Home / Gunogun / DOSTONI «BURONDUHT VA ISKANDAR»

DOSTONI «BURONDUHT VA ISKANDAR»

AZ «DOROBNOMA»-i ABUTOHIRI TARSUSI 

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissai dilkushoi ruhafzoy chunin rivoyat mekunad, ki chun Dorob ibni Dorobro ba Eron burdand, chunin guyand, ki uro dukhtare bud sakht bojamolu kamol, ki u benaziri ahli khesh bud va dar hajdahsolagi surati Siyovahshu farri Hushang dosht va dar quvvatu dilovari ba Isfandiyor memond. Ammo bar lab khatti sabze dosht, chunon ki har ki varo bididi, pindoshti, ki u mard ast va gurzi duvistu panjoh man kor farmudi. Va Dorob in dukhtarro qavi dust doshti va hunarhoe, ki shohzodagonro mebakoroyad, hama uro daromukhta bud. Va in dukhtarro Burondukht nom bud va ba rivoyati digar Ravshanak nom dosht. Az on sabab uro Burondukht guftandi, ki u pushti lab sabz dosht va hej kasro ba mardi nashumurdi.

iskandar

CHun khabari margi Dorob ba Burondukht rasid, olami ravshan ba chashmi u siyoh shud, khudro az takht ba khoki siyohi tira darandokhtu behush shud. Gulob ba rui u zadand, to ba hush omad, chashm boz kard, chashmash bar on kanizakon aftod, ki muyho burida budandu ruyho kharoshida va dar khoku khun galton shuda. Burondukht narae barzadu joma bar khud chok zad va mui khud barkandu rukhsorai chun mohro bikharoshid va soidi khudro ba dandon bikhoid va gushti khudro ba dandon barmekand, to guftand, ki «Dorobro ovardand». Burondukht bo khotunu2 kanizakon3 berun raftand. CHun chashmi Burondukht bar tobuti padar aftod, khudro az markabi  Dorob ba khok darandokhtu dar khoku khun bigaltid va bekhudii bisyor kard.

On amironu buzurgon, ki bo tobuti Dorob omada budand, chun chashmi eshon bar Burondukht aftod, boz az sar jomaho chok zadandu khok bar sar rekhtand. Burondukht chun eshonro bidid, khud zadan girift, to kanizakon biyomadandu vayro bigiriftand, boz ba nazdiki padar omadu bigirist va guft:

— Ey padari man v-ey quvvati dili man, maro be tu zindagoni chi kor oyad! Ammo ba ravoni5 tuyu ba ravoni niyoi6 buzurgi man-Dorob ibni Ardasher, ki in jo hozir ast, ki dodi tu az Iskandar, aberai Faylaqus boz khoham, ki Jonusiyoru Mohyorro donam, ki u bargumosht7, to ba tu in muomila kardand.

In biguftu barkhost. CHun dakhmaro bipushonidand va khalq bozgashtand, in khabar ba Iskandar rasid, ki dukhtari Dorob chi guftu savgand chi guna khurd. Iskandar bo Aristotolis mashvarat kard, ki «in dukhtari Dorob dar sar havasi bulajabe dorad, aknun roy bizan, ki chi boyad kardan, haroina tadbire boyad angekht.»

Aristotolis guft:

— CHun in dukhtar padari khudro kushta did, otashi gazab dar sar aftod. Agar az dardi padar sukhane guyad, mazur boshad, alalkhusus, meshunavam, ki in dukhtar ba Isfandiyor memonad, ki shujoate azim doradu duvistu panjoh man gurzro

kor mefarmoyad va kamoni uro dar mulki Eron kase nametavonad kashid. Bo u mudoro boyad kardan, to orom shavadu ba domi mo aftad.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissa rivoyat chunin mekunad, ki chun az in sukhan du moh baromad, Burondukht amironu buzurgonro jam kardu guft:

— SHumo chi megued dar in surat, ki Iskandar az Rum biyoyadu padari maro bikushad va qasdi takhti Eron dorad. SHumo bo u dil yake dored?! To man bidonam, ki maro bo vay maslihat chist, to ba on mashgul gardam! Javobi maro ba rosti gued!

On ruz mabod, ki bo vay dil yake kunemu az podshohi khud bargardem va mulki Eronro ba vay dihem! To jon dar tani most, bo Iskandar harb kunem az bahri shumo va to khuni Dorob ibni Dorobro az vay nakhohem, az poy nashinem va bo du dast teg mezanem!

CHun Burondukht az eshon in sukhan bishunid, shod shudu hamaro binavokht va bar eshon ofarin kardu az eshon bayat8 bisitod va noma ba sui Istakhru Forsu Kirmon va Sipohonu Kurd az Kurshulu Mozandaron va Iroqu Gelon navisht va az eshon madad khost. Dar se moh sadu bist hazor savor barii Burondukht jam shudand, berun az on mutaalliqon, ki bo u budand. Dari khazina boz kardu hamaro mol bakhshid va aspu sipoh bakhshid va guft:

— Agar man Iskandarro bikusham, martabai shumoro bi afzoyam va bo shumo chandin nakui kunam, ki dar fahm nayoyad. Hama sarho bar zamin nihodandu khidmat kardand va chunin guftand, ki «to yak rag dar tani mo junbad, mo dudastateg zanem, boshad, ki bar dushman zafar yobem». In biguftandu ruy ba sui Iskandar ovardand.

CHun shoh Iskandar az in ahvol khabar yoft, zud lashkari azimro nomzad kard (tiin kard) bo dah amiru mardoni khiyor (barguzida), to barobari Burondukht bozomad va lashkari digarro talim kard, ki shumo fursat nigoh dored, ki in lashkari mo ba lashkari Burondukht chun dar jang oyand, shumo bar lashkargoh bizanedu gorat kuned va khazinavu mol bardored va bar astaronu ushturon bor kunedu boz garded.

CHunin tadbirho bikard, ruy ba Burondukht ovard. Burondukht khabar yoft, barobari lashkar bozomadu khaymavu borgoh bizadand va on shab hamchunon budand.Ruzi digar chun oftob baromad va ovozai kusu (naqora) buq (shaypur) az har du lashkar baromad, ruy dar ruy biistodand. Amire bud buzurg mar Iskandarro, nomi u Suhrob. Marde dilovar budu kordon.

YAk shakhsero guft:

Birav barobari in lashkar va bo ovozi baland bigu, ki: «Ey lashkari Eronu Iroqu Pors, shumo az bahri chi kor omadaed va az jihati ki jang khohed kard, ki Dorob kushta shud va amironu buzurgoni u bo Iskandar bayat kardand va dar miyoni shumo istodaand, to chun jang shavad, eshon ba sui Iskandar ravand va shumoro khabar nest. Ba khonumoni khud ravedu dar khuni khud maroned, vagarna pushaymon shaved va on goh sud nadorad».

On guyanda biraft va in sukhanon ba ovozi baland biguft, chunon ki eshon bishunidand va baze az eshon in sukhanon rost pindoshtand. Burondukht guft:

— Man ba Iskandar kore kunam, ki hamai jahoniyon ibrat girand! In biguftu asp dar maydon tokht va javlon namud va on amudi9 duvistu panjohmani bardosht va muboriz talabid. Marde bud az lashkari Iskandar, ki uro Kahlos guftandi. Marde khiyor (pahlavon) bud, uro hej aspe natavonisti kashid, bar ushtur nishasti. Tege doshta vazni si man, ki agar bar kuh zadi, ba du nim kardi. Siloh kushodu bo barii Burondukht omad va ham az gardi roh hamla kard. Burondukht chun garmii uro bidid, barobari hamlai u boz shud, yake bo tegu yake bo gurz, to chand khamla dar miyoni eshon botil shud.

Burondukht bo khud guft:

— In mard mardona ast, ammo charo boyad. ki maro bo u chandin ruzgor shavad?

— In biguftu hamlai sakht barovard chun otashi suzon va ba har du poy dar rikob biistodu on gurzro barovard. Kahlos chun bidid, siparro bo gurz guzosht, to magar hamlai uro rad kunad. Burondukht on gurzro bo quvvati bozu chunon bizad, ki magzash pareshon shud, Kahlos az sari asp daraftodu jon bidod. Lashkari Iskandar chun Kahlosro kushta didand, hama bar dastu bozui Burondukht ofarin kardand. Marde bud dar lashkari Iskandar, ki uro Farhod guftandi.

Amiri dah hazor mard budu dar qalb10 istoda bud, bo amiron guft, ki: «bo in savor jangu muboriza kardan maslihat nest. Tadbir on ast, ki ba yak bor hamla kunem, boshad, ki ba dasti galaba in lashkarro bitavonem shikastan». In biguftandu ba yak bor hamla ovardand. Lashkari Eronniz az joy ba yak bor bijunbidand. Ovozi kusu duhul ba rasid, hama tegu gurz va nochikhu13 dahra14 va zubin (nayza) bar saru farqi yakdigar nihodandu mekushtand.

Lashkari Rum bar Burondukht galaba kardand va uro chun qala dar miyon giriftand. Lashkari Burondukht khostand, to halqaro az ham bidarand, to uro savor kunand, natavonistand. Hama ruy ba hazimat nihodand va bo yakdigar guftand:

— Burondukhtro kor az dast raft.

Va dareg mekhurdandu meraftand. CHun Burondukht az lashkari khud asar nadid, noumed shud. Zamone bar noumedi harb kard va u niz khudro az miyoni lashkar berun andokht. Bo gulomonu chokaroni khud to miqdori du farsang15 roh raft, nazar kard, chahordevore did bas balandu mahkam, naz diki chahordevor omadu girdi on chahordevor bigasht va joe peshi chashm kard, ki joe mahkam bud. Hamon jo biistodu on gulomonu chokaron niz biistodand.

Burondukht guft:

— Bitalabed, to hech joe obe yobed, ki man tashnaam, to shar bate ob bikhuram. CHand gulomi gurd baromadand, chashmai obe yoftand, ki bar sabza megaltid chun marvorid, joe khushu khurram va maqomi16 bonuzhat17. Gulomon shod shudandu az on ob bikhurdand va ba nazdiki Burondukht mashrabae18 ob biyovardandu ahvoli on chashma va margzorro biguftand. Burondukht shod shud va…. ba nazdiki on chashma omad va dastu dahon bishust. On goh ruy bar khok molidu bigirist va gufto:

— Hudovando, bandaeam az kamtarin bandagoni dargohi tu, maro faryod ras, ki padaramro kushtandu qasdi joni man niz kardaand, tu maro dast gir, ki dastgiri darmondagon tui.

In biguft va megirist, ki nogoh ovozi sumi markabon ba gushi u rasid, barjastu siloh darpushid va bar markab savor shud. Lashkare did ba miqdori panj — shash hazor mard, ki ruy ba roh ovarda budand va meraftand. Burondukht bo khud guft, ki «oyo in lashkari Mozandaron buvad, ki ba hazimat meraftand?»

Burondukht on lashkarro bishinokht, zud chand gulomro dar aqibi eshon bifiristod. On gulomon markabon bidavonidand, to birasidand. Gulomon guftand:

— Inak, shohzoda Burondukht nazdiki on chahordevor istodaast, shumoro, ki did, moyonro dar aqibi shumo mefiristod.

Eshon hama shod shudandu ba nazdiki Burondukht omadand va hama piyoda shudandu khidmat kardand. Burondukht hamaro bipursid va uzr khostu guft:

— SHumo ba sababi man khonumon barandokhted va zanu farzand raho karded va jonho bar kafi dast nihodedu ba girdi jahon megarded. Agar zinda monam, uzri shumo bikhohamu ba haqqi shumo birasam.

Inho guftand, ki «mo hama bandagoni tuemu az oni Dorob, ki padaroni mo bandagoni shoh Dorob budand va bidonad malikai Eron, ki to poi tu dar rikob boshad, mo az baroi tu ba du dast teg bizanemu az tu barnagardem, to kori mo ba Iskandar yakruya shavad. In jo az bahri on omadaem, ki joe talabem, ki furud oemu az shumo khabar yobem. Aknun ki shumoro bo jon didem, har chi ishorat kuned, bo on biravem». Burondukht bar eshon ofarin kardu eshonro ba joygahi neku furud ovard, to hama bar sari on chashmasor maqom kardand va furud omadand.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissai dilkushoi jonafzoy chunin rivoyat mekunad, ki chun Burondukht ob bikhurd, siloh az khud judo kard va mar gulomonro guft: Tane chand biyosoed va tane chand taloya20 boshed, to bo khatoe boznakhurem. Az on gulomon tane chand ba taloya raftand va ham dar navohii on chahordevor megashtand va pos medoshtand va yagonu dugon az asp furud meomadandu mekhuftand, ki hamai eshon khasta budand va ham aspon monda shuda budand, ki gom az gom21 nametavonistand bargirift va bar joy khushk bimonda budand. Ammo dar miyoni on gulomon gulome bud rumi, ki uro Burondukht kharida bud va on gulomro hamon havoi Rum dar sar budu chand bor qasdi on karda bud, to az Eron biguzaradu ba Rum ravad, ammo fursat nameyoft.

CHun Burondukht ba on chahordevor omadu takya kard va on gulomonro guft, ki pos dored, on gulom bo khud andesha kard, ki fursat ba vaqt nest, ki hamin soat ruy ba lashkargohi Iskandar biyoramu az holi Burondukht shoh Iskandarro khabar diham, to lashkar bifiristad va Burondukhtro bigirad, to in jangu oshub kam shavadu in

fitna binishinad. Va chun inchunin kore karda bosham, shoh Iskandar maro binavozadu martabai maro baland gardonad va man niz dar Rum bimonam. In biyandeshidu ohistaohista aspro inon (lajom) girifta bud va mecharonid, to chandone, ki az on gulomon dur aftod, poy dar asp ovardu ruy ba lashkargohi Iskandar ovard. CHun ba dargohi Iskandar omad, bor khost… Hojib bo shoh Iskandar guft: Daroredash, to bubinam, ki chi meguyad. Hojibi bor berun omadu

bozui on gulom bigirift va dar peshi shoh Iskandar ovard. CHun chashmi gulom bar shoh Iskandar aftod, khidmat kardu ba zaboni rumi shohro duo guft.

Bad az on guft:

— Ey shoh, khabare ovardaam, agar ijozati shoh boshad, bi guyam: SHoh Iskandar guft:

— Ijozat ast.

Gulom ahvoli Burondukht, jang kardani u bo lashkari Iskandar, ba bad-on chahordevor omadanu on jo khuftan va gulomonro guftan, ki shumo taloya dored, biguft va guft:

— Man ba khidmat omadaam, to shohro malum kunam, ki Burondukhtro oson metavon ba dast ovardan. SHoh Iskandar chun in bishunid, ajab dosht az on sukhan hoe, ki on gulom guft. SHoh Iskandar on gulomro guft, ki az in jo to ba on chahordevor chande roh boshad?

Gulom guft:

— SHoyad, ki du farsang roh boshad yo naboshad, zud shoh Iskandar du amiri buzurg bo chand amironro nomzad kard bo dah hazor mard va guft:

— Hoham, ki biravedu Burondukhtro bigired va ba nazdi ki man biyored. Va in har du amiri buzurg bo hasht amiri digar lashkar bargiriftand va on gulomro bo asp ovardandu taomu sharob bidodand, to ser bikhurdu savor shud va dar pesh daromadu on du amirro bo lashkari garon, ki dah hazor savori korzordidai jarrora (zuru tavono) budand, ba nazdiki Burondukht ovard.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in dostoni ajoibnigor chunin rivoyat mekunad, ki chun on gulom biraft va subhi sodiq bidamid, Burondukht on lashkari Mozandaronro ba on sarchashma furu ovarda bud, chun choshtgoh shud, bist hazor mard bari Burondukht jam shudand, ammo na khayma doshtand, na borgoh, ki hamaro lashkari Iskandar gorat karda budand va tadbiri on kor me kardand, ki chi guna kunem, to chize ba chang orem, ki az durr garde paydo shudu bod bar on gard zad va bishikoft, az miyoni on gard lashkare paydo shud, alomati on lashkar dah hazor mard bud, Burondukht chun on lashkar bidid, bong bar mardumoni khud bizadu guft:

— Ey javonmardon, inak aspu silohu nemat, ki az baroi mo ovardaand! Barkhezedu barnishined va bikushed, ki to kini (qasdi) khudro az in nojavonmardon bikhoham!

On hama lashkar dar siloh shudand. Burondukht lashkari khudro ba chahor qiyom kard, ba har joe panj hazor mard dar kamin binishond va khud bo sesad gulom dar barobar biistod.

CHun gulomoni Burondukht bo on andak moya mardum, ki gulomonu chokaroni uyand va bar on dari chahordevor istodaand, gurusnavu khasta. CHun on amiron Burondukhtro bididand, baromadand, to ba nazdiki on chahordevor rasidand, bar joy istodandu yakero guftand, ki «biravu Burondukhtro biguy, ki in lashkarest, ki az peshi shoh Iskandar omadaast. SHoh Iskandarro malum kardand, ki shumo in jo omadaed, moro firistodaast, ki Burondukhtro biyored va agar nayoyad, uro bigued, ki Iskandar turo salom merasonad va meguyad, ki charo jang mekuniyu fitna paydo mesozi va khuni ozodmardon merezi? Man az Rum jihati jang kardan nayomadaam, ba padarat guftam, nashunidu jon ba bod dod! Tu on makun, ki padarat kard, to tu niz

jon ba bod nadihi! Biyo ba nazdiki man, to har chi khohi, ba tu diham va har chi murodi tu boshad, ba tu rasonam, ki mo begona nestem, az yak naslem. Tu dukhtari Dorob ibni Dorobi va man pisari Dorob ibni Ardasher. Ravo naboshad, ki dar miyoni movu tu adovat boshad, to bad az mo podshohon in sukhan bishunavand va moro binakuhand.» CHun on kas in sukhan biguft, Burondukht guft:

— Inro dastburde boyad namudan, to digar chunin paygom nayobad.

Tire az jaba (tirdon) barkashidu bar kamon nihod va chunon bizad, ki dar dahoni on paygomoranda darshudu az qafo berun parid. On mard az asp andaraftodu jon bidod va on Suhrobu Farhod va amironi digar chun on hol bidi dand, bo yakdigar guftand, ki «ayb az mo buvad, charo boyad, ki bo Burondukht az in guna sukhan guemu bo u sulh juem? SHoh Iskandar moro guft: «Biravedu Burondukhtro bigired va zinda ba nazdiki man ored».

Hech az in behtar nest, ki ba yak bor hamla kunemu eshonro dar miyon girem va ba dasti galaba hamaro girem! In biguftandu ba yak bor hamla kardand va hoy — hoy baromad va on dah hazor mard ba yak bor ruy ba Burondukht ovar dand. Burondukhtro hej dil az joy naburdu barobari on lashkar omad va gurzi kalonro kor farmud. Bo har amude (gurze) mardero bo asp ba ham dar zin shikastu ba har jonib, ki Burondukht hamla mekard, az kushta pushta menihod va on amiron har soat bong bar lashkar mezadandu ba giriftani Burondukht tahriz (igvo) mekardand, ki nogoh az chahor gusha on bist hazor mard kashida chun sheroni gurusna az yaminu yasor (rostu chap) va pasu pesh daromadandu ba zahm giriftand. CHun lashkari SHoh Iskandar on hama lashkarro bididand, bidonistand, ki eshon kamin karda budand.

Umed az jon bargiriftandu guftand ki «in gulom bo mo makr kardu moro in jo ovard va dar tagorai khun nihod». In biguftandu in gulomro porapora kardand.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi chunin rivoyat mekunad, ki chun on lashkari Buron dukht on makr bikardand, az bahri aspu saloh, ba bakht mekushidandu bemuhobo az on lashkar mekushtand va mekhostand, to dar yak soat dah hazor mardro bar zamin zadand va khastaro khud adad paydo nabud va az on amiron bazero mekushtandu bazero asir kardand va bari Burondukht ovardand.

Burondukht bipursid, ki «SHumoro bad-in maqom ki ovard?!»

Ahvoli gulom bozguftand. Burondukht guft:

— On gulomro bitalabed! Guftand:

— Mo chunon pindoshtem, ki on gulom bo mo makr kardaast. Mo vayro bikushtem. On gulomro talabidand, kushta yoftand. Boz sari Farhodro biburidandu gushu binii

Suhrobro biburidand va sari Farhodu gulomro bar gardani Suhrob ovekhtand. On goh Burondukht guft:

— Biravu Iskandarro biguy, to jangro omoda boshad. Suhrob bo in alomat ba lashkargohi khesh omad. CHun amiron lashkari Suhrobro bad-on alomat bididand, ajab doshtand va hamchunon ba nazdiki Iskandar ovardand. Suhrobro bipursid, ki

«turo in chi aftod?» Suhrob zamin busa dod va guft:

On nashud, ki mo khostem, on omad, ki Hudoy khost! Burondukht berun omadu Farhodro bo jumlai amiron halok kard va inak sari gulomi rohbar bo sari Farhod ba nazdiki SHumo firistod, ki jangro omoda boshed. Iskandar hayron bimond, guft:

— Magar makreyu tilisme sokht? Suhrob guft:

— Tilisme digar nabud, ammo bar mo tokhtan ovard va on goh Farhodro bigiriftu sar biburid va maro bad-in kholl bifiristod.

Iskandar chun in bishunid, dar ajab bimondu guft.

— Ey Suhrob, Burondukhtro kujo mondi? Suhrob guft:

— YAke chahordevore rost kardaast va dar on jost. Iskan dar guft:

— Savor shavemu biravem va Burondukhtro bigirem? Aristotolis bikhandid. Iskandar guft:

— CHaro mekhandi! Hakim guft:

— Dar qudrati YAzdon nigoh mekunamu hikmathoi ajabro meandesham, ki dar har soat digar alvon (rang ba rang) hikmate menamoyad. Dar andak ruzgor chand bor kori malik bulajab shud, to oqibat chi shavad?

Iskandar guft:

— Mo hama darmondavu ochizem va maliki malik Hudoy ast va hukmi ust, ammo bo in Burondukht jang kardan maslihat nest, ki har ki qasdi vay kunad, halok shavad.

Aristotolis guft:

— Jumlai korho ba vaqt mavquf ast. Aknun vaqt ast, ki uro taqsir (khato) nakunem, to in fitnaho magar biyoromad, ki agar lashkari Tabaristonu Mozandaron va Huz khabar yoband, hama bo vay yor shavand va Burondukht boz qavi garda du ba dast ovardani u dushvor shavad.

Pas bifarmud, to kus (nagora) furu kuftandu poy dardamidand va Iskandar savor shuda, lashkari Porsu Iroqu Rum chun daryoi jushon az joy bijunbonidand va on ruz to shab birondand, to ba nazdiki Burondukht rasidand. Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi chunin rivoyat mekunad, ki to Iskandar ba Burondukht rasid, Burondukhtro bistu panj hazor savor jam shuda budand, hama muborizoni khiyori khunoshom. CHun josus biraft, Burondukhtro khabar kard, ki «ey malikai Eron, Iskandar bo lashkari bisyor rasid va ba bad-on omadaast, to turo bigirad». Burondukht bo sipohi khesh guft:

— Ey padaroni man, imruz juz toziyona va in asp, ki bar on nishastaam, chize digar nadoram. Hama molu nemat SHumoro manfiat buvad, ki agar man ba takhti khud boz rasam, hamaro az mol Qorun kunam va agar maro yori nakhohed dod, jumla maro sareh (ravshan) bigued, to man bidonam, barkhe zamu ba Hinduston shavam, ki maliki Hind az dasti padar kaloni man — Dorob podshoh ast. CHun on jo ravam, bubinam, ki hukmi Hudovand chist, ki on chi khosti ust, boyad in qiyos  kard, ki juz on nashavad.

CHun Burondukht in sukhan biguft, on lashkar, ki bar u jam omada budand, jumla biguftand, ki «charo chunin megui? Mo jumla bandagoni vafodoru khidmatgori tuem va mo hama, ki az Hurosonu Mozandaron omadaem, to jon dar tan dorem, bo dushmani tu tegi jonraboy mezanem!» Burondukht bar hama ofarin kardu vadahoi khub farmud.

On goh guft:

— Iskandar chunon medonad, ki man tanho mondaam. Aknun savob on ast, ki dar kamingohe binishinem, to chun Iskandar darrasad, kheshtanro bar vay bizanem. Boshad, ki uro tavonem giriftan va in tegi khudro ba khuni u rangin kunem va bar jumlai shohon piruz gardem va bar takhti Eron binishinem. 

On jumla buzurgon guftand:

— Inshoallokh…, ki malikai Eron ba maqsud birasad. Pas bistu panj hazor mard dar kamin binishastand, to Iskandar darrasid.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissa chunin rivoyat mekunad, ki yake az jumlai mardoni Burondukht raftu ba Iskandar guft, ki «bistu panj hazor mardro Burondukht dar kamingoh nishondaast».

CHun Iskandar az josus in sukhan bishunid, guft, ki «buzurgoni sipohro bikhohed». Buzurgon biyomadandu zamin busa dodand va guftand, ki «farmon chist?». Iskandar guft, ki «bar joy qaror gired, raftan nest». Jumla sipoh bar joy karor giriftand. Marde az sipohi Iskandar biyomadu Burondukhtro khabar dod, ki lashkari Iskandar bar joe qaror giriftand, ki az tu khabar yoftand, ki dar kamin nishastai». Buzurgoni sipohro Burondukht guft:

— SHumo in jo biboshed, to man bo dah hazor mard biravam az dasti rost ba sui biyobon va az pasi pusht Iskandarro bo lashkari vay dastburdi namoyam, chunon ki mardoni chahon ofarin guyandu bad az man qissai man munisi dili jahoniyon buvad. In biguftu dar biyobon furu raft bo on dah hazor savor va Iskandar bar roh istoda bud va Burondukhtro mepoist, to kay rasad, ki nogoh Burondukht az qafoi lashkari Iskandar darrasid. Va chunon pindoshtand, ki az rumiyonand, ki ba madadi eshon omadaand. Dar in budand, ki Burondukht yak nara bizadu guft:

-Manam Burondukht binti Dorob ibni Dorob ibni Ardasher! Ey Iskandar, charo Farhodro ba talabi man firistodi, ki khud nayomadi?! Aknun man khud omadaam, to turo zahmat nashavad! Hamlai maro poy dor!

In biguftu hamla kard va kheshtan chun hizabri (sheri) damon (mast) dar miyoni lashkari Rum afkand va bongi dehu dorugir baromad. Va on gurzi duvistu panjohmaniro kor farmudan girift. Iskandar chun bidid, ki jufti muvofiqi «mehrubon» omad, kheshtanro az miyoni lashkar berun andokhtu joni shirini khudro az peshi Burondukht ba hazor hila berun burdu sari khud girift.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror chunin rivoyat mekunad, ki az chahor karona lashkari Burondukht rasid va tegu tir dar miyon nihodand va Burondukht chun sheri oshufta daraftod va har kiro mezad, aspu mardro pakhch (pakhsh) mekard, to subh, ki mashshotai jahon ast, asar kard va shari  kuhli (torikii shab) az rui arusi jahon barandokhtu olam munavvar shud. Burondukht az miyoni masof ovoz dod, ki «ey javonmardoni azim, mardvor kushided, ammo eshon bisyoran-du soat ba soat bar eshon madad merasad, naboyad, ki khatoie ravad. Bozgarded! Lashkari Burondukht bozgashtandu bar labi Furot omadand. Lashkari Rum chun chunon bididand, dar qafoi eshon birondand, to boshad, ki Burondukhtro bi girand. CHun Burondukht chunon bidid, bozgashtu hamla kard va on lashkari Rumro boz ba joi khud ovard. Va on shab panj hazor mard kushta shud az har du jonib va sesad mard az rumiyon ba dasti Burondukht asir aftod va to labi obi Furot omad va on chi az asironi Rum qavitar budand, sadu panjohmardro sar buridu dar gardani on sadu panjoh mard furutar darovekht va gushu binii eshon biburidu ba nazdi Iskandar firistod va guft:

— Biravedu bigued, ki man takhti Eron bad-u dodam, ammo raho nakunamash, to yak soat khush boshad. Va girdi lashkari u megardam va mezanamu mekusham!

In biguftu on asironro bifiristod va Burondukht mardoni khudro guft, ki «agar ayyorie mekuned, chunon ki mardoni Iskandar kardaand, hama nemat ba dast ored va imruz ba dasti man chize nest va hama ba Istakhr mondaast. Aknun oshub dar jahon afkanemu namonem, to Iskandar bar takhti Eron rost nishinad, barkhezemu ba Rum ravem va on chi Iskandar ba Eron kardaast, mo ba Rum kunem, balki badtar az on ki u kardaast. Va on chi Iskandar az Eron molu nemat giriftaast, mo sad chandon az Rum bigirem!»

Sipohi u guftand:

— Ey malikai Eron, mo hama bandagonu farmonbardori tuem va to jon dar tani most, bikushem. Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissa chunin rivoyat mekunad, ki chun on asironi gushu biniburida va on sarhoi ba gardan darafkanda ba saropardai Iskandar omadand va Iskandarro khabar dodand,

Iskandar on sarhoro bifarmud, to dar khok kardand va Aristotolisu Satlomisu Batlimusro bikhond. CHun biyomadand, Iskandar biguft:

— Tadbir chist, ki boz Burondukht qavi shudu chandon sipohi maro halok kard?

Aristotolis guft:

— Ey malikurrum, tu az Eron tark namegiri? Dast az Eron

kutoh kun, to ba Rum ravem. Iskandar guft:

— Man in nangu or kujo baram, ki hama mardumi Rum maro guyand, ki az dukhtare bigurekht va natavonist bo u baromadan.

On rumiyon guftand, ki «badtar az in nangu or nest».

Iskandar chun in sukhan bishunid, guft:

— Ba ravoni padaram — Dorob ibni Ardasher, ki to mulki Eronu Rumro ba khud rost nakunam, oromu qaror nagiram! Zud bifarmud, to lashkar barnishastandu on buzurgoni sipoh guftand, ki «ey malikurrum, shitob makun, to tadbi-

re bikunem, chi sabuksaronro buzurgon nasutudaand».

Iskandar guft:

— Bishined, to tadbire kunem. Aristotolis guft:

— Tolei Burondukht qavi dar nuhusat (badbakhti) ast. Agar az

in nuhusat khalos yobad, olam dar zeri farmoni vay shavad va panjoh sol mulk ronad. Aknun tadbir on ast, ki to hamai ero niyonro dasture dihi, to bari Burondukht ravand va bigui, ki «maro Eron nameboyad. Man az Eronu eroniyon bezoram. Eroniyon bari Burondukht ravand, to mazur shavad ba lashkar»

CHun in sukhan ba gushi eroniyon rasid, yake az on jumla havokhoni (tarafdori) Burondukht in sukhan bishunid, barkhostu ba nazdi Burondukht omad va biguft, ki «Iskandar eroni yonro ba nazdiki tu firistod va ovoza darandokht, ki man ba

Rum meravam». Va on shab bist hazor mard biyomadandu dar peshi Burondukht zamin busa dodand va uzr khostand.

Burondukht bar labi obi Furot furud omada bud, na saroparda doshtu na khayma, on eroniyon, ki omada budand, meguftand, ky ey malika, charo khayma namezani?

Burondukht guft:

— Maro hej chiz nameboyad va shumo niz nameboyad. Bozgardedu ba nazdiki Iskandar raved va man bezahmatu ranj biravam.

On lashkari Eron ba nazdiki Iskandar omadandu guftand:

— Moro Burondukht qabul nakard va bozfiristod. Iskandar guft:

— SHumoro charo bozfiristod va charo saroparda namezanad, ki bar labi ob chun luliyon furud omadaast? Magar uro khaymavu khirgoh nest?

Guftand:

— Mo hech namedonem, to u dar chi kor ast.

Ammo muallifi akhboru guzorandai asror Abutohiri Tarsusi az in qissa chunin rivoyat mekunad, ki ruzi digar Burondukht savor shud va girdi Eron baromad va guft, ki «bo man bayat (ahd) kuned, ki az man barnagardedu dar haqqi man badi naandeshed va ba nazdiki dushmanon sukhan nafiristed». Eroniyon guftand:

— CHunin kunem.

Pas boz bayat kardandu savgand khurdand, ki «agar ahd bishikanem, ba in ob garq shavem». Pas Burondukht savor shud, ruy ba osmon kardu guft:

— Ey Hudoi behamto, ba haqqi Hudoii tu, ki hamchunon ki padari maro az obu shamsheri dushmanon va ajdaho nigoh doshti, mani bechoraro niz nigoh dor va dustoni maro dar ob garq magardon va onho, ki dili eshon bo man rost nest,

hamaro ba in ob garq gardon!

In biguftu ruy bar khok nihod va zor-zor bigirist. Sar barovardu bar asp savor shud va aspro dar obi Furot bi rond. Az on jo, ki qahhor (kushanda) Hudoy bud, ba qudrat jumlai mukholifoni Burondukht garq shudand va muvofiqo ni u, jumla dar muvofiqati u az ob ba salomat berun omadand va on shab bar on labi ob biboshidand. Ruzi digar barkhostu gusli pok bikard va Hudoyro shukru sipos biguft. Va chun az on forig shud, lashkari Eronro shumor kard, bistu panj hazor mard az ob baromada budand, hama muborizoni khiyor (ikhtiyori) va mardoni korzor. Burondukht ruy ba Rum nihodu biraft, to ba Halab rasid va du farsange dur az

Halab margzore bud khushu khurram, on jo furud omad va buzurgoni sipohro bikhondu guft:

— In shahri Halab chi guna joest? Guftand:

— Azim hisori (kalai) ustuvorest va muborizon bisyorandu azim tavongarand va in hisor sarhadi Rum ast. Burondukht guft: Man agar in Halabro bigiram, azim pushtu panohe hosil karda bosham va dilforig gardam va agar natavonam girift,

ba Rum natavonam raft va kheshtanro dar miyoni chandin hazor lashkar natavonam darafkand. In biguftu darhol bifarmud, to qoidai podshohi rost kardand va saropardavu chahor bolish binihodand va silohdoron ba chapu rost biistodandu jondoronu (muhofizon) hojibon (darbonon) bar atrofi borgoh halqa kardand.

SAVOL VA SUPORISH:

  1. Zadukhurdho miyoni kadom davlatho meguzasht?
  2. Burondukht ki bud? Simoi uro tavsif namoed.
  3. Lashkari Eron ba davati Burondukht chi javob dod?
  4. Davati Burondukht va javobi sipohdoronro az rui manfiati shakhsi va jamiyati sharh dihed.
  5. Kornamoii jangi Burondukhtro batafsil naql kuned.
  6. Kadom khislathoi botini va zohirii Burondukhtro oshkor namuded?
  7. Simoi Burondukhtro bo Iskandar muqoisa namoed.
  8. Usuli asosii razmi Burondukht kadom bud?
  9. Burondukht kadom shakli jazoro dar haqqi dushmanoni asiraftoda beshtar ravo medid?
  10. Oqibati razmi Burondukht va Iskandar bo chi anjom yoft?
  11. Galabai Burondukht bar rumiho chi ahamiyat dosht?

Инчунин кобед

urolog

Urologi behtarin az Hinduston oktyabri 2021 ba Tojikiston meoyad

Dar Markazi tibbii «SHafran» muolijai bemorihoi uroloji be jarohi tariqi dastgohhoi endoskopi va lazeri az …