Комрон.инфо
Одам дар шаби пурситора чиро мебинад? Мо тавассути чашмони солями худ ме- тавонем дар осмон наздик ба шаш хазор ситорахоро (Нохид,Уторид, Миррих, Зухал), хамрадифони сайёрахоро, зузанабхоро ( метеоритхоро) ва Рохи Кахкашонро бубинем.
Хангоми пайдо шудани Мох дар осмон, дидани ситорахои начандон дурахшон муш- кил гардида, вале сайёрахои атрофи Мох хуб ба назар мерасанд.
Тахти таьсири шуъои Офтоб рузона дидани чисмхои осмонй гайриимкон аст. Осмон барои мушохида намудан имконияти зиёд медихад. Аз хама чолибаш ин назора кардан ба осмони пурситора аст. Бо чашмони оди метавон бисёр чисмхои осмониро дид. Аз замонхои кадим осмони пурситораро ба гуруххои ситорагон – галаситорахо номгузорй мекарданд. Ситорахои аз хама дурахшонро тавассути харфхои а (алфа), [3 (бета), у (гамма) ифода мекарданд.
Дар Замин карор гирифта дар фосилаи замонии гуногун мо факат ними осмони пурситораро дида метавонем. Хангоми тамошои осмони пурситора мо наху ст кушиш меку- нем, то гуруххои мушаххаси ситорагонро пайдо кунем. Галаситораи аз хама машхур дар Нимкурахои Шимолй ин Дубби Акбар (Большая Медведица) ба шумор меравад. Пас аз пайдо кардани он метавон бурчхои (галаситорахои) ба он наздик – Дубби Асгар (Малаю Медведица)-ро мушохида кард. Ситораи аз хама дурахшони он Ситораи Кутб (Полярная Звезда) ба шумор меравад. Хама ситорахои Нимкурахои Шимолии осмони ситорадор дар атрофи ин ситора карор доранд. Аз ин ру онро маркази шимолии дунё меноманд.
Дар осмони ситорадор 88 гурухи ситорагон мавчуд мебошанд. Ситорахо хамеша харакат карда, мавкеи худро тагйир медиханд. Барои он ки ба ин бовар бикунй, дар чараёни сол мавкеи карорёбии ситорахоро мушохида бояд кард.
Барои мушохида осмони ситорадор метавон аз харитаи бахори, тобистона, тирамохй ва зимистонаи китоби дарси истифода бурд. Дар он ду навьи харитаи осмони ситорадор: нигох аз шимол ва нигох аз чануб дода мешавад. Дар хар яке аз чуфти харитахо он мавкее дар осмон инъикос шудаанд, ки одами ба шимол нигохкунанда, мебинад. Агар Шумо ба харитаи чанубй нигох кардаед, пас мебинед, ки дар миёнаи харита кисмати марка- зии осмонро, аз чап кисмати шаркиро, аз тарафи рост – кисмати гарбиро ва дар харитаи шимолй, баръакс, аз рост кисмати шаркиро, аз чап кисмати чанубиро мебинед.
Ситорахое, ки наздик ба киём, ба ибораи дигар дар нуктаи аз хама баланди мушохидакунанда карор доранд, дар кисмати болоии харита нишон дода шудаанд.
НАМУДИ ШАБОНГОХИИ ОСМОН АЗ СЕНТЯБР ТО ОКТЯБР
Яке аз бурчхои барои киргизхо машхур аз миёни хама галаситорахо (бурчхо), бурчи Плеяда ба шумор меравад.
Аз руи Плеяда фаслхои солро муайян мекарданд. Аз тирамох бурч (галаситора) бо киём чояшро иваз мекунад. Аз болои Плеядахо аз миёнаи тобистон то шуруъи тобистони оянда мушохида ба амал меояд.
НАМУДИ ШАБОНГОХИИ ОСМОНИ СИТОРАДОР АЗ НОЯБР ТО ДЕКАБР
Одамон аз кадимулайём аз болои Ситораи Кутб мушохида менамуданд. Вайро баъзан «Темир казык» (Мехи оханин) ва «Кут жылдыз» (Ситораи шимолй) меномаданд. Дар мукоиса бо дигар ситорахо, Ситораи Кутб хама бехаракат буд ва ба шимол ишора мекард.
НАМУДИ ШАБОНГОХИИ ОСМОНИ СИТОРАДОР АЗ НОЯБР ТО ДЕКАБР
Одамон аз кадимулайём аз болои Ситораи Кутб мушохида менамуданд. Вайро баъзан «Темир казык» (Мехи оханин) ва «Кут жылдыз» (Ситораи шимолй) меноми- данд. Дар мукоиса бо дигар ситорахо, Ситораи Кутб хама бехаракат буд ва ба шимол ишора мекард.
НАМУДИ ШАБОНАИ КИСМАТИ ЧАНУБИИ ОСМОНИ СИТОРАДОР АЗ НОЯБР ТО ДЕКАБР
Шимол чун чониби Кутби, мавзеи кутби- , ки аз он шамоли сард мевазад, но- мида мешуд. Сайёхон ва чорводорон аз руи ситораи мазкур рох пеш мегирифтанд.
23-уми сентябр – ин эътидоли шабу руз дар тирамох аст. Давомнокии рузу шаб баробар аст. Хати истивои( эквадори)-ро убур намуда, Офтоб аз нимкурахои шимо- лии осмонй ба нимкурахои чануби интикол меёбад.
Ин руз огози астрономии тирамох дар нимкурахои шимоли Замин ва огози астрономии бахор дар нимкурахои чанубии Замин ба шумор меравад.
Пурсишхо: Саволи «Чисмхои моро фарогиранда но аз чй иборат хастанд? » аз замонхои кадим олимонро ба анде- ша кардан водор месохт.
Онхо комилу пурра буда ва ё аз кисматхои майдаю кучак иборат мебошанд? Барой он ки ба ин савол чавоб бидиханд, олимон мушохидахои зиёд гузаронидаанд.
Олими Юнони кадим Демокрит нахустин шуда андеша- еро дар бораи он ки, чисмхо аз хиссачахои таксимнашаванда- атомхо иборатанд, баён дошта буд.
Вожаи атом дар тарчума аз юнонй маънои «таксим- нашаванда»-ро дорад.
Андешахои асосии Демокритро идома намуда, хамасрони у, файласуфон, шоирон андешахои гуногунро иброз дошта буданд. Онхо тавонистанд бисёре аз маълумо- ти имрузинро дар бораи сохтори моддахо иброз доранд.
Вале дар замони мо бисёре аз фарзияхову гумонхо тавассути тачрибахои зиёд ба исбот расонида шудаанд.
Дар боби оянда тахти унвони «Олами чисмхо ва моддахо» Шумо дар бораи «Чисм», «Модца», маълумот пайдо хохед кард. Хамчунин Шумо ба саволи «Моддахо аз чй иборат хастанд?», «Моддакои содда ва мураккаб», «Элементхои кимиёвй», «Моддахои органикй» ва гайра посух пайдо хохед кард. Тавассути дарки онхо тасавв уроти Шумо дар бораи мухити зист такмил хоханд ёфт.
