Home / Jamiyat / Hojagii yorirasoni shakhsI

Hojagii yorirasoni shakhsI

QONUNI JUMHURII TOJIKISTON

Dar borai khojagii yorirasoni shakhsI

(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston soli 2003, №12, mod.675; soli 2006, № 7, mod. 349; s.2011, №6, mod. 449;)

 Majlisi namoyandagon                                     4 iyuni soli 2003 qabul kardaast

Majlisi milli                                                21 noyabri soli 2003 jonibdori kardaast

BOBI 1

MUQARRAROTI UMUMI

Moddai 1. Maqsadi Qonuni mazkur

Qonuni mazkur asoshoi huquqii tashkil va peshburdi khojagii yorirasoni shakhsiro az tarafi shahrvandon va hamchunin chorahoi az jonibi maqomoti hokimiyati davlati va mahalli dastgiri kardani onhoro muayyan karda, ba shahrvandoni Jumhurii Tojikiston huquqi tashkil kardani khojagii yorirasoni shakhsi, mustaqiliyati khojagi, hifzi huquq va manfiathoi qonunii shahrvandonero, ki doroi khojagii yorirasoni shakhsi meboshand, kafolat medihad. 

Moddai 2. Qonunguzori dar borai khojagii yorirasoni shakhsi

Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai khojagii yorirasoni shakhsi ba Konstitutsiyai (Sarqonuni) Jumhurii Tojikiston asos yofta, az hamin Qonun va sanadhoi digari  meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston, inchunin sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Jumhurii Tojikiston etirof namudaast, iborat meboshad. 

Moddai 3. Mafhumi khojagii yorirasoni shakhsi

1.Hojagii yorirasoni shakhsi khojagiest, ki bo mehnati shakhsii shahrvand va azoi oilai u bo maqsadi istehsoli mahsuloti kishovarzi va qone gardonidani talaboti khud bo ozuqavori va ehtiyojoti digar pesh burda meshavad.

2.Faoliyati shahrvandon  dar bobati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi faoliyati sohibkori etirof karda nameshavad.

3.Peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi bar dushi shahrvand yo azoi oilai u meboshad.

4.Azoi khojagii yorirasoni shakhsi hamsaron, farzandon, farzandkhondagon, padaru modar va kheshovandoni digare, ki yakjoya zindagi mekunand, shuda metavonand. 

BOBI 2

TASHKIL VA PESHBURDI HOJAGII YORIRASONI SHAHSI 

Moddai 4. Huquqi shahrvandon ba tashkil va peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi

  1. SHahrvandoni qobili amali Jumhurii Tojikiston ba tashkil va peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi dar surati bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzori dar borai zamin ba istifodai merosii yakumra yo bemuhlat giriftani qitahoi zamin huquq paydo mekunand.
  2. SHahrvandoni Jumhurii Tojikiston, ki dar dehot  muqimi zindagi menamoyand, huquq dorand mutobiqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston az fondi yagonai zamini davlati bo maqsadi tashkil va peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi qitai zamin girand.
  3. SHahrvandoni sokini shahr va shahrakho dar zamini baroi istifodai merosii yakumra yo bemuhlat giriftaashon baroi tashkilu peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi mutobiqi qonunuguzorii Jumhurii Tojikiston huquq dorand. SHarthoi ba shahrvandoni in kategoriyaho judo kardani qitahoi zamin baroi peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi muvofiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.
  4. SHahrvandoni khoriji va shakhsoni beshahrvand dar asosi tartibu sharthoi muayyankardai  qonunguzorii Jumhurii Tojikiston  va dar surati mavjud budani zakhirai ozodi zamin ba tashkil va peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi huquq paydo mekunand. 

Moddai 5. Qitahoi zamini khojagii yorirasoni shakhsi

1.Qitai zamini khojagii yorirasoni shakhsi ba shahrvand baroi istifodai merosii yakumra yo bemuhlat az hisobi fondi yagonai davlatii zamin bo peshnihodi maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot va dar asosi qarori  maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlatii dakhldor mutobiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston  dar borai zamin  judo karda meshavad. (Q JT az 28.06.11s., №738)

  1. Qitai zamini khojagii yorirasoni shakhsii shahrvandon az qitai zamini nazdihavligi va qitai zamini ilovagii khojagii yorirasoni shakhsi (minbad – qitai zamini ilovagi) iborat meboshad.

3.Qitai zamini nazdihavligi, odatan, dar shafati manzili istiqomati va hamchunin imkon dorad durtar az on voqe boshad.

4.Qitai zamini ilovagi  ba shahrvand az hisobi zaminhoi fondi yagonai davlati judo karda meshavad. Dar qitai zamini ilovagi sokhtani binoho, imoratu inshoot va shinonidani darakhthoi bisyorsola man ast.

5.Tartibi ba shahrvandon judo kardani qitai zamini khojagii yorirasoni shakhsi bo qonunguzori dar borai zamin  muqarrar karda meshavad.

6.Masohati nihoii qitai zamini nazdihavligi va zamini ilovagi , ki baroi khojagii yorirasoni shakhsi judo karda meshavand, mutobiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai zamin muqarrar megardad.

  1. Qitai zamini nazdihavligi va qitai zamini ilovagi ba zaminhoi tainoti kishovarzi mansub donista meshavand. 

Moddai 6. Tartibi peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi

1.Azoi khojagii yorirasoni shakhsi khojagiro bo salohdidi khud pesh mebarand va masuliyatro ba zimma dorand, inchunin bo sozishi tarafayn sarvari khojagii yorirasoni shakhsi yo shakhsoni digarro  baroi sodir namudani ahd va namoyandai doroi vakolatnomai makhsusro tain menamoyand. Nomi sarvari khojagii yorirasoni shakhsi dar daftari khojagii jamoati dehot (shahrak) zikr karda meshavad.

2.SHahrvandoni dar peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi ishtirokdoshta metavonand dar sohai istehsol, kontraktasiya yo tahvili mahsuloti kishovarzi, ijroi kor  va khizmatrasoni bo tashkilothoi kishovarzi va digar tashkilotho, khojagihoi dehqoni (fermeri)  va shahrvandoni alohida  bevosita va yo ba vositai  kooperativhoi matlubot, ki manfiathoi onhoro himoya mekunand, shartnoma bandand.

3.Dakholati maqomoti hokimiyati davlati  va mahalli ba faoliyati shahrvandon  dar bobati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi, ba istisnoi holathoi peshbininamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston, man ast.

4.Bo maqsadi amali namudani faoliyati yakjoya oid ba istehsol, korkard, nigohdorii mahsuloti kishovarzi va ba furush barovardani mahsuloti ziyodati, hamchunin sugurta, qarzgiri, taminoti moddiyu tekhniki va khizmatrasonii khojagii yorirasoni shakhsi bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzori metavonad dar kooperativhoi istehsoli (kishovarzi) va kooperativhoi matlubot muttahid gardad. 

Moddai 7. Dastgirii davlati va digar namudhoi dastgirii khojagii yorirasoni shakhsi

1.Hojagii yorirasoni shakhsi az tarafi davlat  bo tartibi muqarrarkardai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dastgiri karda meshavad.

2.Maqomoti dakhldori hokimiyati davlati khojagii yorirasoni shakhsiro dar sohahoi zerin dastgiri mekunand:

– dar tashkili kooperativhoi kishovarzi, oid ba istifodai tekhnikai kishovarzi, korkardi zamin, istehsolu korkard, nigohdorii mahsuloti kishovarzi;

– dar gustarish dodani khizmatrasonii muhandisiyu tekhniki, meliorativi, baytori, zootekhniki, agronomi va ittilootiyu mashvarati;(Q JT az 28.06.11s., №738)

-dar istehsol va furushi mahsuloti ziyodatii kishovarzi;

– barham dodani oqibati holathoi favqulloda;

-judo kardani charogoh va alafzor;

-dodani qarz bo garav baroi kharidani tekhnikayu tajhizot, chorvoi zoti bo tartibi nisbati khojagii dehqoni (fermeri) muqarrargardida;

-dar masalahoi digare, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshbini namudaast. 

BOBI 3

HUQUQ VA UHDADORIHOI SHAHRVANDONI DOROI HOJAGII YORIRASONI SHAHSI 

Moddai 8. Huquqi shahrvandoni doroi khojagii yorirasoni shakhsi

1.SHahrvandoni doroi khojagii yorirasoni shakhsi huquq dorand dar molikiyati khud molu  mulk doshta boshand, molu  mulkro meros guzorand va vasiyat namoyand, hamrohi digar shahrvandon va shakhsoni huquqi shakhsi huquqi tasis namoyand, har guna ahdi khilofi qonun nabudaro anjom dihand va uhdadoriyu huquqhoi  digari molu  mulki va shakhsii gayrimolu  mulki doshta boshand.

2.SHahrvandone, ki peshburdi khojagii yorirasoni shakhsiro dar qitai zamini ba istifodai merosii yakumra girifta yo khud istifodai bemuhlat amali menamoyand, haq dorand dar qitahoi zamini nazdihavligi bo sharti rioya namudani meyorhoi shahrsozi, binokori va hamchunin talabhoi  tainoti maqsadnoki qitai zamin khonahoi istiqomati, binohoi istehsoli, imoratu inshooti baroi peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi zarurro bunyod namoyand, onhoro az nav sozand yo vayron kunand.

3.Qitahoi zamini nazdihavligii baroi khojagii yorirasoni shakhsi judoshudai shahrvandon baroi ehtiyojoti davlati tanho badi ba onho baroi peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi bo sharthoi peshaki judo namudani qitahoi barobararzishi zamini doroi khonahoi obodi istiqomati, binohoi istehsoli, imoratu inshooti tainotashon monandi inshooti giriftashavanda va purra jubron namudani tamomi kharojoti vobasta ba obodoni va dar joi nav, agar dar sozishnomai tarafho tartibi digar muqarrar nashuda boshad yo bo salohdidi moliki molu  mulk badi purra ba on jubron kardani arzishi molu  mulki giriftashavanda va molu  mulki digar, az jumla  manfiati az dastraftai onho girifta meshavand.

4.Istifodabarandai qitai zamini baroi khojagii yorirasoni shakhsi judo shuda, haq dorad ba in qitai zamin vorid shudanro man karda va  bo tarzi digar alomatu nishon guzorad, ki be ijozati  u ba in qitai zamin shakhsoni digar imkoni daromadan nadoshta boshand.

5.Ruyonidani mablag az molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi az rui uhdadorii azoyon dar asosi halnomai sud surat megirad.

6.SHahrvandone, ki peshburdi khojagii yorirasoni shakhsiro amali menamoyand, dar asosi qonunguzorii grajdani va konunguzori dar borai zamin  huquqhoi digarro niz doro meboshand. 

Moddai 9. Uhdadorihoi shahrvandoni  doroi khojagii yorirasoni shakhsi

SHahrvandoni doroi khojagii yorirasoni shakhsi uhdadorand:

-nigohubini qitahoi zaminro tamin namoyand;

-qitahoi zaminro maqsadnok istifoda namuda, dar rafti istifodai onho ba zamin chun obekti tabiiyu khojagi va muhiti zist munosibat karda, zarar narasonand;

-andozi istifodai qitahoi zaminro sari vaqt suporand;

-khonahoi istiqomati, binohoi istehsoli, imoratu inshootro az rui talaboti memoriyu naqshavi, binokori, ekologi, behdoshti sanitariyu gigieni, ziddisukhtori va talabhoi digari meyoru qoidahoi muqarrargardida bunyod kunand, atrofi onhoro obod sozand;

-qoidahoi behdoshti sanitariyu gigieni va baytorii nigohubini hayvonot, talaboti meliorativi va agrotekhnikii parvarishi ziroathoi kishovarzi, tartibu mahdudiyatho va huquqi istifodai qitai zaminro rioya namoyand;

-qitai zaminro dar davomi muhlati muqarrarkardai qonunguzorii zamin ba kor darorand;

dar jambasti nimsolai yakum va dar jambasti sol ba maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot oid ba faoliyati mehnati malumot peshnihod namoyand; (Q JT az 28.06.11s., №738)

-talabhoi digari peshbinikardai qonunguzoriro ba jo ovarand. 

Moddai 10. Qati uzviyat dar khojagii yorirasoni shakhsi

Uzviyat ba khojagii yorirasoni shakhsi dar mavridhoi zayl qat megardad:

– vafoti uzvi khojagii yorirasoni shakhsi;

– peshnihodi ariza dar borai qati uzviyat;

– zindagoni nakardan hamrohi  azoi boqimondai khojagii yorirasoni shakhsi;

– ziyoda az yak sol ishtirok nadoshtan dar peshburdi yakjoyai khojagii yorirasoni shakhsi, ba istisnoi bemori, adoi khizmati harbi az rui davat dar safi Quvvahoi Musallahi Jumhurii Tojikiston, tahsili ruzona dar muassisahoi talimii tahsiloti ibtidoii kasby, miyonai kasby, olii kasby, kasbii bad az muassisahoi olii talimy, kor kardan dar vazifahoi  intikhobi, bo rozigii azoi khojagii yorirasoni shakhsi ba kor  ba mahalli digari  jumhuri yo ba khorija raftan va mavridhoi digari muqarrarkardai qonunguzori; (Q JT az 28.06.11s., №738)

– dar digar holathoe, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston peshbini kardaast.

BOBI 4

MOLU  MULKI HOJAGII YORIRASONI SHAHSI 

Moddai 11. Molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi

1.Molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi chorvoyu murg, zanburi asal, darakhtoni bisyorsola, khonahoi istiqomati, binohoi istehsoli va digar imoratu inshooti mavridi peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi, tekhnika, asbobu anjomi kishovarzi, vositahoi naqliyot va digar zakhirahoi moddi, inchunin mahsuloti kishovarzi shuda metavonand.

2.Agar dar shartnomai bayni azoi khojagii yorirasoni shakhsi tartibi digar peshbini nashuda boshad, molu  mulke, ki dar bandi 1 hamin modda zikr shudaast, molikiyati umumii yakjoyai azoi khojagii yorirasoni shakhsi meboshad.

3.Daromadi shakhsi va pasandozi uzvi khojagii yorirasoni shakhsi, inchunin molu  mulke, ki bo mablaghoi khudash kharidaast, meros yo tuhfa giriftaast va ba molikiyati khojagii yorirasoni shakhsi hamroh karda nashudaast, molikiyati shakhsii in yo on uzvi khojagii yorirasoni shakhsi hisob meyobad.

4.Molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsiro faqat bo rozigii hamai azoi on sohibi, istifoda va ikhtiyordori namudan mumkin ast.

5.Az rui ahdhoi sodirnamudai azoi khojagii yorirasoni shakhsi, agar az holati kor malum nagardad, ki ahd ba manfiati  shakhsii uzvi  khojagii yorirasoni shakhsii mazkur basta shudaast, azoi khojagii yorirasoni shakhsi ba molu  mulki khud masuland. 

Moddai 12. Taqsimi (judo kardani) molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi

1.Molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi metavonad bo talabi azoi qobili amali khojagii yorirasoni shakhsi mutobiqi qonunguzorii grajdanii Jumhurii Tojikiston taqsim karda shavad.

2.Judo namudani hissa az molu  mulki yakjoyai khojagii yorirasoni shakhsi mumkin ast bo talabi yake az azoi qobili amali khojagii yorirasoni shakhsi dar mavridi qat gardidani uzviyati on anjom doda shavad. hamzamon qitai zamini nazdi havligiro ba qitahoi alohidae taqsim kardan mumkin ast, ki andozai onho boyad az meyori nihoii muqarrarkardai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston kamtar  naboshad.

3.Agar  andozai qitai zamini nazdihavligi az meyori nihoii muqarrarkardai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston kamtar boshad, in guna qita taqsim karda nameshavad. Uzvi khojagii yorirasoni shakhsi dar surati qat gardidani uzviyatash dar khojagii yorirasoni shakhsi huquq dorad barobari hissai dar molikiyati yakjoya doshtaash jubronpuli girad. 

Moddai 13. Meros guzoshtani molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi

1.Molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi va qitai zamin bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii grajdani va qonunguzori dar borai zamini Jumhurii Tojikiston ba meros guzoshta meshavad. Dar in mavrid meroskhurone, ki dar peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi shirkat mevarzand, baroi giriftani molu  mulki merosi va qitai zamin huquqi bartari dorand. Meroskhurone, ki  baroi dar khojagii yorirasoni shakhsi shugl varzidan maylu khohish nadorand, huquq dorand, barobari hissai dar molu  mulki merosmonda doshtaashon jubronpuli girand.

2.Dar surati az peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi dast kashidani hamai meroskhuron molu  mulki khojagi bo rozigii meroskhuron, taqsim karda meshavad yo khud onho in molu  mulkro yakjoya ba maqsadhoi digar istifoda mekunand. Istifodai qitai zamin dar in mavrid boyad tibqi tartibi muqarrarnamudai  qonunguzori dar borai zamin muayyan karda shavad.

3.Dar surati nabudani meroskhuroni qonuni yo vasiyati masalai taqsimi molu  mulki khojagii yorirasoni shakhsi mutobiqi konunguzorii Jumhurii Tojikiston hal karda meshavad.

BOBI 5

IHTIYORDORI KARDANI MAHSULOTI KISHOVARZIE, KI DAR HOJAGIHOI YORIRASONI SHAHSI ISTEHSOL SHUDAAST, KORKARD VA BA HISOB GIRIFTANI ON 

Moddai 14. Istehsol, korkard va furushi mahsuloti kishovarzi dar khojagii yorirasoni shakhsi

1.Mahsuloti kishovarzii dar khojagii yorirasoni shakhsi istehsolshuda molikiyati shahrvandonest, ki bo khojagii yorirasoni shakhsi mashguland va onho huquqi bo salohdidi khud ikhtiyordori kardanro dorand.

2.Maqomoti mahallii hokimiyati davlati metavonand tashkilothoi mahallii kharidi mahsulot barpo namoyand, ki mahsuloti  dar khojagii yorirasoni shakhsi istehsolgardidai kishovarziro bo maqsadi korkard, nigohdori yo furush qabul karda girand.

  1. Maqomoti mahallii hokimiyati davlati ba azoyoni khojagii yorirasoni shakhsi, ki bo furushi mahsuloti kishovarzii istehsolkardaashon mashguland, dar tashkili joyhoi mujahhazi savdo sharoit muhayyo namoyand. 

Moddai 15. Ba hisob giriftani khojagii yorirasoni shakhsi

Hojagii yorirasoni shakhsiro maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot dar daftari khojagi ba hisob megirad. Daftari khojagi hujjati asosii hisobgirii ibtidoi buda, malumotro dar borai shumorai aholii dehot, zaminu chorvo, khonavu joy va chizu chorai  digar doshtani onho dar bar megirad. Tarkibi nishondihandaho va tartibi jori kardani daftari khojagiro Hukumati Jumhurii Tojikiston muqarrar menamoyad. (Q JT az 28.06.11s., №738)

BOBI 6

QATI PESHBURDI HOJAGII YORIRASONI SHAHSI

Moddai 16. Asoshoi qati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi

Peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi dar asosi qarori maqomoti hokimiyati mahalli dar holathoi zerin qat meyobad:

– dar mavridi qaror qabul kardani azoi khojagii yorirasoni shakhsi oid ba  qati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi;

– dar surati mavjud nabudani yagon azoi khojagii yorirasoni shakhsi yo meroskhure, ki maylu khohishi peshburdi in khojagiro doshta boshad;

– qat yoftani huquq ba qitai zamin bo sababi giriftani qitai zamin mutobiqi tartibi muqarrarnamudai qonunguzori baroi ehtiyojoti davlati yo kommunali;

– bo sababi doshtani digar  qitai zamin az peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi dast kashidani azoi khojagii yorirasoni shakhsi;

– dar digar holathoi peshbininamudai qonunguzorii JumhuriiTojikiston dar borai zamin. 

Moddai 17. Tartibi qati faoliyati khojagii yorirasoni shakhsi

1.Dar holati qati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsi tibqi qarori azoyon  onho ba maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlatii mahalli joygirshavii khojagii yorirasoni shakhsi arizai dakhldor peshnihod menamoyand. (Q JT az 28.06.11s., №738)

  1. Dar surati kati huquqi istifodai qitai zamin dar asosi halnomai sud yo qarori maqomoti ijroiyai mahallii hokimiyati davlati oiho uhdadorand chunin halnoma yo qarorro ba maqomoti khudidorakunii shahrak va dehoti mahalli joygirshavii khojagii yorirasoni shakhsy firistonand. (Q JT az 28.06.11s., №738)

3.Dar hama guna mavridhoi digar qarori qati peshburdi khojagii yorirasoni shakhsiro maqomoti khudidorakunii mahali joygirshavii khojagii yorirasoni shakhsi qabul mekunand.

4.Faoliyati khojagii yorirasoni shakhsi az ruzi ba daftari khojagi darovardani navishtai dakhldor, inchunin sabt dar kitobi qaydi kumitai nohiyavii (shahrii) zamin qat megardad.

 

BOBI 7

QOIDAHOI HOTIMAVI

 

Moddai 18. Andozbandii khojagii yorirasoni shakhsi

Andozbandii khojagii yorirasoni shakhsi mutobiqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston surat megirad.

 

Moddai 19, Javobgari baroi rioya nakardani Qonuni mazkur

SHakhsoni voqey va huquqibaroi rioya nakardani Qonuni mazkur tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavand.” (Q JT az 28.06.11s., №738)

 

Moddai 20. Barrasii bahsho

Bahshoe, ki vobasta ba khojagii yorirasoni shakhsi ba miyon meoyand, bo tartibi muqarrarnamudai qonunguzorii Jumhurii Tojikiston  hal karda meshavand.

 

Moddai 21. Tartibi mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur

Qonuni mazkur pas az intishori rasmi mavridi amal qaror doda shavad.

 

 

 

    Prezidenti                                                                                                 E. RAHMONOV

Jumhurii Tojikiston

    sh. Dushanbe 

8 dekabri soli 2003

        № 47

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …