توسیف عمومی و اهمیت مبادلة مادّهها. در بین ارگانیزم و محیط منتظم مبادلة مادّهها و نیرو به عمل میآید. از لحظة به ارگانیزم داخل شدن آب و مادّههای غذایی مبادلة مادّهای و محیط بیرونی سر میشود، یک قسم مادّهها در نای هاضمه تا حدّ عادّیترین تجزیه شده، به محیط داخل ارگانیزم – به خون به هوجیرهها داخل میشوند. در هوجیرهها روند دگرگونیهای کیمیاوی آنها – بیاسینتیز سفیده و چربها و کرباگیدردهای به ارگانیزم خاص، اینچنین تجزیة پیوستگیهای مرکّب آرگنیکی به عمل میآید. دگرگونشوی مادّهها در نتیجة تأثیر فیرمینتها به وجود آمده، با راه عصبی – همارلی تنظیم میشود.
مهسول آخرین مبادلة مادّهها با پیشاب، نجاست، عرق و با راه نفس بیرون برآورده میشود.
سیلسیلة مرکّب تبدّلات مادّهها را در ارگانیزم مبادلة مادّهها مینامند، که آن از لحظة به ارگانیزم داخل شدن آنها تا پرّه خارج شدن محصول تجزیّه را در بر میگیرد. در روند مبادلة مادّهها ارگانیزم برای بنیاد هوجیرهها مادّه و برای روند حیاتگذرانی نیرو میگیرند.
موبادلة سفیدهها. سفیدهها چون مصالح اساسی ترکیب هوجیروی خذمت میکنند. بسیار کارهای مهم، به مانند پهنشوی آکسگین کششخوری موشکها به سفیده وابستهاند.
در هوجیره همة ریکسیههای شیمیایی توسط فیرمینتها – سفیدهها تیزانده شده، از سفیدهها تمام آرگنایدهای هوجیرهها به وجود میآید.
سفیدهها خیلی گوناگونند. گوناگونی سفیدهها در آن ظاهر میگردد، که از 20 نوع امیناکیسلاتههای با یکدیگر پیوست شده، مالیکولههای گوناگونساخت سفیده تشکیل مییابند.
مهسولات نباتات و هیوانات سفیده دارند. در راه هاضمه سفیدههای خوراک تا به امیناکیسلاتهها تجزیه شده، به خون میدرآیند. در هوجیرهها از امیناکیسلاتهها سفیدة به ارگانیزم خاص سنتز میشود. در یک وقت سفیدههای هوجیرهها و یک قسم امیناکیسلاته تا حدّ – گاز کربنت، آب و غیره تجزیه میشوند. محصولات تجزیه و آب زیادتی از ارگانیزم به واسطة گُرده، شش و پوست برآورده میشود.
موبادلة کرباگیدردها. کرباگیدردها برای هوجیرهایمغز سر، موشکها منبة نیرو بوده، تا به مادّههای عادّیترین – گلیوکازه تجزیه شده به خون جبّیده میشوند. در خون گلیوکازه دائماً یک خیل (0، 10-0، 12%) بوده، آن را هورمون غدود زیر معده – انسولین تنظیم میکند. به توفیل این هورمون زیادتی قند در جگر و موشکها میماند. دیگر هورمون غدود زیر معده هنگام در خون نرسیدن گلیوکازه باعث به گلیوکاز تبدل یافتن گلیکاگین شده، برعکس عمل میکنند. در صورت نارساگی انسولین آدم به بیماری وزنین گرفتار میشود، که در آن مقدار گلیوکازة خون زیاد میگردد. یک قسم آن منتظم به واسطة پیشاب بیرون میشود. از همین سبب این بیماری را دیبیت قند مینامند.
تا به طور صنعی حاصل کردن انسولین این بیماری مرگآور بود. حالا به بیماران منتظم هورمون انسولین گذرانده، به آنها خوراکهای را، که کرباگیدرت ندارند، توصیه میدهند.
موبادلة چربها. چربها در پردههای منسوب بافتة پیوندی ذخیره گشته، به بیجانشوی و آسیب مکانیکی عضوها مانع میشود. چرب زیر پوست گرمی را درست نمیگذراند و این باعث نگاه داشتن حرارت دائمی بدن میگردد.
نیسبت به تجزیة 1گ سفیده یا کرباگیدرت هنگام تجزیة 1گ چرب 2 برابر زیاد نیرو صرف میشود. چرب خوراک در عضوهای هاضمه تا به گلیسیرین و کیسلاته روغن تجزیه شده، اوّل به لیمفه و بعد به خون داخل میگردد. با خوراک هم روغن هیوانات و هم روغن نباتات را استعمال کردن ضرور است.
قیسم زیاد چرب ذخیره میشود. ذخیرة چربها هنگام در ارگانیزم نرسیدن غذا و صرف نیرو استفاده میشوند. تغییریابی پیوستگیهای عضویی در ارگانیزم. در خوراک نرسیدن بعضی پیوستگیهای آرگنیکی از حساب فراوانی دیگر پیوستگیهای عضویی برابر میشود. این روندها در جگر با تأثیر فیرمینتهای مخصوص میگذرند. سفیدهها، چرب به کرباگیدرتها، بعضی کرباگیدرتها باشند، به چرب تبدل یافته میتوانند. ممکن است چربها به کرباگیدرت تبدل یابند.
با نرسیدن سفیدهها خوراک را رفع کردن ممکن نیست، زیرا آنها فقط از امیناکیسلاتهها به وجود میآیند و امیناکیسلاتهها نه از چرب و نه از کرباگیدرتها حاصل شده میتوانند. نرسیدن سفیده خصوصاً برای ارگانیزمی ینکیشافیابنده خطرناک است.
به آدمان هم خوراک از هیوانات و هم خوراک از نباتات گرفته شده ضرور است. سفیدههای ترکیب نباتات همه گونه امیناکیسلاتههای به آدم ضرور و برای حاصل شدن سفیدههای به او خاص را ندارند. ترکیب امیناکیسلاتههای محصولات از هیوانات گرفته شده – گوشت، تخم، شیر باشد، به طلبات ارگانیزم موافقت میکنند.
سوالها:
چرا مبادلة مادّهها میگویند؟
سفیده در ارگانیزم کدام نقش را میبازد؟
مبادلة سفیدهها چه طور به عمل میآید؟
مبادلة کرباگیدرت چه خیل به عمل میآید؟
دائمیّت گلیوکازة خون چه خیل تنظیم کرده میشود؟
چربها در ارگانیزم کدام نقش را اجرا میکنند؟
چرا به آدمان خوراک هم از هیوانات و هم از نباتات گرفته شده ضرور است؟