Home / Ilm / ASAL CHI FOIDA dar Kanzi SHifo (Kitob)

ASAL CHI FOIDA dar Kanzi SHifo (Kitob)

asal-660x330Murod az asal guftan mahsuli shirintami zanburi asal dar nazar doshta shudaast. Behtarini on khushbuy, qivomash gafs, tam va shiriniash guvoro va inchunin surkhrang boshad, ki dar on mumi zanbur, yane mumi khonaash mutlaqan naboshad, chun onro bo angusht bardorand, tor bandad — in navash baroi davoi behtar ast; bad az on safedi nabotrangash bo sifathoi nomburda boshad, maqom dorad. Baroi lazzat va gizo asali bahori behtar az tiramohi ast, vale zimistoniash badtarini navhoi on meboshad. Agar tamash tund yo tez gashta boshad, yo kuhna shuda, rangash ba siyohi pechida buvad va tami talkhi paydo namuda boshad, zararnok ast. Agar kuhnai onro bisyor bikhurand, devona mekunad.

Mizoji asali nav dar darajai duvum garm va dar yakum khushk ast; az shash moh to yak sol mondai on dar darajai duvum khushk meboshad. Bazeash, ki kuhna va tundtam gashta boshad, mizojash to darajai sevum garm va dar duvum khushk ast. Asali khomro garmi, pokkunandagi va teziash ziyoda meboshad dar davoi. Asale, ki dar jushonidan bo ob, kafkashro girifta boshand, garmi, pokkunandagi va tundii on kamtar ast baroi gizoi. Baroi ba qivom ovardani asal ba on ob hamroh karda, bo otashi past mejushonandu kafkashro dur namuda, bad az otash furud meovarand — in asali pok hisob meyobad. Vale ehtiyot namudan shart ast, ki sakht najushad — agar sakht jushad, asal binobar nozuk budani tarkibash, mesuzad, talkh megardad. Va agar ob dokhil nakarda bijushonand, kafkash judo namegardad. Boyad ba in jihathoi kor rioya kunand.

Hislathoi shifobakhshi on: asalro bikhurand, badanro az moddahoi zararnoki nodarkor pok mesozad, girehho va dahani raghoro mekushoyad; balgami chaspak va rutubathoro nest menamoyad va inchunin onhoro az johoi chuqur va duri badan mekashad va hamchuiin moddahoi nodarkorro az mayna khorij mekunad; sust va notavon shudani azo, istisqo (vodyanka), zardparvin, illathoi sipurz, dushvorii shoshidan, bodhoi gunogun, ilovus (dard va varami rudahoi borik) va zahhoi sardmizojro daf megardonad; sangi gurda va khichak (peshobdon)-ro mayda karda merezonad.

Korozmudagoni in asror qayd namudaand, ki har ki irodai shifo doshta boshad, boyad ki pagohi ba dili nahor asalro bo obi boron daromekhta biyoshomand. Hakim Jolinus guftaast: «Hej chiz behtar az asal nest, dar naf az baroi badan va iloji aksari bemoriho va az baroi sirishtani davoho». Zero ki ba sababi chaspandagi va gafsii qivomi khud boisi surati omezish va hifzi davoho megardad az vayronshavi. Va binobar shiriniash, guvoro budani nihodash, laziz budanash baroi nest kardani noguvori behtar ast, quvvati davohoro bo surat ba uzvhoi tamomi badan merasonad, agar hamroh karda bikhurand va in foidahoi bisyorro sohib ast.

Agar inro bo mustako (mastika) bikhurand, rutubat va moddahoi nodarkori zararnokro az mayna kashida dur mekunad; folij (shal shudani nimai badan ba darozi), kaj shudani ruy, notavon va bemador gashtani azo, karakhti va monandi inhoro, ki sababash jam shudani moddahoi khunukmizoj boshad, shifo mebakhshad; medaro quvvat medihad, ishtihoro mekushoyad, bodho va moddahoi chaspakro daf mesozad; qulinj (kolit) va girehhoi badanro mekushoyad; meda, ishtihoi taom va boh (pushti kamar)-ro quvvat mebakhshad. Agar inro bo shilmi kundur bikhurand, uzvhoi daruni sinaro az moddahoi nodarkor va zararnok (az jumla qasabai shushro niz) pok megardonad; istisqo (vodyanka), zardparvin va bemorihoi sipurzro shifo mebakhshad, sangi gurda va khichakro mayda karda merezonad, inchunin dushvorii shoshidan, bodhoi gunogun, dard va varami rudahoi borik (ilovus) va zahrhoro daf mekunad. Hususan bo obi boron daromekhta bikhurand, ba uzvhoi badan ob medavonad, bohi sustgashtaro quvvat medihad, peshobro meronad, zakhmi rudaho va khichakro pok menamoyad; sangi gurda va khichakro mayda karda merezonad, dushvorii shoshidanro isloh mekunad, tashnagiro taskin medihad. In tarkibro khurda qay kunand, medaro az oloishho pok mesozad. Bo in tarkib gargara kunand, varami mushakhoi jonibi halqum va guddahoi bodomshaklro tahlil medihad, jarohathoi kom, zabon, halqum va gadudhoi bodomshaklro az rim va digar moddahoi begona pok mekunad.

Asalro bo sirko daromekhta, ba sathi daruni dahan ba takror va bardavom bimoland yo onro dar dahan gardonand, milki dandonro mustahkam mekunad va gushti solim bar on meruyonad agar kosta boshad; inchunin dandonro dar joyash sakht mesozad va onro az chirk pok namuda safed mesozad, khususan, ki bo angusht sechor martaba har moh ba dandonho bimoland, in khislatash zudtar zohir megardad. Baze odamon asalro binobar shirin budanash sustkunanda pindoshtaand — in ishtiboh ast. Dar haqiqat shirinihoi rutubatnok sustkunanda meboshand, na shirinihoi khushkmizoj. Vale asal dar mizoj garm va khushk ast. Pas, sustkunanda nameboshad.

Asalro ba tanhoi yo bo obi piyoz ba chashm bikashand, chashmro ravshan mekunad; khorish, qutur, obravi, guli chashm va furomadani obi begonaro dar gavharak daf menamoyad. Agar asalro bo anzarut va namaksang daromekhta dar gush chakonand, bodhoi pardahoi on va jarangi gushro barham medihad, omadani rim az daruni on va rutubathoi ravoni onro qat mekunad; dardhoi az khunuki baamalomadai onro taskin medihad, garonii gushro daf mesozad.

Agar asalro ba zahrai tari gov daromekhta yo bo shiri gov yo bo shiri buz va yo bo shiri zanon sirishta, ba takror dar gush chakonand, yo bo safedai tukhmi murg daromekhta bichakonand, bemorihoi dar bolo guftaro shifo mebakhshad. Asalro bo ravgani guli surkh daromekhta, lesida bikhurand, surfaero, ki sababash moddahoi khunuk boshad, daf mekunad. Asalro dar obi bargi zuf hal karda, nimgarm bo on ba takror huqna kunand, zakhmi rudaho va varamhoi onhoro shifo mebakhshad.

Badi har yak bor hammom kardan dar vaqti garmii badan asalro guzoshta bandand, zakarro qavi va kalon megardonad. Agar asalro zanhoi sinnu soli hayznoki az tag bardorand, illathoi bachadoni onhoro shifo mebakhshad. Asalro bo ordi gandum khamir sokhta guzoshta bandand, varamhoro tahlil medihad, puchak va chirtakhoro mepazonad; bo sirko va namak daromekhta guzoshta bandand, varamhoro tahlil medihad, doghoi kunjidakro daf mekunad; bo namak sirishta bandand, doghoi zarba va latkhurdaro, ki kabud shuda boshand, nest megardonad; bo ordi jav khamir karda guzoshta bandand, araqi bisyorro ba isloh meovarad; bo anzarut sirishta bandand, zakhmhoro az chirk pok mesozad va gushti haromi onhoro khurda nest menamoyad; bo sargini murg yo bo jadvor sirishta guzoshta bandand, dogi safedi pust va pesro shifo mebakhshad.

Asalro bo shibit jushonida guzoshta bandand, dogi zarba va shukufai pustro barham medihad. Onro bo ravgani guli surkh daromekhta bimoland, zakhmhoero, ki rutubatashon monandi asal ast va digar reshhoe, ki az bisyorii balgami shirin ba amal omada boshand, shifo mebakhshad va badanro qavi megardonad. Agar khudashro tanho bimoland, shapush va rishkro nest mekunad. Agar inro ba jasadhoi murda bimoland, az on ki ba zudi vayron meshuda va buyi bad megirifta boshad, nigoh medorad; inchunin ba gushtho va charbiho bimoland, khosiyati taru tozagii onhoro nigoh medorad.

Asalro bo obi zira daromekhta bikhurand, bar ziddi zahri zanburug, gazidani sagi devona davo meboshad; agar bo ravgani guli surkh daromekhta biyoshomand, zahrhoi jonvaronro az badan daf mekunad. Va agar asalro khurda qay kunand, aziyati afyunkhurdaro isloh menamoyad. YAke az khislathoi asal chunin ast, ki agar zan onro bo ob sharbat sokhta ba dili nahor bikhurad, agar rudahoyash ba dard oyand, homila ast, vagarna, bebor meboshad.

Hullas, asal baroi odamoni sardmizoj va balgamimizoch dar zamon, fasl va mahalhoi sard foida dorad, vale baroi odamoni garmmizoj va mizoji khushkdoshta va inchunin dar faslhoi garmo bikhurand, zarar mekunad, garmmizojonro dardi sar medihad. Agar onho bisyor bikhurand, zud ba khilti safro, ki az jihati mizoj garm va khushk ast, tabdil meyobad, maynai garmmizojro nojur mesozad, qay meovarad, ba bemorihoi safrovi va garm giriftor mekunad, tashnagii bisyor meovarad. Davoi in zararhoyash obi anori tursh, obi limu, sirko, kashniz va mevahoi tursh oshomidan ast.

Miqdori yak bor khurdan dar yak ruz az asal to 68 gramm ast. Ogoh kunem, ki asale, ki zanburash ba giyohi talkhshuvoq nishasta boshad, tamash talkh meshavad va baroi bemorihoi meda, jigar, kushodani girehho va agar zanburash ba giyohi kokuti nishasta boshad, onro bardavom bikhurand, baroi odamoni tarmizojon, sardmizojon va bemorihoi balgamii sard foida mebakhshad.

Guftaand: on asalro, ki tiramohi boshadu agar bibuyand, atsa ovarad, behushi va araq meovarad, aqlro bejo mesozad, onro naboyad istemol kard. Tadbiri kase, ki onro khurda boshad, qay farmudan va bad az on mohii namakini shur khurda ba takror qay kardan ast, to ki meda az on asal pok gardad va bad az on sebi maykhush va murud tanovul namoyand.

Инчунин кобед

afandi

LATIFAHO

TUYONA OYAD… SHakhse ba dustash uzr ovard:j – Bubakhsh, man ba tuyat rafta nametavonam. Vay …