QONUNI JUMHURII TOJIKISTON DAR BORAI HIFZI VA ISTIFODAI OBEKTHOI MEROSI TARIHIYU FARHANGI
(Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston, soli 2006, №3, mod. 168; s. 2012, №12, q. 1, mod. 1015; (Qonuni JT az 30.05.2017 s., №1429)
Bo Qarori Majlisi namoyandagoni Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston az 8-umi fevrali soli 2006, № 251 (Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston, soli 2006, № 2, moddai 71) qabul gardidaast.
Bo Qarori Majlisi millii Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston az 24-umi fevrali soli 2006, № 194 (Akhbori Majlisi Olii Jumhurii Tojikiston, soli 2006, № 2, moddai 56) jonibdori gardidaast.
Qonuni mazkur munosibathoi jamiyatiro oid ba hifz, istifoda, nigahdori va targibi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tanzim menamoyad. (QJT az 28.12.12s. №921; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
BOBI 1. MUQARRAROTI UMUMI
Moddai 1. Maqsadhoi Qonuni mazkur
Maqsadhoi Qonuni mazkur az inho iboratand:
– tanzimi huquqii tamini hifz va istifodai samaranoki obekthoi merosi tarikhiyu farhangi, rushdi minbadai onho ba manfiati jomea;
– muayyan namudani nizomi huquqii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi hamchun namudi khosi molu mulki gayrimanqul va sarvati umumimilli;
– muqarrar namudani nazorati davlati oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– tatbiqi siyosati davlati oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– tamini ijroi uhdadorihoi baynalmilalii Jumhurii Tojikiston oid ba hifz va istifodai samaranoki obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– himoyai huquqi shakhsoni voqei va huquqi va muayyan namudani uhdadorihoi onho oid ba hifz va istifodai samaranoki obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– muhayyo kardani sharoiti musoid baroi nigahdori va barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– muayyan namudani javobgari baroi amal yo beamalie, ki dar natijai on ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi zarari mustaqim yo gayrimustaqim rasonida meshavad .(QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 11. Mafhumhoi asosi
Dar Qonuni mazkur mafhumhoi asosii zerin istifoda meshavand:
– obekthoi merosi tarikhiyu farhangi – obektho yo ashyoi tarikhii farhangi moddi va manavi, ki ahamiyati tarikhi, ilmi va farhangii umumibashari, umumidavlati yo mahalli dorand;
– hifzi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi – nizomi chorahoi huquqi, tashkili, moliyavi, ittilooti, moddiyu tekhniki va gayrai az tarafi davlat amalishavanda, ki baroi daryoft, bahisobgiri, omuzish, peshgirii vayronshavi va nobudshavi, nazorati nigahdori, istifoda va targibi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ravona gardidaand; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– ekspertizai tarikhiyu farhangi – tadbirhoi tashkili, ilmi va tekhniki baroi muayyankuni va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi – nomgui obekthoi merosi tarikhiyu farhangi, ki baroi tahiyai makhzani malumot yo nizomhoi ittilooti dar borai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi va istifodai onho manbai asosii ittiloot ba hisob meravad;
– mintaqahoi hifzi obekthoi gayrimanquli merosi tarikhiyu farhangi – hududi tibqi qonunguzori muayyanshudae, ki dar onho obekthoi mazkur joygirand yo korho oid ba daryoft va muayyankuni jarayon dorand;
– barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi – majmui chorabiniho oid ba omoda namudani obekthoi merosi tarikhiyu farhangi baroi istifoda, az jumla omuzish, hifz, konservatsiya va tamiri onho; (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 2. Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangii Jumhurii Tojikiston ba Konstitutsiyai Jumhurii Tojikiston asos yofta, az Qonuni mazkur, digar sanadhoi meyorii huquqii Jumhurii Tojikiston, hamchunin sanadhoi huquqii baynalmilali, ki Jumhurii Tojikiston onhoro etirof kardaast, iborat ast. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 3. Obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi obekthoi manqul va gayrimanqul, osori rassomi, mujassamasozi, sanati amalii oroishii ba onho marbut, inchunin digar ashyoi farhangi moddi, ki az nazari tarikh, bostonshinosi, farhang, memori, shahrsozi, sanat, estetika arzishi muayyan dorand, dokhil meshavand. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 4. Navhoi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Obekthoi merosi tarikhiyu farhangi shomili yodgorihoi manqul va gayrimanqul meboshand.
YOdgorihoi manqul iboratand az: (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– obekthoi alohida – bozyofthoi bostonshinosi, ashyoi qadimi, unsurhoi ba juzho taqsimshavandai yodgorihoi gayrimanqul, mavodi antropologi va etnologi, muqaddasoti tarikhi, asarhoi badeii (musavvaraho, qalamkoriho, sanati amali, sinamo va suratho) mahfuz dar osorkhonahoi gunoguni davlati va gayridavlati, fondho, kitobkhonaho, ganjinaho, kolleksiyaho, asnodi shomili fondi millii boygoni – dastnavisho, chopi moshini, osori qalami, asnodi filmbardori va akkosishuda, osori tasviriyu savti, nashriyahoi nodir, hamchunin zabonho va nomhoi jugrofii tarikhi;
– obekthoi majmaavi – majmaahoi tarikhan tashakkulyofta, fondho va kolleksiyahoi obekthoi alohidai mazkur ba sifati tarkibi yagonai kul, hamchunin majmaaho, fondho va kolleksiyahoi doroi arzishhoi ilmiyu tabiatshinosi, ki dar majmu arzishi tarikhi dorand.
YOdgorihoi gayrimanqul iboratand az: (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– yodgorihoi tarikhi – binoho, inshoot, joyhoi yodgori, dakhmahoi tarikhi, mujassamaho va yodgorihoe, ki ba muhimtarin ruydodhoi tarikhi hayoti khalq, rushdi jomea, davlat va zistu ruzgori khalqho, hamchunin ba hayotu faoliyati khodimoni barjastai jamiyatiyu siyosi va ilmu farhang aloqamandand;
– yodgorihoi bostonshinosi – gorho, boshishgohho, dimnaho, teppaho, bozmondahoi joygohhoi bostoni, istehkomho, inshooti mudofiavi, konhoi qadimi, korezho va shabakahoi obyori, rohho va pulho, qurgonho va dakhmahoi judogona, tasvirhoi rui sang va katibaho:
– yodgorihoi shahrsozi va memori – ansamblho va majmaahoi memori, markazhoi tarikhi, mahallaho, maydonho, kuchaho, osori tarhu sokhtmonhoi qadimi, shahrho va digar mahaloti maskuni, inshooti memorii mulki, nizomi, sanoati, parastishgohho, hunarhoi memorii khalqi, hamchunin osori tasviri, oroishiyu amali, gulbogho va digar navhoi ba onho aloqamandi sanat va hunarro dar bar megirand;
– manzaraho – ofaridahoi mushtaraki inson va tabiat, hamchunin mavzeho, az jumla makoni bostonie, ki az nigohi tarikhi, estetiki, etnologi va antropologi arzish va ahamiyati buzurg dorand.
Moddai 5. Darajabandii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Obekthoi merosi tarikhiyu farhangi doroi chunin darajaho meboshand:
– obekthoi merosi tarikhiyu farhangii ahamiyati umumidavlati, ki doroi arzishi balandi tarikhi, ilmi, memori va badei meboshand, az on jumla obekthoi bostonshinosi;
– obekthoi merosi tarikhiyu farhangii ahamiyati mahalli, ki dar hududi mahal (shahr, nohiya) doroi arzishi muayyani tarikhi, ilmi, memori va badei meboshand;
– obekthoi merosi tarikhiyu farhangii ahamiyati baynalmilali, ki ba Nomgui merosi farhangi umumijahoni dokhil shudaand. (QJT az 28.12.12s. №921)
Darajabandii obekthoi merosi tarikhiyu farhangii doroi ahamiyati umumidavlati va mahalli dar asosi khulosai ekspertizai tarikhiyu farhangi az jonibi maqomi vakolatdori davlati tasdiq karda meshavad. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Darajabandii obekthoi merosi tarikhiyu farhangii doroi ahamiyati umumijahoni tibqi sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof kardaast, muqarrar karda meshavad. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 51. Hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi qitai zamine hisobida meshavad, ki az jihati funksionali, banaqshagirii memori, sokhtori khathoi muhandisi va marzhoi qablan muqarrarshuda ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi marbut ast. Hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi qismi tarkibii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi buda, qitai zamini on taqsimnashavanda meboshad.
Tarhi hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston va bo nazardoshti sanadhoi tarikhiyu huquqi (loihahoi memori, tasvirho, hujjathoi rasman tasdiqshudae, ki ba istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi huquq medihand) muayyan karda meshavad.
Dar hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi sokhtmoni obekthoi nav, ba istisnoi obekthoe, ki ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi marbutand, man ast. Sokhtmoni obekthoi nave, ki ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi marbutand, bo rozigii maqomi vakolatdori davlati dar sohai farhang va maqomi vakolatdori davlati dar sohai memoriyu sokhtmon anjom doda meshavad. (QJT az 28.12.12s. №921; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 6. Vazi huquqii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Etirofi obektho, hamchun merosi tarikhiyu farhangi, bo vorid namudani onho ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangie, ki nashrashon hatmi meboshad, muayyan karda meshavad.
Nomgui obekthoi manquli merosi tarikhiyu farhangie, ki molikiyati khususi meboshand, bo rizoiyati moliki onho nashr meshavad.
Hama guna yodgorihoi bostonshinosi, ki doroi arzishi tarikhiyu farhangi va ilmi meboshand, dar maqomi yodgorihoi tarikhu farhang qaror megirand.
Obekthoi merosi tarikhiyu farhangi dar Jumhurii Tojikiston tibqi qonunguzori ba tavri hatmi hifz va nigahdori karda meshavand, doroi nizomi makhsusi huquqi istifoda, tagyiri huquqi molikiyat ba onho va mahrum namudan az vazi huquqi meboshand. (QJT az 28.12.12s. №921)
Bobi 2. Idorakunii davlatii hifz va istifodai
obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Moddai 7. Maqomoti idorakunii davlatii hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Idorakunii davlatii hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi az jonibi Hukumati Jumhurii Tojikiston va maqomi vakolatdori davlatii Jumhurii Tojikiston dar sohai farhang (minbad – maqomi vakolatdori davlati) va maqomoti mahallii hokimiyati davlati amali megardad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 8. Salohiyati Hukumati Jumhurii Tojikiston oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
(QJT az 30.05.17 s., №1429)
Hukumati Jumhurii Tojikiston:
– samthoi asosii siyosati davlatiro oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi amali megardonad;
– tartibi mablagguzori, sabt, kashf, tahqiq, hifzu nigahdori, tarmimu tajdid, targib va ba osorkhonaho tabdil dodani obekthoi merosi tarikhiyu farhangii doroi ahamiyati umumidavlati va baynalmilaliro muqarrar menamoyad; (QJT az 28.12.12s. №921)
– barnomahoi hifzu nigahdori, tahqiq, targib va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro tasdiq mekunad;
– tartibi peshburdi Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro muayyan menamoyad; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– nizomi istifodai hudud va mavzehoi muhofizati obekthoi merosi tarikhiyu farhangii doroi ahamiyati jumhuriyavi, az jumla obekthoi ba nomgui merosi farhangi jahoni shomilro tasdiq mekunad;
– tartibi tashkil va nizomi nigahdorii mamnugohhoi tarikhiyu farhangi, osorkhonaho-mamnugohho va makoni tarikhiro muayyan menamoyad;
– tartibi anjomi ekspertizai tarikhiyu farhangii obekthoi merosi farhangiro muqarrar menamoyad;
– digar salohiyatro tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston amali megardonad. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 9. Vakolati maqomi vakolatdori davlati
Maqomi vakolatdori davlati:
– nazorati davlatiro tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston dar borai hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi az jonibi shakhsoni voqei va huquqi tamin menamoyad;
– dar muvofiqa bo digar shakhsoni manfiatdore, ki obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro dar ikhtiyor dorand, hifz va istifodai onhoro ba roh memonad;
– vazoratho, idoraho, muassisahoi ilmi va ittihodiyahoi jamiyatii dakhldorro baroi hifz, tarmim va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi jalb menamoyad;
– baroi ba javobgari kashidani shakhsoni voqei va huquqie, ki nizomi qonunguzoriro oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi vayron kardaand, tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston chora meandeshad;
– bo suporishi Hukumati Jumhurii Tojikiston shartnomahoi baynihukumatiro ba imzo merasonad va ba sozishnomahoi baynihukumati dar borai hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi hamroh meshavad;
– barnomahoi davlatiro tahiya va dar tashakkulu tatbiqi siyosati davlati oid ba hifz, nigahdori va istifodai yodgorihoi tarikhiyu farhangi ishtirok menamoyad;
– dar muvofiqa bo maqomoti mahallii hokimiyati davlati rohbaroni maqomoti mahalliro oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ba vazifa tayin va az vazifa ozod menamoyad;
– Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro tahiya namuda, peshburdi onro tamin menamoyad va ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangii ba Fehristi mazkur voridkardashuda shinosnoma medihad; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– ekspertizai tarikhiyu farhangii obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro tashkil va dar amal tatbiq mekunad;
– jihati tayyor kardani mutakhassison, muhayyo namudani sharoit baroi barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi muntazam choraho meandeshad; (QJT az 28.12.12s. №921)
– digar vakolathoro tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston amali menamoyad. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 10. Vakolathoi maqomoti mahallii hokimiyati davlati, maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
(QJT az 30.05.17 s., №1429)
Maqomoti mahallii hokimiyati davlati dar doirai vakolati khud:
– obekthoi merosi tarikhiyu farhangiro kashf va sabt namuda, hifz, tarmim va istifodai onhoro tamin mekunad;
– rioyai qonunguzorii Jumhurii Tojikistonro oid ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tamin menamoyad;
– ittihodiyahoi jamiyatiro dar barguzorii korhoi tadorukoti oid ba hifz, nigahdori, targib va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi jalb menamoyad; (QJT az 30.05.17 s., №1429)
– vakolathoi digarero, ki qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar kardaast, amali megardonad.
Maqomoti khudidorakunii shahrak va dehot baroi nigohdori, istifodai maqsadnoku bosamar, peshgiri namudan az vayronshavi va nobudshavi, targiboti obekthoi merosi tarikhiyu farhangi, jalbi shahrvandon va ahli jomea choraho meandeshand. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Bobi 3. Hifzi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Moddai 11. Tamini hifzi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Hifzi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi az majmui tadbirhoi huquqi, tashkili, moliyavi, ittilooti, moddiyu tekhniki va digar tadbirhoe, ki maqomi vakolatdori davlati amali megardonad, iborat ast.
Hifzi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi bo rohhoi zerin tamin karda meshavad:
– sabti davlatii obekthoi doroi arzishi tarikhiyu farhangi va tanzimi Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– anjom dodani ekspertizai tarikhiyu farhangi;
– tahiyai loihahoi mintaqahoi hifzshavandai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– ijozatnomadihi baroi faoliyati barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tibqi Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai ijozatnomadihi ba baze namudhoi faoliyat»;
– ijozat dodan baroi anjomi korhoi tahqiqoti dar obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– guzoshtani nishonahoi hifozati;
– anjom dodani monitoringi holati obekthoi merosi tarikhiyu farhangi.
Moddai 12. Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi malumoti avvaliyaro dar borai nom, makon, sana, darajai tahqiq, holat, hajm, shakli molikiyati obekthoi gayrimanquli merosi tarikhiyu farhangi dar bar megirad.
Baroi obekthoi manquli merosi tarikhiyu farhangi hamchunin dar nazar giriftani nav, mavod, usuli istehsol va khususiyathoi uslubi istehsolkunanda zarur ast.
Moddai 13. Vorid namudani obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Obekthoi doroi arzishi tarikhiyu farhangi ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi az jonibi maqomi vakolatdori davlati dar asosi peshnihodi maqomoti hokimiyati davlati va hamchunin shakhsoni huquqi va voqei az hisobi mablaghoi davlati vorid karda meshavand.
Obekthoi merosi tarikhiyu farhangii manqul, ki dar osorkhonaho, khazinaho va digar joyhoi makhsusi nigahdoshti davlati qaror dorand, tibqi fehristi tartibdodai in muassisaho va tashkilotho ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi vorid karda meshavand.
Obekthoi doroi arzishi tarikhiyu farhangi az lahzai dodani khulosai ekspertizai tarikhiyu farhangi dar borai zarurati vorid namudani onho ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi hamchun obekthoi kashfshudai merosi tarikhiyu farhangi hisobida meshavand.
YOdgorihoi bostonshinosi az zamoni kashfashon ba obekthoi kashfshudai merosi tarikhiyu farhangi vorid karda meshavand.
Maqomi vakolatdori davlati vazifador ast, ki moliki obekti merosi tarikhiyu farhangiro dar davomi dah ruzi pas az qabuli qaror dar borai vorid namudani obekti zikrshuda ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ogoh namoyad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 14. SHinosnomai obekti merosi tarikhiyu farhangi
Ba obekti merosi tarikhiyu farhangii ba Fehristi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi voridshuda shinosnoma doda meshavad, ki dar on aks va malumoti asosi dar borai hifzi obekti mazkur sabt karda meshavad. Baroi sohibmulkoni khususi ba shinosnoma hamchunin uhdadorihoi muhofizati zamima megardad.
Moddai 15. Horij namudani obekti merosi tarikhiyu farhangi az Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Obekti merosi tarikhiyu farhangi az Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi az jonibi maqomi vakolatdori davlati dar asosi khulosai ekspertizai tarikhiyu farhangi hangome khorij karda meshavad, ki agar obekt voqean purra nobud gardida va yo arzishi on hamchun obekti merosi tarikhiyu farhangi az bayn rafta boshad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Qaror dar borai khorij kardani obekti merosi tarikhiyu farhangi az Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi dar vositahoi akhbori omma nashr megardad.
Moddai 16. Nazorati holati obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Maqomi vakolatdori davlati, maqomoti mahallii hokimiyati davlati vazifadorand holati obekthoi merosi tarikhiyu farhangii ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi voridshudaro nazorat kunand va dar panj sol yak marotiba bo maqsadi tahiyai barnomahoi jori va durnamoi nigahdorii obekthoi mazkur holati onhoro tahqiq va muayyan namoyand. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 17. Vorid namudani obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ba Nomgui merosi farhangi umumijahoni
Rasmiyoti vorid namudani obekthoi merosi tarikhiyu farhangii Jumhurii Tojikiston ba Nomgui merosi farhangi umumijahoni tibqi sanadhoi huquqii baynalmilalie, ki Tojikiston onhoro etirof kardaast, surat girifta, az jonibi Hukumati Jumhurii Tojikiston ba tashkiloti dakhldori baynalmilali peshnihod karda meshavad.
Hujjatho va mavodhoi zaruri vobasta ba vorid namudani obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ba Nomgui merosi farhangi umumijahoni az jonibi maqomi vakolatdori davlati dar muvofiqa bo maqomoti dakhldor omoda karda shuda, kharojoti on az hisobi bujeti davlati pardokht karda meshavad. (QJT az 30.05.17 s., №1429)
Moddai 18. Ekspertizai tarikhiyu farhangi
Ekspertizai tarikhiyu farhangi bo maqsadhoi zerin anjom doda meshavad:
– muayyan namudani obekti merosi tarikhiyu farhangi va arzishi on;
– ovardani dalelu asosho baroi vorid kardani obekti merosi tarikhiyu farhangi ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– muayyan namudani darajai obekti merosi tarikhiyu farhangi;
– ovardani dalelu asosho baroi tagyir dodani darajai obekti merosi tarikhiyu farhangi;
– ovardani dalelu asosho baroi khorij kardani obekti merosi tarikhiyu farhangi az Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
– muayyan namudani mutobiqati loihahoi mavzehoi muhofizati obekthoi merosi tarikhiyu farhangi, hujjatguzorii shahrsozi va loihakashi, hamchunin korhoi zaminsozi, sokhtmoni, obyori, khojagi va korhoi digari vobasta ba hifzi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi;
“- peshnihodi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi baroi dokhil namudan ba Nomgui merosi farhangi umumijahoni.(QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 19. Mavzehoi muhofizatii obekthoi gayrimanquli merosi tarikhiyu farhangi
Nizomi hifz va nigahdorii obekthoi gayrimanquli merosi tarikhiyu farhangi, mavzehoi muhofizati, mavzehoi tanzimi bunyodi sokhtmonho, mavzehoi muhofizati obekthoi tabii yo manzarahoi tarikhi tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muqarrar karda meshavad.
Loihahoi mavzehoi muhofizati bo suporishi maqomi vakolatdori davlati tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston tahiya megardand. .(QJT az 28.12.12s. №921)
Hududhoi mavzehoi muhofizati va nizomi nigahdorii onhoro, tibqi peshnihodi maqomoti vakolatdori davlati, Hukumati Jumhurii Tojikiston muqarrar menamoyad.
Anjom dodani hama guna korhoi sokhtmoni va khojagi dar hududi mavzehoi zikrshuda man ast.
Mavzehoi muhofizati ba naqshahoi asosi, loihahoi mufassali banaqshagiri, obyori, sokhtmoni rohho, pulho va mahalhoi aholinishin dokhil karda meshavand.
Obekti gayrimanquli merosi tarikhiyu farhangi ba shakhsoni huquqi va voqei yakjo bo mavzei hifzshavanda dar holate doda meshavad, ki agar kafolati rioyai nizomi nigahdorii on mavjud boshad.
Agar khatti harakati naqliyot az mavzehoi muhofizati guzarad va on baroi yodgoriho khatarnok boshad, bo qarori maqomoti mahallii hokimiyati davlati harakati naqliyot dar in mavzeho mahdud yo man karda meshavad.
Bobi 4. Mablagguzorii hifzi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Moddai 20. Mablagguzorii hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Manbahoi mablagguzorii hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi mablaghoi bujeti va gayribujeti meboshand.
Mablagguzorii hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangie, ki molikiyati shakhsoni huquqi va voqei meboshand, az hisobi molikon va istifodabarandagoni onho surat megirad.
Mablage, ki az hisobi istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangii davlati, khizmatrasonii onho, mablagguzorihoi ikhtiyori va khayriyahoi shakhsoni huquqi va voqei ba dast meoyad, dar smetai yagonai daromadu kharojoti maqomoti vakolatdori davlvti peshbini shuda, dar hisobi bujeti davlati inikos meyobad. .(QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 21. Tadbirhoi barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi va baroi istifoda omoda namudani onho
Tadbirhoi barqarorsozii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi va baroi istifoda omoda namudani onho chuninand: (QJT az 28.12.12s. №921)
– tahqiqi muqaddimavii obekti merosi tarikhiyu farhangi – majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli oid ba oshkor va tashkhis namudani sifat va khususiyati obektho;
– hifzi obekti merosi tarikhiyu farhangi – majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli, ki bo maqsadi nigahdorii holati kununii obekti merosi tarikhiyu farhangi va peshgirii vayronshavii holati on anjom doda meshavad;
– tamiri obekti merosi tarikhiyu farhangi – majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli bo maqsadi hifzi obekti merosi tarikhiyu farhangii dar holati istifoda bo darnazardoshti hifzi khususiyathoi aslii on;
– tarmimi obekti merosi tarikhiyu farhangi – majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli, ki bo maqsadi oshkor va hifzi arzishi estetiki va tarikhii obekti merosi tarikhiyu farhangi va tamini nigahdorii on ijro meshavad;
– tajdidi obekti merosi tarikhiyu farhangi – majmui tadbirhoe, ki baroi barqaror namudani umumiyat va tarhi gumshudai sokht va tarkibi obektho, asosan obekthoi majmaavi, nigaronida shudaand;
– bozsozii merosi tarikhiyu farhangi – majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli, ki bo maqsadi behtar namudani holati tekhniki va arzishi amalii obektho, bo darnazardoshti vorid kardani digargunihoi juzi dar sokhti on, ki khususiyati obektro chandon tagyir namedihand, ba amal barovarda meshavad;
– baroi istifodai kununi mutobiqnamoii obekti merosi tarikhiyu farhangi– majmui korhoi tahqiqoti, loihakashi va istehsoli, ki bo maqsadi ba vujud ovardani sharoiti istifodai kununii obekti merosi tarikhiyu farhangi, biduni tagyir dodani arzish va hifzi tarikhiyu badeii on, dar asosi tarmimi unsurhoi on, ki arzishi farhangiyu tarikhiro molikand, ba jo ovarda meshavad.
Bo darnazardoshti khususiyathoi khosi anjomi korho dar hifzi obekti merosi tarikhiyu farhangi az jonibi maqomoti vakolatdori davlati, dar muvofiqa bo idorahoi dakhldor, meyorhoi muvaqqati va arzishi in korho muayyan karda meshavad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 22. Bozsozii obekti kharobshuda va yo azbaynraftai merosi tarikhiyu farhangi
Bozsozii obekti kharobshuda va yo azbaynraftai merosi tarikhiyu farhangi dar holathoi istisnoi, az rohi tarmim vobasta ba arzishi makhsusi tarikhi, ilmi, badei, shahrsozi va digar arzishi jamiyatii obekti mazkur surat megirad.
Qarori bozsozii obekti kharobshuda va yo azbaynraftai merosi tarikhiyu farhangiro Hukumati Jumhurii Tojikiston (baroi yodgorihoi gayrimanqul hatman dar joi peshtaraashon) bo peshnihodi maqomi vakolatdori davlati dar asosi khulosai ekspertizai tarikhiyu farhangi, dar muvofiqa bo maqomot va tashkilothoi manfiatdor qabul menamoyad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Moddai 23. Tahqiqi yodgorihoi bostonshinosi
Korhoi tahqiqotii (hafriyot va justujui) yodgorii bostonshinosi tanho bo ijozati maqomoti vakolatdori davlati, dar asosi peshnihodi Akademiyai ilmhoi Jumhurii Tojikiston, ba roh monda meshavand.
Dar holati sohibi kardani hududho (sokhtmoni manzilgoh va obekthoi sanoati, sokhtmoni kanal va rohho, zeri ob monondani hudud va g.) tashkiloti sokhtmoni vazifador ast ba maqomoi vakolatdor davlati baroi tahqiqi hududi nomburda jihati hifzi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi murojiat namoyad.
SHakhsone, ki tahqiqi yodgorihoi bostonshinosiro anjom medihand, vazifadorand hifz va nigahdoshti avvaliyai onhoro tamin namoyand.
Badi anjomi korhoi tahqiqoti (hafriyot va justuju), vale na dertar az zamoni ba poyon rasidani muhlati ijozat, shakhsone, ki tahqiqi yodgorihoi bostonshinosiro anjom medihand, vazifadorand az natijai kori khud ba maqomoti vakolatdori davlati hisobot peshnihod namoyand va tibqi muqarrarot ashyoi dar natijai hafriyot va justuju yoftshudaro, ki doroi arzishi tarikhi, ilmi, farhangi yo arzishi digar meboshad, badi baqaydgiri baroi istifodai minbada dar osorkhonahoi davlati ba maqomi vakolatdori davlati suporand. (QJT az 28.12.12s. №921)
Bobi 5. Huquqi molikiyat ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Moddai 24. Huquqi molikiyat ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Obekthoi merosi tarikhiyu farhangi metavonand molikiyati davlati va khususi boshand.
Hususi kardani obekthoi merosi tarikhiyu farhangie, ki molikiyati davlati meboshand, man ast.
SHakhse, ki ashyoi purqimatro paydo kardaast, uhdador ast onro ba maqomi vakolatdori davlati suporad. Podosh baroi bozyoft va nigahdori az jonibi maqomi vakolatdori davlati tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston pardokht karda meshavad. (QJT az 28.12.12s. №921)
Istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi ba maqsadi nizomi man ast.
Moddai 25. Uhdadorihoi molik
Molikoni obekthoi tarikhiyu farhangi uhdadorand az maqomoi vakolatdori davlati shinosnomahoi muqarrarshudaro roje ba hifzi yodgoriho daryoft namoyand.
Dar sanadi muhofizatii shinosnoma chunin uhdadorihoi molik hatman boyad zikr gardad:
– tamini hifzi purrai yodgoriho;
– tarmimi yodgoriho az jonibi maqomoti vakolatdori davlati: yodgorihoi manqul – dar joyi zisti molik, yodgorihoi gayrimanqul – dar makoni joygirshavii onho; (QJT az 28.12.12s. №921)
– sari vaqt ogohonidani maqomoti vakolatdori davlati:
– ehtimoli vorid gardidani tagyirot dar huquqi molik, az jumla dar sharoiti nigahdori va istifodai yodgoriho;
– anjom dodani korho dar bozsozii yodgoriho.
Moddai 26. Mahdudiyati huquqi molikiyat ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
SHarti istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi metavonad az jonibi maqomi vakolatdori davlati ba hamon andozae mahdud karda shavad, ki on baroi tamini hifz, nigahdori, targib va istifodai obekti mazkur, muhiti tabii, rioyai huququ manfiathoi qonunii shakhsoni huquqi va voqei va hamchunin davlat zarur boshad.(QJT az 28.12.12s. №921)
Huquqi istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangie, ki molikiyati khususi meboshand, dar asosi muqarraroti qonunguzori va bo qarori sud mahdud karda meshavad.
Dar surati bartaraf namudani vaziyat yo sharoite, ki sababi mahdudiyati istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi gardidaast, huquqi purrai istifodai obekti mazkur barqaror karda meshavad.
Moddai 27. Qat gardidani huquqi molikiyat ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Huquqi molikiyat ba obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston metavonad qat gardad.
Moddai 28. Barovardan, vorid kardan va bargardondani obekti merosi tarikhiyu farhangi
Tartibi barovardan, vorid kardan va bargardondani obekti merosi tarikhiyu farhangi tibqi muqarraroti qonunguzorii Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.
Bobi 6. Hududhoi tarikhiyu farhangii makhsus hifzshavanda
Moddai 29. Tashkili hududhoi tarikhiyu farhangii makhsus hifzshavanda
Dar hududi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi, ki doroi arzishi makhsusi tarikhi, ilmi, badei va digar arzishho meboshand va ba Fehristi davlatii obekthoi merosi tarikhiyu farhangi vorid gardidaand, metavonand hududhoi tarikhiyu farhangii makhsus hifzshavanda tashkil doda shavand.
Hududhoi tarikhiyu farhangii makhsus hifzshavanda dar shakli mamnugohho, makonhoi tarikhi va digar shaklho tibqi muqarraroti qonunguzori tashkil karda meshavand.
Tartibi tashkil va nizomi nigahdorii hududhoi tarikhiyu farhangii makhsus hifzshavanda az jonibi Hukumati Jumhurii Tojikiston muayyan karda meshavad.
Moddai 30. Mamnugohhoi tarikhiyu farhangi
Mamnugohhoi tarikhiyu farhangi hudud va yo yak qismi hududest, ki dar on yodgoriho va manzaraho joygir buda, dar on jo rejai makhsusi hifzi obekthoi merosi tarikhiyu farhangi dar yakjoyagi bo muhiti tarikhii atrof va tamomiyati hududi mamnugohi tarikhiyu farhangi muqarrar karda meshavad.
Dar mavridi tasisi osorkhonaho dar obekthoi merosi tarikhiyu farhangie, ki ba mamnugohi tarikhiyu farhangi va manzarahoi tabiii ba on aloqamand taalluq dorand, hamchunin hangomi zarurati tashkil namudani istehsoloti ananavi va digar navi faoliyat dar hududi mamnugohi mazkur, vay ba khud maqomi osorkhona-mamnugohro megirad.
Moddai 31. Makoni tarikhi
Makoni tarikhi joest, ki dar hududi on obekthoi merosi tarikhiyu farhangii doroi arzishi tarikhi, estetiki, ijtimoi, farhangi, bostonshinosi, memori va shahrsozi mavjud buda, dar hifzi arzishhoi sunnatii mardum ahamiyati muhim va dar tamadduni jahoni sahmi muayyan dorad.
Dar makoni tarikhi tamomi obekthoi arzishmandi shahrsozi hifz karda meshavand: tarhrezi, imoratsozi, kompozitsiya, manzarai tabii, qabati bostoni, tanosubi bayni fazohoi gunoguni shahr (kushod, kabudizorshuda), sokhtori hajmu fazo, merosi juziyoti kharobahoi shahrsozi, shakl va namudi berunii binohovu inshoot, andoza, khajm, sokhtor, uslub, masoleh va rangu unsurhoi oroishi.
Dar makoni tarikhi tanosubi muhiti tabii bo muhiti ofaridai inson, maqomi gunoguni makoni tarikhi, ki dar jarayoni peshraft ba dast omadaand, hamchunin digar unsurhoi arzishmand nigohdori meshavand.
Bobi 7. Muqarraroti khotimavi
Moddai 32. Hallu fasli bahsho vobasta ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi
Bahsho vobasta ba hifz va istifodai obekthoi merosi tarikhiyu farhangi tibqi muqarraroti qonunguzorii Jumhurii Tojikiston hallu fasl meshavand.
Moddai 33. Javobgari baroi vayron kardani Qonuni mazkur
SHakhsoni voqei va huquqie, ki muqarraroti Qonuni mazkurro vayron mekunand, tibqi qonunguzorii Jumhurii Tojikiston ba javobgari kashida meshavand.
Moddai 34. Az etibor soqit donistani Qonuni Jumhurii Tojikiston «Dar borai muhofizat va istifodai yodgorihoi tarikh va madaniyat»
Qonuni Jumhurii Tojikiston az 19 iyuli soli 1978 «Dar borai muhofizat va istifodai yodgorihoi tarikh va madaniyat» (Vedomosthoi Soveti Olii RSS Tojikiston, soli 1978, № 14, moddai 138; soli 1984, № 3, qismi 1 moddai 31) az etibor soqit donista shavad.
Moddai 35. Tartibi mavridi amal qaror dodani Qonuni mazkur
Qonuni mazkur pas az intishori rasmi mavridi amal qaror doda shavad.
Prezidenti
Jumhurii Tojikiston E.Rahmonov
sh. Dushanbe 3 marti soli 2006
№178