Илм

АРТРАЛГИЯ (Arthralgia; аз юн. arthron – банд ва algos – дард), дарди бандхо. Дард пайдо кардани чандин бандахоро полиартралгия меноманд. А. дар мавриди беморихои тарбоди, сирояти, эндокрини ва г. мушохида мешавад. Сабаби пайдоиши дард нуги асабхои гилофаи бандхоро ангехтани махсули илтихоб, аксуламалхои иммунологи, токсинхо, кристаллхои намак (мас., уратхо), остеофитхо ва …

Шалгам (ба русс. Репа)  — ин растании зироати ба хама маълум аст, ки баргхояш монанди баргхои турб мебошанд. Кисми зеризаминиаш, яъне бехрешаи онро пухта мехуранд. Тухмаш сурхи тираранг аст. Мизочаш дар аввали дарачаи дувум гарм ва дар охири дарачаи якум тар аст. Хислатхои шифобахши он: бехрешаи он, яъне кисми зеризаминиашро пухта …

Кашниз (ба русс. Кинза) ва онро инчунин «Гашнич» меноманд.  Ин растании машхур аст, ки онро дар богхо ва хавлихо зироат мекунанд, инчунин намуди сахрои хам меруядаш, вале инаш барои давоги заифтар аст.   Мизочаш мураккаб-ул-кувват аст, вале ба кавли Букрот, сард ва хушк мебошад дар дарачаи дувум, инчунин сард то …

Карами точики — ин намудхои гуногун: бустони, дашти ва бахри низ дорад. Инчунин навъхои бустониаш хам гуногун аст. Кисми аз бустониашро бехрешааш монанди лаблабу, пусташ шахшул, сабзранг, баргаш сербари гафстар аз барги лаблабу, рангаш сабзи губорнок аст. Тухмаш резаи кулула ва сурхи тираранг, ки ин аз кисмхои карами набати мебошад. …

АСИРАК (Reseda odorata), асираки атрбу, асираки боги, асираки буё, як намуди гули хушбуй. Пояаш рост (баландиаш 15 – 40 см), сершоху барг (баъзан дар руи замин мехобад); баргаш сода, яклухт, байзашакл. Гулаш хушбуй, майда, сабзи зардча ё сафед, дучинса. Хушагулаш ахромшакли сершукуфа. Июн – июл гул мекунад (то фаро расидани …

АСЕПТИКА (аз а – хиссачаи инкори ва юн. septikos – мадданок), тадбирхои пешгирии ба чарохат ворид шудани микробхои касалиовар. Букрот, Ибни Сино, Рози ва диг. усулхои безараргардонии чарохатро бо сирко, май, скипидар, равгани чушон, охак, намакхои мис, охани тафсон, мархам ва г. васеъ истифода бурдаанд. Аввалин маротиба А.-ро чаррохи немис …

АСАЛРИШКА (Melilotus officinalis), говришка, зардбеда, зарришка, харбеда, гиёхест як ё дусола. Аз 30 то 200 см кад мекашад. Пояи рости сершохча, барги сешохаи дарозруя ё байзашакл, гули зард, тухми гирда ё мудаввари дорчини ё зарди сабзтоб дорад. Май – июн гул карда, июл – авг. тухм мебандад. Дар гулзорхо, сохили …

АСАЛ, ангубин, ангабин, салво, шахд, махсули занбури асал, ки аз шахд ва гарди гул хосил мешавад. Дар Точикистон занбурпарвари чун сохаи мустакили хочагии халк с. 1934 ба вучуд омадааст. Замонхои кадим ахоли А.-ро асосан аз ковокии дарахтон мегирифт. А. ду навъ мешавад: А.-и гул (аз шахд) ва А.-и шакарак (аз …

АСАБ, торхое, ки байни силсилаи марказии асаб ва узву бофтахои гуногун робита баркарор менамояд. А. аз берун бо парда (эпиневрий) фаро гирифта шудааст, ки дорои рагхои хун ва лимфа мебошад. А. шохахо дошта, интихои онхо то узву бофтахо рафта мерасад. Дар организми одам мачмуи А.-хо системаи асабхои канориро ба вучуд …

АРЧА (Juniperus seravchanica), бурс, махинбурс, дарахтест хамешасабз. Аз 8 то 25 м кад мекашад. Навдахояш сершох, сабзи сиёхтоб, баъзан кабудранг. Баргхои пулакчамонанди нештаршакл ё байзашакл, чалгузаи калон дорад. Дар нишебии к.-куххои Курама, Туркистон, Зарафшон, Хисор, Вахш, Боботог, Гозималик ва Сарсарак (800 – 2500 м аз с.б.) меруяд. Хосияти шифобахшии А. …