Home / Jamiyat / BARNOMAI EPIDEMIYAI VIRUSI NMO (SPID) 2017-2020

BARNOMAI EPIDEMIYAI VIRUSI NMO (SPID) 2017-2020

Bo qarori Hukumati Jumhurii Tojikiston az 25 fevrali soli 2017, № 89 tasdiq shudaast

BARNOMAI MILLI OID BA MUQOVIMAT BA EPIDEMIYAI VIRUSI NORASOII MASUNIYATI ODAM DAR JUMHURII TOJIKISTON BAROI SOLHOI 2017-2020

BOBI 1. TAHLILI HOLATI EPIDEMIOLOGI

  1. Barnomai milli oid ba muqovimat ba virusi norasoii masuniyati odam baroi solhoi 2017-2020 (minbad – Barnoma) vobasta ba holati epidemiologii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar kishvar, tahlili malumot oid ba faoliyati soha nisbati peshgirii in siroyat, ki dar doirai ijroi barnomai qabli dar solhoi 2011-2015 amali gardida budand, tahiya shudaast.
  2. Tibqi malumote, ki dar natijai guzaronidani Nazorati didbonii epidemiologi ba dast omadaast, epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar Tojikiston dar bayni guruhhoi makhsusan osebpaziri aholi va zanoni homila dar marhilai jamshavanda (pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam dar bayni nashamandoni tazriqi – 12,9 foiz va dar bayni zanoni homilai shahrho – 0,1 foiz) qaror dorad.
  3. Vobasta ba tamoyuli baqaydgirii hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar rasmi 1 malumoti Muassisai davlatii “Markazi jumhuriyavii peshgiri va muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam” oid ba miqdori hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar Tojikiston dar solhoi 2009-2015 bo darnazardoshti rohhoi guzarish nishon doda shudaast.

spid-2Rasmi 1. Baqaydgirii hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar Tojikiston dar solhoi 2009-2015 vobasta ba rohhoi pahnshavi.

  1. Rasmi 1 tamoyuli umumii ziyodshavii epidemiyai virusi norasoii masuniyati odamro nishon medihad, ki dar on afzoishi hodisahoi bo rohi aloqai jinsi va az modar ba kudak pahnshuda ba mushohida merasand. In dar holest, ki az soli 2010 ba tavri nazarras kamshavii hodisahoi bo rohi tazriqi siroyatyofta ba qayd girifta shudaand.
  2. Tibqi malumoti omorii rasmi to 1 yanvari soli 2016 shumorai umumii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam (az soli 1991) dar jumhuri 7709 hodisaro tashkil dod, ki az in shumora 68,4 foiz dar bayni mardon va 31,6 foiz dar bayni zanon ba qayd girifta shudaast. Dar davrai az soli 1991 to dekabri soli 2015 az shumorai umumii siroyatyoftagon bo sababhoi gunogun, az jumla az bemorii paydoshudai norasoii masuniyat 1592 nafar favtidaand. SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda dar avvali mohi yanvari soli 2016 dar jumhuri 6117 nafarro tashkil medihad, ki beshtari onho yo 76,1 foiz tahti nazorati dispanseri qaror dorand.
  3. Dar soli 2015 dar jumhuri 1151 hodisai navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam ba qayd girifta shudaast, ki nisbati hamin davrai soli 2014 (1008 hodisa) 143 hodisa ziyodtar meboshad. Az in shumora 688 (59,8 foiz) nafarro mardon va 463 (40,2 foiz) nafarro zanon tashkil medihand. Dar solhoi okhir tamoyuli ziyodshavii siroyatyoftagon dar bayni zanon ziyod gardida, az 28,9 foiz dar soli 2011 to 40,2 foiz dar soli 2015 baland gardidaast.
  4. Dar soli 2015 dar beshtari holatho hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni kalonsolon (18-sola bolo) – 87,1 foiz, asosan dar guruhi odamoni 30-39-sola daryoft gardidand. 1,5 foiz hodisahoi navi virusi norasoii masuniyati odam dar bayni javononu navrasoni 15-18-sola ba qayd girifta shudaast. Dar barobari in, daleli tashvishovar on ast, ki solhoi okhir afzoishi baqaydgirii hodisahoi navi virusi norasoii masuniyati odam dar bayni kudakon ba nazar merasad (jadvali 5).
  5. Tibqi bahodihi shumorai ehtimolii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda dar Jumhurii Tojikiston 15721 nafarro tashkil medihad. SHumorai rasmii in shakhson tibqi malumoti omori dar okhiri mohi dekabri soli 2015 ba 6117 nafar barobar bud.
  6. Tibqi malumoti rasmi dar soli 2015 dar jumhuri 1151 hodisai navi virusi norasoii masuniyati odam daryoft gardid, ki az on 268 (23,3 foiz) hodisa dar marhilai deri bemorshavi, yane dar holate, ki dar bemor nishonahoi sariri (kliniki) yo bemorii paydoshudai norasoii masuniyat ba mushohida merasid, daryoft karda shudaand. Dar soli 2015 az shumorai umumii az nav daryoftshudagon 92 nafar (8 foiz) az bemorihoi bo Bemorii paydoshudai norasoii masuniyat vobasta va digar sababho favtidaand. Malumoti dar bolo ovardashuda shahodat medihad, ki murojiati deri shahrvandon oid ba tashkhisi virusi norasoii masuniyati odam dar sathi baland qaror doshta, qarib dar har yak az 268 hodisa (23,3 foiz) dar marhilai deri bemorshavi daryoft karda shudaand.
  7. Ba holati avvali soli 2016 dar qaydi markazhoi virusi norasoii masuniyati odam 6117 nafar shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda (kalonsolon va kudakon) sabt gardidaand, ki 2074 nafar ba shahri Dushanbe, 285 nafar ba Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon, 1146 nafar ba shahru nohiyahoi tobei jumhuri, 1178 nafar ba viloyati Sugd va 1434 nafar ba viloyati Hatlon rost meoyand. Pahnshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam (dar 100000 aholi) dar in mintaqaho mutanosiban ba 263.0, 133.0, 59.6, 48.0 va 48.3 nafar barobar buda, sathi pahnshavi dar jumhuri 73,24 nafar dar 100 hazor nafarro tashkil mekunad (jadvali 1).
  8. Az shumorai umumii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam dar soli 2015 (1151 nafar) 226 nafar ba shahri Dushanbe (dar 100 hazor nafar aholi – 28,7), 56 nafar ba Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon (26,1), 237 nafar ba shahru nohiyahoi tobei jumhuri (12,3), 300 nafar ba viloyati Sugd (12,2) va 332 nafar ba viloyati Hatlon (11,2) rost meoyand. Sathi giriftorshavi ba virusi norasoii masuniyati odam dar jumhuri 13,8 nafar dar 100 hazor nafar meboshad (jadvali 1).

Jadvali 1

Sathi pahnshavi va siroyatnokshavi ba virusi norasoii masuniyati odam dar Tojikiston va mintaqahoi jumhuri ba holati 31 dekabri soli 2015

Mintaqahoi jumhuri SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda dar Jumhurii Tojikiston to

31 dekabri soli 2015

Sathi pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam dar Jumhurii Tojikiston (miqdori shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda dar 100000 aholi) to

31 dekabri

soli 2015

SHumorai hodisahoi navi virusi norasoii masuniyati odam dar Jumhurii Tojikiston dar soli 2015 Sathi siroyatnokshavi ba virusi norasoii masuniyati odam (miqdori siroyatyoftagon  dar 100000 aholi) dar soli 2015
Dushanbe 2 074 263,0 226 28,7
Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon 285 133,0 56 26,1
SHahru  nohiyahoi tobei jumhuri 1 146 59,6 237 12,3
Viloyati Sugd 1 178 48,0 300 12,2
Viloyati Hatlon 1 434 48,3 332 11,2
Hamagi 6 117 73,2 1 151 13,8
  1. Rohhoi asosii pahnshavii siroyat dar soli 2015 aloqai jinsi va tazriqi (asosan istifodai mavodi mukhaddir bo usuli tazriqi) ba shumor meraft, az jumla:

– pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam bo rohi aloqai jinsi: hamagi – 61,7 foiz, az jumla shahri Dushanbe – 43,4 foiz; Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon – 48,2 foiz; shahru nohiyahoi tobei jumhuri – 65,8 foiz; viloyati Sugd – 73,3 foiz; viloyati Hatlon– 63 foiz.

– pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam bo usuli tazriqi: hamagi – 21,2 foiz, az jumla shahri Dushanbe – 37,2 foiz; Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon – 48,2 foiz; shahru nohiyahoi tobei jumhuri – 14,3 foiz; viloyati Sugd – 17,7 foiz; viloyati Hatlon – 13,9 foiz.

  1. Dar malumoti omori pahnshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam bo rohi “nomalum” niz vujud dorad, ki dar soli 2015 dar jumhuri 140 hodisa yo 12,2 foiz az shumorai umumii hodisahoi navi bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyoftagonro tashkil medihad. Az in shumora 18 foiz ba viloyati Hatlon, 15 foiz ba shahri Dushanbe va taqriban 15 foiz ba shahru nohiyahoi tobei jumhuri rost meoyand.
  2. Dar jadvali 2 malumot oid ba shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda az rui sokhtori jins va sinnu sol ovarda shudaast.

Jadvali 2

SHakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda. Sokhtori jinsi va sinnu soli. Tojikiston, soli 2016

Guruhho vobasta ba sinnu sol Hamagi % vobasta ba shumorai umumii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda Mardon Zanon
1 0-4-sola 309 5,1% 201 108
2 5-14-sola 247 4% 146 101
3 15-18-sola 30 0,5% 18 12
4 19-29-sola 1735 28,4% 879 856
5 30-39-sola 2509 41% 1752 757
6 40-49-sola 1028 16,8 795 233
7 50-59-sola 232 3,8% 166 66
8 60-sola va kalon 27 0,4% 17 10
        Hamagi 6117 100% 3974 (65%) 2143 (35%)
  1. Tavre az jadvali 2 ayon ast, az shumorai umumi shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunandai jinsi mard 65 foiz va zanon 35 foizro tashkil medihand. Qismati beshtari siroyatyoftagon ba sinnu soli 30-39 rost meoyand, ki on 41 foizro dar bar megirad. Qismi ziyodi mardoni bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta dar sinni 30-39-solagi va zanoni bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta dar sinnu soli 19-29-solagi meboshand. Ba sinnu soli reproduktivi (15-49-sola) 5302 nafar siroyatyoftagon yo 86,7 foiz rost meoyand. SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunandai sinni 0-14-sola 556 nafarro tashkil medihand, ki on ba 9,1 foiz shumorai umumii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda barobar ast. 0,5 foiz shumorai umumii in shakhson ba sinni 15-18-sola rost meoyad. Ba tavri umumi ba guruhi 0-18-sola 9,6 foiz shumorai umumii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda rost meoyand.
  2. Dar jadvali 3 malumot oid ba shumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand (tibqi holati to 1 yanvari soli 2016), ovarda shudaast.

Jadvali 3

SHakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand. Tojikiston, soli 2016

Sinnu soli

shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda

SHumorai

shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda

SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand Foizi farogiri ba nazorati dispanseri
0-14-sola 556 519 93,3%
15-sola va kalon 5561 4141 74,5%
Hamagi 6117 4660 76,2%
  1. Tibqi raqamhoi jadval sathi farogirii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda ba nazorati dispanseri ba 76,2 foiz barobar meboshad. Qarib hamai kudakoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda (93,3 foiz) ba nazorat faro girifta shudaand.
  2. Tahlil nishon medihad, ki choryaki shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunandai sinnu soli 15-sola va bolo (25,5 foiz) sari vaqt ba qabuli khizmatrasonii makhsus murojiat namekunand. Sababhoi asosii zerin ba on musoidat menamoyad:
  • vujud doshtani tabiz dar bayni aholi nisbati siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam va tarsi ziyodi siroyatshudagon oid ba ovoza shudani mushkilii onho;
  • harosi padaru modar nisbati ovoza shudani siroyatnokii farzandash dar jomea;
  • mavjud budani dalelhoi tamgaguzorii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam va tarsi ziyodi shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda az ovoza shudan va az dast dodani joi kor;
  • past budani sathi malumotnokii yak qator siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam nisbati tabobati ziddiretrovirusi va bartarihoi tabobat baroi solimi va hayoti inson;
  • omilhoi dokhilii ravoni dar baze shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki sababi qabul nakardani nazorati dispanseri va tabobat megardand (to vaznin shudani holati salomatii shakhs);
  • imkonoti besamar shumoridani tabobati ziddiretrovirusi az jonibi baze nafaroni siroyatyofta;
  • mavjudiyati sathi balandi muhojirati dokhiliyu khorijii aholii jumhuri metavonad sababi az nazorat dur mondani shakhsoni siroyatyofta gardad;
  • omilhoi past budani faolnoki az jonibi yak qator kormandoni markazhoi mahallii peshgiri va muboriza bar ziddi bemorii virusi norasoii masuniyati odam oid ba farogirii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda ba nazorati dispanseri, inchunin past budani sathi khizmatrasoniho ba muhtojon.
  1. Baroi tasdiqi ilovagii mavjudiyati tabiz va tamgaguzori dar jumhuri nisbati siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam, inchunin dar in zamina paydo shudani holathoi khudtabizi, natijai tadqiqot oid ba “Indeksi tamgaguzori”, ki dar mohi noyabri soli 2015 amali shuda bud, nishon doda meshavad (rasmhoi 2 va 3 (bo foiz).
  1. Dar jadvali 4 malumot nisbati siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand va dar davrai to 1 yanvari soli 2016 ba tabobati ziddiretrovirusi faro girifta shudaand, ovarda shudaast.
  1. Dar jadvali 4 malumot nisbati siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand va dar davrai to 1 yanvari soli 2016 ba tabobati ziddiretrovirusi faro girifta shudaand, ovarda shudaast.

Jadvali 4

Farogirii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam

 zindagikunanda ba tabobati ziddiretrovirusi

Sinnu soli shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand SHumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tabobati ziddiretrovirusi megirand % farogirii muhtojon ba tabobati ziddiretrovirusi
0-14-sola 519 495 95,4%
15-sola va bolo 4141 2640 63,8%
Hamagi 4660 3135 67,8%
  1. Tavre az jadval barmeoyad, beshtari kudakoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda (95,4 foiz), ki tahti nazorati dispanseri qaror dorand, ba tabobati ziddiretrovirusi faro girifta shuda, onro idoma doda istodaand.
  2. Dar Jumhurii Tojikiston dar doirai qonunhoi amalkunanda davlat ba shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda tabobati ziddiretrovirusii roygonro kafolat dodaast. Az in ru har yak nafar siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam imkoniyat dorad, ki vobasta ba zarurat az tabobati roygon barkhurdor boshad. Ayni zamon tamini doruhoi ziddiretrovirusi bapurragi az jonibi sozmonhoi baynalmilali, asosan az jonibi Hazinai globali oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja amali karda meshavad. Norasogii doruvori to imruz ba mushohida narasidaast.
  3. Tibqi malumoti dar jadvali 4 ovardashuda, ayni zamon farogirii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda, ki tahti nazorati dispanseri (4660 nafar) qaror dorand, ba tabobati ziddiretrovirusi 67,8 foizro tashkil medihad. In nishondihanda dar barobari hamai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda (6117 nafar) ba 51,3 foiz barobar meboshad. Farogiri ba tabobati ziddiretrovirusi az hisobi shumorai ehtimolii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam (tibqi bahodihi -15721 nafar) dar jumhuri hamagi 19,9 foiz meboshad. In nishondihanda sol az sol behtar gardida, dar soli 2015 ba 1282 nafar rasid (dar soli 2014 – 885 nafar).
  4. SHuru az soli 2011 dar sathi Hukumati jumhuri ba oilahoe, ki dar onho kudakoni giriftor ba virusi norasoii masuniyati odam zindagi mekunand (to 16-sola), peshnihodi kumakpulihoi mohonai ijtimoi ba andozai 7 nishondihanda baroi hisobho (tibqi qarori Hukumati Jumhurii Tojikiston az 3 mayi soli 2010, №232) ogoz gardid. To imruz baroi giriftani chunin kumakpuli ba 440 nafar kudakoni ba virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda az jonibi Muassisai davlatii “Markazi jumhuriyavii peshgiri va muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam” khulosai tibbi doda shudaast. Dar solhoi okhir baroi tamini gizoi kudakone, ki az modaroni siroyatyofta tavallud shudaand, dar jumhuri tamini sarikasii chunin oilaho bo gizoi kudakonai suni ba miqdori zaruri ba roh monda shud.
  5. SHuru az soli 2011 dar jumhuri shumorai kudakoni sinnu soli to 14-solai siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam tamoyul ba boloravi namud (jadvali 5). Dar 4 soli okhir (2012-2015) shumorai hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni kudakon ziyod gardida, az 11,4 foiz to 16,2 foiz hamai hodisahoi navi siroyatro tashkil dod.
  6. Dar jumhuri shumorai jamshavandai kudakoni to 15-solai ba virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta ba holati 1 yanvari soli 2016 hamagi 636 nafarro (jadvali 5) tashkil medihand, ki on ba 8,2 foiz shumorai umumii siroyatyoftagon barobar meboshad.

Jadvali 5

Tamoyuli siroyati virusi norasoii masuniyati odam

 dar bayni kudakon dar Tojikiston tayi solhoi 2002-2015

2002-2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 Hamagi
SHumorai umumii hodisahoi navi virusi norasoii masuniyati odam dar bayni kudakoni

0-14-sola

8 13 5 12 15 71

 

132 129 122 129 636

 

Bo foiz 1,2 3,2 1,7 2,7 1,5 7,2 16,2 14,7 12,2 11,4 8,2
az jumla pahnshavii siroyat bo rohi amudi (az modar ba kudak) 1 8 3 11 14 26 34 47 56 55 255
az jumla bo rohi “nomalumi pahnshavi” (kudakon az modaroni virusi norasoii masuniyati odam-manfi tavalludshuda) 1 2 1 1 1

 

 

45

 

98 82

 

66

 

74

 

 

371

 

az jumla hangomi khunguzaroni 6 3 1 10
  1. Dar 4-5 soli okhir dar jumhuri qarib du marotiba shumorai kudakoni bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta bo rohi “az modar ba kudak” afzudaast. In masala tahlili durustu amiqi sababu omilhoi pahnshaviro bo in roh talab menamoyad. Hamzamon baland bardoshtani sathu sifati chorabinihoi peshgirikunanda dar bayni zanoni sinnu soli qobili tavallud, az jumla zanoni homila zarur meboshad.
  2. Az 129 nafar kudakoni bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyoftai soli 2015, 74 nafarash modaroni sihat doshta (dar soli 2012- 98 nafar, dar soli 2013 – 82 nafar va dar soli 2014- 66 nafar), rohi pahnshavii siroyat hamchun “nomalum” guzoshta shudaast. SHumorai umumii chunin kudakon az soli 2009 to soli 2015 ba 371 nafar yo 58,2 foiz az shumorai umumii kudakoni siroyatyofta barobar ast.
  3. Tavre, ki tahlilho nishon medihand, sababi asosii paydoshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar kudakoni dar bolo qaydgardida (371 nafar) nomalum boqi memonad. Ehtimoliyati pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam hamchun siroyati dokhilibemorkhonagi vujud doshta, inchunin ba pahnshavii siroyat metavonand, omilho va holatho, ba monandi amaliyoti tibbi, ki umumiyati pust va pardahoi luobii badanro vayron mesozand (surokhsozii gush, khatnakuni, mahsgari bo suzan, kholkubi va gayra) dar sharoiti khona niz tasir rasonand.
  4. Dalel va raqamhoi nishondodashuda, az tashvishovar budani holati epidemikii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni in guruh darak doda, vodor mesozand, ki kudakon ba guruhi osebpaziri aholi vorid karda shavand. Nisbati in guruh ba tavri favri boyad majmui chorabinihoi profilaktiki bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam va digar siroyathoi ba vositai khun guzaranda qabul karda shavad. Inchunin zarur ast, ki chorahoi qati bahri muayyansozii mekhanizmi pahnshavii har yak hodisai rohi guzarishash “nomalum”, dar alohidagi ham dar bayni kudakon va ham dar bayni kalonsolon andeshida shavad.
  5. Ba aholi dar hamai muassisaho, utoqho va joyhoi khizmatrasonii maishi (sartaroshkhonaho, koshonahoi husn, hujrahoi kosmetologi va gayra) novobasta az shakli molikiyatashon, bekhatarii tamomi khizmatrasoniho (sartaroshi, rishgiri, manikyur, pedikyur, amaliyoti kosmetologi, surokhkunii gushho, khatna, tatuaj, pirsing), ki ba khalalyobii komiliyati pust va pardahoi luobi sabab shuda metavonand, boyad kafolat doda shavad. Hamai mutakhassison, ki khizmathoi dar bolo zikrgardidaro merasonand, boyad nisbati asoshoi bekhatarii siroyati omuzonida shuda, oid ba masuliyatashon hangomi vayronkunii rejai sanitariyu ziddiepidemiki dar joi kori khud ogohonida shavand.
  6. Az ogozi epidemiya to 31 dekabri soli 2015 az hisobi siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam bo sababhoi gunogun 1592 nafar favtidaand, ki 20,7 foizro az shumorai umumi tashkil medihad. SHumorai umumii favtidagon dar solhoi 1991-2015 dar mintaqahoi jumhuri chunin meboshad: shahri Dushanbe – 224 nafar (9,7 foiz az shumorai umumii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam), Viloyati Mukhtori Kuhistoni Badakhshon – 194 nafar (40,5 foiz), shahru nohiyahoi tobei jumhuri – 323 nafar (22 foiz), viloyati Sugd – 381 nafar (24,4), viloyati Hatlon – 470 nafar (24,7 foiz). SHumorai umumii favtidagon dar jumhuri dar 5 soli okhir (2011-2015) hamagi 1075 nafarro tashkil dod, ki az in shumora 585 nafarash az bemorii paydoshudai norasoii masuniyat favtidaand. Nishondihandahoi favt dar jadvali 6 ovarda shudaast.

Jadvali 6

Hodisahoi favt dar bayni siroyatyoftagoni virusi norasoii

 masuniyati odam dar Tojikiston tayi solhoi 2011-2015

Nishondihanda 2011 2012 2013 2014 2015
SHumorai favtidagon dar bayni siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam (shumorai umumi bo sababhoi gunogun) 182 214 232 234 213
Az jumla, shumorai favtidagon az bemorii paydoshudai norasoii masuniyat 93 113 128 137 114
  1. Boyad qayd namud, ki tabobati ziddiretrovirusi, ki ba shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda tain karda meshavad va hamasola farogiri ba on behtar shuda istodaast, inchunin majmui chorahoi peshgirikunanda, nigohubin va dastgirii onho sababi kam gardidani favt dar bayni siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam gardid.
  2. Dar panj soli okhir dar jumhuri tamoyuli balandshavii shumorai siroyatyoftagoni bemorihoi hamradifi virusi norasoii masuniyati odam/sil ziyod gardida, az 49 hodisa dar soli 2009 ba 176 hodisa dar soli 2015 barobar gardid. YAke az sababhoi asosii ziyodshavii shumorai siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam/sil in vorid namudani tashkhisi virusi norasoii masuniyati odam dar muassisahoi ziddisili va farogirii beshtari siroyatyoftagoni sil ba tashkhis meboshad, ki on sol az sol behtar gardida istodaast. Dar soli 2015 dar jumhuri 9434 nafar siroyatyoftagoni sil az tashkhisi virusi norasoii masuniyati odam guzaronida shudand, ki dar 99 nafari onho siroyati virusi norasoii masuniyati odam daryoft gardid.
  3. Az hisobi siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam boshad dar 77 nafar siroyati sil daryoft gardid. Mutaassifona, na hamai siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam sari vaqt az tashkhisi sil guzaronida meshavand. Baroi muayyansozii siroyati sil dar shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda tahlili aksi rentgenii qafasi sina zarur meboshad. Az sababi nabudani nishonahoi kliniki na hama siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam az in tashkhis meguzarand. Az in ru, ba naqsha girifta shudaast, ki masalai mazkur bo istifodai tashkhisi molekulavii sil bo usuli GenExpert bartaraf karda shavad.
  4. Tibqi malumoti omori bemorii sil hanuz ham yake az sababhoi asosii favti siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam boqi memonad. Dar soli 2015 hamagi 76 nafar siroyatyoftagoni bemorihoi hamradifi virusi norasoii masuniyati odam/sil favtidaand, ki 35,7 foiz hamai favtidagoni soli 2015-ro tashkil medihand (bo sababhoi gunogun).
  5. Vobasta ba in tamini tashkhisi sarivaqti va bosifati siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam ba bemorii sil khele zarur meboshad. Farogirii kudakoni siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam ba tashkhisi sil yake az samthoi asosii faoliyat ba shumor meravad, chunki ehtimoliyati giriftorshavii kudakon ba namudi mutobiqgashtai bemorii sil nisbati ashkhosi kalonsol ziyodtar meboshad.
  6. Ba guruhhoi nisbati siroyati virusi norasoii masuniyati odam khatari balanddoshta nashamandoni tazriqi, shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni va mahbuson dokhil meshavand.
  7. Dar jadvali 7 malumot oid ba shumorai nashamandoni tazriqi va shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni dar jumhuri tibqi bahodihi ovarda shudaand.

Jadvali 7

Bahodihii shumorai nashamandoni tazriqi va shakhsoni

 rasonandai khizmathoi shahvoni dar Tojikiston

Guruhi osebpazir SHumora tibqi bahodihi Soli guzaronidani tadqiqoti bahodihi
Nashamandoni tazriqi 23 100 2014
SHakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni 14 100 2014
  1. Dar jadvali 8 boshad bahodihii sathi pahnshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni namoyandagoni in guruhho, ki dar natijai guzaronidani tadqiqot oid ba nazorati didbonii epidemiologi ba dast omadaand, nishon doda shudaast.

Jadvali 8

Malumoti bahodihii nazorati didbonii epidemiologi

 oid ba pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam

 dar bayni guruhi osebpaziri aholi

Guruhi osebpazir Pahnshavii

virusi norasoii masuniyati odam

Soli barguzorii

nazorati didbonii epidemiologi

Nashamandoni tazriqi 12.9% 2014
Mahbuson 8.4% 2013
SHakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni 3,5% 2014
  1. Tibqi bahodihi shumorai siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam dar jumhuri az hisobi namoyandagoni guruhhoi doroi khatari balandi siroyatyobi (nashamandoni tazriqi, shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni) hamagi 3836 nafarro tashkil medihand, ki in shumora 24,4 foizi shumorai umumii siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam (tibqi bahodihi-15721 nafar)-ro dar bar megirad. Qismi boqimondai siroyatyoftagon (11264 nafar yo 75,6 foiz) tibqi bahodihi ba namoyandagoni digar guruhhoi aholi (muhojironi mehnati, azoi oilahoi onho, javonon, sharikoni jinsii shakhsoni siroyatyofta va gayra) rost meoyand.
  2. Istifodai mavodi mukhaddir bo rohi tazriqi ba ogoz va inkishofi epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar Tojikiston ba tavri nazarras tasir guzosht. SHuru az soli 2011 tamoyuli pastshavii shumorai hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam bo rohi tazriqi, ki asosan az istifodai tazriqii mavodi mukhaddir vobasta meboshad, ba mushohida rasida, az 412 hodisa dar soli 2011 to 245 hodisa dar soli 2015 kam gardid. Pahnshavii hodisaho bo rohi tazriqi az shumorai umumii siroyatyoftagon dar solhoi 2011-2015 mutanosiban ba 41,7 foiz va 21,3 foiz barobar shud.
  3. Natijai dar bolo nishondodashuda, az hisobi ziyodshavii hamasolai farogirii nashamandoni tazriqi ba khizmatrasoniho dar doirai barnomai kam kardani zarar, az jumla mubodilai suzandoruho va testkunoni ba dast omadand. Dar soli 2015 ba khizmatrasonihoi nuqtahoi bovari baroi nashamandoni tazriqi yo ba iborai digar nuqtahoi mubodilai suzandoruho hamagi 13456 nafar, mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori oid ba virusi norasoii masuniyati odam 18192 nafar nashamandoni tazriqi faro girifta shudand. Miqdori miyonai suzandorui taqsimshuda ba yak nafar nashamandoni tazriqi tayi sol ba 283 adad (az hisobi shumorai nashamandoni tazriqi tibqi bahodihi) barobar shud. Nishondihandahoi farogiri dar soli 2014 mutanosiban ba 11993, 13082 va 214 barobar bud. Ahamiyati digari muhimi nishondodhoi bolozikr dar soli 2015 dar qiyos bo soli 2014 va solhoi siparigardida, az behtar shudani dastrasii nashamandoni tazriqi ba khizmatrasoni oid ba peshgirii bemori darak medihad. Dar soli 2015 tabobati ziddiretrovirusi ba 275 nafar nashamandi tazriqii siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam tain karda shud, ki in nishondihanda dar soli 2012 ba 158 nafar barobar bud.
  4. Tibqi malumoti omorii rasmi soli 2014 dar Tojikiston shumorai bemoroni nashamand, ki dar qaydi markazhoi narkologi qaror doshtand, ba 7310 nafar barobar shud, ki az onho 7111 nafarashro (97,3 foiz) mardon va 199 nafarashro (2,7 foiz) zanon tashkil dodand. Ziyoda az 60 foizi onho nashamandoni tazriqi meboshand. Inchunin tibqi malumote, ki dar natijai guzaronidani tadqiqot oid ba “Bahodihii shumorai nashamandoni tazriqi va shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni dar Jumhurii Tojikiston” dar soli 2014 az jonibi Muassisai davlatii “Markazi jumhuriyavii peshgiri va muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam” bo ishtiroki mushoviri baynalmilali guzaronida shud, shumorai nashamandoni tazriqi dar jumhuri 23100 nafarro tashkil dod.
  5. Tibqi malumoti nazorati didbonii epidemiologi dar bayni nashamandoni tazriqi (bo farogirii 2200 nafar) dar soli 2014 pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam dar bayni nashamandoni tazriqi 12,9 foiz, pahnshavii hepatiti virusii S-22,7 foiz va otashak – 4,5 foizro tashkil dod. Nishondodhoi muqoisavii nazorati didbonii epidemiologii soli 2011 mutanosiban ba 13,5 foiz, 24,9 foiz va 7,4 foiz barobar budand.
  6. Kam gardidani sathi pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam, hepatiti virusii S va otashak dar bayni nashamandoni tazriqi (nazorati didbonii epidemiologii solhoi 2011-2014) az samaranokii chorabiniho, ki dar jumhuri dar bayni in guruh amali megardand, darak medihad.
  7. Harchand solhoi okhir dar bayni namoyandagoni in guruh siroyatyobi ba virusi norasoii masuniyati odam kam gardida boshad ham, az sababi khususiyati khos doshtani onho hama vaqt boyad dar zeri nazorati qati boshand. Baraks boyad sifati chorabiniho baroi past namudani zarar dar bayni nashamandoni tazriqi boz ham purzur karda shavand.
  8. CHorabinihoi majmui chun peshtara bo darnazardoshti hama khatarhoi mavjudbuda baroi solimii namoyandagoni in guruh (peshgirii virusi norasoii masuniyati odam, sil, hepatiti virusii S, peshgiri va tabobati bemorihoi bo rohi aloqai jinsi guzaranda, tabobati nashamandi va gayra) amali gardonida shavand. Dar holati daryoft namudani siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar nashamandoni tazriqi zarur ast, ki harchi barvaqt tabobati ziddiretrovirusi ogoz karda shuda, siroyatyofta dar borai zarurat va samaranokii tabobat boyad ogoh karda shavad.
  9. SHakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni yake az guruhhoi makhsus va nisbati virusi norasoii masuniyati odam khatari balandi siroyatyobidoshta ba shumor rafta, dar inkishofi epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar in yo on davlati dunyo tasirguzor meboshand. Tasiri onho az yak qator omilhoe, ki namoyandagoni in guruhro nisbati in siroyat osebpazir namudaast, vobastagi dorand. Ba in omilho dokhil meshavand: mahdudiyatho dar dastrasii shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni ba khizmatrasonihoi tibbi, ijtimoi va huquqi, huquqvayronkuniho va furushi odamon; mahdudiyat dar dastrasii malumot va mavodi peshgirikunandai siroyatho; tabizu tamgaguzori; khatarho vobasta ba tarzi hayoti namoyandagoni in guruh (zurovari va gayra) va istifodai az meyor ziyodi mavodi nashador va spirti.
  10. Dar Tojikiston dast zadan ba fohishagi hamchun qonunvayronkunii mamuri guruhbandi gardidaast. In amal dar qismhoi 1 va 2 moddai 130 Kodeksi huquqvayronkunii mamurii Jumhurii Tojikiston ifoda gardida, dar holati vayronkunii on jazo dar namudi jarima va habsi mamuri peshbini gardidaast.
  11. Tibqi malumote, ki dar natijai guzaronidani tadqiqot oid ba “Bahodihii shumorai nashamandoni tazriqi va shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni dar Jumhurii Tojikiston” dar soli 2014 ba dast omadand, shumorai shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni dar jumhuri 14100 nafarro tashkil medihad.
  12. Nazorati didbonii epidemiologi dar bayni shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni (bo farogirii 1300 nafar) dar soli 2014 nishon dod, ki pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam dar bayni shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni 3,5 foiz (nazorati didbonii epidemiologii soli 2011-3,7 foiz), pahnshavii hepatiti virusii S – 4,2 foiz (nazorati didbonii epidemiologii soli 2011-2,5 foiz) va otashak-10 foiz (nazorati didbonii epidemiologii soli 2011-14,6 foiz)-ro tashkil dod. Mavjud budani siroyati otashak dar shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni az ehtimoliyati khatari balandi siroyatnokshavii virusi norasoii masuniyati odam darak medihad. Siroyatnokii shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni bo hepatiti virusii S az istifodai mavodi mukhaddiri tazriqi darak doda, inchunin dar barobari rohi aloqai jinsi, nishondihandai khatari balandi siroyatnokshavi ba virusi norasoii masuniyati odam bo rohi tazriqi niz shuda metavonad.
  13. Harchand, ki sathi pahnshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni shakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni on qadar baland ham naboshad, purzur namudani chorabinihoi profilaktiki dar in samt zarur meboshad. SHakhsoni rasonandai khizmathoi shahvoni hamchun guruhi doroi khatari balandi siroyatyobii virusi norasoii masuniyati odam va siroyathoi tavassuti akoqai jinsi guzaranda dar oyanda niz yake az samthoi asosii faoliyati soha va Barnomai mazkur boqi memonad.
  14. Mahbuson niz ba guruhi doroi khatari baland nisbati siroyati virusi norasoii masuniyati odam shomil meboshand. Tibqi malumoti nazorati didbonii epidemiologi, ki dar soli 2013 dar jumhuri dar bayni 800 nafar mahbuson guzaronida shuda bud, sathi pahnshavii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni mahbuson ba 8,4 foiz (nazorati didbonii epidemiologii soli 2010-9,0 foiz) hepatiti virusii S ba 11,0 foiz (18 foiz) va otashak ba 13,1 foiz (9 foiz) barobar meboshad.
  15. Mutobiqi holati to 1 yanvari soli 2016 tibqi malumoti omori rasmi shumorai shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda dar mahbas 222 nafar buda, az onho 130 nafarashon tabobati ziddiretrovirusiro idoma doda istodaand. Ba hamai onho dar soli 2015 az jonibi tabibi silshinos mashvarat doda shuda, 59 nafarashon ba tabobati peshgirikunandai siroyati sil bo izoniazid faro girifta shudand.
  16. Dar solhoi okhir ba tanzim daromadani sathi siroyatnokshavi bo virusi norasoii masuniyati odam dar bayni mahbuson, past gardidani sathi pahnshavii hepatiti virusii S az guzaronidani majmui chorabiniho oid ba istifodai lavozimoti bezarari tibbi, mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori oid ba virusi norasoii masuniyati odam va tabobati ziddiretrovirusi vobastagi dorad.
  17. Novobasta az in nishondihandahoi pahnshavii hamai se siroyat dar bayni mahbuson to hanuz baland boqi monda, dar samti faoliyatho nisbati peshgiri, tabobat, nigohubin va dastgiri oid ba virusi norasoii masuniyati odam dar nizomi ijroi jazoi jinoyati behbudihoro talab menamoyad.
  18. Tibqi malumoti Hadamoti federalii muhojirati Federatsiyai Rossiya shumorai shahrvandoni Tojikiston, ki dar hududi in davlat qaror dorand, to 12 yanvari soli 2016 862321 nafar, az jumla 81,2 foiz mardon va 18,8 foiz zanonro tashkil medihand, ki aksariyati onho ba muhojirati mehnati raftaand. Dar bayni mardon 47,8 foiz va az hisobi zanon 34,3 foizro javononi sinni 18-29-sola tashkil medihand. Ayni zamon asosan dar masalai muhojirati mehnatii baynalmilali Federatsiyai Rossiya va badan Jumhurii Qazoqiston baroi shahrvandoni Tojikiston davlathoi sertalabot ba shumor meravand.
  19. Omori rasmi nishon medihad, ki siroyatyoftagoni virusi norasoii masuniyati odam dar bayni shakhsoni peshtar dar muhojirati mehnati qarordoshta ziyod gardida, dar soli 2015 onho 165 nafar, az jumla 151 nafar mard va 14 nafar zanro tashkil medihad. In nishondihanda ba 14,3 foizi hamai hodisahoi navi siroyat dar soli 2015 (65 nafar yo 7,7 foiz dar soli 2012) barobar meboshad. Rohi asosii pahnshavii siroyat dar bayni nafaroni dar guzashta dar muhojirati mehnati buda dar soli 2015 asosan (151 nafar yo 91,5 foiz) aloqai jinsi meboshad. Malumoti solhoi okhir nishon medihand, ki shavharoni qarib hamai zanoni homiladori siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam dar solhoi qabli dar muhojirati mehnati budand va onho niz siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam meboshand.
  20. Dalel va raqamhoi ovardashuda bevosita mavjud budani payvastagiro bayni muhojirati baynalmilalii mehnatii shahrvandoni jumhuri va ziyod gardidani daryofti hodisahoi navi siroyatyobii virusi norasoii masuniyati odam dar joyi muqimii zist nishon medihand. Az in ru, zarurati vorid namudani muhojironi mehnati ba guruhi osebpaziri aholi ba miyon omada, dar bayni onho va sharikoni jinsii onho guzaronidani majmui chorahoi profilaktiki oid ba peshgirii pahnshavii virusi norasoii masuniyati odam, siroyathoi tavassuti aloqai jinsi guzaranda va sil zarur meboshad.
  21. To mohi yanvari soli 2015 dar Jumhurii Tojikiston shumorai javononi 15-19-sola 865,5 hazor (10,4 foiz) nafar, 20-24 sola 855,5 hazor (10,2 foiz) nafar, 25-29-sola 807,3 hazor (9,7 foiz) nafarro tashkil doda, hamagi sinnu soli 15-29-sola ba 2528300 nafar yo 30,3 foiz aholi barobar bud.
  22. Dar yanvari soli 2016 tibqi malumoti Hadamoti federalii muhojirati Federatsiyai Rossiya dar hududi in davlat 334999 nafar mardoni shahrvandi Tojikiston (47,8 foiz az shumorai umumii mardoni muhojir) va 55407 nafar zanoni shahrvandi Tojikiston (34,3 foiz az shumorai umumii zanoni muhojir) dar sinnu soli 18-29-sola qaror doshtand. Hamagi javononi sinni 18-29-sola az Tojikiston dar hududi Federatsiyai Rossiya 390406 nafar yo 45,3 foizi shumorai umumii muhojironi mehnatiro tashkil medihand.
  23. Tavre az natijai tadqiqoti milli oid ba muayyansozii sathi malumotnoki, tajriba va raftor oid ba peshgirii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni aholii 15-49-solai Jumhurii Tojikiston (javononi 15-24-sola- 38,8 foiz) nishon medihad, foizi javononi 15-24-sola, ki to sinni 15-solagi aloqai jinsi doshtand, ba 1,1 foiz barobar bud. In nishondihanda dar soli 2012 0,68 foizro tashkil medod. Tanho nazdiki 50 foiz pursidashudagoni sinnu soli 15-24-sola ba savolho oid ba usulhoi peshgirii siroyatyobii virusi norasoii masuniyati odam bo rohi aloqai jinsi durust javob doda tavonistand. Javononi 15-19-sola dar 38 foiz va 20-24-sola dar 71foiz holatho az doshtani aloqahoi jinsi khabar doda, mutanosiban 16,1 foiz va 25,4 foizi javonon nisbati ziyoda az yak nafar shariki jinsi doshtanashon malumot dodand. Istifodabarii rifola az jonibi javonon dar sathi khele past qaror doshta, dar 70 foiz holatho onho az aloqai jinsii bekhatar khuddori namudaand. Inro ba inobat girifta khulosa namudan mumkin ast, ki javonon niz ba guruhi osebpaziri aholi nisbati siroyati virusi norasoii masuniyati odam shomil buda, dar bayni onho guzaronidani chorabinihoi peshgirikunandai siroyati virusi norasoii masuniyati odam va siroyathoi tavassuti aloqai jinsi guzaranda hatmi meboshad.
  24. Dar soli 2014 shumorai tavallud dar Tojikiston hamagi 242635 nafar va miqdori zanoni homilador 248129 nafarro tashkil dod. SHuru az soli 2011 dar jumhuri guzaronidani skriningi unversalii zanoni homilador oid ba daryofti virusi norasoii masuniyati odam bo istifodai strategiyai “opt out” (tashkhis oid ba virusi norasoii masuniyati odam, ki ba hama zanoni homilador tavsiya gardida, hamai onho faro girifta meshavand) ogoz karda shud.
  25. Dar solhoi okhir ziyoda az 80 foiz zanoni homila dar jumhuri ba testkunoni faro girifta meshavand. In sabab gardid, ki dar bayni miqdori muayyani zanoni homilador mavjudiyati siroyati virusi norasoii masuniyati odam aniq karda shuda, chorahoi peshgirii siroyati virusi norasoii masuniyati odam az modar ba kudak amali gardonida shavand. Malumot oid ba shumorai zanoni homiladori bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta dar jadvali 9 ovarda shudaast.

                                                                                                  Jadvali 9

Siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni zanoni

homila dar Tojikiston tayi solhoi 2011-2015

Solho 2011 2012 2013 2014 2015
SHumorai zanoni homilai bo virusi norasoii masuniyati odam siroyatyofta 75 100 112 168 174
  1. Dar soli 2015 shumorai zanoni homila, ki bo virusi norasoii masuniyati odam siroyat gardidaand, 174 nafarro tashkil dod, ki az in shumora 168 nafar yo 96,6 foiz ba tabobati ziddiretrovirusi va tabobati peshgirikunandai virusi norasoii masuniyati odam az modar ba kudak faro girifta shudand. Novobasta az in, ziyodshavii shumorai hodisahoi navi siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar bayni kudakoni bo rohi amudi siroyatyofta boisi nigaronist. Dar soli 2015 shumorai chunin kudakon 55 nafarro tashkil dod, ki in nishondihanda dar solhoi 2011 ba 26 nafar, 2012 ba 34 nafar, 2013 ba 47 nafar va 2014 ba 56 nafar barobar bud.
  2. Vobasta ba in zarur ast, ki sababi murojiat nakardani yak qismati muayyani zanoni homila baroi nazorat dar muassisahoi pesh az tavallud (tibqi malumoti omori 7,4 foiz zanon soli 2014 dar jumhuri dar sharoiti khona tavallud kardaand) va naguzashtani onho az tashkhisi virusi norasoii masuniyati odam boyad ba tavri saheh omukhta shavad.
  3. Amalisozii chorahoi qati baroi farogirii hamai zanoni homila dar jumhuri va nazorati onho dar muassisahoi pesh az tavalludi zarur buda, guzaronidani majmui khizmatrasonihoi peshgirikunanda vobasta ba tashkhis, tabobat, nigohubin va dastgiri (hangomi zarurat) oid ba virusi norasoii masuniyati odam khele muhim meboshad.

BOBI 2. TAHLILI CHORAHOI ZIDDIEPIDEMIKI

  1. Ba khatari pahnshavii epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar hama sathhoi idorakunii davlati va jomeai shahrvandii Jumhurii Tojikiston ahamiyati khossa doda meshavad. CHorahoi ziddiepidemiki bar ziddi in siroyat yake az samthoi asosii faoliyati tandurustii jamiyatii kishvar ba shumor meravad.
  2. Jumhurii Tojikiston Elomiyai payravi ba faoliyat dar samti muboriza bo virusi norasoii masuniyati odam/bemorii paydoshudai norasoii masuniyat (Ijlosiyai makhsusi Majlisi umumii Sozmoni Milali Muttahid, soli 2001)-ro qabul namuda, dar qatori davlathoi dunyo yake az avvalinho shuda Strategiyai millii rushdro, ki dar on muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam va bemorii paydoshudai norasoii masuniyat dar muvofiqa bo Hadafhoi Rushdi Hazorsola (HRH 6, nishondihandai asosii 7) nishon doda shudaast, tahiya va mavridi amal qaror dod. Dar doirai ijroi Strategiyai millii rushd dar Tojikiston dar davrai to soli 2015 bahri peshgirii bemorihoi siroyati korhoi ziyod ba anjom rasonida shuda, dar kohish dodani sarborii epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam va bemorii paydoshudai norasoii masuniyat sahmi bosazo guzoshta shud.
  3. Ilova bar on, ki Strategiyai past namudani sathi kambizoati dar Jumhurii Tojikiston baroi solhoi 2013-2015 dar barobari digar samthoi afzaliyatnok, ki dar Strategiyai millii rushd qabul shudaand, chorahoi hozirai bakhshi tandurustiro niz dar bar megirand. Ejod namudani muhiti solim baroi hayot va behtar namudani solimii aholi, az jumla guruhhoi osebpaziri on – hadafi asosii Strategiyai millii solimii aholi dar Jumhurii Tojikiston baroi solhoi 2010-2020 ba shumor meravad. In Strategiya chorahoero dar bar megirad, ki baroi dastrasii hamai aholi ba chorahoi peshgirikunanda, tabobat, nigohubin va dastgiri oid ba virusi norasoii masuniyati odam va bemorii paydoshudai norasoii masuniyat ravona gardidaand.
  4. Dar Barnomai milli oid ba muqovimat bo epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar davrai solhoi 2011-2015 ba masalahoi genderi dar chorahoi milli oid ba muqovimat ba virusi norasoii masuniyati odam diqqati makhsus zohir gardida bud. Avvalin marotiba dar in hujjati muhim masalahoi zanonu dukhtaron va barobarii genderi dar masalahoi virusi norasoii masuniyati odam, ki dar natijai tadqiqot oid ba dastrasii shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda ba khizmatrasonihoi ijtimoi bo darnazardoshti barobarii genderi ba dast omada budand, ba tavri vozeh inikos gardidand.
  5. Soli 2014 dar doirai amalishavii Qonuni Jumhurii Tojikiston “Oid ba muqovimat ba epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam va bemorii paydoshudai norasoii masuniyat” dar jumhuri hamai mahdudiyatho nisbati shahrvandoni digar davlatho, ki siroyatyoftai virusi norasoii masuniyati odam meboshand, vobasta ba voridshavi, budu bosh va zindagi dar Tojikiston barham doda shudand.
  6. Soli 2009 dar jumhuri bahodihii majmuii kharojoti milli vobasta ba siroyati virusi norasoii masuniyati odam jori karda shud, ki dar doirai on mablagguzorii samthoi afzaliyatnok tahlil karda meshavand. In bahodihi dar du sol yak marotiba amali karda meshavad.
  7. Harojoti umumi dar samti peshgirii siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar davrai solhoi 2008-2013 ziyoda az 10 marotiba beshtar gardida, dar soli 2013 67 million dollari amerikoiro tashkil dod. Harchand dar panj soli okhir az bujai davlati mablagguzori khele ziyod gardida boshad ham, dar samti muqovimat bo epidemiya beshtari chorabiniho az jonibi sozmonhoi baynalmilali mablagguzori karda meshavand.
  8. Hukumati Jumhurii Tojikiston dar samti peshgirii siroyati virusi norasoii masuniyati odam asosan dar masalahoi omodasozii mutakhassison, tamini maoshi onho, tamini imorat va kharojoti jori, inchunin qisman kharidori namudani mavodi tashkhisi va doruvoriho baroi tabobati siroyathoi opportuniki sahmguzor meboshad.
  9. Hamohangii hamai faoliyatho dar samti muqovimat bo virusi norasoii masuniyati odam dar jumhuri az jonibi Kumitai millii hamohangsozi oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja amali gardonida meshavad. Dar sokhtori Kumitai millii hamohangsozi oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja dar barobari Vazorati tandurusti va hifzi ijtimoii aholii Jumhurii Tojikiston boz namoyandagoni digar vazoratu idorahoi dakhldor, sozmonhoi baynalmilali, inchunin ittihodiyahoi jamiyati, az jumla ittihodiyahoi shakhsoni bo virusi norasoii masuniyati odam zindagikunanda shomil gardidaand. Ayni zamon dar Kumitai millii hamohangsozi oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja 22 tashkilot, az jumla 9 ittihodiyai jamiyati, 10 sokhtori davlati va 3 sozmoni baynalmilali azo meboshand. Kumita ba tavri muntazam na kamtar az chor marotiba dar yak sol jalasaho guzaronida, masalahoi muhimro dar samti peshgirii siroyathoi virusi norasoii masuniyati odam, sil va varaja mavridi barrasi qaror medihad.
  10. Ayni zamon dar Kumitai millii hamohangsozi oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja panj guruhi kori bo hayati muayyan va uhdadorihoi tasdiqgardidai vazifavi faoliyat menamoyand: 1) Arzyobi va bahodihi; 2) Tabobat; 3) Past namudani zarar; 4) Qonunguzori va siyosat; 5) Ittiloot, donish va kommunikatsiya.
  11. Dar nazdi Sarrayosati ijroi jazoi jinoyatii Vazorati adliyai Jumhurii Tojikiston az soli 2003 guruhi korii doimoamalkunanda oid ba nigahdorii tandurusti dar in sokhtor faoliyat mekunad.
  12. Kumitai millii hamohangsozi oid ba muboriza bar ziddi bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja bo Kumitai javonon, varzish va sayyohii nazdi Hukumati Jumhurii Tojikiston va bo federatsiyahoi varzishi chorabiniho bar ziddi mavodi mukhaddir, zurovari nisbati zanon, virusi norasoii masuniyati odam va bemorii paydoshudai norasoii masuniyat barpo menamoyand.
  13. Jumhurii Tojikiston dar faoliyati khesh nisbati muqovimat bo epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam bo jomeai jahoni zich hamkori dorad. Dar samti amalisozii barnomahoi milli dastgirii tekhnikiyu moliyavii dujoniba: Hukumati Federatsiyai Rossiya va Naqshai favquloddai Prezidenti Iyoloti Muttahidai Amerika oid ba rasonidani kumak nisbati peshgirii virusi norasoii masuniyati odam va bisyorjoniba: Hazinai Globali oid ba muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam/bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja, agentiho va muassisahoi Sozmoni Milali Muttahid (Barnomai rushdi Sozmoni Milali Muttahid, Barnomai mushtaraki Sozmoni Milali Muttahid oid ba virusi norasoii masuniyati odam/bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, Sozmoni Umumijahonii Tandurusti, Hazinai kudakoni Sozmoni Milali Muttahid, Hazinai nufusi Sozmoni Milali Muttahid, Rayosati Sozmoni Milali Muttahid oid ba mavodi mukhaddir va jinoyatkori va gayra) ziyod meboshad.
  14. Peshgirii virusi norasoii masuniyati odam yake az juzhoi asosi va muhimi muqovimat bo epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam dar jumhuri ba shumor rafta, on az chorahoi tasiri avvaliya (peshgirii avvaliya) va duyumdaraja (peshgirii duyumdaraja) iborat meboshad.
  15. YAke az chorahoi muhimi peshgirikunanda dar samti peshgirii epidemiyai virusi norasoii masuniyati odam – mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori oid ba virusi norasoii masuniyati odam meboshad, ki dar jumhuri ba roh monda shudaast va on bo prinsipi testkunoni hamchunin tashkhis va peshgirii siroyati virusi norasoii masuniyati odam amali gardonida meshavad. Mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori dar tashkhisgohhoi markazhoi virusi norasoii masuniyati odam va digar muassisahoi vazifadori tandurustii kishvar (markazhoi solimii reproduktivi, tavalludkhonaho, muassisahoi pustu zuhravi, narkologi, ziddisili va sokhtori khususi) amali karda meshavad.
  16. Dar jadvali 10 malumoti umumi oid ba mashvaratdihi va testkunoni nisbati siroyati virusi norasoii masuniyati odam dar jumhuri (solhoi 2012-2015) nishon doda shudaast.

                                                                                          Jadvali 10

Mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori oid ba virusi

 norasoii masuniyati odam dar jumhuri dar solhoi 2012-2015

Nishondihanda 2012 2013 2014 2015
SHumorai shakhsoni sanjidashuda (Mashvaratdihi va testkunonii ikhtiyori) 453 836 517 376 647978 597 426
Foizi mardon va zanon az shumorai umumii sanjidashudagon Z M Z M Z M Z M
75,9% 24,1% 78,3% 21,7% 80,4% 19,6% 76,5% 23,5%
  1. Az jadvali 10 malum meboshad, ki farogirii aholi dar soli 2015 ba testkunoni oid ba virusi norasoii masuniyati odam past gardidaast, ki on asosan bo kharidori nagardidani testhoi favri bo maqsadi farogirii muhojironi mehnati va zanoni homilador dar doirai amalisozii sarmoyai Hazinai globali oid ba muboriza bar ziddi virusi norasoii masuniyati odam/bemorii paydoshudai norasoii masuniyat, sil va varaja bo usuli navi mablagguzori vobasta meboshad.
  2. Boyad qayd namud, ki jumhuri bomarom tajribai kharidi testhoi favriro baroi farogirii zanoni homila az hisobi bujai davlati jori namuda istodaast. Inchunin dar jadvali 10 ba mushohida merasad, ki hamasola shumorai zanon ba hisobi miyona 75-80 foiz va shumorai mardon 20-25 foizro tashkil medihad. In nishondihanda az shumorai umumii zanoni kishvar ba 12 foiz va az shumorai umumii mardon tanho ba 3 foiz barobar meboshad. Az in ru, ziyod namudani farogirii muhojironi mehnati, ki beshtari onhoro mardon tashkil medihand, ba testkunoni oid ba virusi norasoii masuniyati odam zarur meboshad.

Инчунин кобед

Hurdani obi mani az tarafi mard yo zan

Hurdani obi mani az tarafi zan kori noravo va nosazo ast va inro tib mahkum …