Home / Gunogun / Dramai Tojiki (CHINGIZ VA BIBISORO)

Dramai Tojiki (CHINGIZ VA BIBISORO)

Namoishi yakum

Issiqkul. Okhiri tiramoh. Hangomi govgum. Lab-labi kul tarhi tanhoi marde ohista ravon ast. Har zamon bozistoda, misle, ki chizero juyost, ba duroduri fazoi kul menigarad. Banokhost, guyo az qari kul, que paydo meshavad; sadoi hazine barovarda, dar kuli tirafom shino mekunad. Misle, ki chizi mejustaashro dida boshad, tarhi tanho bo ishtiyoq ba qu menigarad. Qu, batadrij dur rafta, dar torikie, ki kulro faro giriftaast, nopadid meshavad. Peshi chashmoni kasi tanho tarhi qu simoi zani safedpushero megirad, ki mavzun meraqsad. Bodi sardi kul perohanashro alvonj medihad va u chandon dur meravad, ki digar zan va yo qu budanashro tashkhis kardan dushvor ast. Oqibat ba nuqtae tabdil meyobad va dar qari kul yo ufqi tirafom nopadid meshavad. Tarhi tanho, mahzunu noiloj ba on durii dur nigarista, dar sohili bekasi kul karakht memonad.

pdfTarh (khud ba khud, bo hasrat). Bovar namekunam! To hol bovar namekunam. (Oh mekashad). Nakhod?! Nakhod?! Hudoyo!

(Ashki chashmonashro pok mekunad. Lahzae istoda, pas lab-labi kul ravon meshavad. Ki medonad, agar dukhtari zeboe duchorash nameshud, shoyad tark meguft u sohilro. Dukhtar mardi dar sohil sarsonro intizori mekashid. Va, ba umedi az bodi sard emin mondan gireboni nimpaltoyashro bardoshta boshad ham, sakht khunuk khurda bud. CHun mard nazdik omad, dukhtar ohista sado kard.) Borbardorii dramma (Skachat) >>>

Dukhtar (sharmida). Salom, CHingiz-aka.

CHingiz (hanuz bandi andeshahoi khud ast). Salom, dukhtaram. Dar in jo, tanho chi kor mekuni? Bevaqt shudaast.

Dukhtar (bo hayajon). SHumoro intizor budam.

CHingiz (pursishomez nigarista). Hub… Savole dori?

Dukhtar (az hayajon sukhan nameyobad). Ne… Balki ha… Mekhostam yak chizro nishonaton bidiham… Agar vaqtaton boshad… (bo hayajon juzvdoni tahi kashashro girifta, shitobon mekushoyad). Ana… hamin chiz… yak az nazar meguzaronded… (Dastai kogazro ba CHingiz medihad).

CHingiz (kogazhoro girifta). Manzili maro medoni?

Dukhtar (sarosema). Ha, ustod… Rafta budam, guftand, ki shumo in joed.

CHingiz. Man badi yak hafta meravam. Dar in bayn hatman in chizro mekhonam. Badi panj-shash ruz vokhurda, suhbat mekunem, khub?

Dukhtar (sar mejunbonad). Hub, ustod.

CHingiz (dastkhatro az nazar meguzaronad). CHist in?

Dukhtar (az hayajon surkh meshavad) Kinosenariya.

CHingiz. Kinosenariya?.. Ajib. (Varaqi avvalro mekhonad) «CHingiz va Bibisoro».

(Dukhtar, az sharm sar kham karda, beharakat meistad.)

CHingiz (holati dukhtarro dida, khushholona). Voqean, ajib. Ki navishtaast?

Dukhtar (ohista). Man.

CHingiz (bo tavajjuhi beshtar). Hub… Hub, dukhtaram. Biyo, in khel kunem. Navishtaatro khudi hamin ruz mekhonam. Pagoh, hamin vaqt, dar hamin jo vomekhurem. Hub?

Dukhtar (bo hayajon). Hub, ustod.

CHingiz. Ha, nomat chist?

Dukhtar (bo hayajoni afzun). Nomam… Asal.

CHingiz. Asal?

Asal. H-ha…

CHingiz. Inash ham ajib (raftani meshavad).

Lahzae sukut.

Asal (ba khud omada). Ustod… mumkin, guselaton kunam?

CHingiz. Guselam kuni? Hayr, agar vaqt doshta boshi, man zid ne.

Hardu lab-labi kul meravand.

Sahnai duyum

Ruzi digar. Asal dar sohili kul in taraf – on taraf qadam mezanad. Dar hayajon ast, har zamon ba jonibe, ki boyad Aytmatov paydo shavad, menigarad. Oqibat tarhi Aytmatov padid meoyad va beshitob sui dukhtar ravon meshavad. Iztirobi Asal ayon ast, vale u, khudro ba dast girifta, ba istiqbol meshitobad.

Asal (sharmida). Salom, ustod.

CHingiz. Salom, dukhtaram, salom. Hele intizor shudi, ha?

Asal (sharmida). Ne, ustod, chandon ne…

CHingiz. Tamoman yakh kardai-ku, saropoyat melarzad.

Asal (hamon khel sharmida, sarosema). To ba in jo omadan khele dar kucha budam… vale yakh nakardaam… bisyor dar hayajonam, az aftash, baroi hamin melarzam.

CHingiz. Muhimash, ki sarmo nakhurda boshi, vagarna khudo nakunad, ki kasal shavi.

Asal (bo shitob). Ne, ustod, tamoman khunuk nakhurdaam.

CHingiz. In khel boshad, raftem, lab-labi kul qadam mezanemu suhbat mekunem, khub?

Asal (omodai raftan shuda). Hub, ustod.

Lab-labi kul ravon meshavand.

CHingiz. Navishtaatro khondam. (kame sukut mekunad) Nagz navishtai. (Andeshamandona) Albatta, on haqiqati tust va haq dorad, ki boshad. Hama jihatro khub omukhtai, jambast ham karda metavoni… (Badi kame sukut) Lekin baze joyhoyash… ba gumoni man, chi hosil az nishon dodani in hama? Har chi bud, guzasht. Kohi kuhnaro bod kardan zarur nabudagist.

Asal (Oshuftahol). Kadom joyashro dar nazar dored, ustod?

CHingiz. Joe, ki sukhan az «Jamila» meravad.

Asal (bo ehtiyot). Nodurust navishtaam, ustod?

CHingiz. Ne, hamaash durust, aynan hamin khel bud… Lekin, dukhtaram, zarur ast oyo, hamaash guzasht, okhir. Odamon goho galat mekunand va bo mururi zamon galatashonro mefahmand.

Asal (sharmida, vale qati). Okhir, ustod, chi qadar badi kardand onho ba shumo.

CHingiz. Ha, albatta. Jurmi zamon. Davr digar bud.

Asal (bo ehtiyot, vale qati). Ore, ustod, zamon hamin khel bud… vale onho shumoro baroi istedodaton bad medidand.

CHingiz. In khel nabudagist, dukhtaram. Sababi hamaash – nofahmiho. Mafkura ham tamoman digar bud.

Asal (bo hayajon). Ba fikram, ustod, mafkura in jo dakhle nadorad. Hamesha behunaron boistedodhoro bad mebinand. Makhsusan, dar mo, qirgizho.

CHingiz. Hayr, in… Har chi ham boshad, dukhtaram, aknun bisyoriashon zinda nestand, okhir. Lekin kheshu tabor dorand, farzandonashon hastand, bo zikri in masala onhoro dar holati noguvor memonem.

Asal (andeshamandona). Baroi chi odamon az haqiqat meranjand, ustod?

CHingiz. Haqiqat?.. (badi sukuti kutoh) In hikmati baso murakkab ast, dukhtaram. Hanuz kase ba mohiyatash narasidaast. Har inson haqiqati khudro dorad. Albatta, boz haqiqati voqei hast. (Sukuti kutoh) Az aftash, ba tu fahmonda natavonistam, ha?

Asal. Ne, fahmonded. Lekin…

(Sukuti kutoh)

CHingiz. Pas, biyo, in khel maslihat kunem. Nomu nasabashonro megirem va yo tagyir medihem. Masalan, tanho «navisanda» yo «Eshmat Toshmatov», «Toshmat Eshmatov» navishtan kofist, az chunin digarguniho haqiqat zarar namebinad.

Asal (bejuratona). Odamon nafahmand-chi, ustod?

CHingiz. Ba fikram, mefahmand. (Papkaro kushoda varaq mezanad) Baroi misol, ana, in navisanda, bigzor, «Eshmat Toshmatov» boshad, digarashro «Toshmat Eshmatov» menomem. Ana, in zanro «Olmakhon» binomem, meshudagist.

Asal (nobovarona). Nomi rohbari hizbiro ham tagyir dodan darkor?

CHingiz. Ore, nomi uro ham tagyir medihem. Masalan, «Hasan Huseynov» menomemash. Az in tagyirot kinosenariyaat haqqoniyatashro gum namekunad. Ana, aknun, dukhtaram, bikhon.

(Asal, senariyaro ba dast girifta, mekhonad)

Sahnai seyum

Asal. Tobistoni soli 1959 dar Leningrad film-baleti «CHolpon» ba navor girifta meshud, ki dar on Bibisoro Beyshenalieva naqshi afsungari makkor Aydayro mebozid.

Dar hamin vaqt namoyandagie az Qirgiziston ba Leningrad omad, ki dar hayatash dastparvari kurshoi dusolai olii Donishkadai adabii ba nomi Gorkiy, navisandai javon, vale allakay mashhur – muallifi qissahoi mahbubi mardum «Ru ba ru» va «Jamila» CHingiz Aytmatov niz bud.

To in muloqot CHingiz va Bibisoro hamdigarro tanho goibona medonistand.

SHabi Leningrad. Homushiro tanho sharfai ob khalaldor mekunad. Dar sohili Neva, zeri nuri charogho du tarhe namoyon ast, ki andeshamandona ba daryo menigarand.

Bibisoro (bo hayojon). Bisyor dust medoram in shahrro. Bachagiam dar in jo guzashtaast. Dar ogushash khudro chun dar khonaamon his mekunam. Bakhusus, dar shabhoi safed.

CHingiz. Ha-a… bisyor olijanob. (badi sukuti kutoh). Hushbakhted shumo, ki dar in shahri mujiza khondaedu ba kamol rasidaed. Voqean, bakht ast in.

Bibisoro (tabassum mekunad). Mekhohed, pagoh ba omuzishgohamon, ba Vaganovo baramaton?

CHingiz. Bo mayli tamom. Bisyor mekhoham omuzishgohero bubinam, ki chunin sitoraro tarbiyat kardaast.

Bibisoro (khandida). SHumo, navisandaho, muboligaro nagz mebined.

CHingiz. In muboliga ne, haqiqat ast. SHumo, darvoqe, akhtari navtului sanati qirgized.

Bibisoro (khandida sar mejunbonad). Maro sharm nadoroned, rukhsorahoyam alav girift, ana, dast kuned. (Dastoni uro ba rukhsorahoyash merasonad) Mesuzand-a?

CHingiz (Hudro gum karda). Ha-a… ba fikram, ha…

Bibisoro (khandida dastoni uro ohista sar medihad). SHumo, az afti kor, pahlavoned-a? Dastonaton dastoni Hujamqul-pahlavon barin baquvvat. Gushtingiri ham kardagisted.

CHingiz (sharmida). Dar bachagi karda budam. Bo hamsolonam bisyor gushtin megiriftem.

Bibisoro (khandida). Zud-zud golib meomaded?

CHingiz (hamchunon khandida). CHi khel biguyam… bisyorihoro ba takhtapusht khobondaam.

Bibisoro. SHumo boyad raqqos meshuded. Dar rui chunin dastoni purzur kas khudro boetimod ehsos mekunad. YAk pakanaho meoyand ba teatr, dastonashon kharobu bequvvat… vaqte ki bo dastoni larzon mebardorandat, az tars raqsro ham faromush mekuni! (khandida) Hayronam, ki chi khel hanuz ustukhonhoyamro nashikastaam.

CHingiz. (bo hayajon). Iloho, az dahanaton shamol barad. (Hardu, durudaroz ba daryo nigarista, khomush memonand).

Bibisoro (mekhandad). Agar shumoro «Achinov» binomam, khafa nameshaved?

CHingiz. Achinov? Baroi chi mahz Achinov?

Bibisoro (mekhandad). Mo, raqqoson, lolem-ku. Dar sahna, albatta. Ba qavle, «lomu mim» nameguem. Dar zindagi ham tobi suhbathoi tuloni nadorem. Baroi hamin, ba joi «CHingiz Aytmatov»-i tuloni baroi man mukhtasar «Achinov» guftan qulaytar, yane Aytmatov CHingiz.

CHingiz (mekhandad). Bisyor ajib sado medihad.

Bibisoro. YAne, ijoza doded?

CHingiz (hamono khandida). Marhamat, hatto bisyor khusham meoyad. «Achinov» – to hol kase chunin dustdoriam nakarda bud.

Bibisoro (khandida). SHumo metavoned maro «Bibi» binomed.

CHingiz (jiddi). Ne, man in khel nametavonam, nomatonro purra megiram.

Bibisoro (bo navozish). Ikhtiyoraton. Majbur namekunam.

Sukuti tuloni.

CHingiz (kame dar hayajon ast). SHumoro tamoman digar khel tasavvur mekardam.

Bibisoro (khandida). Hayr, chi khel, ba tasavvuraton muvofiqam?

CHingiz (sakht dar hayajon ast). Bisyor dilkushodu chaq-chaqi budaed.

Bibisoro (khandida). Lutfam niz ziyod, ha?

CHingiz (bo hayajon). Ha…

Sukut.

Bibisoro (bo tabassum). Man tarsidam.

CHingiz (yak qad meparad). Az chi?

Bibisoro (navozishkorona tabassum mekunad). Vaqte gufted, ki tamoman digar khelam, az dilam guzasht, ki simoyam ba timsoli dar khayol ofaridaaton muvofiqat nakardaast. Gumon kardam, ki az didoram noumed shudaed.

CHingiz (ovozash melarzad). Baraks, tamoman khudro gum kardam.

Bibisoro (khandida). «Artistkai khalqii SSSR, prima-balerina…» Hamin shumoro metarsonad?

CHingiz (az hayajon kame zabon khoida). Hayr… chi khel biguyam… shumo baroi man hamesha zani dar husn bemisle buded! Gayr az in, istedodatonro bisyor dust medoram. Hamesha maftunaton budam. Va… banokhost in sayohat hamrohi shumo, hatto bovariam nameoyad, ki dar pahlui shumoyam… Gumonam, ki khob mebinam.

Sukut

Bibisoro (bo hayajoni nogahoni). Vaqte shunidam, ki az Qirgiziston namoyandagon meoyandu dar baynashon CHingiz Aytmatov ham hast, dilam ba tavri ajibe tapid va digar joi nishastan nayoftam.

CHingiz (beshtar ba hayajon omada). Vaqte ki bori avval dar sahni kishtii «Avrora» didamaton, guyo yakbora barqam zad.

(Nigohhoyashon ba ham barmekhurad va hardu sar kham mekunand. CHingiz mehrubonona dastoni zanro ba dast megirad. Hardu ba hamdigar nazdik meshavand, yakdigarro ba ogush mekashand va tuloniyu tashnakomona mebusand).

CHingiz (bo hayajon). Dustat medoram!

Bibisoro (hamchunon bo hayajon). Man ham!

CHingiz (sakht dar hayajon ast). YAk umr turo mejustam!

Bibisoro. Man niz hamesha turo intizor budam!

(CHingiz, uro rui daston bardoshta, gird megardad. Bibisoro, khushbakhtona khandida, dar ogushi CHingiz charkh mezanad.)

Sahnai chorum

Asal. Lahzahoi notakrori muhabbat… CHi shirinand onho! On bahor CHingizu Bibisoro dar qatorai «Moskva-Almaato» hamroh meraftand. Du shabonaruz pasi sar shud va ba Almaato nazdik omadand.

(Kupe. CHingiz, sarashro rui zonui Bibisoro monda, daroz kashidaast. Mahzun ast. Lahzae sukut).

Bibisoro. Dar borai chi meandeshi, Achinov?

CHingiz (ba tireza nigarista). Dar borai manu tu… Toraft beshtar hayfam meoyad, ki baroi chi barvaqttar vonakhurdem. On vaqt zindagiyamon digar khel meshud.

Bibisoro. Qismat hamin budaast. (Mui uro sila karda). Oqibat vokhurdem-ku. Tamoman vonamekhurdem, chi kor mekardem? (lahzae sukut)

CHingiz (oh mekashad). Dilam tang ast.

Bibisoro. Baroi chi?

CHingiz. Pagoh ba Almaato merasem, bad – ba Frunze… Boz pinhonshaviyu rustakonbozi va chun begonaho bo ishorai sar salom kardanho sar meshavad. Sakht monda shudaam az chunin zindagi.

Bibisoro (navozishkorona). Gam nakhur, jonam. Digar khel buda nametavonad.

CHingiz (etiroz mekunad). Baroi chi? Hamaash dar dasti khudamon! CHi khele ki khohem, hamon tavr meshavad.

Bibisoro (narm). Rost megui, jonam, hamaash ba irodai khudamon vobasta, vale… (sukuti kutoh) Meguyand, vaqte ki oshiqon khonador meshavand, ishq memirad.

CHingiz (etiroz mekunad). In khel shudanash nomumkin! Ba har hol, mo khonador shavem, digar khel khohad bud.

Bibisoro (mui uro sila karda). Bovar mekunam, jonam, bovar mekunam. (badi kame sukut) Lekin, vaqte ki dildodagon har ruz, har soat, har lahza hamdigarro mebinand, asrori noayone az bayn meravad.

CHingiz (etiroz mekunad). Agar hamdigarro sakht dust dorand, in khel nameshavad.

Bibisoro (ba hamon ohang). SHoyad tu haq boshi. (Sukuti kutoh) Vale behuda nameguyand, ki ruzgor muhabbatro mekushad.

CHingiz (ba hamon ohang). YAgon ruzgor ishqi haqiqiro kushta nametavonad.

Bibisoro (ba hamon ohang). Ore… (sukuti kutoh) Ba in dasht nigoh kun, Achinov. (CHingiz ba samti guftai Bibisoro menigarad) CHi khel zebo! (Bo hayajon nafas girifta) In mujizai tabiatro bin.

CHingiz. Ha-a… bisyor ajib (hardu, nazdi tireza omada, bo shavq dashtro tamosho mekunand).

Bibisoro (sarashro ba kitfi CHingiz monda). Medoni, Achinov, man dar borai chi fikr mekunam?

CHingiz. Dar borai chi?

Bibisoro. Fikr mekunam, ki zindagi tanho bo chunin lahzahoyash zebost. (sukuti kutoh) Tu, man, roh… tabiati baso zebo… Dar yodi inson shoyad faqat chunin lahzaho bimonand. Bisyor joyhoi zeboro didaam man, vale dilraboii tabiatro hargiz misli imruz ehsos nakarda budam. (Badi sukuti kutoh) Medoni, baroi chi?.. Baroi on ki ishqi manu tu dunyoro zebo kardaast. Bigu, Achinov, oyo bakht hamin nest?

CHingiz. Hamin ast, jonam (kitfoni Bibisororo ba ogush girifta, sakht ba khud mefishorad) Mahz hamin ast bakhti haqiqi.

Bibisoro (khushholona tabassum mekunad). Anna, in gapi digar. Vaqte ki tu gam mekhuri, dili man ham tang meshavad.

CHingiz. Dili man ham.

Bibisoro (bo navozish). Mefahmam, jonam, hamaashro mefahmam. (Ba durodur nigarista) SHoyad haq ba jonibi tu boshad va zamone chunin ruz biyoyad.

CHingiz (uro sakhttar ba ogush kashida). Jonam! Hamaash dar dasti khudamon.

Bibisoro (boz ba dasht nigarista). Achinov, dar borai chunin lahzaho yak qissa binavis, khub?

CHingiz. Menavisam, hatman menavisam! Allakay dar saram mazmuni tozae charkh mezanad. Qahramoni asosiash Asal nom dorad.

Bibisoro. Asal?

CHingiz (mehrubonona). Ore, Asal, niholaki rumolsurkhaki man.

(Uro rui daston bardoshta, mebusad. Qatora ravon ast, bode, ki az tireza medaroyad, muyhoyashonro pareshon mekunad.)

Sahnai panjum

Asal. Avvali solhoi 60. Plenumi Ittifoqi navisandagon davom dorad. Navisandai shinokhta Eshmat Toshmatov ba minbar mebaroyad.

Eshmat Toshmatov. Rafiqon! Rafiqi muhtaram Hasan Huseynovich! Plenumi mo dar ostonai davrai nav barguzor megardad. Halqi soveti zeri rohbarii khiradmandonai partiyai komunistii azizamon qarorhoi sezdi 22-yumro ba hayot tatbiq menamoyad. Qarorhoi sezd baroi tamomi insoniyat ahamiyati davronsozi tarikhi dorand. Mo boyad tamomi quvvaamonro baroi ba sui oyandai komunisti qadami okhirinu qati nihodan ba kor barem. Zeri rohbarii dilsuzonai kotibi yakumi Kumitai Markazii KPSS rafiqi aziz Nikita Sergeeevich Hurushyov mo hamagi badi bist komunizmro bo chashmoni khud khohem did. SHir, naqliyot, kitobhoi darsi bepul khohand shud, on ruzi firuz hatman faro khohad rasid. Dar chunin lahzai digargunsoz masuliyati adiboni soveti, az jumla adiboni qirgiz, bahri tarbiyai binokoroni haqiqii kommunizm meafzoyad, dar chunin lahzai muhim qarzi muqaddasi har yak navisanda simoi haqiqii insoni sovetiro nishon dodan ast. Ba in plenum navisandagoni sovetii qirgiz bo dastovardu muvaffaqiyatho omadaand. In masalaro dar maruzai khud rafiq Hasan Huseynovichi muhtaram bisyor khub inikos namudand. Man dar borai chizi digar sukhan rondaniam. Mo dar jamiyati peshqadamtarinu peshravtarini sotsialisti zindagi dorem, az in ru, vazifaamon vasfi insoni haqiqii sovetist. Vale dar bayni mo nafarone hastand, ki voqeiyatro tahrif mekunand, bo ranghoi siyoh tasvir menamoyand, qahramononi badakhloqero, ki ba arzishhoi sotsialistii mo begona va manfurand, vasf mekunandu ba osmon mebardorand.

Az tolor. Ruirost bigued.

Eshmat Toshmatov. Meguyam, ruirost meguyam, gap dar borai hamon jurnalist meravad…

Az tolor. Nomashro bigired.

Eshmat Toshmatov. Ho, yak jurnalist bud-ku… Aytmat bud, chi bud…

Az tolor. Aytmatov.

Eshmat Toshmatov. Ha, ha, jurnalist Aytmat…

Az tolor. Aytmat ne, Aytmatov.

Eshmat Toshmatov. Ha, sukhan dar borai hamon Aytmat meravad. In jurnalist «Jamila» nom qissae navishtaast. Ruirost meguyam, rafiqon… Jamila obrazi zani beroha ast. Bigued, baroi chi, vaqte ki berohahoro vasf menamoyand, mo, adiboni soveti, mo, komuniston boyad sozish kunem?

Az tolor. Adibi Faronsa Lui Aragon «Jamila»-ro tarif kard-ku.

Eshmat Toshmatov. Hayr-chi?

Az tolor. Lui Aragon ham kommunist ast.

Eshmat Toshmatov. U komunisti davlati kopitalisti ast. Agar in khel boaql boshad, bigzor, dar Faronsai khudash kommunizm bisozad! Man haqiqatro hamesha ana hamin khel rubaru meguyam! Dar «Jamila», rafiqon, shavhar khun rekhta, vatanro az fashistoni gitleri muhofizat menamoyadu Jamila boshad, dar in vaqt bo kim-ki ishqbozi mekunad. Va bo kadom yak Doniyori mayub az khonai khud megurezad. CHi mani dorad hamai in?

Az tolor. Ishq ast, okhir, in.

Eshmat Toshmatov. Ne, in ishq nest! Vaqte ki shavharro, vatandusti haqiqiro partofta meravand, magar ishq ast? Badakhloqi ast in, na ishq.

Az tolor. Doniyor, chi, magar vatandust nest? Vatanro himoya karda mayub shud-ku.

Eshmat Toshmatov. Vatanduste, ki oilai begonaro vayron mekunad, vatandust nest! CHi omukhta metavonand ba javononi soveti chunin ashkhosi badakhloq? CHi tarbiya doda metavonand?! (Ba tolor murojiat mekunad) SHumoro mepursam man, rafiqon!

(Sukuti kutoh)

Kadom inson in khel asar navishta metavonad? Faqat odame, ki khudash akhloqan noustuvor va ba nomi kommunist nosazovor boshad. Mo hama medonem, ki in jurnalist ba chi korho mashgul ast.

Az tolor. CHi kor kardaast?

Eshmat Toshmatov. CHi kor kardanashro hamaaton nagz medoned! Dar khona zani olijanobash intizor astu u… in badakhloqist!

Az tolor. Beparda gap zaned.

Eshmat Toshmatov. Vaqtash biyoyad, hamaashro khohed shunid! Hullasi gap, rafiq Hasan Huseynovichi muhtaram, in odam, ki ba nomi balandi navisandai soveti sazovor nest, in jurnalist…

Az tolor. Aytmatov.

Eshmat Toshmatov. Ore, khudi khudash… Vale Kumitai Markazi, ba joi on ki nisbat ba in Aytmat chora andeshad, dastgiriash menamoyad, ba vazifai baland memonad, mansabi rohbariro bovarash mekunad. Agar hamin khel davom kardan girad, mo jamiyati sovetiro kharob mekunem.

Az tolor. Taklifatonro oshkoro gued.

Eshmat Toshmatov. Dar in bora man kayho ba Kumitai Markazi navishtaam. Arizaam – dar rui mizi rafiq Hasan Huseynovichi muhtaram.

Az tolor. Arizaaton mustaor budagist?

Eshmat Toshmatov. Mustaor nest, oshkoro navishtaam man. Az shumo khohish mekunam, rafiq Hasan Huseynovichi muhtaram, maktubi maro muhokima kuned va chora andeshed. Dar okhiri sukhanam, rafiqon, guftan mekhoham, ki mo, navisandagoni soveti, boyad akhloqan chun oina poku begubor boshem va kodeksi az jonibi partiya qabulshudai binokoroni komunizmro ba amal tatbiq namoem! Man hamai shumoro ba in davat mekunam. (Az minbar mefaroyad. CHapakzanii purmavj).

Ovozi raisi majlis. Sukhan ba navisanda Toshmat Eshmatov.

(Toshmat Eshmatov ba minbar mebaroyad, taqriban si-chilsola ast u).

Toshmat Eshmatov. Rafiqon! Rafiqi muhtaram Hasan Huseynovich! Man kutoh gap mezanam. Dar borai hama chize, ki lozim bud, dar maruza bisyor durust qayd kardand. Badan dar in bora Eshmat Toshmatovich nagz gap zadand. Man sad foiz tarafdori sukhanoni on kas. Mo dar jaybi sari sinaamon bileti surkhi lenini dorem, bilete, ki ba azoi peshqadamtarinu boshuurtarini jamiyatamon doda meshavad! Mo qismi boshuurtarini davlati komunisti hastem. Halq az mo ibrat megirad. Binobar in, chi khele ki murabbii manaviamon Eshmat Toshmatovich guftand, mo boyad ba nomi balandi navisandai soveti sazovor boshem! Baroi in mo boyad akhloqan pok boshem, sukhanoni mo, asarhoi mo boyad ba khalqi oddi baroi ba dast ovardani goyahoi balandi komunisti khizmat namoyand! Baroi onhoe, ki nomi balandi navisandai sovetiro dogdor mekunand, dar bayni mo joy nest! Safhoi moro az chunin kasone, ki, az yak taraf, bilethoi surkhi lenini dorand, vale, az tarafi digar, bo raftorhoi noshoistaashon onro dogdor menamoyand, toza kardan darkor, chunin duruyahoro az safi mo boyad pesh kard!

Az tolor. Dumlikoni bas, ruirost gap zan.

Toshmat Eshmatov. Man tamoman oshkoro meguyam. Hamaaton khub medoned, ki sukhan dar borai kist.

Az tolor. Ruirost bigu, okhir, az chi metarsi?

Toshmat Eshmatov. Az yagon chiz nametarsam! Kommunistam man! Navisandai sovetiam! (Kame sukut) Kutohi gap, rafiqon, fosh namudani chunin navisandagon qarzi har yaki mo, ki nomi balandi navisandai soveti dorem, meboshad! Gapi man tamom. (Az minbar mefaroyad, chapakzani).

Sahnai shashum

Dar foyei tolore, ki plenum meguzarad, bo ruhi bolida, rohat karda, Eshmat Toshmatov sigor mekashad. Dar tarafi muqobil Toshmat Eshmatov paydo meshavad. Sarosema ast.

Toshmat Eshmatov (dasti Eshmat Toshmatovichro fushurda, duru daroz alvonj medihad). Bisyor khub gufted, ustod!

Sukuti kutoh.

Namedonam, Aytmatovro baroi chi in qadar tarif mekunand. Istedodi buzurge nadorad… Dar muqoisa bo shumo barin simoho kist u? «Aytmatov, Aytmatov»… Guyo gayr az u navisanda nadoshta boshand qirgizho. Medonem mo, Aytmatov bo chi roh obru meyobad. Pushtibonash – Avezov ba Aragon tavsiyaash kardaast. Avezovu Aragon dustand-ku. Ba boloi in, Avezov amakbachai Aytmatov ast, chi khel pas hamdigarro dastgiri nakunand?!

Sukuti kutoh.

Durust gufted, ki «jurnalist». Aytmatov navisanda-pavisanda nest. Homafarsoihoyashro didaem. (Tamaskhuromez) YAk zootekhnik chi ham navishta metavonad? Lekin to hol yagon kas dar in bora ruirost gap namezad. Az avval alovi chashmashro megiriftand, kor ba in daraja namerasid. Bined-a, yak zani beroharo qahramoni musbi kardaast! Durust gufted shumo – in berohagist! Ku yagon kasi mo hamin khel menavishtem – SeKa dar yak lahza titu toramon mekard. Lekin metarsand ba Aytmatov dast rasonand, namedonam, az chi metarsand!

Eshmat Toshmatov (khud ba khud). Ha-a, zamonho digar shudand… Soli 37-um meshud…

Toshmat Eshmatov (tez-tez mija zada, tamalluqkorona sar mejunbonad). Soli 37-um meshud, misli padarash meparrondandash. (Piskhandomez) Medoned, Esh-aka, pisari dushmani khalq dushman memondaast.

Eshmat Toshmatov (khud ba khud). Behuda nameguyand, ki «Oqibat gurgzoda gurg shavad, garchi bo odami buzurg shavad».

Toshmat Eshmatov (hamono sar mejunbonad). Bale, bale, khudi khudash!.. (Bo neshkhand) Besh az in, Esh-aka, khudi CHingiz ham chandon pok ne. Vay… Bibisoro chi, behayo! Artistka-da! (Sukuti kutoh) Qissaashonro khurdu kalon medonand. Misli zanu shuyand, dar ruzi ravshan, dar peshi nazari mardum hamroh megardand-e…

Eshmat Toshmatov (gazabolud). YAgon zarra imonu vijdonashon namondaast!

Toshmat Eshmatov (tamalluqkorona). Hudi khudash!.. Badakhloq ki hast, khudash barin jamilahoro vasf karda megardad (tahqiromez mekhandad).

Olmakhon meoyad.

Olmakhon (sharmida). Ustod, shumoro Hasan Huseynovich surog dorand.

Eshmat Toshmatov, noroziyona sar junbonda, meravad.

Toshmat Eshmatov. Hub, gufti?

Olmakhon (namefahmad). Dar borai chi?

Toshmat Eshmatov. Dar borai chi, dar borai chi… Dar borai CHingizu Bibisoro, dar borai munosibathoi nopoki onho.

Olmakhon (hanuz nafahmidaast). Ba ki boyad meguftam?

Toshmat Eshmatov (dagalona). Ba zani CHingiz, ba Korez!

Olmakhon. CHaro in qadar dagali?

Toshmat Eshmatov. Hudatro ba guli nazan, dagali nakunam.

Olmakhon (ranjishomez, bo nafrat). CHi, odam haq nadorad gohe faromush kunad?

Toshmat Eshmatov (kame orom shuda). Hub, khub… Korho chi khel?

Olmakhon (bo zarda). Hich khel!

Toshmat Eshmatov. Baroi chi?

Olmakhon. Nadonamu nashinosamash, chi kor kunam?

Toshmat Eshmatov (boz gazabolud). Hudat nashinosi, ba vositai yagon shinosash birason!

Olmakhon (bo zarda). In qadar boaql boshi, khudat mashgul shav. YAgon shinosashro biyobu khabar bideh.

Toshmat Eshmatov (hanuz orom nashudaast). Tu zani, okhir! Zan zaboni zanro zudtar meyobad! (Sukuti kutoh) Man ba tu bovar kardam-a…

Olmakhon (bo zarda). Man ham yagon khohishatro ba zamin namondaam. Har jo, ki gui, meravam, har chiz, ki gui, mekunam.

Toshmat Eshmatov (qarib dod zada). Be garaz namekuni-ku! Man nameshudam, medidam, ki chi kor mekardi!

Olmakhon (bo zarda). Tu, chi, khudoi?! Gumon mekuni, ki az tu bekhtarash nest? YO fikr mekuni, ki be tu dar kucha memonam? Lozim shavad, az tu behtarashro meyobam! (Sukuti kutoh)

Toshmat Eshmatov (khudro ba dast giriftavu narm shuda). Hayr, bas aknun, dar nagir, man az alam guftam, okhir… In qadar vaqt guzashtu du kalimaro ba Korez rasonda nametavonem…

Olmakhon (kame narmtar). Aybi khudat shud… Man bekor nagashtaam-ku. Korez kamgapu odamgurez boshad, chi kor kunam?

Toshmat Eshmatov (narm). Zanaki beaql. Ba kujo nigoh mekunad? SHavharash bo zani digar ayshu ishrat doradu vay… (Bade lahzae sukut) Hayr, ba Bibisoro bigu.

Olmakhon. CHi biguyam?

Toshmat Eshmatov. Bigu, ki khonador shavand. (Piskhandomez) Agar in qadar Laylivu Majnun boshand CHingizu Bibisoro, bigzor, qismathoyashonro ba ham bipayvandand.

Olmakhon (bo karohat). Gumon mekuni, ki maslihati moro gush mekunand? Kiem manu tu baroi onho?

Toshmat Eshmatov. Gush mekunand, tanho sukhanoni dilras yoftavu ba in kor takonashon dodan lozim. Bigu, ki az hadafi doimii gaybatu tuhmatho budan, behtarash, ki khonador shavand. Artistka ast u, artist mardum sabukfikrand va bo kalla fikr kardanro naomukhtaand. Hamesha bo musiqii rejissyor meraqsand, «on jo ist» guyad, on jo meistand, «in jo ist» guyad, in jo. Va batadrij ba in odat mekunand… Ba u durustakak fahmondan lozimu tamom.

Olmakhon (noroziyona). Odamro in qadar azob medihi.

Eshmat Toshmatov (angushti ishoratashro mebardorad). Be mehnat rohat nest! Vse vernetsya stropsey.

Olmakhon (kinoyaomez). Guftanii, ki «CHingiz ba joi Bibisoro turo megirad».

Toshmat Eshmatov (bo khashm). «CHingiz, CHingiz»… CHi, gahvoraash az osmon omadaast? YO qirgizho gayr az u kase nadorand?

Olmakhon (oromash mekunad). Ohista! Mardum meshunavand!

Toshmat Eshmatov. Pas, toqatamro toq nakun!

Olmakhon. Tu, chi, shukhiro namefahmi? (Bo navozish) Ba man gayr az tu kase darkor nest. YAgona mard baroi man tui, nodonak.

Toshmat Eshmatov (orom shuda). Digar in khel shukhi nakun. (Sukuti kutoh) Badi majlis zud birav, khub?

Olmakhon. Ba kujo?

Toshmat Eshmatov. Ba kujo, ba kujo… Nazdi Bibisoro.

Olmakhon. Hub, meravam.

Toshmat Eshmatov (pichirros mezanad). Kay vomekhurem?

Olmakhon. Kaye, ki khohi, biyo, daram baroi tu hamesha kushoda.

Sadoi zang, hardu sui tolor ravon meshavand.

Sahnai haftum

Asal. Ishq ba inson natanho khushbakhti mebakhshad, balki az u khudfidoii ziyod ham metalabad. Az in ru, na har kas ba ishq tob meorad va ehsosi muhabbat na ba har kas muyassar meshavad. Tanho odamoni qaviruh, ba  in zahmati  buzurg tob ovardavu ba har qurbonie tan doda, dust doshta metavonand.

Honai Beyshenalieva. Balerina mashguli mashq ast. Zangi dar. Bibisoro, khilatashro sari kitf karda, ba dolon mebaroyad.

Ovozi Bibisoro. Kist?

Ovozi zan. Man… Olmakhon.

Badi lahzae Bibisoro va Olmakhon ba khona medaroyand.

Olmakhon (pareshonhol). Az majlisi navisandaho omada istodaam… YAk korho shud dar on jo, yak korho shud… dahshat.

Bibisoro. CHi voqea ruy dod?

Olmakhon. Voqea ham gap… In musafed chunon hayvon budaast, ki!

Bibisoro. Kadom muysafed?

Olmakhon. Hamon… Toshmat Eshmatov.

Bibisoro. CHi khel musafed ast u? YAk mardi chor kas medidagi!

Olmakhon. Mard-pard ast u, yak gaybatchii past ast, az zan batar ast. Az minbar dar borai shumovu CHingiz chunon gapho guft, ki…

Bibisoro (bo tavajjuh). CHiho guft?

Olmakhon. Masalan… guft, ki… (zabon mekhoyad)

Bibisoro (toqatash toq meshavad). CHi guft, okhir?

Olmakhon. Turo ba Jamila… monand kard.

Bibisoro (beshtar tavajjuh mekunad). Hayr, chi?

Olmakhon. Berohaat nomid, palid!

Bibisoro (behol). Aynan hamin khel guft?

Olmakhon. Aynan. CHi nafratovar! Navisanda ne, yak bevai gaybatchi! Mard hamin khel meshavad? CHi kor dorad ba shumo? Dust medored yakdigarro, dust namedored – kori u nest, okhir, durust? Hudash farishta ast, chi? Kam dukhtaronro az rah zadaast? Malum ast, holo ham zanro binad, obi dahanash meravad.

(Kame sukut) Az in hama ro toqat kardan khonador meshuded, behtar bud. Dami hamaash ba darun mezad.

Bibisoro (andeshamand). In nomumkin ast.

Olmakhon (ozmoishkorona nigarista). Az chi metarsed?

Bibisoro (andeshamand). SHoyad…

Olmakhon. Hardu shinokhtavu nomdored, kasse niq gufta nametavonad, mefahmi? Kase! CHingizro khudi Moskva dastgiri mekunad… In masalaro zudtar hal kardan darkor. Kashol dodan chi lozim? Naboshad, dar har kuchavu paskucha nah zadanaton megirand. SHoyad dar tamomi Qirgiziston ovoza kunand, az dasti inho meoyad. (Badi sukuti kutoh) SHumo aqallan yakdigarro dust medored?

Bibisoro (zuraki tabassum karda). Dust namedoshtem, in hamaro toqat karda megashtem?

Olmakhon (khushholona). Pas, tamom! Ba hamdigar bovari dored-ku! (Bibisoro khomush ast) YO tu ba vay bovar nadori?

Bibisoro (andeshamand). Bovar doram.

Olmakhon. Pas, chiro intizored? (Sukuti kutoh) YO CHingiz zid ast? Honador shudan namekhohad?

Bibisoro (oh mekashad). Baraks, bisyor mekhohad.

Olmakhon. Guftam, shoyad az gazabi modarash metarsad… Gufta budaast, ki «agar az Korez judo shavi, bidon, ki digar man baroi tu murdaam». (Bibisoro khomush ast) Hayr, in tabiist, gami kelinashro mekhurad zanak. Lekin agar shumovu CHingiz ba ham birased, modar sozish mekunad. Iloj ham nadorad. In gaphoyash nazdi kelin khudshirinkuni astu bas.

Bibisoro (andeshamand). Gap dar modari CHingiz ham ne.

Olmakhon. Pas sabab chist?

Bibisoro. Sabab… sabab… Namekhoham bakhti CHingizro pomol kunam.

Olmakhon. Turo namefahmam…

Bibisoro. YAgon joi nofahmash nest. Hamin, ki manu CHingiz khonador shudem, Toshmat Eshmatovbarinho ba u mechaspandu badnomash kardan megirand. Hudat khub medoni. Metavonand baroi badakhloqi az partiya bironand. Az partiya, ki khorij kardand, tamom. Digar tamomi umr ba po khesta nametavoni.

Olmakhon (dastafshonda). Vohima nakun… agar CHingiz navisandai oddi mebud, in khel shudanash mumkin bud, vale u oddi nest.

Bibisoro (beholona). Sodalavhona fikr mekuni.

Olmakhon. Sodalavhona ne, durust meguyam man. Vohima pakhshat kardaastu tamom. (Navmedona) khayr, hamin khel, qurboni gaybatho shuda megarded?

Bibisoro (sarjunbonda). Tu chi maslihat medihi?

Olmakhon. Biyo man ba Korez biguyam.

Bibisoro (haroson). CHi megui?

Olmakhon. Meguyam, ki shumo yakdigarro dust medored, vay bifahmadu ijozat bidihad, meguyam, ki bisyor khohish karded va baroi hamin maro nazdash firistoded. Agar Korez khap kunad, kase shumoro gam namedihad. Git-git mekunandu orom meshavand.

Bibisoro. Ne, ne, ne! Mon in fikrhoyatro. Bigzor hamaash hamon tavre, ki ast, bimonad.

Olmakhon (navmedona). Tamoman turo namefahmam!

Bibisoro. In mushkilai most. Iltimos, oromamon guzor. Baroi gamkhoriat tashakkur.

Olmakhon (noumedona dast meafshonad). Eh!.. (khud ba khud) palid.

Sahnai hashtum

Asal. Mazhakanavisi buzurgi Faronsa Jan Batist Molyer «Tartyuf» nom asari jovidonae dorad, ki qahramoni asosiash ramzi zeri pardai pokivu porsoi pinhon namudani riyokorivu duruyagi shudaast. CHunin tartyufho dar hamai davru zamonho, dar tamomi sokhtu jamiyatho budandu hastand va ba hama vaziyatho khudro muvofiq mekunand… Zohirnamoivu munofiqi bisyor sakhtjonand. Az hama badash on ast, ki tartyufho digaronro ba pokdomani targib mekunand!

(Honai Olmakhon. Zangi dar.)

Olmakhon (az darun). Hozir, omadam. (Hilatpush az khona baromada, darro mekushoyad. Toshmat Eshmatov medaroyad. Tashnakomona hamdigarro ba ogush kashida, mebusand. Eshmat Toshmatov Olmakhonro sari dast bardoshta, ba khona ravon meshavad.)

Olmakhon (bo noz khudro raho kardani shuda). Sabr kun, okhir, az dar nadaromada, khurus barin ba hujum meguzari.

Toshmat Eshmatov (chuqur-chuqur nafas kashida). Nametavonam, jonam, nametavonam!

Olmakhon (mekhandad). Gushnai sadsola barini-e! SHab zanat dar khona nabud, chi?

Toshmat Eshmatov (dast meafshonad). Kunda barin khob meravad! Na az budanash foidavu na az nabudanash. (SHahvatomez) Jonam, shirinam! Toqat nadoram digar, biyo, ba on jo daroem!

Olmakhon (ranjishomez). Dar fikrat faqat hamon… Namegui, ki kame navozish kunam…

Toshmat Eshmatov (nafasgardon shuda). Zindagi be in harom, jonam! Az in behtar lazzate hast oyo?

Olmakhon (bo qahr). Hayr, kamtar bedoram kun, okhir…

Toshmat Eshmatov. Dar bistar, jonam, dar bistar! (Uro sari dast bardoshta, ba khona mebarad.)

(Sukut. Hele zud mebaroyand, rohravon libosashonro ba tartib meorand.

Olmakhon (turushru). Faqat dar gami khudativu khurusat guyam, khafa meshavi. Maro ham fikr kun, okhir, man nametavonam tu barin dar yak lahza ba shavq oyamu dar du daqiqa qone shavam.

Toshmat Eshmatov (gunahkorona). Iltimos, in khel nagu. Vaqtash oyad, ana, bad… (Beqarorona nazdi Olmakhon omada, az rukhsoraash muchi mekunad.) Aknun naql kun: korho chi khel, nazdi Bibisoro rafti?

Olmakhon (bo qahr). Raftam.

Toshmat Eshmatov. Gufti?

Olmakhon. Guftam.

Toshmat Eshmatov. Vay chi guft?

Olmakhon. «Bakhti CHingizro vayron kardan namekhoham» meguyad.

Toshmat Eshmatov. Megufti, ki CHingiz Eshmat yo Toshmat nest, ki yagon kas, jurat karda, gap zanad. Natarsida, khonador shudan gired.

Olmakhon (bebokona). Hamaashro guftam.

Toshmat Eshmatov. CHi guft?

Olmakhon. Gufta budi-ku: «Bibisoro artistka ast, artist mardum sabukfikrand.»

Toshmat Eshmatov. CHi, hamin khel nest magar?

Olmakhon (ba u taqlid karda). «Hamin khel nest magar?» Hudat rafta guy, mebini, ki chi khel «sabukfikr» ast.

Toshmat Eshmatov. CHi, tamomi umr mashuqai vay mondan megirad?

Olmakhon (bo tanaffur). Tamomi umr.

Toshmat Eshmatov (bo alam). Ba gap darovarda natavonistam, guy.

Olmakhon. Natavonistam.

Toshmat Eshmatov (navmedona). Balo zanad! (Beholona ba kursi meshinad. Sukuti tuloni) Hama barbod raft. CHi boyad kard? Nakhodya gon iloj naboshad-a?

Olmakhon (befarq). Az in davutoz chize hosil nameshavad.

Sukut.

Toshmat Eshmatov (parida mekhezad). To ba maqsad narasam, namemonam! Aytmatovro nest mekunam man! Holo bo sobuni man joma nashustaast u!..

Sahnai nuhum

Asal. Soli 1963. CHingiz Aytmatov baroi kitobi «Qissahoi kuhsoru dashtiston» barandai Joizai Lenini shud, ki etirofi voqeii istedodash bud. Volotarin mukofoti Ittifoqi Soveti bud Joizai Lenini va to hol kase az namoyandagoni adabiyoti qirgiz sharafi ba on sazovor shudanro nadosht. Vale in ham dili raqiboni CHingiz Aytmatov, barodaroni hamqalamashro narm nakard. Hatto chunin rukhdod hamkasboni behad chobuki uro az rohashon bargardonda natavonist. CHi bud in – mavqei bemayloni kommmunisti-bolsheviki va yo hasadu bakhilii oddii insoni? Hudaton qazovat kuned.

(Kabineti Hasan Huseynov. Eshmat Toshmatov medaroyad.)

Hasan Huseynov (cholokona ba istiqbol mebaroyad). Biyoed, Esh-aka, biyoed! Marhamat, az in taraf guzared! (Eshmat Toshmatov ba joi nishondodai Huseynov meshinad. Badi lahzae sukut.) Korhoyaton chi khel, Esh-aka, yagon kitobi nav navishta istodaed?

Eshmat Toshmatov (boviqorona). Navishta istodam, asari balandgoyae navishta istodam.

Hasan Huseynov. Umedamon az shumo hamin. Boyad ibrat nishon dihed! Bigzor, az shumo omuzand. Bakhusus, javonon.

Sukut.

Eshmat Toshmatov (qati). Javonon dar peshi chashmamon vayron shuda istodaand. (Sukuti kutoh) Asli gapro guem, mo, hama kommunistiamonro gum karda istodaem, Hasan Huseynovich.

Hasan Huseynov. Hub… davom dihed.

Eshmat Toshmatov. Ore, kommunistiamonro gum karda istodaem. Moskvayu Qirgiziston, ki ba chunin kor roh dihand…

Hasan Huseynov (oshuftahol). SHumoro namefahmam, Esh-aka…

Eshmat Toshmatov. Mefahmed, Hasan Huseynovich, hamaashro mefahmed, khub mefahmed. Vaqti ziyod guzasht, vale arizai maro hej barrasi namekuned…

Hasan Huseynov (samimona). Kadom ariza, Esh-aka?

Eshmat Toshmatov. Dar borai hamon jurnalist…

Hasan Huseynov (pay burda). Ha, dar borai Aytmatov?

Eshmat Toshmatov. Ha, dar borai hamon jurnalist…

Hasan Huseynov (gustokhona mekhandad). Ha, agar on boshad… Hudaton mefahmed, Esh-aka, Moskva, ki dastgiri kard…

Eshmat Toshmatov (noroziyona). Baroi hamin ham guftam, ki kommunistiamonro gum karda istodaem. Ana, baroi hamin, baroi on ki bahoi qatii kommunisti doda nametavonem, dushmanoni goyaviamon moro maglub mekunand. (Bo afsus) Ba joi on ki nisbat ba jurnalisti vassofi badakhloqi chora andeshed, ba in hama chashm mepushed. Inash kam bud, ki ba Mukofoti Lenini peshbariash karded. Barodaronu khoharonamon baroi hamin jon bokhtavu khun rekhta budand?

(Sukut)

Hasan Huseynov (zabon mekhoyad). Esh-aka, khudaton khub medoned, ki… Aytmatovro mo peshbari nakardaem. Ittifoqi navisandagoni SSSR peshbari kardaast.

Eshmat Toshmatov (dast meafshonad). Man kudak nestam, Hasan Huseynovich. Agar shumo – SeKa dastgiri namekarded, na Ittifoqi navisandagoni SSSR yagon kor karda metavonistu na tamomi khalqi soveti. In hama, bo dastgirii oshkoro naboshad ham, bo pushtibonii pinhonii shumo surat megirad.

Sukut.

Hasan Huseynov (noguvor mekhandad). Esh-aka… Okhir, in mukofoti yak u ne, mukofoti tamomi khalqi qirgiz ast-ku. Namoyandai khalqi khurdakaki moro ba mukofoti olii SSSR peshnihod kunand…

Eshmat Toshmatov. Hub, khub. Man ham zid nestam. Bigzor minbad ham hamin khel shavad. Bigzor, qirgizho hamin khel kamol yoftan girand. Kase ba in hasad nakhohad burdu bakhili nakhohad kard. Vale, sidqan bigued, Hasan Huseynovich, magar «Jamila» ba in mukofoti baland sazovor ast?

Hasan Huseynov (sarosema). Dar on kitob, Esh-aka, natanho «Jamila», digar asarho ham hastand.

Eshmat Toshmatov (bo tanaffur). Hamai on asarho dar borai ishqand. Nest on jo mavzui balandgoyae, ki vatandusti, kollektivoni, bilokhira mehnatro vasf namoyad. Hamaash dar atrofi sukhtam-pukhtamhoi nochizi ishqi charkh mezanad.

Hasan Huseynov. Magar Sayida, az qissai «Rubaru», ki shavhari dizertirashro fosh mekunad, vatandust nest? Dar qissai «CHashmi shutur» chi – yod dored – Kamol ba nafare, ki tiloi yoftaashonro girifta gurekhtani meshavad, chi guna muqobiliyat nishon medihad.

Eshmat Toshmatov. Ilyos chi?

Hasan Huseynov. Kadom Ilyos? Ha… Az qissai «Niholi rumolsurkhaki man»…

Eshmat Toshmatov. Ha, hamon… CHi farq dorad Ilyos az Jamila? Hardu fosiqu beroha. Zani halolashro partofta az payi mashuqaash meravad. Ana, kiro vasf mekunad jurnalisti shumo.

Hasan Huseynov (bechorahol). Albatta, in jihat hast… lekin, bo vujudi in, Asalro dust medorad-ku.

Eshmat Toshmatov (sukhani uro meburad). Magar odame, ki dust medorad, hamin khel raftor mekunad, dustdoshtaashro mepartoyad?

Hasan Huseynov (sukhan nameyobad). Dar zindagi ham chunin voqeaho meshavand, Esh-aka. Hama khato mekunad, yagon nafari mo farishta nestem. Muhimash, khatoro ba gardan giriftanu isloh kardan. Ilyos mahz az hamin nuqtai nazar nishon doda shudaast. Masalai digar, Esh-aka. Meguyand, ki ishq mavzui jovidona ast. Hama dar in mavzu navishtaand. SHekspir dar «Romeovu Julyeta», Nizomi dar «Laylivu Majnun», Navoi dar «Farhodu SHirin» muhabbatro tarannum kardaand. Mardum ham beshtar dar borai ishq mekhonad. YAne, ba odam muhabbat lozim ast, Esh-aka. Qirgizhoi khudamonro girem, «Oljoboy va Kishimjon», «Oysalqin va Qulmirzo»-yamon misoli haminand.

Eshmat Toshmatov (sar mejunbonad). Mebinam, Hasan Huseynovich, mebinam, ki sakht dastgiri mekuned jurnalistro. Aknun hamaashro fahmidam. Salomat boshed (raftani meshavad).

Hasan Heseynov (jasta az jo mekhezad). Esh-aka, aqallan bigued, ki baroi chi omaded, maqsadatonro bigued, Esh-aka.

Eshmat Toshmatov (bo alam). Aknun biguyam chivu naguyam chi? CHi foida az guftanam, ki chunin dastgiriash mekuned?

Hasan Huseynov. Ha-a, on masala?

Eshmat Toshmatov (khafa ast). Ore hamon masala va boz…

Hasan Huseynov. Bigued, boz chi, bigued …

Eshmat Toshmatov (bo dili nokhoham). Hamon gap…

Hasan Huseynov. Sargardon shuda, ki omadaed, dilatonro kholi kuned.

Eshmat Toshmatov (bo dili nokhoham). YAgon natija naboshad…

Hasan Huseynov. Hama kori imkonpazirro mekunem, bigued.

Eshmat Toshmatov (bo dili nokhoham). Dar in bora allakay guftam va boz meguyam. Vale… boz hamon qissa… qissai jurnalistu Beyshenalieva. SHumo, ki asarhoyashro dastgiri mekuned, munosibathoyashonro ham himoya mekardagisted?

Hasan Huseynov (az javob megurezad). Hamaaton megued – ham shumo, ham digar navisandaho, lekin ku dalel? YAgon dalel nest.

Eshmat Toshmatov (bo alam). CHi khel nest? Hama medonand inro! Hardu zanu shavhar barin oshkoro megardand.

Hasan Huseynov. «Hama medonand inro» megued, vale ku dalel, kay onhoro hangomi jinoyat doshtaed?..

Eshmat Toshmatov. CHi, aknun, rafta ba jogahashon daroem? Hamkhobaashon shavem?

Hasan Huseynov (khandida). Dalel darkor, Esh-aka. Hej naboshad, shikoyati zani Aytmatov yo ahli oilaash. YO shikoyati oilai Beyshenalieva. Vagarna… yagon sabab nest.

Eshmat Toshmatov (sarashro junbonda). Aknun hamaash fahmo. Vaqte ki darkor nest, chashm mepushedu jon khalos. (Sukuti kutoh) Hayr, agar shumo chora andeshidan nakhohed, ba joi dodras menavisam. (Sui dar ravon meshavad)

Hasan Huseynov. Sabr kuned, Esh-aka. Dina yak hamqalamaton omada bud (az miz yak dasta kogaz mebarorad), marhamat bikhoned.

(Eshmat Toshmatov, kogazhoro khonda, rangash mekanad)

(mekhandad) Rost ast in hama, Esh-aka?

Eshmat Toshmatov. Hayr… dar javoni har kor meshavad. Hatoi javoni-da…

Hasan Huseynov. Hudi khudash! Hamaamon javon budem, hamaamon galat kardaem. Kommunistem yo kasi digar, hama odamoni khokiem. Har kase, ki mard ast, khoh-nokhoh peshpo khurdaast. SHumo ham dar javoniaton az mahfili zanho namegurekhted, okhir. Hamin tavr ne, Esh-aka?

Eshmat Toshmatov (oshuftahol). Bo shumo zabon yoftan dushvor budaast. Hamaashro peshaki fikr kardaed, joyhoi dardnoki hamaro yoftaed…

Hasan Huseynov (baland mekhandad). Ha-ha-ha!.. Behuda dar in jo, dar pasi in mizi buzurg nameshinem. (Sukuti kutoh)

Eshmat Toshmatov (turushru). Bo vujudi in, Hasan Huseynovich, tarikh baroi in shumoro namebakhshad.

Hasan Huseynov (piskhandomez). Inro bad mebinem… Hayr, Esh-aka, to bozdid. (To nazdi dar guselonda, barmegardad) Odami ajib, khudash to gushho dar gunoh gutidaastu digaronro mahkum mekunad-a…

Sahnai dahum

Asal. Panj sol guzasht. Dar in bayn, dar sinni 35-solagi CHingiz Aytmatov Joizai Lenini girift. Dar bayni qissahoe, ki sazovori in joiza shudand, «Jamila» ham bud, ki navisandagoni qirgiz baroi vasfi timsoli «zani beroha» tanqidu mahkumash karda budand. Se qissai digar – «Niholaki rumolsurkhaki man», «CHashmi shutur» va «Rubaru» niz ba in mavzui jovidona – ishqro tarannum mekardand. Allakay dar in asarho munosibati khosu purhayajoni Aytmatov ba muhabbat, ba zan ehsos meshavad. Ejodiyoti indavrainai adibro bo chand sukhan – «Ishq, zan – asosi zindagi» metavon ifoda kard.

SHoyad ilhombakhshi ofarinishi asarhoi oshiqonai Aytmatov muhabbati buzurgash ba Bibisoro Beyshenalieva boshad? (Sukuti kutoh)

Dar hamin davra Aytmatov qissai «Alvido, Gulsari!»-ro talif namud. Dar on ham sarguzashti mahzuni oshiqona – muhabbati Tanaboy va Bibijon hikoyat meshavad. Ba hamohangii ajibi nomho – Bibisoro-Bibijon tavajjuh kuned. (Sukuti kutoh) Bisyor muhaqqiqon chunin meshumorand, ki dar in asar Aytmatov alayhi sokhti kommunisti isyon mekunad, lekin kase baroi tadqiqi avvalsababi in isyon, sarchashmai in qiyom kushish ba kharj namedihad. Kase az in muhaqqiqon alangai muhabbatro, ki miyoni CHingizu Bibisoro furuzon bud, ba etibor namegirad. (Sukuti kutoh) Kase az on khusus nameguyad, ki dar silsilai arzishhoi kommunisti, ki ozodii shakhsiyatro mahdudu ba qolabhoi muayyan jo mekard, ba chi fojia tabdil yofta bud in muhabbat. Mahz hamin fojia sababgori isyon ziddi sokht gardid. Hamesha hamin khel bud, dar tuli qarnho dildodagon hamesha ba muqobili ananahoe, ki ozodii ifodai ehsosotro mahdud mekardand, ziddi odatho, alayhi sokhthoi ziddiinsoni isyon menamudand va dar jarayon hamesha chehrahoi fojiavi budand. Isyoni muhabbat muqtadirtarinu tezutundtarin isyon ast. Hullas, dar tarikhi insoniyat muhabbat ba sifati mizoni barkashidani beadolati dar jomea khizmat mekard. Az in nazar ishqi fojiabori CHingizu Bibisoro istisno nabud. «Alvido, Gulsari!» isyoni muhabbati Aytmatov bud alayhi sokhti gayriinsoni.

Honai Bibisoro. CHingiz va Bibisoro.

Bibisoro (dar dastash dastnavis). Bori digar «Alvido, Gulsari!»-ro khondam.

CHingiz. Bori digar?

Bibisoro (andeshamand). Ore… Malum shud, ki in asaratro ba ishqi manu khudat bakhshidai. CHi noilojii fojiabor! Aknun ba fahmishi komilash rasidam.

CHingiz. Ha… Man inro muntazam ehsos mekunam. Ehsos mekunamu nafasgir meshavam. Har qadar ki yakdigarro beshtar dust medorem, gayriinsoni budani in sokhtro amiqtar his mekunam. (Bo alam) YAgon nafari onhoe, ki dastnavisro khondand, in jarayoni zeri obro pay naburdand. Tarifhoi qolabi kardandu tamom. Rosti gap, dilam bejo meshavad az in.

Bibisoro (mehrubonona ogushash karda). In qadar vohima kardan darkor ne, Achinov. CHi iloj, khudo khudash khost, ki mo mahz dar chunin ayyom umr ba sar bubarem.

CHingiz (oh kashida). Hama muqobili moyand – ham sokht, ham odamon. Baroi chi mo ozodona dust doshtavu ozodona gashta nametavonem? Baroi chi?!

Bibisoro (tasallibakhshona). Zamone yagon kas ba darki in ishq merasad. Umed doram, ki merasad.

CHingiz. Kay, okhir?

Bibisoro. Imruz naboshad, fardo. Fardo naboshad, pasfardo…

CHingiz (ohista). Nakhod mo chunin nobino boshem?

Bibisoro (navozishomez). Bedor shav, Achinov!.. Man dar baratam, okhir.

CHingiz. Biyo, ba yagon jo meravem.

Bibisoro. Bad chi?

CHingiz (bo alam). YAgon vaqt boyad mo hamroh boshem yo ne? Be hamin ham umr kutoh ast. Boz nimash dar fojia meguzarad.

Bibisoro. Guftan mekhohi, ki mo qurboniem?

CHingiz. Ha! Ha! Manu tu qurboniem! Nakhod haminro nafahmi? (Badi sukuti kutoh) Bubakhsh, jonam…

Bibisoro. Tu gunahkor nesti. (Sukut) Bigu, Achinov…

CHingiz. CHiro?

Bibisoro. Agar Romeovu Julyetta halok nameshudandu ba ham merasidand, chi meshud?

CHingiz (kame khudro gum karda). CHi ham shuda metavonist?..  Hayr… khushbakht mebudand.

Bibisoro. Bovari dori?

CHingiz. Bovari doram.

Bibisoro. Man bovari nadoram.

CHingiz. Baroi chi?

Bibisoro. Hej fikr nakardi, ki pagohash Romeo, pustkandai gapro biguem, zeri chashmi Julyettaro siyoh mekunad?

CHingiz. Ne! Kasse, ki dust medorad, hargiz ba in roh namedihad.

Bibisoro. Tu dar olami khayolhoi shirini, zindagi boshad, khele murakkabtar ast… (Handida) Medoni, baroi chi SHekspir onhoro khonador nakard?

CHingiz. Baroi chi?

Bibisoro. Baroi on ki kishtichai muhabbat hamesha ba sohili ruzgor barkhurda meshikanad.

CHingiz. Az fikrat nagashtai?

Bibisoro. Haqiqat hamin ast.

CHingiz. Manu tu odamoni digarem, okhir.

Bibisoro. Bale, digarem. Vale… qismathoi insoni qarib hamesha monandand.

CHingiz. Bo in fikrat rozi nestam.

Bibisoro. Medonam. To khonador nashavem, tu hargiz rozi nakhohi shud. (Sukuti kutoh) Baroi nigoh doshtani pokii muhabbat tanho yak roh ast.

CHingiz. Kadom?

Bibisoro. Dildodagon naboyad khonador shavand.

CHingiz. Tu haq nesti.

Bibisoro. Bigzor, gufti tu shavad. Vale man az fikram namegardam.

CHingiz (ranjidakhotir). Tu, az afti kor, maro dust namedori.

Bibisoro (navozishomez, khandida). Iltimos, Achinov, maro nakhandon.

(Uro ogush mekunad. Hamdigarro mebusand.)

CHingiz. Mo hatman khonador meshavem!

Bibisoro (khandida). Va ba yak shaytoni dusar tabdil meyobem!

CHingiz (khandida). Ha, tabdil meyobem!

Bibisoro (khandida). Va kosavu tabaqhoro meshikanem?

CHingiz (namefahmad). Kadom kosavu tabaqhoro?

Bibisoro (khandida). Vaqti janjol zanu shu chi kor mekunand?

CHingiz. CHaro hatman boyad janjol kunand? Namefahmam.

Bibisoro (khandida). Be janjol hej mumkin ne.

CHingiz (boehsos). Guftam-ku, zindagii mo digar khel meshavad.

Bibisoro (khandida). Baroi on ki manu tu az loyi digarem?

CHingiz. Bale, az loyi digarem mo.

Bibisoro (banoz). Az loyi muhabbat, ha?

CHingiz (abru chin mekunad). Ha.

Bibisoro. CHi shud, Achinov?

CHingiz (bedimog). Hej chiz.

Bibisoro. Hafa shudi?

CHingiz (bazur shunavo). Ne.

Bibisoro. Hafa shudi, khafa shudi!

CHingiz (bazur shunavo). Ne.

Bibisoro. Didi, chi khel ikhtilofhost miyoni mo?

CHingiz (khafa). Nodurust.

Bibisoro (bo navozish). Achinov.

CHingiz (afsurda). Ha.

Bibisoro (bo navozish). Iltimos, tabassum kun. (CHingiz khomush ast.) Ha-a-yr… (CHehrai CHingiz kushoda meshavad.) Boz, boz… YAkh ob shud. (CHingiz tabassum mekunad.) Boz kamtar. (CHingiz khandida, Bibisororo ogushu busaboron mekunad.)

CHingiz (bo shavq). Aknun didi?

Bibisoro. CHiro?

CHingiz. Dar zindagii dildodagon hamesha ana hamin khel. Doim mekushand, ki yakdigarro dastgiri kunand, dili hamdigarro naozorand. Hozir khudat isbot kardi.

Bibisoro (mekhandad). Alhol – yaku sifr ba foidai tu. Lekin tanho alhol…

CHingiz (mekhandad). Barvaqttar tan medodi, nameshud? Bo ruhaftodagiat odamro pachaq mekuni.

Bibisoro. Hub, biyo, alhol digar ba in mavzu dakhl namekunem. Vaqtash biyoyad, bad mebinem. Hub?

CHingiz (bo jushu khurush). Hub, jonam!.. Hub! (Tashnakomona hamdigarro mebusand. Bibisoro, az ogushi CHingiz raho shuda, musiqi memonadu ba raqsidan ogoz mekunad.)

Bibisoro (raqson). Tu – Romeo, man – Julyetta, tu – Farhod, man – SHirin, tu – Hose, man – Karmen, tu – Tristan, man – Izolda… Tu – Tanaboy, man – Bibijon…

(CHingiz durudaroz va maftunona ba Bibisoroi raqson menigarad.)

Sahnai yozdahum

Asal. Kase Aytmatovu Beyshenalievaro judo karda natavonist – na hamkoroni purgayratu na shinosoni «dilsuz». Hatto sokhti ziddiinsoni ba muhabbati onho shafqat namud. Vale tabiat berahmiashro kard.

Honai Beyshenalieva. Beyshenalieva, ki chehraash kohidavu rangi ruyash kandaast, nazdi tireza istoda, ba kucha menigarad. Hamin vaqt CHingiz medaroyad. Onho hamdigarro ba ogush megirand.

CHingiz (dilsuzona). CHi shud ba tu?

Bibisoro (mekushad khudro bardam nishon dihad). Hej chiz…

CHingiz. Az afti kor, gastrol khastaat kardaast?

Bibisoro.Ha… Hasta shudaam… Dar sinnu soli man ba gastrol raftan mushkil budaast.

(Sukuti kutoh)

CHingiz (dilsuzona). Rangi ruyat kandaast. Bemor-ku nashudai?

Bibisoro (bazur). Ha… Kame. (sukut) Achinov… Dar dunyo az hama qimattar chist?

CHingiz (nafahmida). Qimattar chist?

 Bibisoro. Ore.

CHingiz. Zindagi.

Bibisoro (bazur tabassum karda). Ore… Qimattarin chiz zindagi budaast… (Badi sukut) Zindagi va ishq… Zindagi be ishq buda nametavonadu ishq be zindagi.

CHingiz. Jiddi?

Bibisoro. Ore. (Sar ba kitfi CHingiz memonad. CHingiz mehrubonona mebusadash.) Hayron shudagisti…

CHingiz. Az chi?

Bibisoro. Baroi chi yakbora ba fasafa ru ovardam.

CHingiz. Hayr… in…

Sukut.

Bibisoro (bo alam). Achinov… CHaro in khel shud?

CHingiz. CHi khel?

Bibisoro. CHaro khudo tavre kard, ki mo hamdigarro dust doshtem?

CHingiz. Amri qismat.

Bibisoro (oh kashida). Pas charo payvandamon nakard?

CHingiz (bo hayrat ba u menigarad). Aybi khudo chi?

Bibisoro. Hudo yo qismat… Kadomashon ki boshand… Baroi chi?

CHingiz (hamon khel hayron). Tu khudat nakhosti. Agar mekhosti…

Bibisoro (bo alam). Man mekhostam! (CHashmonash purob meshavand.) Man mekhostam! Ki namekhohad, ki bo dildorash boshad? Ki?

CHingiz (hayron). Pas baroi chi hamesha muqobilat mekardi?

Bibisoro (bo alam). Baroi chi? (sukuti kutoh) Ba tu rahmam meomad!.. Namekhostam, ki dar sari rohi tu moneaho paydo shavand!.. Namekhostam, ki istedodi tu ozor bubinad!

CHingiz (bo alam). CHi lozim bud chunin qurboni?! Nakhod navisonavisi man az ishq qimattar boshad?!

Bibisoro. Namekhostam, ki tu azob bikashi.

CHingiz (noilojona). Hudoyo! Baroi chi? Baroi chi?

Bibisoro. Dustat medoshtam!.. Az jonam beshtar dustat medoshtam!

CHingiz (otashin meshavad). Dust medoshti! Mekhosti bo man boshi! Vale nakhosti, ki kamoloti man khalal yobad!.. In nobakhshidanist, Bibisoro!

Bibisoro. Hudo bubakhshad.

CHingiz. Agar man medonistam… agar az avval…

(Sukut)

Bibisoro. Az hamon lahzae, ki dil dodamat, hamesha mekhostam, ki hamesha hamrohat boshad! Hamesha orzu mekardam, ki bo tu zindagi kunam!

CHingiz (beshtar hayron meshavad). Bibisoro?!

Bibisoro (otashin). Ha!.. Ha!.. Hamesha! (Tob naovarda, girya mekunad.)

CHingiz (chize nafahmida, mekushad taskinash dihad). CHi shud, Bibisoro? Bigu, chi shud?

Bibisoro (giryon). Hej chiz… Bubakhsh.

CHingiz (tasalli medihad). Tu chizero az man pinhon medori. (Sukuti kutoh) Holo ham der nashudaast, Bibisoro.

Bibisoro. CHi der nashudaast?

CHingiz. Baham omadani mo.

Bibsoro (bo afsus). Der shud, Achinov, allakay der shud!

CHingiz. Man turo namefahmam! Okhir, mo hamdigarro dust medorem, hanuz javonem.

Bibisoro. Ne, Achinov, ne!

CHingiz. YAgon chiz namefahmam, Bibisoro! Bigu, chi shud bo tu? (Sukut.)

Bibisoro (bazur ashkashro nigoh doshta). Man az khudo baroi ishqe, ki ba manu tu dod, behad minnatdoram. In munavvartarin, qimattarin chizi umram bud.

CHingiz (bazur ashkashro nigoh doshta). Va hamesha hamin tavr khohad mond.

Bibisoro (bazur tabassum mekunad). Hudo khohad…

CHingiz (haroson). Ruirost bigu, Bibisoro, be ramzu kinoya bigu. (Sukut)

Bibisoro (az ashk nafasgardon shuda). Man bemoram! Bemori bedavo! (Bo figon khudro ba sari sinai CHingiz mepartoyad.)

Sahnai duvozdahum

Asal. Aktrisai buzurgi khalqi qirgiz mubtaloi dardi bedavoe gardid. CHingiz Aytmatov baroi tabobati u hama kori imkonpazirro kard. Ba qavli hampeshahoyash, quvvai benazire ba kharj dod. Muhabbati buzurgi u ba akhtari durakhshoni sahna on ruzho ayon bud. Tabibon az muhabbati on du shakhsi buzurg, bakhusus Bibisoro Beyshenaliva, bo ehtiros harf mezadand. Muhabbati benaziri onhoro dida, az yak taraf, dar hayrat memondand va, az jonibi digar, az holashon dilkhun meshudand. To imruz az in khusus harf mezanand tabibon.

(Bibisoroi aziyatkashida nolishkunon rui kharak menishinad. Az dardi toqatnopazir lab megazad. Az dur CHingiz namoyon meshavad. Dar dastash – yak dasta guli lola. Bo vujudi dardi jonkoh, Bibisoro hamono khudro ba dast girifta, bo tabassum ba istiqboli u meravad. CHingiz oshuftahol ast.)

CHingiz (dastagulro daroz karda). Baroi tu, azizam!..

Bibisoro (bo tabassum). Tashakkur, Achinov! Har ruz in qadar gulhoi khushru meori… Hudatro gam nadeh, jonam.

CHingiz. Ne, jonam, hamesha gulat khoham ovard, hamesha… (Badi sukut)

Ahvolat chi khel, jonam?..

Bibisoro (bazur tabassum karda). Tashakkur, nagz. Dardash kamtar shud.

CHingiz (umedvor). Rost megui, jonam?

Bibisoro (bazur tabassum karda). Rost, rost… Har ruz du bor meoi, Achinov… SHoyad yak ruz pas biyoi, azob namekashi?..

CHingiz. In khel nagu, jonam… Nagu. Hamin ki sihat shudi, haftaho nameoyam, ana bad yodam mekuni (ovozash melarzad).

Bibisoro. Albatta, sihat meshavam!.. Hatman sihat meshavam!..

CHingiz (khudro ba dast megirad). Albatta, jonam, albatta…

Bibisoro (bazur tabassum karda). CHi shud ba tu, jonam?

CHingiz. Hej chiz…

Bibisoro (bazur tabassum karda). Tu hamesha mard budi, okhir.

CHingiz. Man… hej chiz ne…

Bibisoro (bazur tabassum karda). Ovozat melarzad…

CHingiz (girya gulugirash mekunad). Bibisoro!..

Bibisoro (bazur tabassum karda). Hudatro ba dast gir! Hamaash nagz meshavad…

CHingiz (didaho purob, ogushash mekunad). Bovar mekunam, jonam! Bovar mekunam!..

Bibisoro (bazur tabassum karda). Bovar kun, jonam, bovar kun!..

CHingiz (ashkashro pok karda). Hub shudaast, jonakam, khub shudaast!..

Bibisoro (bazur tabassum karda). Achinov, yagon chiz navishta istodai?

CHingiz (khudro ba dast megirad). Ha-a… Kushish mekunam binavisam…

Bibisoro. Navis, jonam!.. Navis!.. (badi sukut) Har qadar mushkil ham boshad, navis!.. Maylash, Achinov?

CHingiz (az girya khuddori karda). Menavisam!.. Albatta, menavisam!..

Bibisoro (bazur tabassum karda). YOd dori, Achinov, chikh el bori avval dar Leningrad vokhurdem?

CHingiz (ashkashro furu burda). YOd doram, jonam, yod doram…

Bibisoro. CHi ruzhoi khush guzashtand-a?..

CHingiz (ashkashro nigoh doshta). Ore… Vale ruzhoi khushtar dar peshand.

Bibisoro (bazur tabassum karda). Medonam, jonam, medonam… (Banogoh nolish mekunad.)

CHingiz (tashvishomez). CHi shud, Bibisoro?

Bibisoro (mekushad, ki tabassum kunad). Hej gap ne, jonam, hej gap ne…

CHingiz (peshoniashro dast karda). Araq kardai… (Girya gulugirash mekunad)

Bibisoro (mekushad, ki tabassum kunad). Ha… In… Vay… (Sukut) Hafa nameshavi, Achinov?

CHingiz. Az chi?

Bibisoro. Man boyad dorukhuri biravam.

CHingiz (ashkashro nigoh doshta). CHi joi khafagi? Albatta, jonam, birav, doruhoyatro bikhur…

(CHingiz, Bibisororo guselonda, barmegardad. Va ba joe, ki lahzae pesh hamroh menishastand, nishasta, megiryad.)

CHingiz (giryon). Ne!.. Ne!.. Ne!..

(Ashk dar gulu durudaroz meshinad. Pas, az jo mekhezad va, har zamon ba pas nigarista, ashkrezon meravad.)

Sahnai sezdahum

Asal. 11 mayi soli 1973, badi bemorii tulonii bedavo balerinai buzurgi qirgiz Bibisoro Beyshenalieva az olam darguzasht. Vafoti u baroi khalqi qirgiz talafoti buzurge bud. (Sukut)

Az subhi sodiq, baroi vido bo hunarmandi pisandidaash seli mardum ravon budu ravon.

(Teatri opera va balet. Dar foye tobuti marhum guzoshta shudaast. Payvasta musiqii motam sado medihad. Dar peshsahna – CHingiz Aytmatovi saropo siyohpush, ki az girya chashmonash varam kardaand. Kasero paykhas nakarda, talkh megiryad u. Toshmat Eshmatov va Olmakhon, in taraf-  on taraf ravon, ba u menigarand.)

Toshmat Eshmatov (bo sarash ishora karda). Didi?

Olmakhon. Didam. Boyad sharm medosht, atrof – puri odamon, okhir. CHi meguyad mardum? Ahli oilaash, nazdikonash chi meguyand? Dar in bora fikr ham namekunad, az aftash.

Toshmat Eshmatov (bo tanaffur). Ablah!.. Million bor sakhttar ham oshiq boshi, az dardi ishq bimiri ham, in khel mumkin ne, odamon nigoh dorand. Guyo dar motami zanash nishasta boshad (sukuti kutoh). Aknun fahmidi?

Olmakhon. CHiro?

Toshmat Eshmatov. Az khud raftan darkor ne, ki khudo nishon medihad. Oqibat boyad hamin khel meshud. Zero chunon megashtand, ki guyo dar tamomi dunyo tanho onho oshiqand. Laylivu Majnuni soni!

Olmakhon. Tana nakun.

Toshmat Eshmatov. Tu chi himoyaashon mekuni, guyo dodaru khoharat boshand?

Olmakhon (bo nafrat). Orom shav. YAgon kas az balo emin nest. In ruz ba sari har kas omada metavonad. Banokhost man bimiram, chi?

Toshmat Eshmatov. Munosibati manu tu – chizi digar ast.

Olmakhon. (hayron). CHi khel?

Toshmat Eshmatov. Munosibati manu tu digar ast, okhir.

Olmakhon. Nafahmida istodaam.

Toshmat Eshmatov. In dafa, ki omadam, mefahmonam.

Olmakhon. Hub.

(Ba yak jonib meravad, Toshmat ba CHingiz nazdik meshavad.)

Toshmat Eshmatov (chehraashro hazin girifta). CHingiz-aka! CHi boistedod bud! Dili kas pora meshavad!

(CHingiz, ki giryon ast, Toshmatro nameshunavad, ohista sui tobuti Bibisoro meravad.)

Toshmat Eshmatov (bo khashm). Palid!

(Dar in vaqt Hasan Huseynov va Eshmat Toshmatov, az tobut dur shuda, ba peshsahna meoyand.)

Hasan Huseynov (CHingizro bo nigoh guselonda). Uro bined-a! YAgon kas nest, oromash kunad…

Eshmatov Toshmatov (khudro anduhgin vonamuda, sar mejunbonad). Bo in ahvol hamai moro sharmanda mekunad in jurnalist. SHarmu hayoro gum kardaast.

Toshmat Eshmatov (kinoyaomez). CHi iloj, dust medosht.

Eshmat Toshmatov (otashin). Hayr, chi? (Sukuti kutoh). YO navisandai mashhur shuda, digar odamonro ham namebinad?

Toshmat Eshmatov (tamalluqkorona). Adiboni mashhur az in dunyoi foni nabudaand, Esh-aka. Agar ba joi u mo, bandagoni khoki meshudem, Hasan Huseynovich gardamonro mebarovard. Adiboni mashhur dastnoras meshudaand. Hama kor mumkinashon budaast.

Hasan Huseynov (otashin). CHi boyad kard aknun, yagon kas oromash mekunad yo ne?

Eshmat Toshmatov. Agar SeKa yagon kor karda natavonad…

Hasan Huseynov (bazur khuddori namuda). YAgon nafaraton raved, oromash kuned.

Toshmat Eshmatov. Tavre ki Eshmat Toshmatov guftand, in kor az dasti SeKa naoyad, az dasti mo nameoyad. Anna, hamin khel, Hasan Huseynovich, khudaton nozparvard karded, balo bardoshted, aknun yak dahon gap zada nametavoned.

Eshmat Toshmatov. Durust meguyad in bacha. Behuda dastgiri karded jurnalistro. (Bo sarash ba sui CHingiz ishora karda) Ana, hosili jiddu jahdaton.

Toshmat Eshmatov (rizomandona sar mejunbonad). Ore, jurnalist… shumo komilan durust gufted! Mo, navisandaho, Hasan Huseynovich, ki budani Aytmatovro khub medonem. Ba yak nokhuni baze navisandahoyamon namearzad u va in shuhrati arzonro mahz bo yorii shumo ba dast ovardaast. Asarhoyashro bined – mavzuhoi mayda-chayda, ehsosoti nochizi insoni. Baroi chi dar borai dehqononi kolkhozhovu korgaroni zavodu fabrikaho namenavisad? Baroi on ki aqlash namegirad. Bad – menavisad dar borai Kim-kadom jamilaho. Mebakhshed, Hasan Huseynovich, man dilamro kholi kardam. Der boz dar in khusus guftan mekhostam…

Hasan Huseynov (navmedona). Raftem, yagon kor kunem. (Harse sui tobuti Bibisoro meravand. Badi chande CHingiz bo chashmoni ashkbor ba peshsahna meoyad va, ba seli beokhiri odami nigarista, karakht meshavad)

CHingiz (khud ba khud). Gasht khomush nuri chashmonam,

                                   Bedavo dard dar dilam jo shud,

                                   SHud tihi olami dilu jonam,

                                   Dilu jonam tihi az ovo shud.

                                   Ey dilamro chu rahnamo akhtar,

                                   Bo chunin dard chun kunam tamkin,

                                   SHudi khomush jovidon digar,

                                   CHi maro medihad digar taskin?!

Meshunavi maro, jonam? In chi ruz? In chi savdo? Bovar namekunam! Bovar namekunam! Aknun be oftobi rui tu, be zangulai sadoi tu, be obshori   khandahoi tu chi khel zindagi kunam?! CHi khel?!

Sahnai chordahum

Ba joi anjom

Aytmatov va Asal.

CHingiz. Honda tamom kardi, dukhtaram?

Asal. Ore, ustod.

(Sukuti kutoh)

CHingiz. Ha-a, bisyor qissai gamangez.

(Sukut).

Asal. Qissai ishqi poku begubor, vale fojiavi.

(Sukut)

CHingiz. Raftem, dukhtaram, bevaqt shud. Biyo, guselat kunam.

(Lab-labi daryo meravand. Dar on jo, dar durodur, dar mobayni kul, timsole, goh ba qu tabdil yoftavu goh ba zani zeboe, ba kim-kujo shino mekunad)

Dekabri 1998 – mayi 1999

Janish QULMAMBETOV

CHINGIZ VA BIBISORO

(Drama iborat az du qism)

Tarjumai Nizom QOSIM

Email: nizom_kosim@mail.ru

 

«Zane, ki zindagii maro munavvar namud,

sitorai sanati qirgiz Bibisoro Beyshenalieva bud.»

CHingiz Aytmatov

Amal mekunand:

CHingiz

Bibisoro

Eshmat Toshmatov – navisanda

Toshmat Eshmatov – navisanda

Hasan Huseynov – rohbari hizbi

Olmakhon

Asal

Qismi yakum

Инчунин кобед

urolog

Urologi behtarin az Hinduston oktyabri 2021 ba Tojikiston meoyad

Dar Markazi tibbii «SHafran» muolijai bemorihoi uroloji be jarohi tariqi dastgohhoi endoskopi va lazeri az …