyati ittilooti

 

Asosi mustaqiliyati ittilootii Jumhurii Tojikiston huquqi molikiyat ba zakhirahoi millii ittilooti meboshad.

Ba zakhirahoi ittilootii Jumhurii Tojikiston tamomi ittilooti marbutai on, sarfi nazar az mazmun, shakl, vaqt va makoni tashakkul, dokhil meshavand.

Jumhurii Tojikiston dar qalamravi khud zakhirahoi ittilootiro mustaqilona tashakkul doda, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunho va shartnomahoi baynalmilali, onro ozodona ikhtiyordori menamoyad.

Moddai 43. Kafolathoi istiqloli ittilootii Jumhurii Tojikiston

Istiqloli ittilootii Jumhurii Tojikiston chunin tamin megardad:

bo huquqi mustasnoi molikii Jumhurii Tojikiston ba zakhirahoi ittilootie, ki az hisobi mablaghoi bujeti davlat tashakkul meyoband;

bo hifzi sistemahoi millii ittilooti;

bo muqarrar kardani nizomi dastrasii digar davlatho ba zakhirahoi ittilootii Jumhurii Tojikiston;

bo istifodai zakhirahoi ittilooti dar asosi hamkorihoi barobarhuquq bo digar davlatho.

 

Moddai 44. Mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur

 

Qonuni mazkur pas az intishori rasmiash mavridi amal qaror doda shavad.

Prezidenti

Jumhurii Tojikiston                                                                                   Emomali Rahmonov

 

sh. Dushanbe, 10 mayi soli 2002

№ 55

 

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …