Главная / Чамъият / НИЗОМИ ХУКУКИИ ВАЗЪИЯТИ ФАВКУЛОДДА

НИЗОМИ ХУКУКИИ ВАЗЪИЯТИ ФАВКУЛОДДА

КОНУНИ КОНСТИТУТСИОНИИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН ДАР БОРАИ НИЗОМИ ХУКУКИИ ВАЗЪИЯТИ ФАВКУЛОДДА

(Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистонс.1995 № 21, мод. 233; с.1997, № 23-24, мод. 356; с. 2002, №4, к-1, мод.254;с.2005, №12, мод. 625; с.2008, №10, мод.795; Конуни ЧТ аз 26.07.2014 с., № 1085)

holati-favquloda

Моддаи 1.

Вазъияти фавкулодда тадбири муваккати мебошад, ки он мутобики Конститутсияи Чумхурии Точикистон эълон шуда, низоми махсуси хукукии фаъолиятимакомотихокимияти давлати, макомоти худидоракуниимахалли, корхонахо муассисахо ваташкилотхоропешбини менамояд вамуваккатанхукуку озодихои конститутсионии шахрвандон, инчунин хукуки шахсони юридикиро махдуд намуда, ба зимми онхо вазифахои иловаги мегузорад, ки тавассутихаминконуни конститутсионй мукаррар карда мешаванд.

Вазъияти фавкулодда дар чунин мавридхо чори карда мешавад:

1) хангоми руй додани офатхои табии, садамаю фалокатхо, пахншавии касалихои сирояткунанда, эпизоотияхо (муромурии хайвонот), ки бахаётусаломатии ахоли хатарноканд;

2) дар мавриде, ки тартиботихукуки ба таври оммави вайрон карда шуда,вокеан ба хукуку озодихои шахрвандон тахдид мекунад;

3) хангоми кушиши гасб кардани хокимияти давлати ё бо рохи зури тагйир додани сохти конститутсионии Чумхурии Точикистон ;

4) хангоми суикасд ба тамомияти арзии давлат, ки ба тагйири сархади он тахдид мекунад;

5) дар мавриди зарурати баркарор кардани тартиботихукукии конститутсиони ва фаъолияти макомоти хокимияти давлати.

Моддаи 2.

Вазъияти фавкулодда дар саросари Чумхурии Точикистон ва ё дар махалхои алохидаи он бо Фармони Президенти Чумхурии Точикистон эълон карда мешавад ва Фармон фавран ба тасдикичаласаи якчояи Мачлиси миллива Мачлиси намояндагонпешниход карда шуда, ба Созмони Милали Муттахид хабар дода мешавад. Фармони Президенти Чумхурии Точикистон дар бораи чори намудани вазъияти фавкулодда дар чаласаи якчояи Мачлиси милли ва Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон дар мухлати на дертар аз се руз аз лахзаи мавриди амал карор гирифтанаш тасдик карда мешавад.

Карори якчояи Мачлиси милли ва Мачлиси намояндагони Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон дар хусуси тасдики Фармони Президенти Чумхурии Точикистон дар бораи чори намудани вазъияти фавкулодда бо тарафдории аксарияти шумораи умумии аъзои Мачлиси милли ва вакилони Мачлиси намояндагон,ки хар яке аз мачлисхо дар алохидаги овоз медихандкабул карда мешавад.

Мачлиси милли ва Мачлиси намояндагон дар давраи вазъияти фавкулодда  пароканда намешавад.

Вазъияти фавкулоддаро дар тамоми каламрави чумхури ба мухлати то се мохчори кардан мумкин аст. Дар холатхои зарури ин мухлатметавонад аз чониби ПрезидентиЧумхурии Точикистон  дароз карда шавад.

Дар шароити вазъияти фавкулодда хукуку озодии шахрвандон, ки дар моддахои 16, 17, 18, 19, 20, 22, 25 ва 28-уми Конститутсия пешбини шудаанд, махдуд карда намешавад.

Моддаи 3.

 

Дар мавриди чори намудани вазъияти фавкулодда сабабу асосхои кабули чунин карор, мухлат ва худуди амали он зикр кардамешаванд.

Президенти Чумхурии Точикистон  метавонад онро пеш аз мухлати мукарраршуда бекор кунад ё мухлати вазъияти фавкулоддаро дарознамояд, агар холатхое, ки боиси эълони вазъияти фавкулодда гардидаанд, бартараф нашуда бошанд.

Карор дар бораи чори намудан, дароз кардани мухлат ва ёбекор кардани вазъияти фавкулодда аз лахзаи кабулаш эътибор пайдо мекунад, агар тартиби дигаре махсус таъкид нашуда бошад ва фавран интишормегардад.

Моддаи 4.

 

Дар шароити вазъияти фавкулодда вобаста ба холатхои мушаххас макомоти хокимияти давлати ва идоракуни метавонанд чунин тадбирхоро андешанд:

1) мухофизати тартиботи чамъияти ва объектхоеро, ки фаъолияти хаётии ахоли ва хочагии халкро таъмин мекунанд, пурзур намоянд;

2) шахрвандонро аз минтакахои барои зист хавфнок муваккатанкучонда, хатман барояшон хонахои дигари истикоматии доими ё муваккати диханд;

3) низоми махсуси   дурафти шахрвандонро чоринамоянд;

4) ба шахрвандони чудогона дар мухлати мукарраршуда таркнамудани махалли муайян ва хонаашонро (хавлиашонро) манъ кунанд, вайронкунандагони тартиботи чамьиятиро, ки сокинони махалли мазкур нестанд,аз хисоби худи онхо ба махалли зисти доимиашон ё берун аз махалле, ки вазъияти фавкулодда эълон гардидааст, фиристанд;

5) аз шахрвандон силох, лавозимоти чанги ва аз корхонахо, муассисаю ташкилотхо –хамчунин техникаи таълимиихарби, маводу масолехи таркандаю радиоактиви, маводи сахттаъсирикимёви ва захрнокро муваккатан кашида гиранд;(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

6) гузарондани мачлису гирдихамоихо, рохпаймоию намоишхоикучаги, ки бо мазмуни худ боиси ноустуворшавии вазъият мешаванд, чунин гуруснанишини ва эътирозхо, чорабинихои намоиши, варзиши ва дигар тадбирхои оммавиро манъ кунанд;

7) барои корхонахо, муассисахо ва ташкилотхо сарфи назар аз шакли моликияташон тартиби махсуси корро чори намоянд, хамчунин дигармасъалахои фаъолияти хочагии онхорохал кунанд;

8) рохбарони корхонаю муассисахо ва ташкилотхоро ба вазифатаъин ва аз вазифа сабукдуш кунанд, бо сабабхои узрнок аз вазифа холи кардани коргарону хизматчиёнро манъ намоянд;

9) барои пешгири ва рафъи окибатхои холатхои фавкулодда захираю имкониятхои корхонахо ва муассисаю ташкилотхо истифоданамуда, баъдан мутобики тартиби мукарраркардаи Хукумати Чумхурии Точикистон  маблаги онхоро чуброн намоянд;

10) гузарондани корпартоихоро манъ кунанд;

11) шахрвандони кобили мехнатро барои кордар корхонахо, муассисаю ташкилотхо, инчунин барои бартараф намудани окибати холатхои фавкулодда чалб кунанд ва бехатарии мехнатро таъмин намоянд;

12) гардиши силох,лавозимотичанги, моддахои тарканда, моддахоисахттаъсирикимиёви ва захрнок, инчунинмашрубот ва спирти этилиромахдуд ё манъ кунанд, ба истиснои маводи дорувори;(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

13) карантин чори кунанд ва дигар тадбирхои хатмии санитарию зиддиэпидемияви андешанд;

14) истифодаи дастгоххои нусхабардор, техникаи сабти аудио ва видеои, инчунин дастгоххои пахнкунандаи мавчхои радио, телевизион, шабакахои мобили ва интернетро махдуд ё манъ кунанд, тачхизоти техникии садобаландкунандаро гиранд, ба фаъолияти воситахои ахбори омма назорат кунанд, хангоми зарурат сензура ва дар интишори рузномахо махдудият чори намоянд;(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

15) коидахои махсуси истифодаи воситахои алокаро чори кунанд;

16) харакати воситахои наклиётро махдуд кунанд ва онхоро тафтиш намоянд;

17) соати комендантичори кунанд;

18) ташкил ва фаъолияти гуруххои мусаллахи шахрвандонро пешгири кунанд;(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

19) хуччатхои шахрвандонро тафтиш кунанд, дар мавридхои зарури, дарсурати мавчуд будани маълумот оиди дар дасти шахрвандон буданисилох,лавозимоти чанги, моддахои тарканда, моддахои сахттаъсири кимиёви ва захрнок, азназаргузаронии шахси, азназаргузаронии молу воситахои наклиётро гузаронанд;(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

20) ба дигар минтакахо бо максади пахнкуни бурдан ва овардани маводи чопи, сабтхои магнитива видеоиро, ки мазмуни онхо ба номуътадилшавии вазъият, барангехтани низои милли, итоат накардан ба макомотихокимият ва идораи давлати даъват менамоянд, манъ кунанд.

Моддаи 5.

Президенти Чумхурии Точикистон хукук, дорад, санадхои макомоти хокимияти намояндаги ва ичроияи махаллии вохидхои дахлдори марзиву маъмуриро, ки дар он чо вазъияти фавкулодда эълон шудааст ва низоми вазъияти фавкулоддаро халалдор мекунанд, бекор кунад ё боздорад.

Барои танзими корхои пешгири ё бартараф кардани окибати холатхоифавкулодда Хукумати Чумхурии Точикистон, Раиси Вилояти Мухтори Кухистони Бадахшон, Раисони вилоятхо ва шахри Душанбе, нохияхо вашахрхо метавонанд макомоти махсуси муваккати ташкил намоянд.

Моддаи 6.

Дар давраи вазъияти фавкулодда рохбарони корхонахо, муассисаю ташкилотхо хукук доранд дар мавридхои зарури коргарону хизматчиёнро бе розигии онхо ба кори дигар, ки бо шартномаи мехнатипешбининашудааст, гузаронанд.

Дар давраи вазъияти фавкулодда принсипи интихоби будани рохбарони корхонахо, муассисаю ташкилотхо мумкин аст риоя нашавад, агар онро манфиатхои муътадил гардонидани вазъият талаб намоянд.

Моддаи 7.

 

Дар давраи соати коменданти ба шахрвандон ба рухсатномаюхуччатхои махсусес, ки шахсияти онхоро тасдик мекунанд, дар куча ё дигарчойхои чамъияти гаштан ё бе ин хуччатхо аз манзили худ дур будан манъ аст.

Шахсоне, ки тартиботи пешбинишудаи кисми якуми хамин моддаро  вайрон кардаанд, аз тарафи милиса ё посбонхои харби то охири соати коменданти ва шахсоне, ки хуччат надоранд, то вакти муайян шудани шахсияташон, вале на бештар аз се шабонаруз, дастгир карда мешаванд;дастгиршудагон ва хамчун чизу чораи онхоро аз назар гузарондан мумкин.

Моддаи 8.

 

Барои вайрон кардани талаботи бандхои 3, 4, 6, 10, 12, 16,  20-уми моддаи 4,инчунин талаботи пешбиникардаи кисми якуми моддаи 7-уми хамин Конуни конститутсионишахсони вокеи ва хукуки ба чавобгарии маъмури кашида мешаванд, агар барои ин вайронкунихо мувофики конунхои чории Чумхурии Точикистон чавобгарии чинояти пешбининашуда бошад. (КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

Моддаи 9.

Барои пахн кардани овозахои иговгарона ва амалхое, ки ба вайрон кардани тартиботи хукуки сабаб мешаванд, ё низои миллиробармеангезанд, барои фаъолона мамониат кардан ба хукукхои конунива вазифахояшонро ба амал баровардани шахрвандон ва сохибмансабон,хамчунин барои касдан итоат накардан ба амри конуни ё талаботи корманди макомоти корхои дохили, хизматчии харби, ё шахсони дигаре, кивазифаи хизмати ё карзи чамъиятиашонро оиди хифзи тартиботи чамъияти адо мекунанд, ё ки амалхои дигари ба хамин монанд, ки тартиботи чамъияти ва осоиши шахрвандонро халалдор мекунанд, ё худ барои вайрон кардани коидахои назорати маъмури дар махалхое, ки вазъияти фавкулодда эълон карда шудааст, шахсони вокеи ва хукуки ба чавобгарии маъмури кашида мешаванд. (КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

Протоколхо оиди корхои конуншиканихои мазкур аз тарафи кормандони ба ин ваколатдори макомоти корхои дохили ё комендатураи махалли чудогона тартиб дода мешаванд.

Парвандахои оид ба конуншиканихои пешбиникардаи моддахо 8 ва 9-уми хамин Конуни конститутсиони аз тарафи судя ба тартиби мукарраркардаи Кодекси хукуквайронкунии маъмурии Чумхурии Точикистон ва Кодекси мурофиаи хукуквайронкунии маъмурии Чумхурии Точикистон дар мухлати то се шабонаруз барраси карда мешаванд. Шахсоне, ки хукуквайронкунии маъмури содир намудаанд, то аз тарафи судя барраси карда шудани парванда дар хабс нигох дошта шуда метавонанд. (КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

Моддаи 10.

Барои рохбари ба корпартоии манъшуда дар шароити вазъияти фавкулодда, хамчунин барои монеъ шудан ба кори корхона, муассиса ва ташкилот айбдор мувофики конунхои амалкунандаи Чумхурии Точикистон  ба чавобгарии чинояти кашида мешавад.

Моддаи 11.

Ба Суди Олии Чумхурии Точикистон хукук дода мешавад, ки дар шароити вазъияти фавкулодда тобеияти худудии судиипарвандахои граждани ва чиноятиро, ки конун мукаррар кардааст, тагйир дихад.

Моддаи 12.

Ба шахрвандоне, ки дар холатхои фавкулодда ё дар натичаи ичрои корхои пешгири ё бархамдихии холатхои фавкулодда заррар дидаанд, аз тарафи макомоти дахлдори давлати, иичунин корхонахо, муассисахо, ташкилотхо манзилгохчудо карда, зарари моддии дидаашончуброн карда мешавад, ба онхо барои бо кор таъмин шудан кумак ва дигар ёрии зарури расонида мешавад.

Шарту шароит ва тартиби додани манзилгох, чуброн кардани зарар ва расонидани дигар ёриро Хукумати Чумхурии Точикистон  муайянмекунад.

Моддаи 13.

Дар мавридхое, ки дар махалхои вазъияти фавкулодда эълоншуда макомоти хокимият ва идораи давлати вазифахои худро бояду шояд ичро намекунанд, ё ки онхо ба фаъолияти зиддиконститутсуони рох медиханд, Президенти Чумхурии Точикистон  метавонад чунин шакли махсуси идораи муваккатии чумхури ё каламрави чудогонаи онро мукаррар намояд;

идоракунии бевоситаи Президенти Чумхурии Точикистон , дигар макомот ё шахси мансабдоре, ки Президенти Чумхурии Точикистон  таъин мекунад, бо рохи боздоштани ваколати макомоти дахлдори хокимият ва идораи давлати.

Таклифхоро дар бораи чори намудани шаклхои махсуси идоракуни, инчунин макомот ва сохибмансабоне, ки мувофики Конститутсияи Чумхурии Точикистон хукуки ташаббуси конунгузори доранд, пешниход карда метавонанд.

Моддаи 14.

 

Шаклхои махсуси идораро макомоти зайл ба амал бароварда метавонанд:

Президенти Чумхурии Точикистон  тавассути макомоте, ки таъсис медихад ё шахси мансабдоре, ки таъин мекунад.

Карор дар бораи истифодаи ин ё он макомот хангоми амалинамудани шаклхои махсуси идораи чумхури ё каламрави алохидаи он аз тарафи Президенти Чумхурии Точикистон кабул гардида, аз ин хусус баМачлиси милли ва Мачлиси намояндагон иттилоъ дода мешавад.

Моддаи 15.

Хангоми чори намудани шаклхои махсуси идора сабабхои кабул кардани чунин карор, мухлат ва худуди амали он нишон дода мешавад.

Президенти Чумхурии Точикистон  метавонад амали шаклхои махсуси идораро то гузаштани мухлати мукарраршуда бекор кунад ё мухлати амали онхоро дар сурати бартараф карда нашудани холатхое, ки барои чоринамудани ин шаклхои махсуси идора асос шуда буданд, дароз кунад.

Амали шаклхои махсуси идораи нохияхо, шахрхо ва минтакахои алохида дар сурати пароканда кардани Мачлисхои махаллии вакилони халк, Макомоти ичроияи махаллиихокимияти давлати аз лахзаи интихоби хайати нави Мачлисхои махаллии вакилони халк ин худудхо ва ташкили Макомоти ичроияи махаллии хокимияти давлати, катъ мегардад.

Карор дар бораи чори намудан, бекор ё дароз кардани мухлати шаклхои махсуси идора аз лахзаи кабул шуданаш эътибор пайдо мекунад, агаркоидаи дигаре махсус пешбини нашуда бошад ва фавран интишор мешавад.

Моддаи 16.

 

Макомот ё мансабдороне, ки шаклхои махсуси идораро амали менамоянд, хукук доранд:

чорахои дар моддаи 4-уми хамин Конуни конститутсиони пешбинишударо амали намоянд;

фаъолияти Мачлиси махаллии вакилони халк, Макомоти ичроияимахаллии хокимияти давлати боздоранд, муваккатан вазифахои онхоро ба ухда гиранд;

оид ба масъалахои тараккиёти давлати, хочаги ва ичтимоию мадании минтакахои тобеъ ба макомоти олии хокимияту идораи давлатииЧумхурии Точикистон  таклифхо пешниход намоянд.

Ичроикарори маком ё шахси мансабдоре, ки шаклхои махсуси идораро дар махалхои алохида аз руи масъалахои мувофики хамин Конуни конститутсиони ба салохияти онхо тааллукдошта амали менамоянд, барои хамаимакомоти давлати, корхонахо, муассисахо, ташкилоту иттиходияхои чамъиятие, ки дар минтакахои дахлдорро вокеанд, хатми мебошад.

Дар давраи амали шаклхои махсуси идора хамчунин чорахоеро татбиккардан мумкин аст, ки моддахои 5, 6, 7, 11, 12-уми хамин Конуни конститутсиони пешбини кардаанд.

Моддаи 17.

Ба шахсоне, ки барои нигох доштани низоми вазъияти фавкулодда чалбкарда мешаванд, маоши вазифави ва маош барои рутбахои махсус ва харбиба андозаи ду баробар мукаррар карда мешавад. Як мохи хизмати онхо дар вакти амали вазъияти фавкулодда се моххисоб гардида, ба собикаи хизмати онхо (стажи кори) дохил мешавад.

Доираи шахсоне, ки барои нигох доштани низоми вазъияти фавкулоддачалб мегарданд, аз тарафи Президенти Чумхурии Точикистон муайян карда мешавад.

(КЧТ аз 26.07.14 с., № 1085)

Президенти

Чумхурии ТочикистонЭ. РАХМОНОВ

ш. Душанбе,3 ноябри соли 1995

№94

 

Инчунин кобед

Обро дар Душанбе кисман санахои 14, 15-ум октябр катъ мекунанд

Дар робита ба корхои таъмир дар кисматхои гуногуни Душанбе, обро бо навбат махкам мекунанд Шахрдори …