(Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон, соли 1999, №12, мод. 323; соли 2002, № 4, кисми 1, мод. 170; соли 2006, №4, мод. 194; соли 2009, №12, мод. 821; с. 2010, №7, мод. 540; Конуни ЧТ аз 03.07.2012 с., №849; КЧТ аз 22.07.2013 с. №977)

ФАСЛИ  IV. НАМУДХОИ АЛОХИДАИ УХДАДОРИ.. 14

БОБИ 29. Хариду фуруш.. 14

Моддаи 488. Шартномаи хариду фуруш.. 14

Моддаи 489. Шакли шартномаи хариду фуруш.. 14

Моддаи 490. Шартхои шартнома оид ба  мол. 14

Моддаи 491. Ухдадории фурушанда оид ба додани мол. 14

Моддаи 492. Мухлати ичрои ухдадории супурдани мол. 14

Моддаи 493. Лахзаи ичрои ухдадории фурушанда оид ба супурдани мол. 15

Моддаи 494. Ухдадории фурушанда оид ба хифзи  моли фурухташуда. 15

Моддаи 495. Гузаштани таваккали тасодуфан нобуд шудани мол. 15

Моддаи 496. Ухдадории фурушанда вобаста ба додани моли аз хукуки ашхоси сеюм озод. 15

Моддаи 497. Ухдадорихои  харидор  ва  фурушанда дар холатхои пешниходи даъво оид ба кашида гирифтани амвол. 15

Моддаи 498. Масъулияти фурушанда хангоми аз харидор кашида гирифтани мол. 16

Моддаи 499. Окибатхои аз чониби фурушанда рад  кардани супоридани мол. 16

Моддаи 500. Окибатхои ичро накардани ухдадории додани асбобу анчом ва хуччатхои марбути мол  16

Моддаи 501. Теъдоди мол. 16

Моддаи 502. Окибатхои вайрон кардани шартхои шартнома вобаста ба теъдод. 16

Моддаи 503. Навъ (ассортимент)-и молхо. 16

Моддаи 504. Окибатхои вайрон кардани шартхои вобаста ба навъ (ассортимент)-и мол. 17

Моддаи 505. Сифати мол. 17

Моддаи 506. Кафолати сифат. 17

Моддаи 507. Тартиби бахисобгирии мухлати кафолат. 17

Моддаи 508. Мухлати коршоямии мол. 18

Моддаи 509. Ба хисобгирии мухлати коршоямии мол. 18

Моддаи 510. Тафтиши сифати мол. 18

Моддаи 511. Окибатхои додани моли дорои  сифати номатлуб. 18

Моддаи 512. Норасоихои мол, ки барои он фурушанда чавобгар аст. 18

Моддаи 513. Мухлати ошкор намудани норасоихои  моли додашуда. 18

Моддаи 514. Мукаммалии мол. 19

Моддаи 515. Мачмуъ (комплект)-и мол. 19

Моддаи 516. Окибати додани молхои гайримачмуъ  (гайрикомплект) 19

Моддаи 517. Зарф ва борпеч. 19

Моддаи 518. Окибатхои бидуни зарф ва (ё) борпеч ё дар зарф ва (ё) тахти борпеч  номатлуб додани мол  20

Моддаи 519. Огох намудани фурушанда дар хусуси номатлуб ичро кардани  шартномаи хариду фуруш   20

Моддаи 520. Ухдадории харидор оид ба  кабули мол. 20

Моддаи 521. Ухдадории харидор оид ба пардохти нарх. 20

Моддаи 522. Пардохти мол. 20

Моддаи 523. Пешпардохти мол. 21

Моддаи 524. Пардохти молхое, ки ба кредит  фурухта шудааст. 21

Моддаи 525. Бастани шартномаи хариду фуруш бо кредит. 21

Моддаи 526. Сугуртаи мол. 21

Моддаи 527. Нигох доштани хукуки  моликии фурушанда. 22

Моддаи 528. Шартномаи хариду фуруши чакана. 22

Моддаи 529. Офертаи оммавии мол. 22

Моддаи 530. Ба харидор пешниход намудани  маълумот оид ба мол. 22

Моддаи 531. Фуруши мол бо истифодаи автоматхо. 22

Моддаи 532. Шартномаи бо шарти ба харидор  расонидани мол. 22

Моддаи 533. Шартнома бо шарти аз чониби харидор барои мухлати муайян гирифтани мол. 23

Моддаи 534. Фуруши мол тибки намунахо. 23

Моддаи 535. Арзиш ва пардохти мол. 23

Моддаи 536. Иваз кардани моли дорои сифатан  матлуб. 23

Моддаи 537. Хукуки харидор дар холатхои ба у фурухтани моли сифатан номатлуб. 24

Моддаи 538. Чуброни фарки нарх хангоми ивази мол, паст кардани нархи харид ва баргардонидани моли сифатан номатлуб. 24

Моддаи 539. Масъулияти фурушанда ва дар шакли асл (натура) ичро намудани ухдадори. 24

Моддаи 540. Чуброни зарари маънави. 24

Моддаи 541. Шартномаи махсулотсупори. 24

Моддаи 542. Мухлати амали шартномаи махсулотсупори. 25

Моддаи 543. Бастани шартномаи  махсулотсупори. 25

Моддаи 544. Даврахои махсулотсупори. 25

Моддаи 545. Халли ихтилофи назар хангоми бастани шартномаи махсулотсупори. 25

Моддаи 546. Тартиби махсулотсупори. 25

Моддаи 547. Молрасони. 26

Моддаи 548. Пурра намудани камбудии  махсулотсупори. 26

Моддаи 549. Навъ (ассортимент)-и мол хангоми пурра намудани камбудии махсулотсупори. 26

Моддаи 550. Кабули мол аз чониби харидор. 26

Моддаи 551. Нигахдошти масъулиятноки моле, ки  харидор кабул накардааст. 27

Моддаи 552. Интихоби мол. 27

Моддаи 553. Хисобу китоб барои моли расонидашаванда. 27

Моддаи 554. Зарф ва борпеч. 27

Моддаи 555. Окибатхои расонидани молхои  сифатан номатлуб. 27

Моддаи 556. Окибатхои фиристодани молхои  номукаммал. 27

Моддаи 557. Хукуки харидор дар холати камбудии махсулотсупори, ичро накардани талабот дар бораи  рафъи  норасоии мол ё дар хусуси мукаммал сохтани мол. 28

Моддаи  558. Ноустуворона барои кам  супоридани  махсулот. 28

Моддаи 559. Адо кардани ухдадорихои шабех (якхела) оид ба якчанд шартномахои махсулотсупори  28

Моддаи 560. Радди якчонибаи ичрои  шартномаи махсулотсупори. 28

Моддаи 561. Бахисобгирии зарар хангоми бекор кардани шартнома. 28

Моддаи 562. Асосхои махсулотсупори барои эхтиёчоти давлат. 29

Моддаи 563. Эхтиёчоти давлати оид ба бастани шартномаи махсулотсупори. 29

Моддаи 564. Радди харидор аз бастани шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати. 29

Моддаи 565. Ичрои фармоиши давлати. 30

Моддаи 566. Пардохти мол тибки шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати. 30

Моддаи 567. Чуброни зараре, ки вобаста ба ичро ё бекор кардани фармоиши давлати расонида шудааст  30

Моддаи 568. Радди  фармоишгари давлати  аз моле, ки тибки фармоиши давлати расонида шудааст. 30

Моддаи 569. Шартномаи таъмини барк. 30

Моддаи 570. Бастани шартнома. 31

Моддаи 571.  Меъёри кувваи барк. 31

Моддаи 572. Окибатхои вайрон кардани шартхои шартнома оид ба микдори барк. 31

Моддаи 573. Сифати барк. 31

Моддаи 574. Ухдадории мизоч (абонент) оид ба таъмин ва истифодаи шабакахо,  асбоб, тачхизот. 31

Моддаи 575. Пардохти барк. 32

Моддаи 576.  Аз чониби мизоч (абонент) ба дигар шахс додани барк. 32

Моддаи 577. Тагйир додан ва бекор кардани  шартномаи таъмини барк. 32

Моддаи 578. Масъулият оид ба шартномаи  таъмини барк. 32

Моддаи 579. Истифодаи коидахои шартномаи таъмини барк нисбат ба муносибатхои дигари оид ба таъминот тавассути шабакаи васлгардида. 32

Моддаи 580.  Шартномаи  фуруши  амволи гайриманкул. 33

Моддаи 581. Шакли шартномаи фуруши амволи гайриманкул. 33

Моддаи 582. Бакайдгирии давлатии гузаштани хукуки молики ба амволи гайриманкул. 33

Моддаи 583. Хукуки истифодаи китъаи замин хангоми фуруши бино, иншоот ё дигар  амволи гайриманкули  дар он чойгиршуда. 33

Моддаи 584. Муайян намудани мавзуи шартномаи фуруши амволи гайриманкул. 33

Моддаи 585. Нарх дар шартномаи фуруши  амволи гайриманкул. 33

Моддаи 586.  Додани амволи гайриманкул. 34

Моддаи 587. Окибатхои додани амволи гайриманкули сифатан номатлуб. 34

Моддаи 588. Хусусиятхои фуруши бинохои истикомати. 34

Моддаи 589. Шартномаи фуруши корхона. 34

Моддаи 590.  Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи фуруши корхона. 34

Моддаи 591. Мукаррар намудани таркиб ва баходихии арзиши корхонае, ки бояд фурухта шавад. 35

Моддаи 592. Хукуки кредитор хангоми фуруши  корхона. 35

Моддаи 593. Додани корхона. 35

Моддаи 594. Гузаштани хукуки моликият  ба корхона. 35

Моддаи 595. Окибатхои бо норасоихо додан ва кабул намудани корхона. 35

Моддаи 596. Нисбат ба шартномаи фуруши корхонахо истифода бурдани коидахо оид ба окибатхои  беэътибор будани ахдхо ва оид ба бекор кардан ё тагйир додани шартнома. 36

Моддаи 597. Шартномаи контрактатсия. 36

Моддаи 598. Ухдадории истехсолкунандаи махсулоти кишоварзи. 36

Моддаи 599. Ухдадории махсулоттайёркунанда. 36

Моддаи 600. Масъулияти истехсолкунандаи  махсулоти кишоварзи. 36

БОБИ  30.  Мубодила. 37

Моддаи 601. Шартномаи мубодила. 37

Моддаи 602. Нарх ва харочот вобаста ба шартномаи мубодила. 37

Моддаи 603. Ичрои мутакобилаи ухдадории тибки шартномаи мубодила супурдани мол. 37

Моддаи 604. Гузаштани хукуки моликият ба молхои мубодилашаванда. 37

Моддаи 605. Масъулияти кашида гирифтани моле, ки тибки шартномаи мубодила ба даст оварда шудааст. 37

БОБИ 31. Хадя. 37

Моддаи 606. Шартномаи хадя. 37

Моддаи 607.  Шакли шартномаи хадя. 37

Моддаи 608. Аз чониби хадягиранда рад кардани кабули хадя. 38

Моддаи 609. Манъи хадя. 38

Моддаи 610.  Махдуд сохтани хадядихи. 38

Моддаи 611. Бекор кардани хадя. 38

Моддаи 612. Окибатхои расонидани зарар дар натичаи камбудии ашёи хадякардашуда. 38

Моддаи 613. Хайрия. 38

БОБИ 32. Таъминоти якумри бо саробони. 39

Моддаи 614. Шартномаи таъминоти якумри бо саробони. 39

Моддаи 615. Шакли шартномаи таъминоти якумри  бо саробони. 39

Моддаи 616. Ухдадори дар мавриди таъминот бо саробони. 39

Моддаи 617. Бо пардохтхои давра ба давра иваз намудани таъминоти якумри. 39

Моддаи 618. Таваккали тасодуфан нобуд шуда ё зарар дидани амволи дода шуда. 39

Моддаи 619. Радди шартномаи таъминоти якумри бо саробони. 39

Моддаи 620. Бегона кардан ва истифода бурдани амволе, ки барои таъминоти якумри  тахвил дода шудааст. 40

Моддаи 621. Бе кор кардани шартномаи таъминоти  якумри бо саробони. 40

Моддаи 622. Катъи таъминоти якумри бо саробони. 40

Моддаи 623. Окибати фавти саробон. 40

БОБИ 33. Кироя (ичора)-и амвол. 40

Моддаи 624. Шартномаи кироя (ичора)-и амвол. 40

Моддаи 625. Хукуки моликияти кироягир ба махсулот, мевачот ва даромад аз амволи кироягирифташуда. 40

Моддаи 626. Объектхои кироя (ичора)-и амвол. 40

Моддаи 627. Кироядех. 40

Моддаи 628. Шакли шартномаи кироя (ичора)-и амвол. 41

Моддаи 629. Мухлати шартномаи кироя (ичора)-и амвол. 41

Моддаи 630. Ба кироягир додани амвол. 41

Моддаи 631. Масъулияти кироядех барои камбудихои амволи ба кироя додашуда. 41

Моддаи 632. Хукуки ашхоси сеюм ба амволе, ки ба кироя (ичора) дода мешавад. 42

Моддаи 633. Музди истифодаи амвол. 42

Моддаи 634. Истифодаи амволи ба кироя (ичора) гирифташуда. 42

Моддаи 635. Аз тарафи кироягир ихтиёрдори кардани амвол. 43

Моддаи 636. Ухдадорихои кироядех дар мавриди нигахдории амвол. 43

Моддаи 637. Ухдадорихои кироягир доир ба  нигахдории амволи ба кироя  гирифташуда. 43

Моддаи 638.  Нигох доштани эътибори шартномаи кирояи амвол дар сурати тагйир  ёфтани тарафхо  43

Моддаи 639. Катъи шартномаи зеркироя хангоми пеш аз мухлат катъ гардидани шартномаи кирояи амвол. 43

Моддаи 640. Пеш аз мухлат катъ намудани шартнома бо талаби кироядех. 43

Моддаи 641. Пеш  аз  мухлат  катъ шудани шартнома бо талаби кироягир. 44

Моддаи 642.  Хукуки афзалиятнокии кироягир ба бастани шартнома барои мухлати нав. 44

Моддаи 643. Баргардонидани амвол ба кироядех. 44

Моддаи 644. Бехтарсозии алохидаи амволи ба кироя гирифташуда. 44

Моддаи 645. Харида гирифтани амволи ба кироя гирифташуда. 45

Моддаи 646. Хусусиятхои навъхои алохидаи кирояи амвол ва кирояи навъхои  алохидаи амвол. 45

Моддаи 647. Шартномаи киро (прокат) 45

Моддаи 648. Мухлати шартномаи киро (прокат) 45

Моддаи 649. Ба кирогир додани амвол. 45

Моддаи 650. Бартараф намудани камбудихои  амволи ба киро додашуда. 45

Моддаи 651. Музди истифодаи амвол. 46

Моддаи 652. Истифодаи амволи ба киро  гирифташуда. 46

Моддаи 653. Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж.. 46

Моддаи 654. Шакли шартномаи ичораи воситаи  наклиёт. 46

Моддаи 655. Ухдадории ичорадех оид ба нигохдории воситаи наклиёт. 46

Моддаи 656. Ухдадорихои ичорадех дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии воситаи наклиёт. 46

Моддаи 657. Ухдадории ичорагир доир ба пардохти харочоте, ки бо истифодабарии тичоратии воситаи наклиёт вобаста мебошад. 47

Моддаи 658. Сугуртаи воситаи наклиёт. 47

Моддаи 659.  Шартномахо бо ашхоси сеюм доир ба истифодаи воситаи наклиёт. 47

Моддаи 660. Чавобгари барои зараре, ки ба воситаи наклиёт расонида шудааст. 47

Моддаи 661. Чавобгари барои зараре, ки воситаи наклиёт расонидааст. 47

Моддаи 662. Мушаххасоти ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт. 47

Моддаи 663. Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж.. 47

Моддаи 664. Шакли шартномаи ичораи воситаи  наклиёт. 47

Моддаи 665. Ухдадории ичорагир доир ба  нигохдории воситаи наклиёт. 48

Моддаи 666. Ухдадории ичорагир дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии воситаи наклиёт. 48

Моддаи 667. Ухдадории ичорагир дар бобати пардохти харочоти нигохдории воситаи наклиёт. 48

Моддаи 668. Шартномахо бо ашхоси сеюм доир ба истифодабарии воситаи наклиёт. 48

Моддаи 669. Чавобгари барои зараре, ки тавассути воситаи наклиёт расонида шудааст. 48

Моддаи 670. Хусусиятхои ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт. 48

Моддаи 671. Шартномаи ичораи бино ё  иншоот. 48

Моддаи 672. Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи ичораи бино ё иншоот. 48

Моддаи 673. Хукук ба китъаи замине, ки бино ё иншооти ичорагирифта дар он чойгир аст. 49

Моддаи 674. Хукуки  истифодаи китъаи замин хангоми ба ичора додани бино ва иншоот. 49

Моддаи 675. Андозаи музди ичора. 49

Моддаи 676. Тахвил додани бино ё иншоот. 49

Моддаи 677. Шартномаи ичораи корхона. 49

Моддаи 678. Хукуки карздихандагон хангоми ичораи корхона. 50

Моддаи 679. Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи ичораи корхона. 50

Моддаи 680. Тахвил додани корхонаи ба ичора гирифташуда. 50

Моддаи 681. Ухдадорихои ичорагир дар бобати нигохдории корхона ва пардохти харочоти бахрабардории он. 50

Моддаи 682. Истифодаи амволи корхонаи ба ичора гирифташуда. 50

Моддаи 683. Аз тарафи ичорагир бехтар карда шудани корхонаи ба ичора гирифташуда. 51

Моддаи 684. Ба шартномаи ичораи корхона татбик намудани коидахо доир ба окибатхои беэътибории ахдхо ва катъу тагйирдихии  шартнома. 51

Моддаи 685. Баргардонидани корхонаи ба ичора  гирифташуда. 51

Моддаи 686. Шартномаи ичораи замин  ва дигар захирахои табии. 51

Моддаи 687. Субъектхои ичораи замини таъиноти кишоварзи ва дигар захирахои табии. 51

Моддаи 688. Шакл ва мухлати шартномаи ичораи замин ва дигар захирахои табии. 51

Моддаи 689. Ухдадории ичорадех. 52

Моддаи 690. Ухдадории ичорагир. 52

Моддаи 691. Хукуки чуброн кардани арзиши бехсози. 52

Моддаи 692. Хукуки дароз кардани мухлати  шартномаи ичора. 52

Моддаи 693. Шартномаи ичораи молияви. 52

Моддаи 694. Огохонидани фурушанда дар бораи  ба ичора додани амвол. 52

Моддаи 695. Ба ичорагир тахвил додани мавзуи  шартномаи ичораи молияви. 52

Моддаи 696. Ба ичорагир гузаштани таваккали нобудшавии тасодуфи ё вайроншавии  тасодуфии  амвол. 53

Моддаи 697. Масъулияти фурушанда. 53

БОБИ  34. Ичораи манзили истикомати. 53

Моддаи 698. Шартномаи ичораи манзили  истикомати. 53

БОБИ 35. Истифодаи ройгон (ссуда) 53

Моддаи 699. Мафхуми шартномаи истифодаи  ройгон. 53

Моддаи 700. Ссудадиханда (карздех) 53

Моддаи 701. Барои истифодаи ройгон додани  ашёву асбоб. 53

Моддаи 702. Окибатхои барои истифодаи ройгон надодани ашёву асбоб. 54

Моддаи 703. Масъулият барои камбудихои ашёву асбобе, ки ба истифодаи ройгон дода шудааст. 54

Моддаи 704. Хукуки ашхоси сеюм ба ашёву асбобе, ки барои истифодаи ройгон дода мешавад. 54

Моддаи 705. Ухдадорихои ссудагиранда дар бобати нигохдории ашёву асбоб. 54

Моддаи 706. Чавобгарии ссудагиранда. 54

Моддаи 707. Масъулият барои зараре, ки ба шахси сеюм бо истифодаи ашёву асбоб расидааст. 54

Моддаи 708. Ба шахси сеюм додани ашёву асбобе, ки барои  истифодаи ройгон гирифта  шудааст. 54

Моддаи 709. Бо талаби ссудадиханда пеш аз мухлат бекор кардани шартнома. 54

Моддаи 710. Бо талаби ссудагиранда пеш аз мухлат бекор кардани шартнома. 54

Моддаи 711. Радди шартнома. 55

Моддаи 712. Тагйир ёфтани тарафхо дар шартнома. 55

Моддаи 713. Катъи шартнома. 55

БОБИ 36. Пудрат. 55

Моддаи 714. Шартномаи пудрат. 55

Моддаи 715. Корхое, ки тибки шартномаи  пудрат анчом дода мешаванд. 55

Моддаи 716. Ичрои корхо аз чониби пудратчи. 55

Моддаи 717. Таваккали тасодуфан нобуд ва вайрон шудани мавод. 55

Моддаи 718.  Пудратчии генерали ва пудратчии гайриасоси (фаръи) 56

Моддаи 719. Дар ичрои кор иштирок намудани якчанд шахс. 56

Моддаи 720. Мухлати ичрои корхо. 56

Моддаи 721. Арзиши кор. 56

Моддаи 722. Сарфакории пудратчи. 57

Моддаи 723. Тартиби пардохти корхо. 57

Моддаи 724.  Хукуки пудратчи барои нигох доштан. 57

Моддаи 725. Ичрои кор бо истифодаи маводи фармоишгар. 57

Моддаи 726.  Масъулияти пудратчи барои нигахдошти амволи фарохамовардаи  фармоишгар. 57

Моддаи 727. Хукуки фармоишгар хангоми ичрои кор. 58

Моддаи 728. Холатхое, ки пудратчи вазифадор аст дар маврид фармоишгарро огох намояд. 58

Моддаи 729. Аз чониби фармоишгар ичро накардани ухдадорихои мутакобила оид ба шартномаи пудрат. 58

Моддаи 730. Мусоидати фармоишгар. 58

Моддаи 731. Кабули ичрои кор аз чониби  фармоишгар. 59

Моддаи 732. Сифати кор. 59

Моддаи 733. Кафолати сифати кор. 59

Моддаи 734. Тартиби бахисобгирии мухлати кафолат. 59

Моддаи 735. Масъулияти пудратчи барои сифати номатлуби кор. 60

Моддаи 736. Мухлатхои ошкор намудани сифати номатлуби натичахои кор. 60

Моддаи 737. Мухлати даъво оид ба даъвохо дар мавриди кори сифатан номатлуб. 60

Моддаи 738. Ухдадории пудратчи дар мавриди ба фармоишгар додани маълумот. 61

Моддаи 739. Махфи нигох доштани маълумоти  бадастовардаи тарафхо. 61

Моддаи 740. Ба фармоишгар баргардонидани мавод ва тачхизот. 61

Моддаи 741. Окибатхои катъи шартномаи пудрат то кабули натичаи кор. 61

Моддаи 742. Шартномаи пудрати маиши. 61

Моддаи 743. Кафолати хукуки фармоишгар. 61

Моддаи 744. Шакли шартнома. 62

Моддаи 745.  Офертаи оммавии корхо. 62

Моддаи 746. Ба фармоишгар пешниход намудани маълумот оид ба кор. 62

Моддаи 747.  Ичрои корхо аз маводи пудратчи. 62

Моддаи 748. Ичрои кор аз маводи фармоишгар. 62

Моддаи 749. Нарх ва пардохти кор. 62

Моддаи 750. Огох сохтани фармоишгар дар мавриди шартхои истифодаи кори ичрошуда. 62

Моддаи 751. Окибатхои ошкор намудани камбудихои ичрои кор. 63

Моддаи 752. Окибатхои барои гирифтани кор хозир нашудани фармоишгар. 63

Моддаи 753. Хукуки фармоишгар дар сурати ичрои номатлуб ё ичро накардани кор тибки шартномаи пудрати маиши. 63

Моддаи 754. Окибатхои фавти яке аз тарафхо дар шартнома. 63

Моддаи 755. Шартномаи пудрати сохтмон. 63

Моддаи 756. Таксими таваккал байни тарафхо. 64

Моддаи 757. Масъулият барои бехатарии корхои  анчомдодашаванда. 64

Моддаи 758. Сугурта кардани иншооти сохташаванда. 64

Моддаи 759. Хуччатхои лоихавию сметави. 64

Моддаи 760. Ворид намудани тагйирот ба хуччатхои лоихавию сметави. 64

Моддаи 761. Таъмини моддии корхо. 64

Моддаи 762. Пардохти корхо. 65

Моддаи 763. Фарохам овардани китъаи замин барои сохтмон. 65

Моддаи 764. Ухдадорихои иловагии фармоишгар дар шартномаи пудрати сохтмон. 65

Моддаи 765. Аз чониби фармоишгар тибки шартнома назорат кардан ва санчидани ичрои кор. 65

Моддаи 766. Хамкории тарафхо дар шартномаи  пудрати сохтмон. 65

Моддаи 767. Ухдадории пудратчи оид ба хифзи мухити атроф ва бехатарии пешбурди корхои сохтмон  65

Моддаи 768. Ухдадории тарафхо хангоми муваккатан хобондани (консерватсияи) сохтмон. 66

Моддаи 769. Супурдан ва кабули кор. 66

Моддаи 770. Масъулияти пудратчи барои сифати кор. 66

Моддаи 771.  Кафолати сифат дар шартномаи пудрати сохтмон. 66

Моддаи 772. Мухлатхои ошкор намудани сифати  номатлуби корхои сохтмон. 67

Моддаи 773. Бартараф намудани камбудихои содиршуда  аз тарафи пудратчи. 67

Моддаи 774. Чуброни зарари маънави. 67

Моддаи 775. Шартномаи пудрат ба корхои лоихакаши ва чустучуи. 67

Моддаи 776. Маълумоти ибтидои барои корхои лоихакаши ва чустучуи. 67

Моддаи 777. Ухдадорихои фармоишгар. 67

Моддаи 778. Ухдадорихои пудратчи. 67

Моддаи 779. Масъулияти пудратчи барои камбудихои хуччатхо ва корхо. 68

Моддаи 780. Фармоиши давлати чихати ичрои корхои пудрати барои эхтиёчоти  давлати. 68

Моддаи 781. Тарафхо дар фармоиши давлати. 68

Моддаи 782. Асосхо ва тартиби бастани шартномаи пудрат барои эхтиёчоти давлати. 68

Моддаи 783. Мухтавои фармоиши давлати. 68

Моддаи 784. Тагйир додани фармоиши давлати. 68

Моддаи 785. Танзими хукукии фармоиши давлати. 69

Моддаи 786. Шартномахо барои корхои илмию тадкикоти, тачрибавию (озмоиши) конструктори ва корхои технологи. 69

Моддаи 787.  Ичрои  кор. 69

Моддаи 788. Супоридан, кабул ва пардохти кор. 69

Моддаи 789. Махфи будани маълумот оид ба шартнома. 69

Моддаи 790. Хукуки тарафхо барои натичахои кор. 69

Моддаи 791. Ухдадории фармоишгар. 69

Моддаи 792. Ухдадории пудратчи (ичрокунанда) 70

Моддаи 793. Окибатхои имконнопазирии ба дастовардани натичахо дар шартнома оид  ба корхои илмию тадкикоти ва технологи. 70

Моддаи 794. Окибати имконнопазирии ба даст овардани натичахо дар шартнома оид ба корхои тачрибавию конструктори ва технологи. 70

Моддаи 795. Масъулияти пудратчи (ичрокунанда) барои вайрон кардани шартнома. 70

Моддаи 796. Танзими хукукии шартномахо барои ичрои корхои илмию тадкикоти, тачрибавию конструктори ва технологи. 70

БОБИ 37. Хизматрасонии пулаки. 71

Моддаи 797. Шартномаи хизматрасонии пулаки. 71

Моддаи 798. Мавзуи шартномаи хизматрасонии пулаки. 71

Моддаи 799. Ичрои шартнома. 71

Моддаи 800. Нархи хизматрасони. 71

Моддаи 801. Масъулияти ичрокунанда барои вайрон кардани шартнома. 71

Моддаи 802. Даст кашидан аз  шартнома. 71

Моддаи 803. Танзими хукукии шартномаи хизматрасонии пулаки. 71

БОБИ 38. Хамлу накл. 71

Моддаи 804. Мукаррароти умуми. 71

Моддаи 805. Шартномаи боркашони. 71

Моддаи 806. Шартномаи мусофиркашони. 72

Моддаи 807. Шартномаи чартер. 72

Моддаи 808. Хамлу накли мустакими омехта. 72

Моддаи 809. Хамлу накл тавассути наклиёти истифодаи умум.. 72

Моддаи 810. Музди хамлу накл. 72

Моддаи 811. Додани воситахои наклиёт, борбардори (борфарори) 72

Моддаи 812. Мухлати расонидани бор,  мусофир ва багоч. 73

Моддаи 813. Масъулият оид ба ухдадорихое, ки аз хамлу накл бармеояд. 73

Моддаи 814. Масъулияти боркашон барои фарохам наовардани воситахои наклиёт ва борфиристанда барои  истифода  набурдани воситаи наклиёти пешкашшуда. 73

Моддаи 815. Масъулияти боркашон барои ба таъхир андохтани мусофиркашони. 73

Моддаи 816. Масъулияти боркашон барои гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё багоч. 73

Моддаи 817. Шартнома оид ба ташкили хамлу накл. 74

Моддаи 818. Шартномахо байни ташкилотхои  наклиёти. 74

Моддаи 819. Эътироз ва даъво оид ба  боркашони. 74

Моддаи 820. Масъулияти боркашон хангоми фавт ё зарар дидани саломатии мусофир. 74

БОБИ 39. Экспедитсияи наклиёти. 74

Моддаи 821.  Шартномаи экспедитсияи наклиёти. 74

Моддаи 822.  Шакли шартнома. 75

Моддаи 823. Масъулияти  экспедитор  оид  ба шартномаи экспедитсияи наклиёти. 75

Моддаи 824. Хуччатхо ва дигар маълумоте, ки ба экспедитор дода мешавад. 75

Моддаи 825. Ичрои ухдадории экспедитор аз чониби шахси сеюм.. 75

Моддаи 826. Даст кашидан  аз шартномаи экспедитсия. 75

БОБИ 40. Карз ва кредит. 75

Моддаи 827. Шартномаи карз. 75

Моддаи 828. Шакли шартномаи карз. 76

Моддаи 829. Фоизхо оид ба шартномаи карз. 76

Моддаи 830. Ухдадории карзгиранда оиди  баргардонидани маблаги карз. 76

Моддаи 831. Окибатхои вайрон кардани шартнома аз чониби карзгиранда. 76

Моддаи 832. Бахс вобаста ба шартномаи карз. 77

Моддаи 833. Таъмини ичрои ухдадорихои карзгиранда. 77

Моддаи 834. Карзи максаднок. 77

Моддаи 835.  Нав шудан (новатсия)-и карз бо ухдадории карз. 77

Моддаи 836. Шартномаи карзи давлати. 77

Моддаи 837. Вексел. 78

Моддаи 838.  Вомбарг (облигатсия) 78

Моддаи 839. Шартномаи кредит. 78

Моддаи 840. Шакли шартномаи кредит. 78

Моддаи 841. Радди додан ё гирифтани кредит. 78

Моддаи 842. Кредити моли. 78

Моддаи 843. Кредити тичорати. 78

БОБИ 41. Маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули. 79

Моддаи 844. Шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули. 79

Моддаи 845. Миёнарав. 79

Моддаи 846. Талаботи пулие, ки бо максади ба даст овардани маблаггузори гузашт карда мешавад. 79

Моддаи 847. Масъулияти муштари дар назди  миёнарав. 79

Моддаи 848. Беэътибор будани манъи гузашт кардани талаботи пули. 79

Моддаи 849. Минбаъд гузашт кардани талаботи пули. 79

Моддаи 850. Аз чониби карздор ба миёнарав  ичро намудани талаботи пули. 80

Моддаи 851. Хукуки миёнарав ба маблагхое, ки аз карздор гирифта шудааст. 80

Моддаи 852. Талаботи мутакобилаи карздор. 80

Моддаи 853. Ба карздор баргардонидани маблаге, ки миёнарав гирифтааст. 80

БОБИ 42. Пасандози бонки. 80

Моддаи 854. Шартнома пасандози бонки. 80

Моддаи 855. Хукуки ба пасандозхо чалб кардани маблагхои пули. 81

Моддаи 856.  Кафолати пасандоз. 81

Моддаи 857. Шакли шартномаи пасандози бонки. 81

Моддаи 858.  Навъхои пасандозхо. 81

Моддаи 859. Фоизхо ба пасандоз. 81

Моддаи 860. Тартиби хисоб кардан ва пардохти фоизхо ба пасандоз. 82

Моддаи 861. Таъмини баргардонидани пасандоз. 82

Моддаи 862. Масъулият барои ичро накардани талаботи баргардонидани пасандоз. 82

Моддаи 863. Аз чониби ашхоси сеюм ба суратхисоби амонатгузор гузаронидани маблагхои пули. 82

Моддаи 864.  Пасандозхо ба манфиати ашхоси сеюм.. 82

Моддаи 865. Дафтарчаи амонат. 83

БОБИ 43. Суратхисоби бонк. 83

Моддаи 866. Шартномаи суратхисоби бонк. 83

Моддаи 867. Аз чониби бонк истифода бурдани маблагхои молики суратхисоб. 83

Моддаи 868. Аз чониби молики суратхисоб ихтиёрдори кардани  маблагхои пули. 83

Моддаи 869.  Шакли шартномаи суратхисоби бонки. 83

Моддаи 870.  Бастани шартномаи суратхисоби бонки. 83

Моддаи 871. Тасдики хукуки ихтиёрдории маблагхои пулие, ки дар суратхисоб мавчуданд. 84

Моддаи 872. Амалиёте, ки бонк вобаста ба суратхисоб анчом медихад. 84

Моддаи 873. Мухлатхои амалиёт оид ба суратхисоб. 84

Моддаи 874. Кредитонии суратхисоб. 84

Моддаи 875.  Пардохти  харочоти бонк  барои анчом додани амалиёти вобаста ба суратхисоб. 84

Моддаи 876. Фоизхо барои аз чониби бонк истифода бурдани маблагхои пулии суратхисоб. 85

Моддаи 877. Бахисобгирии талаботи мутакобилаи бонк ва молики суратхисоб. 85

Моддаи 878.  Асосхои аз хисоб баровардани маблагхои пули аз суратхисоб. 85

Моддаи 879. Тибки навбат аз хисоб баровардани маблагхои пулии суратхисоб. 85

Моддаи 880. Масъулияти бонк барои сари вакт анчом надодани амалиёт оид ба суратхисоб ва беасос аз хисоб баровардани маблагхои пули. 86

Моддаи 881. Махфи будани суратхисобхои  бонки. 86

Моддаи 882. Тавкифи маблагхои суратхисоб. 86

Моддаи 883. Ситонидан аз маблагхои суратхисоб. 86

Моддаи 884. Бастани суратхисоб. 86

Моддаи 885. Суратхисобхои бонкхо. 86

БОБИ 44. Хисоббаробаркуни. 86

Моддаи 886. Хисоббаробаркунии накди ва гайринакди. 87

Моддаи 887. Шакли гайринакдии хисоббаробаркунихо. 87

Моддаи 888. Мукаррароти умуми. 87

Моддаи 889. Шарти кабули супоришномаи пардохт аз чониби бонк. 87

Моддаи 890. Ичрои супоришнома. 87

Моддаи 891. Чавобгари барои ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришнома. 88

Моддаи 892. Мукаррароти умуми оид ба хисоббаробаркунии аккредитив. 88

Моддаи 893. Аккредитиви бозхостшаванда. 88

Моддаи 894. Аккредитиви бозхостнашаванда. 88

Моддаи 895. Ичрои аккредитив. 89

Моддаи 896. Радди кабули хуччатхо. 89

Моддаи 897. Чавобгарии бонки ичрокунандаи аккредитив. 89

Моддаи 898. Махкам кардани аккредитив. 89

Моддаи 899. Мукаррароти асоси. 89

Моддаи 900. Ичрои супоришномаи инкассави. 89

Моддаи 901. Огохинома дар хусуси радди пардохт. 90

Моддаи 902. Мукаррароти умуми. 90

Моддаи 903. Реквизитхои чек. 90

Моддаи 904. Пардохти чек. 90

Моддаи 905. Додани хукук  оид ба чек. 91

Моддаи 906. Кафолати пардохт (авал) 91

Моддаи 907. Инкассакунонии чек. 91

Моддаи 908. Вазифахои пардозанда. 91

Моддаи 909. Тасдики рад аз пардохти чек. 91

Моддаи 910. Огохинома аз напардохтани чек. 92

Моддаи 911. Окибати напардохтани чек. 92

БОБИ 45. Супориш.. 92

Моддаи 912. Шартномаи супориш.. 92

Моддаи 913. Подошпули дар шартномаи супориш.. 92

Моддаи 914. Ичрои супориш мутобики дастурхои ваколатдиханда. 92

Моддаи 915. Вазифахои вакил. 93

Моддаи 916. Вазифахои ваколатдиханда. 93

Моддаи 917. Вогузоштани ваколат. 93

Моддаи 918. Катъи шартномаи супориш.. 93

Моддаи 919.  Окибатхои катъи шартномаи супориш.. 93

Моддаи 920.  Ворисии хукуки дар шартномаи супориш.. 94

БОБИ 46. Фаъолият ба манфиати гайр бидуни супориш.. 94

Моддаи 921. Фаъолият ба манфиати гайр  бидуни супориш.. 94

Моддаи 922. Бастани ахд ба манфиати гайр. 94

Моддаи 923. Ухдадории шахсе, ки ба манфиаташ бидуни супориш фаъолият анчом дода шудааст. 94

Моддаи 924. Чуброни зараре, ки вобаста ба фаъолият ба манфиати гайр расонида шудааст. 95

Моддаи 925. Чуброни харочоти вобаста ба пешгирии зарар ба амволи ашхоси дигар. 95

Моддаи 926. Хисоботдихии шахсе, ки ба манфиати гайр амал кардааст. 95

БОБИ 47. Комиссия. 95

Моддаи 927.  Шартномаи комиссия. 95

Моддаи 928. Подошпулии комиссиони. 95

Моддаи 929. Хукук ва ухдадорихои комиссионер вобаста ба ахд бо ашхоси сеюм.. 95

Моддаи 930. Ичрои супориши комиссиони. 95

Моддаи 931. Субкомиссия. 96

Моддаи 932. Нархи амволе, ки комиссионер мефурушад. 96

Моддаи 933. Сарфи назар кардан  аз супориши комитент. 96

Моддаи 934. Хукук  ба амволе, ки мавзуи комиссия мебошад. 96

Моддаи 935.  Аз чониби комиссионер нигох доштани маблагхои ба комитент тааллукдошта. 97

Моддаи 936. Масъулияти комиссионер барои гум кардан,  камомад  ё  зарар дидани амволи комитент  97

Моддаи 937. Хисоботи комиссионер. 97

Моддаи 938. Кабули ичро аз чониби комитент. 97

Моддаи 939. Чуброни харочот вобаста ба ичрои  супориши комиссиони. 97

Моддаи 940. Бекор кардани супориш аз чониби комитент. 97

Моддаи 941. Радди ичрои супориш аз чониби комиссионер. 97

Моддаи 942. Катъи шартномаи комиссия. 98

БОБИ 48.  Идораи ба бовари асосёфтаи амвол. 98

Моддаи 943. Шартномаи идораи ба бовари  асосёфтаи амвол. 98

Моддаи 944. Объекти идораи ба бовари асосёфта. 98

Моддаи 945. Асосхои ба миён омадан (таъсис додан)-и идораи ба бовари асосёфтаи амвол. 98

Моддаи 946. Субъектхои идораи ба бовари асосёфтаи амвол. 99

Моддаи 947. Шартхои мухими шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол. 99

Моддаи 948. Шакли шартнома. 99

Моддаи 949. Амволи махсусе, ки тахти идораи ба бовари асосёфта карор дорад. 99

Моддаи 950. Идораи ба бовари асосёфтаи амволе, ки бо гаронии хукуки ашхоси сеюм фаро гирифта шудааст. 99

Моддаи 951. Хукук ва ухдадорихои сардори ваколатдор. 100

Моддаи 952. Ба дигар кас додани идораи ба бовари асосёфтаи амвол. 100

Моддаи 953. Масъулияти сардори ваколатдор. 100

Моддаи 954. Подошпули ба сардори ваколатдор. 100

Моддаи 955. Катъи шартномаи идораи ба бовари асосёфта. 100

Моддаи 956. Барои идораи ба бовари асосёфта додани когазхои киматнок. 101

Моддаи 957. Идораи ба бовари асосёфтаи амвол тибки асосхои пешбининамудаи конун. 101

БОБИ 49. Консессия (имтиёз)-и  тичорати. 101

Моддаи 958. Шартномаи консессияи тичорати. 101

Моддаи 959.  Шакл ва бакайдгирии шартномаи  консессияи тичорати. 102

Моддаи 960. Субконсессияи тичорати. 102

Моддаи 961.  Подошпули тибки шартномаи консессияи тичорати. 102

Моддаи 962. Ухдадории дорандаи хукук. 102

Моддаи 963. Ухдадорихои истифодабаранда. 103

Моддаи 964. Махдуд сохтани хукуки тарафхо тибки шартномаи консессияи тичорати. 103

Моддаи 965. Масъулияти дорандаи хукук вобаста ба талаботе, ки нисбат ба истифодабаранда пешниход мегардад. 103

Моддаи 966. Хукуки истифодабаранда оид ба бастани шартномаи консессияи тичорати ба мухлати нав  103

Моддаи 967. Тагйир додани шартномаи консессияи тичорати. 104

Моддаи 968. Катъи шартномаи консессияи тичорати. 104

Моддаи 969. Дорои эътибор нигох доштани шартномаи консессияи тичорати хангоми тагйир ёфтани тарафхо. 104

Моддаи 970. Окибатхои тагйир додани номи фирмави ё нишонаи тичоратии дорандаи хукук. 104

Моддаи 971. Окибатхои катъи хукуки мустасно, ки истифодаи он тибки шартномаи консессияи тичорати дода шудааст. 104

БОБИ 50. Нигахдошт. 104

Моддаи 972. Шартномаи нигахдошт. 105

Моддаи 973. Шартнома дар бораи чихати нигахдошт кабул кардани ашё. 105

Моддаи 974. Шакли шартномаи нигахдошт. 105

Моддаи 975. Ухдадории кабули ашё барои нигахдошт. 105

Моддаи 976. Мухлати нигахдошт. 105

Моддаи 977. Нигахдошти амвол бидуни зикри мушаххасот. 105

Моддаи 978. Ухдадории нигахбон оид ба таъмини хифзи ашё. 105

Моддаи 979. Истифодаи ашёи барои нигахдошт  супурдашуда. 106

Моддаи 980. Тагйир додани шароити нигахдошт. 106

Моддаи 981.  Барои нигахдошт ба шахси сеюм додани ашё. 106

Моддаи 982. Подошпули барои нигахдошт. 106

Моддаи 983. Нигахдошти ашёи дорои хусусияти  хатарнок. 106

Моддаи 984. Чуброни харочоти нигахдошт. 107

Моддаи 985.  Пас гирифтани ашё аз чониби  молгузор. 107

Моддаи 986. Харочотхои фавкулодда барои нигахдошт. 107

Моддаи 987. Ухдадории нигахбон барои баргардонидани ашё. 107

Моддаи 988. Масъулияти нигахбон барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашё. 107

Моддаи 989. Андозаи масъулияти нигахбон. 108

Моддаи 990. Чуброни зараре, ки ба нигахбон расонида шудааст. 108

Моддаи 991. Катъи ухдадории нигахдошт тибки талаби молгузор. 108

Моддаи 992. Татбики мукаррароти умумии нигахдошт вобаста ба навъхои алохидаи он. 108

Моддаи 993. Нигахдошт бо хукми конун. 108

Моддаи 994. Нигахдошт дар гаравхона (ломбард) 108

Моддаи 995. Ашёи аз гаравхона (ломбард) талаб карда  нашуда. 108

Моддаи 996. Нигахдошти сарватхо дар бонк. 109

Моддаи 997. Дар багочхонаи нигахдошти ташкилотхои наклиёти нигох доштани ашё. 109

Моддаи 998. Нигахдошт дар  либосхона (гардероб)-и ташкилот. 109

Моддаи 999. Нигахдошт дар мехмонхона. 110

Моддаи 1000. Нигахдошти ашёи бахснок (секвестр) 110

Моддаи 1001. Анбори мол. 110

Моддаи 1002. Шартномаи нигахдошт дар анбор. 110

Моддаи 1003. Нигахдошти мол бо хукуки ихтиёрдории он. 110

Моддаи 1004. Ухдадории анбори мол. 111

Моддаи 1005. Талаботи молики мол ба  анбори мол. 111

Моддаи 1006. Аз чониби анбори мол рад кардани шартномаи нигахдошт. 111

Моддаи 1007. Хуччатхои анбор. 111

Моддаи 1008. Шаходатномаи дугонаи анбор. 111

Моддаи 1009. Хукуки дорандаи шаходатномахои анбор ва гарав ба мол. 111

Моддаи 1010. Тахвили шаходатномахои анбор ва гарав. 112

Моддаи 1011. Шаходатномаи оддии анбор. 112

Моддаи 1012. Додани мол тибки шаходатномаи дугонаи анбор. 112

БОБИ 51. Сугурта. 112

Моддаи 1013. Сугуртаи ихтиёри ва хатми. 112

Моддаи 1014. Манфиатхое, ки сугуртаи онхо ичозат дода намешавад. 112

Моддаи 1015. Шартномаи сугуртаи амвол. 112

Моддаи 1016. Сугуртаи амвол. 113

Моддаи 1017. Сугуртаи масъулият барои расонидани зарар. 113

Моддаи 1018. Сугуртаи масъулият оид ба шартнома. 113

Моддаи 1019. Сугуртаи таваккали сохибкори. 113

Моддаи 1020. Шартномаи сугуртаи шахси. 113

Моддаи 1021. Сугуртаи хатми. 114

Моддаи 1022. Анчом додани сугуртаи хатми. 114

Моддаи 1023. Окибатхои вайрон кардани коидахои сугуртаи хатми. 114

Моддаи 1024. Сугуртакунанда. 114

Моддаи 1025. Тибки шартнома ухдадориро ичро намудани сугуртакунанда ва бадастоварандаи фоида  115

Моддаи 1026. Шакли шартномаи сугурта. 115

Моддаи 1027. Сугурта оид ба полиси генерали. 115

Моддаи 1028. Шартхои мухими шартномаи сугурта. 115

Моддаи 1029. Муайян кардани шартхои шартномаи сугурта дар коидахои сугурта. 116

Моддаи 1030. Маълумоте, ки сугуртакунанда хангоми бастани шартнома пешниход мекунад. 116

Моддаи 1031. Хукуки сугуртакунанда барои аз назар гузаронидани объекти сугурташаванда. 116

Моддаи 1032. Сирри сугурта. 116

Моддаи 1033. Маблаги сугурта. 116

Моддаи 1034. Бахс кардани арзиши сугуртавии  амвол. 117

Моддаи 1035. Сугуртаи иловагии амвол. 117

Моддаи 1036. Окибатхои сугуртаи бештар аз арзиши сугурта. 117

Моддаи 1037. Сугуртаи дубора. 117

Моддаи 1038. Сугуртаи муштарак. 118

Моддаи 1039. Мукофоти сугурта ва хакки сугурта. 118

Моддаи 1040. Беэътибории шартномаи сугурта. 118

Моддаи 1041. Иваз намудани шахси сугурташуда. 118

Моддаи 1042. Иваз намудани бадастоварандаи фоида. 118

Моддаи 1043. Огози амали шартномаи сугурта. 118

Моддаи 1044. Пеш аз мухлат катъ гардидани шартнома. 118

Моддаи 1045. Окибатхои зиёд кардани таваккали сугурта дар давраи амали шартномаи сугурта. 119

Моддаи 1046. Ба шахси дигар гузаштани хукук ба амволи сугурташуда. 119

Моддаи 1047. Огох намудани сугуртакунанда аз  фарорасии ходисаи сугурта. 119

Моддаи 1048. Кам кардани зарар аз ходисаи сугурта. 120

Моддаи 1049. Окибатхои фаро расидани ходисаи сугурта бо гунохи сугурташаванда, бадастоварандаи  фоида ё шахси сугурташуда. 120

Моддаи 1050. Асосхо барои аз пардохти чуброни сугурта ва маблаги сугурта  озод  кардани сугуртакунанда. 120

Моддаи 1051. Радди пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта. 120

Моддаи 1052. Пардохти маблаги сугурта оид ба  шартномаи сугуртаи шахси. 121

Моддаи 1053. Ба сугуртакунанда гузаштани хукуки сугурташаванда барои чуброни зарар  (суброгатсия) 121

Моддаи 1054. Аз нав сугурта кардан. 121

Моддаи 1055. Сугуртаи мутакобила. 121

Моддаи 1056. Сугуртаи хатмии давлати. 122

Моддаи 1057. Истифодаи коидахои умумии сугурта нисбат ба навъхои махсуси сугурта. 122

БОБИ 52. Фаъолияти якчоя (ширкати одди) 122

Моддаи 1058. Шартномаи фаъолияти якчоя (ширкати одди) 122

Моддаи 1059. Хиссаи шарикон. 122

Моддаи 1060. Амволи умумии шарикон. 123

Моддаи 1061. Пешбурди корхои умумии шарикон. 123

Моддаи 1062. Хукуки шарик ба маълумот. 123

Моддаи 1063. Харочоти умуми, зарар ва масъулияти  шарикон. 123

Моддаи 1064. Таксими фоида. 124

Моддаи 1065. Чудо кардани хиссаи шарик бо талаби кредитори он. 124

Моддаи 1066. Катъи шартномаи фаъолияти якчоя. 124

Моддаи 1067. Радд кардани шартномаи бемухлати фаъолияти якчоя. 124

Моддаи 1068. Бекор кардани шартномаи фаъолияти  якчоя бо талаби тарафхо. 124

Моддаи 1069. Масъулияти шарике, ки аз шартнома даст кашидааст ё бекор кардани онро  талаб кардааст. 125

БОБИ 53. Озмуни оммави. 125

Моддаи 1070. Ташкили озмуни оммави. 125

Моддаи 1071. Тагйир додани шарт ва бекор  кардани озмуни оммави. 125

Моддаи 1072. Карор дар бораи пардохти мукофот. 125

Моддаи 1073. Истифодаи асархои илми, адаби ва санъат, ки голиби озмуни оммави гардидаанд. 125

Моддаи 1074. Ба  иштирокчиёни озмун баргардонидани корхои пешниходшуда. 126

БОБИ 54. Ба таври оммави эълон кардани мукофот. 126

Моддаи 1075. Ухдадории пардохти мукофот. 126

Моддаи 1076. Бекор кардани эълони оммавии мукофот. 126

Моддаи 1077. Талаботи вобаста ба ташкили бозихо, шартхо ва иштирок дар онхо. 126

Моддаи 1078. Хусусиятхои гузаронидани лотерея, тотализаторхо ва бозихои дигар аз чониби давлат ва макомоти хокимияти махалли. 126

БОБИ  55. Ухдадорихо вобаста ба расонидани зарар. 127

Моддаи 1079. Асосхои умумии масъулият барои расонидани зарар. 127

Моддаи 1080. Пешгирии расонидани зарар. 127

Моддаи 1081. Расонидани зарар дар холати  мудофиаи зарури. 127

Моддаи 1082. Расонидани зарар дар холати нихояти зарурат. 127

Моддаи 1083. Масъулияти шахси хукуки ё шахрванд барои зараре, ки корманди он расонидааст. 127

Моддаи 1084. Масъулият барои зараре, ки макомоти давлати, макомоти хокимияти махалли, инчунин ашхоси мансабдори онхо расонидаанд. 128

Моддаи 1085. Макомот ва ашхосе, ки хангоми чуброни зарар аз ном ва хисоби хазина баромад  мекунанд. 128

Моддаи 1086. Масъулият барои зараре, ки бо амали гайриконунии макомоти тахкик, тафтиши пешаки, прокуратура ва суд расонида шудааст. 128

Моддаи 1087. Чуброни  зарар аз чониби  шахси масъулияти худро сугуртанамуда. 128

Моддаи 1088. Масъулият барои зараре, ки ноболигони то синни чордахсола расонидаанд. 128

Моддаи 1089. Масъулият барои зараре, ки ноболигони аз синни чордахсола то хаждахсола расонидаанд  129

Моддаи 1090. Масъулияти волидайни аз хукуки волидайн махрумшуда барои зарари  расонидаи ноболигон. 129

Моддаи 1091. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванди гайри кобили амал эътирофгардида. 129

Моддаи 1092. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванди кобили махдуди амал эътирофгардида  129

Моддаи 1093. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванде, ки кобилияти дарки амалхои худро надорад. 129

Моддаи 1094. Масъулият барои расонидани зарар тавассути фаъолияте, ки барои атрофиён хатари калонро ба миён меоварад. 130

Моддаи 1095. Масъулият барои якчоя расонидани зарар. 130

Моддаи 1096. Хукуки даъвои мутакобила (регресси) ба шахсе, ки зарар расонидааст. 130

Моддаи 1097. Хачм ва андозаи чуброни зарар. 131

Моддаи 1098. Усулхои чуброни зарари амволи. 131

Моддаи 1099. Бахисобгирии гунохи чабрдида ва вазъи амволи шахсе, ки зарар расонидааст1. 131

Моддаи 1100. Чуброни зараре, ки ба хаёт ё саломатии шахрванд хангоми ичрои ухдадорихои шартномави ё дигар ухдадорихо расонида шудааст. 131

Моддаи 1101. Андоза ва хусусияти чуброни зараре, ки ба саломати осеб расонидааст. 131

Моддаи 1102. Муайян кардани музди мехнат (даромад), ки дар натичаи ба саломати расонидани зарар аз даст рафтааст. 131

Моддаи 1103. Чуброни зарар хангоми расонидани осеб ба саломатии шахси ба балогат нарасида. 132

Моддаи 1104. Чуброни зарар ба ашхосе, ки вобаста ба марги шахрванд расонида шудааст. 132

Моддаи 1105. Андозаи чуброни зарари дар натичаи фавти шахрванд расонидашуда. 133

Моддаи 1106. Тагйир додани андозаи чуброни зарар. 133

Моддаи 1107. Баланд кардани андозаи чуброни зарар вобаста ба боло рафтани арзиши рузгузарони ва афзудани нишондиханда барои хисобхо. 133

Моддаи 1108. Пардохтхо оид ба чуброни зарар. 133

Моддаи 1109. Чуброни зарар дар сурати катъи  шахси хукуки. 134

Моддаи 1110. Чуброни харочот барои дафн. 134

Моддаи 1111. Асосхои чуброни зарари дар натичаи камомади мол, кор,  хизматрасони  расонидашуда  134

Моддаи 1112. Ашхосе, ки барои зарари дар натичаи норасогихои мол, кор, хизматрасони расонидашуда чавобгаранд. 134

Моддаи 1113. Мухлатхои  чуброни зарари дар  натичаи норасогихои мол, кор,  хизматрасони  расонидашуда. 134

Моддаи 1114. Асосхои  озод  намудан  аз масъулият барои  зарари  дар  натичаи  норасогии  мол, кор, хизматрасони расонидашуда. 135

Моддаи 1115. Чуброни зарари маънави. 135

Моддаи 1116. Андозаи чуброни зарари маънави. 135

БОБИ  56. Ухдадорихо дар натичаи дорошавии беасос. 135

Моддаи 1117. Ухдадории баргардонидани дороии беасос. 135

Моддаи 1118. Мутаносибии талабот дар бораи баргардонидани дороии беасос бо дигар талабот оид ба  хифзи  хукукхои граждани. 135

Моддаи 1119. Баргардонидани дороии беасос дар шакли асл. 136

Моддаи 1120. Чуброни арзиши дороии беасос. 136

Моддаи 1121. Окибатхои беасос ба шахси дигар додани хукук. 136

Моддаи 1122. Ба чабрдида баргардонидани даромадхои гирифтанашуда. 136

Моддаи 1123. Чуброни харочоти амволе, ки бояд баргардонида шавад. 136

Моддаи 1124. Дороии беасосе, ки баргардонида намешавад. 136

 

 

ФАСЛИ IV. НАМУДХОИ АЛОХИДАИ УХДАДОРИ

БОБИ 29. Хариду фуруш 

1. Мукаррароти умумии хариду фуруш

 

Моддаи 488. Шартномаи хариду фуруш

1. Мутобики шартномаи хариду фуруш як тараф (фурушанда) ухдадор мешавад, ки молро ба моликият (хукуки пешбурди хочагидори ё идораи оперативи)-и тарафи дигар (харидор) дихад ва харидор ухдадор мешавад ин молро кабул карда, бар ивазаш маблаги муайяни пули (арзиши он)-ро супорад.
2. Нисбат ба фуруши когазхои киматнок ва арзишхои асъори, агар дар конун коидахои махсуси фуруши онхо муайян нагардида бошад, мукаррароти пешбининамудаи хамин зербоб истифода бурда мешавад.
3. Мукаррароти пешбининамудаи хамин зербоб нисбат ба фуруши хукуки амвол, агар аз мухтаво ё хусусияти ин хукук тартиби дигаре барнаояд, низ истифода бурда мешавад.
4. Хусусиятхои намудхои шартномаи хариду фуруш (хариду фуруши чакана, махсулотсупори, махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати, контрактатсия, таъмини барк, фуруши амволи гайриманкул, фуруши корхонахо)-ро, хамин Кодекс ва конунхои дигар мукаррар менамоянд.

 

Моддаи 489. Шакли шартномаи хариду фуруш

Шартномаи хариду фуруши иншооти гайриманкул, ба истиснои холатхое, ки дар кисми 1 моддаи 466 хамин Кодекс зикр шудааст, бояд ба таври нотариали тасдик карда шавад.

Шартномаи хариду фуруши иншооти гайриманкул бояд мутобики моддаи 189 хамин Кодекс ба кайди давлати гирифта шавад.

 

Моддаи 490. Шартхои шартнома оид ба  мол

1. Тахти мафхуми мол дар шартномаи хариду фуруш бо риояи коидахои моддаи 141 хамин Кодекс хама гуна ашё карор гирифтанаш мумкин аст.
2. Шартномаи хариду фуруш ба моли накд, инчунин моле ки дар оянда сохта шуданаш мумкин аст, агар дар хамин Кодекс ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, баста шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 491. Ухдадории фурушанда оид ба додани мол

1. Фурушанда ухдадор аст моли дар шартномаи хариду фуруш пешбинишударо ба харидор дихад.
2. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фурушанда ухдадор аст хамзамон бо додани мол ба харидор асбобу анчоми марбути он, инчунин хуччатхои ба он тааллукдошта (паспорти техники, сертификати сифат ва гайра)- ро, ки конун ё дигар санадхои меъёрии хукуки ё шартнома пешбини намудааст, дихад.

 

Моддаи 492. Мухлати ичрои ухдадории супурдани мол

1. Мухлати аз чониби фурушанда ичро кардани ухдадории ба харидор супурдани мол тибки шартномаи хариду фуруш ва агар шартнома имкон надихад, ки ин мухлат муайян карда шавад, тибки коидахои пешбининамудаи моддаи 335 хамин Кодекс мукаррар карда мешавад.
2. Шартномаи хариду фуруш бо шарти ичрои он дар мухлати катъиян муайянгардида, агар аз шартнома аник чунин барояд, ки хангоми вайрон кардани ин мухлат харидор нисбат ба ичрои шартнома хавасмандии худро аз даст медихад, басташуда эътироф мегардад.

Фурушанда хукук надорад бидуни розигии харидор чунин шартномаро то фарораси ё баъди гузашти мухлати дар он мукарраршуда ва  инчунин дар холате, ки харидор аз ичрои шартнома даст  накашидааст, ичро кунад.

 

Моддаи 493. Лахзаи ичрои ухдадории фурушанда оид ба супурдани мол

 

1. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ухдадории фурушанда оид ба супурдани мол ба харидор дар лахзаи зайл ичрошуда ба хисоб меравад:

– ба харидор ё ба шахси аз чониби у зикргардида супурдани мол, агар дар шартнома ухдадории фурушанда вобаста ба расонидани мол пешбини гардида бошад;

– ба ихтиёри харидор пешниход кардани мол, агар мол бояд ба харидор ё шахси зикрнамудаи у дар махалли чойгиршавии мол супурда шавад.

Мол хангоме ба ихтиёри харидор ё шахси зикрнамудаи у вогузошта ба хисоб меравад, ки агар он бо максади хамин шартнома бо рохи тамгагузори, огохони, ба харидор интикол додан ё усули дигар дакик хаммонанд (идентификатсия) карда шуда бошад.

1. Дар холатхое ки аз шартномаи хариду фуруш ухдадории фурушанда дар мавриди расонидани мол ё дар махалли чойгиршавии мол додани он ба харидор барнаояд ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ухдадории фурушанда аз лахзаи ба боррасон чихати хамлу накл ба харидор ё ташкилоти алока супурдани мол ичрогардида хисобида мешавад.

 

Моддаи 494. Ухдадории фурушанда оид ба хифзи  моли фурухташуда

Хангоме ки хукуки моликият (хукуки пешбурди хочагидори ё идораи оперативи) ба харидор кабл аз супурдани амвол мегузарад, фурушанда вазифадор аст, то супурдани он амволро хифз намояд ва ба бесифат шудани он рох надихад.

Агар дар шартномаи байни тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харидор бояд харочоти барои ин кор заруриро ба фурушанда чуброн намояд.

 

Моддаи 495. Гузаштани таваккали тасодуфан нобуд шудани мол

1. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, таваккали тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани мол аз лахзае ба харидор мегузарад, ки мутобики конун ё шартнома фурушанда ухдадории худро оид ба супурдани мол ба харидор ичронамуда мехисобад.
2. Таваккали тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани моле, ки хангоми дар рох будани он (интиколи он) фурухта шудааст, агар дар шартномаи тарафхо ё анъанахои муомилоти кори тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз лахзаи бастани шартномаи хариду фуруш ба харидор мегузарад.
3. Шарти шартнома дар бораи он, ки таваккали тасодуфан нобуд шудан ё тасодуфан зарар дидани мол аз лахзаи ба боррасони аввалин супурдани он ба харидор мегузарад, агар дар лахзаи бастани шартнома фурушанда медонист ё мебоист донад, ки мол нобуд шудааст ё зарар дидааст, вале ба харидор иттилоъ надодааст, тибки талаби харидор аз чониби суд гайриконуни эътироф шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 496. Ухдадории фурушанда вобаста ба додани моли аз хукуки ашхоси сеюм озод

1. Фурушанда вазифадор аст ба харидор моли аз хукуки хама гуна ашхоси сеюм озодро, ба истиснои холате ки харидор рози шудааст моли дорои гаронии хукуки ашхоси сеюмро кабул кунад, супорад.

Аз чониби фурушанда ичро накардани чунин ухдадори, ба истиснои холатхои исботи он, ки харидор дар мавриди хукукхои ашхоси сеюм медонист ва ё мебоист донад, ба харидор хукук медихад, ки паст кардани арзиши хариди мол ё бекор кардани шартномаи хариду фуруш ва чуброни зарарро талаб намояд.

1. Коидахои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда мутаносибан инчунин дар холатхое ки нисбат ба хамин мол дар лахзаи супурдани он ба харидор даъвои ашхоси сеюм вучуд дошт ва харидор огох буд ва агар ин даъвохо минбаъд тибки тартиби мукарраршуда хаккони эътироф гардида бошанд, истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 497. Ухдадорихои  харидор  ва  фурушанда дар холатхои пешниходи даъво оид ба кашида гирифтани амвол

1. Агар шахси сеюм тибки асосхои то ичрои шартномаи хариду фуруш бамиёномада ба харидор дар мавриди кашида гирифтани амвол даъво арз кунад, харидор ухдадор аст барои иштирок дар парванда фурушандаро чалб намояд ва фурушанда вазифадор аст дар ин парванда ба чонибдории харидор баромад кунад.
2. Аз чониби харидор барои иштирок дар парванда чалб накардани фурушанда, агар фурушанда исбот намояд, ки дар парванда иштирок намуда, у метавонист аз харидор кашида гирифтани моли фурухташударо пешгири намояд, уро аз масъулият дар назди харидор озод мекунад.
3. Фурушандае, ки аз чониби харидор барои иштирок дар парванда чалб шудааст, вале дар он иштирок накардааст, аз хукуки исботи он, ки харидор парвандаро нодуруст пеш мебарад, махрум карда мешавад.

 

Моддаи 498. Масъулияти фурушанда хангоми аз харидор кашида гирифтани мол

1. Хангоми аз чониби ашхоси сеюм аз харидор кашида гирифтани мол тибки асосхое, ки то ичрои шартномаи хариду фуруш ба миён омадаанд, ба истиснои холатхое, ки харидор оид ба мавчуд будани чунин холатхо медонист ва ё мебоист донад, фурушанда вазифадор аст зарари ба харидор расонидашударо чуброн намояд.
2. Дар сурати аз чониби ашхоси сеюм талаб карда гирифтани амволи бадастовардаи харидор созишномаи тарафхо дар мавриди аз чавобгари озод намудани фурушанда ё махдуд кардани он эътибор надорад.

 

Моддаи 499. Окибатхои аз чониби фурушанда рад  кардани супоридани мол

1. Агар фурушанда ба харидор додани моли фурухтаашро рад намояд, харидор хукук дорад аз ичрои шартномаи хариду фуруш даст кашад ва чуброни зарарро талаб намояд.
2. Хангоми додани ашёи инфироди муайяншударо рад кардани фурушанда харидор хукук дорад нисбат ба фурушанда талаботи пешбининамудаи моддаи 429 хамин Кодексро пешниход кунад.

 

Моддаи 500. Окибатхои ичро накардани ухдадории додани асбобу анчом ва хуччатхои марбути мол

Агар фурушанда ба харидор асбобу анчом ё хуччатхои марбути молро надихад ё додани онро, ки бояд мутобики конунхо ё шартнома (кисми 2 моддаи 491) анчом дихад рад намояд, харидор хукук дорад барои додани он мухлати мувофик мукаррар намояд.

Дар холате ки агар асбобу анчом ё хуччатхои марбути мол дар мухлати мукарраршуда аз чониби фурушанда супурда нашавад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, харидор хукук дорад аз кабули мол даст кашад ва чуброни зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 501. Теъдоди мол

1. Теъдоди моли ба харидор додашаванда дар шартномаи хариду фуруш бояд бо вохидхои ченаки дахлдор ё дар шакли пули инъикос гардад.
2. Агар шартномаи хариду фуруш имконият надихад, ки теъдоди моли додашаванда муайян гардад, шартнома басташуда хисобида намешавад.

 

Моддаи 502. Окибатхои вайрон кардани шартхои шартнома вобаста ба теъдод

1. Дар сурате ки фурушанда шартхои шартномаро вайрон карда, ба харидор нисбат аз теъдод камтар мол дихад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харидор хукук дорад ё теъдоди бокимондаи камбудро талаб кунад ё аз молхои додашуда ё аз пардохти маблаги он даст кашад ва агар маблаги он пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаги пардохташуда ва товони зарарро талаб намояд.
2. Дар сурате ки агар фурушанда нисбат ба теъдоди дар шартномаи хариду фуруш зикргардида ба харидор теъдоди бештарро дода бошад, харидор вазифадор аст тибки тартиби пешбининамудаи кисми 1 моддаи 519 хамин Кодекс фурушандаро огох созад. Агар теъдоди мол нисбат ба теъдоди дар шартнома нишон дода шуда зиёд бошад, харидор хукук дорад ин молро кабул кунад ва мувофики нархи шартнома маблаги онро пардозад.

 

Моддаи 503. Навъ (ассортимент)-и молхо

1. Агар тибки шартномаи хариду фуруш додани мол бояд бо таносуби муайян вобаста ба навъ, намуна, андоза, ранг ва дигар аломатхо (ассортимент) сурат гирад, фурушанда вазифадор аст ба харидор молро тибки навъе, ки байни тарафхо мувофика шудааст, супорад.
2. Агар навъ (ассортимент) дар шартномаи хариду фуруш муайян нашуда бошад ва дар шартнома тартиби муайян кардани он мукаррар нагардида бошад, вале аз мохияти ухдадори чунин барояд, ки мол бояд ба харидор тибки навъ (ассортимент) супурда шавад, фурушанда хукук дорад ба харидор, бо назардошти талаботи у, ки хангоми бастани шартнома ба фурушанда маълум гардида буд, мувофики навъ (ассортимент) мол дихад ё аз ичрои шартнома даст кашад.

 

Моддаи 504. Окибатхои вайрон кардани шартхои вобаста ба навъ (ассортимент)-и мол

1. Хангоми аз чониби фурушанда тибки шартномаи хариду фуруш додани мол бо навъ (ассортимент)-е, ки ба шартнома мутобикат намекунад, харидор хукук дорад аз кабул ва пардохти он даст кашад ва агар арзиши он пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаги пардохташударо талаб намояд.
2. Агар фурушанда дар баробари моле, ки навъ (ассортимент)-и он ба шартномаи хариду фуруш мувофик аст, ба харидор моли хилофи шартхои шартнома оид ба навъ (ассортимент)-ро супорад, харидор хукук дорад мувофики салохдиди худ:

– молхои ба шарти шартнома оид ба навъ (ассортимент) мувофикро кабул намояд ва аз молхои дигар даст кашад;

– аз хамаи молхои додашуда даст кашад;

– иваз намудани молхои ба шарти навъ (ассортимент)-и мол ва  молхои ба навъ (ассортимент)-и пешбининамудаи шартнома мувофик набударо талаб намояд;

– тамоми молхои додашударо кабул кунад.

1. Хангоми радди кабули молхои навъ (ассортимент)-ашон ба шартхои шартномаи хариду фуруш номувофик ё пешниходи талаб оид ба иваз намудани молхое, ки ба шарти навъ (ассортимент) мувофик намебошанд, харидор хамчунин хукук дорад аз пардохти онхо даст кашад ва агар арзиши онхо пардохта шуда бошад, баргардонидани маблаги пардохташударо талаб намояд.
2. Молхое, ки ба шартхои шартномаи хариду фуруш оид ба навъ (ассортимент) мувофик нестанд, агар харидор дар мухлати мувофики баъди гирифтани он ба фурушанда дар бораи радди кабули онхо иттилоъ надихад, кабулгардида ба хисоб меравад.
3. Агар харидор аз молхои навъ (ассортимент)-ашон ба шартхои шартномаи хариду фуруш номувофик даст накашад, у вазифадор аст арзиши онхоро тибки нархи бо фурушанда мувофикашуда пардозад.

 

Моддаи 505. Сифати мол

1. Фурушанда бояд ба харидор молеро, ки сифати он ба талаботи шартномаи хариду фуруш ё одатан барои хамин максад истифодаи чунин мол мувофик аст, дихад.
2. Хангоми тибки намуна ва (ё) тибки тасвир (тавсиф) фурухтани мол фурушанда вазифадор аст ба харидор молеро дихад, ки ба намуна ва (ё) тасвир (тавсиф) мувофик аст.
3. Агар тибки тартиби мукаррарнамудаи конун нисбат ба сифати моли фурухташаванда талаботи хатми пешниход гардида бошад, дар ин сурат фурушандае, ки фаъолияти сохибкориро анчом медихад, вазифадор аст ба харидор моли ба ин талабот мувофикро супорад.

Мутобики созишномаи байни фурушанда ва харидор нисбат ба моле, ки ба талаботи хатмии тибки тартиби мукаррарнамудаи конун пешбинишуда чавобгу мебошад, моли дорои талаботи баландтар дода шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 506. Кафолати сифат

1. Моле, ки фурушанда ухдадор аст ба харидор дихад, дар лахзаи супоридан ба харидор, агар дар шартномаи хариду фуруш лахзаи дигари муайян кардани мутобикати молхо ба ин талабот пешбини нагардида бошад, бояд ба талаботи пешбининамудаи моддаи 505 хамин Кодекс мутобик бошад.
2. Дар сурате ки агар дар шартномаи хариду фуруш аз чониби фурушанда додани кафолати сифати мол пешбини гардида бошад, фурушанда вазифадор аст ба харидор молеро дихад, ки ба талаботи дар шартнома мукаррар гардида (мухлати кафолат) мувофикат намояд.
3. Кафолати сифат, агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, инчунин барои хамаи чузъхои таркиби он (асбобу анчом) дода мешавад.

 

Моддаи 507. Тартиби бахисобгирии мухлати кафолат

1. Мухлати кафолат, агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз лахзаи ба харидор супурдани мол (моддаи 491) ба хисоб гирифта мешавад.
2. Агар харидор аз имконияти истифодаи моли тибки шартнома ба он мухлати кафолат мукарраршуда вобаста ба холатхои марбут ба фурушанда махрум гардида бошад, мухлати кафолат то лахзаи аз чониби фурушанда рафъ нашудани холатхои дахлдор, чараён намеёбад ба шарте, ки  фурушанда оиди норасоихои мол бо тартиби мукаррар кардаи моддаи 519 хамин Кодекс огох карда бошад.
3. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, мухлати кафолат ба асбобу анчоми таркиби ба мухлати кафолат ба асбобу анчоми асоси баробар дониста шуда, хамзамон аз рузи мухлати кафолати асбобу анчоми асоси чараён мегирад.
4. Хангоми иваз намудани мол (асбобу анчоми таркиби) чараёни мухлати кафолат аз нав огоз меёбад.

 

Моддаи 508. Мухлати коршоямии мол

Тибки конунхо, дигар санадхои меъёри, талаботи хатмии намуна (стандарт)-хои давлати ё дигар коидахои хатми метавонад мухлате мукарраркарда шавад, ки бо гузашти он мол барои тибки таъинот истифода бурда шуданаш корношоям эътироф  гардад (мухлати коршоями).

 

Моддаи 509. Ба хисобгирии мухлати коршоямии мол

Мухлати коршоямии мол бо давраи вакте, ки аз рузи истехсоли он ба хисоб гирифта шуда, дар чараёни он мол барои истифода коршоям мебошад ё бо санае, ки то фаро расидани он мол барои истифода коршоям аст, муайян карда мешавад.

 

Моддаи 510. Тафтиши сифати мол

1. Тафтиши сифати мол мутобики конунхо, дигар санадхои хукуки, талаботхои хатмии намуна (стандарт)-и давлати ё шартнома анчом дода мешавад.

Дар холатхое, ки агар намуна (стандарт)-хои давлати, дигар санадхои меъёрии хукуки оид ба намуна (стандартизатсия) вобаста ба тафтиши сифат талаботи хатми пешбини карда бошанд, тафтиши сифат бояд мутобики талаботи дар онхо зикргардида анчом дода шавад.

1. Агар тибки тартиби мукаррарнамудаи кисми 1 хамин модда, шарти тафтиши сифат пешбини нагардида бошад, дар он сурат тафтиши сифат бояд мутобики анъаноти муомилоти кори ё шартхои дигари тафтиши одатан истифодашаванда нисбат ба моле, ки тибки шартнома бояд супурда шавад, сурат мегирад.
2. Агар конунхо, талаботи хатмии намуна (стандарт)-хои давлати, дигар санадхои меъёри оид ба намуна (стандартизатсия) ё шартнома ухдадории фурушандаро оид ба тафтиши сифати моли ба харидор фурухташаванда (озмоиш, ташхис, азназаргузарони (муоина)) ва гайра пешбини намуда бошанд, фурушанда бояд мутобики талаби харидор далелхои анчом дода шудани тафтиши сифати молро пешниход намояд.
3. Тафтиши сифати мол аз чониби фурушанда ва харидор бояд тахти хамон як шароит анчом дода шавад.

 

Моддаи 511. Окибатхои додани моли дорои  сифати номатлуб

1. Агар норасоихои мол аз чониби фурушанда кайду шарт нашуда бошад, харидоре, ки ба у моли сифатан номатлуб дода шудааст, хукук дорад бо интихоби хеш аз фурушанда талаб намояд, ки:

– ба андозаи муносиб нархи фурушро паст кунад;

– ройгон, дар мухлатхои мувофик норасоихои молро бартараф намояд;

– харочоти вобаста ба рафъи норасоихои молро чуброн намояд.

1. Дар сурати мохиятан вайрон кардани талабот нисбат ба сифати мол (ошкор намудани норасоихои рафънопазир, норасоихое, ки бидуни харочоти беандоза ё масрафи вакт бартараф кардани онхо гайриимкон аст, ё чандин маротиба ошкор гардидаст ё баъди бартараф намудан боз такрор меёбад ва дигар норасоихои монанд) харидор хукук дорад тибки салохдиди хеш:

– аз ичрои шартномаи хариду фуруш даст кашад ва баргардонидани маблаги барои харидории мол масрафшударо талаб намояд;

– иваз намудани молро бо моли дорои сифати матлуби ба шартнома мувофик талаб намояд.

1. Дар сурати сифатан номатлуб будани кисми моле, ки ба мачмуъ (комплект)-и мол (моддаи 515) шомиланд, харидор метавонад нисбат ба чунин мол хукукхои пешбининамудаи кисмхои 1 ва 2 хамин моддаро истифода барад.

 

Моддаи 512. Норасоихои мол, ки барои он фурушанда чавобгар аст

1. Фурушанда барои норасоихои мол чавобгар аст агар харидор исбот карда тавонад, ки норасоихои мол то ба харидор додани он ё бо сабабхои то ин лахза ба миёномада фаро расидаанд.
2. Фурушанда нисбат ба моле, ки барои он кафолат додааст, агар исбот карда натавонад, ки норасоихои мол баъди ба харидор додани он дар натичаи аз чониби харидор риоя накардани коидахои истифодаи мол ё нигахдошт ё таъсири ашхоси сеюм ё кувваи рафънопазир ба миён омадааст, чавобгар мебошад.

 

Моддаи 513. Мухлати ошкор намудани норасоихои  моли додашуда

1. Агар дар конунхо ё шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харидор хукук дорад вобаста ба норасоихои мол, ба шарте ин норасоихо дар мухлатхои муайяннамудаи хамин модда ошкор карда шуда бошанд, талабот арз намояд.
2. Агар ба мол мухлати кафолат ё мухлати коршоями мукаррар нагардида бошад, аз чониби харидор талаботи вобаста ба норасоихо ба шарте арз карда мешавад, ки агар норасоихои мол дар мухлати мувофик, вале дар зарфи ду сол аз рузи ба харидор додани мол ошкор гардидааст ва агар конун ё шартномаи хариду фуруш мухлати бештареро пешбини накарда бошанд. Мухлат барои ошкор кардани норасоихои моле, ки бояд интикол дода шавад ё тахти ирсоли почта карор гирад, аз рузи дар махалли таъинот гирифтани мол ба хисоб гирифта мешавад.
3. Агар барои мол мухлати кафолат мукаррар гардида бошад, харидор хукук дорад хангоми ошкор намудани камбудии вобаста ба норасоии мол дар чараёни мухлати кафолат талабот арз намояд.

Агар дар шартномаи хариду фуруш ба асбобу анчоми таркиби нисбат ба асбобу анчоми асоси мухлати кутохтари кафолат мукаррар гардида бошад, харидор хукук дорад хангоми дар чараёни мухлати кафолати асбобу анчоми асоси ошкор намудани норасои вобаста ба норасоихои мачмуи таркиби талабот арз кунад.

Агар дар шартномаи хариду фуруш ба асбобу анчоми такмили нисбат ба асбобу анчоми асоси мухлати бештари кафолат мукаррар гардида бошад ва норасоихои асбобу анчоми такмили, сарфи назар аз гузашти мухлати кафолат ба асбобу анчоми асоси, дар чараёни мухлати кафолат ошкор  гардида бошанд, харидор хукук дорад оид ба норасоии мол шикоят арз кунад.

1. Нисбат ба моли барои он мухлати коршоями мукарраргардида харидор хукук дорад оид ба норасоии мол, агар он дар чараёни мухлати коршоями ошкор гардида бошад, талабот арз кунад.
2. Агар харидор норасоии молро баъди гузашти мухлати кафолат ё мухлати коршоями ошкор намуда бошад ва агар исбот карда тавонад, ки норасоии мол то ба харидор додани он ё бо сабабхои то ин лахза фарорасида ба миён омадаанд, фурушанда чавобгариро ба зимма дорад.

 

Моддаи 514. Мукаммалии мол

1. Фурушанда ухдадор аст ба харидор молеро дихад, ки ба шартхои шартномаи хариду фуруш оид ба мукаммалии мол мувофик мебошад.
2. Хангоми дар шартномаи хариду фуруш муайян карда нашудани мукаммалии мол, фурушанда вазифадор аст ба харидор молеро фурушад, ки мукаммалии он тибки анъанахои муомилоти кори ё талаботи дигари одатан пешниходшаванда муайян мегардад.

 

Моддаи 515. Мачмуъ (комплект)-и мол

1. Агар шартномаи хариду фуруш ухдадории фурушандаро ба харидор дар мачмуъ (комплект) додани номгуи муайяни мол пешбини карда бошад, ухдадори аз лахзаи ба харидор додани хамаи моле, ки ба мачмуъ (комплект) дохил гардидаанд, ичрошуда ба хисоб меравад.
2. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти ухдадори барнаояд, фурушанда вазифадор аст ба харидор хамзамон хамаи молхои ба мачмуъ тааллукдоштаро супорад.

 

Моддаи 516. Окибати додани молхои гайримачмуъ  (гайрикомплект)

1. Дар сурати додани молхои гайримачмуъ (гайрикомплект) (моддаи 514) харидор хукук дорад тибки интихоби худ аз фурушанда талаб намояд, ки:

– ё мутаносибан нархро паст кунад;

– ё дар мухлатхои мувофик молро мукаммал намояд.

1. Агар фурушанда дар мухлатхои мувофик талаби харидорро дар мавриди мукамал намудани мол ичро накунад, харидор хукук дорад тибки ихтиёри худ:

– ё моли номукаммалро ба моли мукаммал иваз намояд;

• ё аз ичрои шартномаи хариду фуруш даст кашад ва баргардонидани маблаги барои онхо пардохташуда, инчунин чуброни зарарро талаб намояд.

1. Окибатхои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда, агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти ухдадори барнаояд, инчунин дар холатхои аз чониби фурушанда вайрон кардани ухдадории ба харидор супурдани мачмуи мол (моддаи 515) истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 517. Зарф ва борпеч

1. Агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти ухдадори барнаояд, фурушанда ухдадор аст ба харидор молро, ба истиснои молхое, ки мувофики хосияти худ зарф ва (ё) борпечро такозо намекунанд, дар зарф ва (ё) тахти борпеч дихад.
2. Агар дар шартномаи хариду фуруш талабот нисбат ба зарф ё борпеч муайян нагардида бошад, мол бояд бо усули одатан барои чунин навъ мукарраршуда дар зарф чойгир ё борпеч карда шавад ва дар сурати набудани чунин имкон бо усуле, ки хангоми хамлу накл хифзи чунин навъи молро дар шароити мукаррарии нигахдошт ва интикол таъмин менамояд.
3. Агар тибки тартиби мукаррарнамудаи конун нисбат ба зарф ва (ё) борпеч талаботи хатми пешбини гардида бошад, дар он сурат фурушандае, ки фаъолияти сохибкориро анчом медихад, вазифадор аст ба харидор молро дар зарф ва (ё) тахти борпече, ки ба ин талабот чавобгу мебошад, супорад.

 

Моддаи 518. Окибатхои бидуни зарф ва (ё) борпеч ё дар зарф ва (ё) тахти борпеч  номатлуб додани мол

Дар холатхое ки агар молхои дар зарф чойгиршаванда ва (ё) борпечдошта ба харидор бидуни зарф ва (ё) борпеч ё дар зарф ва ё тахти борпечи номатлуб дода мешавад, агар аз ухдадори ё хосияти мол тартиби дигаре барнаояд, харидор хукук дорад аз фурушанда дар зарф чой додан ё борпеч кардани мол ё иваз намудани зарф ва (ё) борпечи номатлуби молро талаб намояд.

Дар баробари ба фурушанда арз намудани талаби зикргардида харидор хукук дорад нисбат ба у инчунин дигар талаботеро, ки аз додани молхои дорои сифати номатлуб (моддаи 511) бармеоянд, арз кунад.

 

Моддаи 519. Огох намудани фурушанда дар хусуси номатлуб ичро кардани  шартномаи хариду фуруш

1. Харидор вазифадор аст дар мухлатхои мукаррар намудаи конунхо ё шартномаи хариду фуруш ва агар чунин мухлат мукаррар нагардида бошад дар мухлатхои мувофики минбаъда, ки чунин вайрон кардани шартхои дахлдори шартнома вобаста ба хусусият ва таъиноти мол бояд ошкор гардад, фурушандаро дар мавриди вайрон кардани шартномаи хариду фуруш вобаста ба теъдод, навъ (ассортимент), сифат, мукаммали, зарф ва (ё) борпеч огох созад.
2. Дар сурати аз чониби харидор ичро накардани ухдадорихои зикргардида фурушанда, агар исбот карда тавонад, ки он боиси имконпазирии талаботи дахлдори харидор гардидааст ё барои фурушанда боиси харочоти номутаносибе мешавад, ки дар мукоиса бо харочоти у хангоми сари вакт оид ба вайрон карда шудани шартхои шартнома огох буданаш масраф мегардид, хукук дорад пурра ё кисман конеъ намудани талаботи дахлдори харидорро рад намояд.
3. Агар фурушанда медонист ё мебоист донад, ки молхои ба харидор додашуда ба шартхои шартномаи хариду фуруш мувофик нестанд, у хукук надорад ба ичро нашудани ухдадорихои барои харидор пешбининамудаи кисми 1 хамин модда истинод кунад.

 

Моддаи 520. Ухдадории харидор оид ба  кабули мол

1. Харидор ухдадор аст моли ба у додашударо, ба истиснои холатхое, ки у хукук дорад иваз намудани молро талаб кунад ё аз ичрои шартномаи хариду фуруш даст кашад, кабул кунад.
2. Дар холатхое ки харидор бо вайрон кардани конунхо ё шартномаи хариду фуруш молро кабул намекунад ё кабули онро рад менамояд, фурушанда хукук дорад аз харидор кабули молро талаб кунад ё аз ичрои шартнома даст кашад.

 

Моддаи 521. Ухдадории харидор оид ба пардохти нарх

1. Харидор ухдадор аст молро тибки нархе, ки мувофики коидахои моддаи 456 хамин Кодекс муайян карда мешавад, пардозад.
2. Хангоми вобаста ба вазни мол мукаррар гардидани нарх, агар дар шартномаи хариду фуруш тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, он тибки вазни холис муайян карда мешавад.
3. Агар шартномаи хариду фуруш пешбини намояд, ки нархи мол бояд вобаста ба нишондихандахое, ки нархи молро кайду шарт менамоянд (арзиши асли, харочот ва гайра) тагйир ёбад, вале хамзамон тарики аз нав арзёби намудани нарх муайян нагардида бошад, нарх бо назардошти мутаносибии ин нишондихандахо дар лахзаи ичрои ухдадори вобаста ба додани мол муайян карда мешавад.

Коидахои пешбининамудаи хамин кисм, агар хамин Кодекс, дигар санадхои конуни тартиби дигаре мукаррар накарда бошанд ё аз мохияти ухдадори барнаояд, истифода бурда мешаванд.

Моддаи 522. Пардохти мол

1. Агар аз шартхои шартнома ва конунхо ухдадории дар мухлати муайян пардохтани арзиши мол барнаояд, харидор вазифадор аст арзиши онро баъди додани мол аз чониби фурушанда ё додани хуччатхои ихтиёрдори ба ин мол бидуни таъхир пардозад.
2. Агар дар шартномаи хариду фуруш тамдиди пардохти арзиши моли додашуда пешбини нагардида бошад, харидор вазифадор аст ба фурушанда маблагро вобаста ба хачми пурраи моли додашуда пардозад.
3. Агар харидор сари вакт арзиши моли тибки шартномаи хариду фуруш додашударо напардозад, фурушанда хукук дорад бо интихоби худ пардохти арзиши мол ва пардохти фоизхоро вобаста ба истифодаи воситахои пулии гайр (бегона) (моддаи 426) талаб намояд.
4. Агар харидор хилофи шартномаи хариду фуруш аз кабули мол ва пардохти арзиши он даст кашад, фурушанда хукук дорад бо интихоби худ пардохти арзиши молро талаб кунад ё аз ичрои шартнома даст кашад.

 

Моддаи 523. Пешпардохти мол

1. Дар холатхое ки агар дар шартномаи хариду фуруш ухдадории харидор дар мавриди то аз чониби фурушанда додани мол пурра ё кисман пардохтани арзиши мол (пешпардохт) пешбини гардида бошад, харидор вазифадор аст дар мухлатхои мукаррарнамудаи шартнома ва агар дар шартнома чунин мухлат мукаррар нагардида бошад, дар мухлатхои тибки моддаи 335 хамин Кодекс муайянгардида, пардозад.
2. Дар сурати ухдадорихои пешбининамудаи шартномаи хариду фурушро дар хусуси пешпардохти арзиши мол ичро накардани харидор коидахои пешбининамудаи моддаи 353 хамин Кодекс татбик карда мешавад.
3. Дар холатхое ки агар фурушанда маблаги пешпардохтро гирифта, ухдадории худро вобаста ба додани мол (моддаи 492) анчом надихад, харидор хукук дорад додани молхои арзишашон пардохташуда ё баргардонидани пешпардохти барои молхои аз чониби фурушанда доданашударо бо хисоб кардани фоиз аз рузе, ки мебоист додани мол сурат гирад, то рузи додани мол ба харидор ё ба у баргардонидани пешпардохт, талаб кунад.
4. Дар шартнома ухдадории фурушанда оид ба пардохти фоиз ба маблаги пешпардохт аз лахзаи аз харидор гирифтани ин маблаг пешбини шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 524. Пардохти молхое, ки ба кредит  фурухта шудааст

1. Дар холате ки тибки шартномаи хариду фуруш пардохти мол пас аз муддати муайяни баъди додани он ба харидор (фуруши мол ба кредит) пешбини шудааст, харидор бояд пардохтро дар мухлати дар шартнома пешбинигардида ва агар чунин мухлат дар шартнома пешбини нагардида бошад, дар мухлатхои мутобики моддаи 335 хамин Кодекс муайяншуда пардозад.
2. Дар холати аз чониби фурушанда ичро нагардидани ухдадории додани мол коидахои пешбининамудаи моддаи 353 хамин Кодекс истифода бурда мешаванд.
3. Дар сурате ки агар харидори молро гирифта ухдадориашро вобаста ба пардохти арзиши мол ичро нанамояд, фурушанда хукук дорад пардохти мол ё баргардонидани молхои пардохташударо талаб намояд.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар холатхои дар мухлати муайянгардида аз чониби харидор ичро накардани ухдадорихо оид ба пардохти моли додашуда, аз рузе ки мол мебоист пардохта шавад то рузи пардохти он аз чониби харидор, ба маблаги мухлаташ гузаронидашуда мутобики моддаи 426 хамин Кодекс бояд фоиз супурда шавад.

1. Дар шартнома ухдадории харидор дар мавриди аз рузи гирифтани мол супурдани фоизе, ки ба нархи мол мутаносиб мебошад, пешбини карда шуданаш мумкин аст.
2. Фуруши мол ба кредит тибки нарххои дар рузи фуруш амалкунанда анчом дода мешавад. Тагйирёбии минбаъдаи нарх ба молхои ба кредит фурухташуда, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, боиси хисобу китоби нав намегардад.

 

Моддаи 525. Бастани шартномаи хариду фуруш бо кредит

Шартномаи бо кредит фурухтани мол бо шарти пардохти давра ба давра, агар дар он хамзамон бо дигар шартхои мухими шартномаи хариду фуруш нархи мол, тартиб, мухлат ва андозаи пардохт зикр гардида бошад, басташуда эътироф мегардад.

 

Моддаи 526. Сугуртаи мол

1. Агар дар шартномаи хариду фуруш ухдадории фурушанда ё харидор дар мавриди сугуртаи мол пешбини гардида, вале дар айни замон шартхои сугурта ва маблаги хадди акале, ки ба он мол сугурта карда мешавад, зикр нагардида бошад, маблаги чуброни сугурта, ки шартномаи сугурта пешбини намудааст, наметавонад аз арзиши мол камтар бошад.
2. Хангоми аз чониби тарафи анчомдихандаи сугурта тибки шартхои шартнома анчом надодани сугурта тарафи дигар хукук дорад молро сугурта намуда, аз тарафи масъул чуброни харочоти вобаста ба сугуртаро талаб намояд ё аз ичрои ухдадори даст кашад.

 

Моддаи 527. Нигох доштани хукуки  моликии фурушанда

1. Хангоми дар шартномаи хариду фуруш пешбини гардидани он, ки хукуки молики ба моли ба харидор додашуда то пардохти он ё фаро расидани дигар холатхо ба фурушанда нигох дошта мешавад, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё аз таъинот ва хосияти мол барнаояд, харидор хукук надорад то лахзаи ба у гузаштани хукуки молики молро бегона намояд ё ба таври дигар онро ихтиёрдори кунад.
2. Дар холатхои дар мухлати пешбининамудаи шартнома пардохта нашудани моли додашуда ё холатхои дигаре, ки вобаста ба он хукуки молики ба харидор мегузарад фаро намерасанд, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фурушанда хукук дорад аз харидор баргардонидани молро талаб намояд.

 

2. Хариду фуруши чакана

 

Моддаи 528. Шартномаи хариду фуруши чакана

1. Тибки шартномаи хариду фуруши чакана фурушандае, ки фаъолияти сохибкориро оид ба фуруши чаканаи мол анчом медихад, ухдадор мешавад ба харидор молхоеро дихад, ки одатан барои истифодаи шахси, манзили ё дигар навъи истифода таъин гардидааст.
2. Шартномаи хариду фуруши чакана оммави (моддаи 458) мебошад.

 

Моддаи 529. Офертаи оммавии мол

1. Пешниходи мол, ки тамоми шартхои мухими шартномаи хариду фуруши чаканаи моли дар рекламаи мол, фехраст (каталог) зикргардидаро дар бар гирифтааст, инчунин дигар навъи тасвири мол, ки ба доираи номуайяни ашхос нигаронида шудааст, офертаи оммави эътироф карда мешавад (банди 2 моддаи 469).
2. Ба тамошо гузоштан, намоиши намунахои мол ё додани маълумот оид ба молхои фуруши (тасвир, фехрастхо, аксхо ва гайра) дар махалли фуруши мол, сарфи назар аз он, ки оё нарх ва дигар шартхои мухими шартномаи хариду фуруш зикр гардидааст ё на, ба истиснои холатхое ки фурушанда барои фуруш таъин нагардидани молхои дахлдорро дакик муайян кардааст, офертаи оммави эътироф карда мешавад.

 

Моддаи 530. Ба харидор пешниход намудани  маълумот оид ба мол

1. Фурушанда вазифадор аст ба ихтиёри харидор оид ба моли барои фуруш пешниходгардида маълумоти зарури ва сахехро гузорад, ки ба талаботи дахлдори мукаррарнамудаи конун, дигар санадхои хукуки ё одатан дар савдои чакана пешниходшавандаи вобаста ба мухтаво ва усули пешниходи он мувофик мебошад.
2. Харидор хукук дорад то бастани шартнома молро аз назар гузаронад ва агар ин вобаста ба хосияти мол истисно нагардида бошад ва хилофи коидахои дар савдои чакана кабулгардида набошад, дар хозирии у анчом додани санчиши хосияти мол ё намоиши истифодаи молро талаб кунад.
3. Агар ба харидор имконияти бетаъхир, дар махалли фуруш ба даст овардани маълумот оид ба мол, ки дар кисмхои 1 ва 2 хамин модда зикр гардидааст, фарохам оварда нашуда бошад, у хукук дорад аз фурушанда чуброни зарари вобаста ба саркашии беасос аз бастани шартномаи хариду фуруши чакана (кисми 4 моддаи 477) ба у расонидашударо талаб намояд ва агар шартнома баста шуда бошад, дар мухлати мувофик аз ичрои шартнома даст кашад, баргардонидани маблаги барои мол пардохташуда ва чуброни дигар зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 531. Фуруши мол бо истифодаи автоматхо

1. Дар холатхое ки фуруши мол бо истифодаи автоматхо сурат мегирад, сохиби автомат ухдадор аст ба харидорон бо усули дар автомат чойгир намудани иттилоот оид ба фурушандаи мол ё бо усули дигар номи фурушанда (номи фирмави), махалли чойгиршавии он, низоми кор, инчунин оид ба амале, ки харидорон барои гирифтани мол хатман анчом диханд, маълумот пешкаш намояд.
2. Шартномаи хариду фуруши чакана бо истифодаи автоматхо аз лахзаи аз чониби харидор анчом додани амале, ки барои харидани мол зарур мебошад, басташуда хисобида мешавад.
3. Агар ба харидор моли арзишаш пардохташуда дода нашавад, фурушанда вазифадор аст фавран ба харидор дастрас шудани молро таъмин намояд ё маблаги пардохтаи уро баргардонад. Дар сурати ичро накардани ин ухдадори харидор хукук дорад аз фурушанда чуброни зарари расонидашударо талаб намояд.

 

Моддаи 532. Шартномаи бо шарти ба харидор  расонидани мол

1. Дар холатхое ки шартномаи хариду фуруши чакана бо шарти ба харидор расонидани мол баста шудааст, фурушанда вазифадор аст, ки дар мухлатхои мукаррарнамудаи шартнома молро ба махалли зикрнамудаи харидор ва агар махалли супурдани молро харидор зикр накарда бошад, ба махалли истикомати шахрванд ё махалли чойгиршавии шахси хукуки, ки харидор мебошад, расонад.
2. Шартномаи хариду фуруши чакана, агар конунхо ё шартнома тартиби дигареро пешбини накарда бошанд ё аз мохияти ухдадори барнаояд, аз лахзаи ба харидор ва дар сурати набудани у ба хар шахси пешниходкардаи квитансия ё дигар санади тасдиккунандаи бастани шартнома ё ба расмият даровардани супурдани мол аз чониби фурушанда ичрогардида хисобида мешавад.

 

Моддаи 533. Шартнома бо шарти аз чониби харидор барои мухлати муайян гирифтани мол

1. Тарафхо метавонанд бо шарти аз чониби харидор барои мухлати муайян гирифтани мол, ки дар чараёни он ин мол ба дигар харидор фурухта намешавад, шартномаи хариду фуруши чакана банданд.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хозир нашудани харидор ё дар мухлати мукаррарнамудаи шартнома барои гирифтани мол анчом надодани дигар амали заруриро фурушанда метавонад хамчун аз чониби харидор рад намудани ичрои шартнома арзёби намояд.
3. Харочоти иловагии фурушанда вобаста ба таъмини додани мол ба харидор дар мухлати муайяннамудаи шартнома, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба арзиши мол зам карда мешавад.

Моддаи 534. Фуруши мол тибки намунахо

1. Тарафхо метавонанд оид ба фуруши мол тибки намуна (тасвир, фехраст ва гайра) шартномаи хариду фуруши чаканаро ба имзо расонанд.
2. Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, чунин шартнома аз лахзаи расидани бор ба махалли дар шартнома зикргардида ва агар махалли додани мол дар шартнома зикр нагардида бошад, аз лахзаи расонидани бор ба чои истикомати шахрванд ё махалли чойгиршавии шахси хукуки ичрогардида хисобида мешавад.
3. Харидор, бо шарти ба фурушанда чуброн намудани харочоти мувофике, ки бо анчом додани амали дахлдор оид ба ичрои шартнома сарф намудааст, метавонад то додани мол аз ичрои шартномаи хариду фуруши чакана даст кашад.

 

Моддаи 535. Арзиш ва пардохти мол

1. Харидор, агар дар конунхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти ухдадори барнаояд, ухдадор аст пардохти молро мувофики нархе, ки фурушанда хангоми бастани шартномаи хариду фуруши чакана эълон намудааст, пардозад.
2. Дар холате ки шартномаи хариду фуруши чакана пешпардохти молро (моддаи 523) пешбини намудааст, агар дар шартномаи байни тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз чониби харидор дар мухлати мукаррарнамудаи шартнома напардохтани арзиши мол хамчун аз чониби харидор рад намудани шартнома эътироф карда мешавад.
3. Нисбат ба шартномахои хариду фуруши чакана бо кредит, аз чумла бо шарти аз чониби харидор давра ба давра пардохтани арзиши мол, коидахои пешбининамудаи моддаи 525 хамин Кодекс бояд татбик карда нашаванд.

 

Моддаи 536. Иваз кардани моли дорои сифатан  матлуб

1. Харидор хукук дорад дар чараёни чордах руз аз лахзаи ба у додани моли гайриозукавори, агар фурушанда мухлати бештареро эълон накарда бошад, моли харидаашро дар махалли харид ё чойхои дигаре, ки фурушанда эълон кардааст, ба моли якхелаи дорои андозаи дигар, навъ, хачм, тарз, ранг, такмил (комплектатсия)-и дигар ва гайра иваз кунад ва дар сурати фаркияти нарх бо фурушанда хисоббаробаркунии заруриро анчом дихад.

Агар фурушанда барои иваз моли заруриро надошта бошад, харидор хукук дорад моли харидаашро баргардонад ва маблаги пардохтаашро пас гирад.

Талаби харидор дар мавриди иваз ё баргардонидани маблаг, агар мол истифода нашуда бошад, хосияти истеъмоли худро гум накарда бошад, дорои далелхое бошад, ки аз хамин фурушанда харида шудааст, бояд аз чониби фурушанда конеъ гардонида шавад.

1. Номгуи молхое, ки тибки асосхои дар хамин модда зикргардида иваз ё баргардонида намешаванд, мувофики тартиби муайяннамудаи конунхо мукаррар карда мешавад.

 

Моддаи 537. Хукуки харидор дар холатхои ба у фурухтани моли сифатан номатлуб

1. Харидоре, ки ба у моли сифатан номатлуб фурухта шудааст ва агар норасоихои он бо фурушанда кайду шарт нагардида бошанд, хукук дорад бо интихоби худ талаб кунад:

– моли сифатан номатлубро бо моли хушсифат иваз намояд;

– бидуни таъхир, ройгон норасоихоро бартараф созад;

– чуброни харочоти вобаста ба бартараф намудани норасоихоро пардозад;

– мутаносибан нархи харидро паст кунад.

Харидор хукук дорад дар сурати мохиятан вайрон кардани талаботи сифат нисбат ба моли аз нигохи техники мураккаб ва гаронарзиш (кисми 2 моддаи 511) иваз кардани онро талаб намояд.

1. Дар сурати ошкор намудани норасоихои моле, ки хосияти он имконият намедихад ин норасоихо рафъ карда шаванд (молхои озукавори, махсулоти химиявии маиши ва гайра) харидор хукук дорад бо интихоби худ бо моли хушсифат иваз намудани чунин мол ё мутаносибан паст кардани нархи фурушро талаб намояд.
2. Бар замми арзу талаботи дар кисмхои 1 ва 2 хамин модда зикргардида харидор хукук дорад моли сифатан номатлубро ба фурушанда баргардонда, инчунин додани маблаги пардохташуда ва чуброни дигар зарарро талаб кунад.

Хангоми баргардонидани маблаги харидор, ки барои мол пардохта шуда буд, фурушанда хукук надорад аз он маблагеро, ки дар натичаи пурра ё кисман истифода шудани мол, аз даст додани сифати моли ва гайра боиси паст гардидани нархи он гаштааст, нигох дорад.

 

Моддаи 538. Чуброни фарки нарх хангоми ивази мол, паст кардани нархи харид ва баргардонидани моли сифатан номатлуб

1. Хангоми ивази моли бесифат ба моли мувофики шартномаи хариду фуруши чакана сифатан матлуб фурушанда хукук надорад чуброни фаркияти нархи моли дар шартнома мукарраршуда ва нархи моли хангоми ивази мол ё хангоми баровардани карори суд дар хусуси иваз намудани мол мавчудбударо талаб кунад.
2. Хангоми ивази моли бесифат ба моли шабех, вале моли аз чихати андоза, шакл ва навъ ва гайра фарккунанда фарки байни арзиши моли ивазшаванда дар лахзаи ивази мол ва нархи моли бар ивази моли бесифат додашаванда бояд пардохта шавад.

Агар талаби харидор аз чониби фурушанда конеъ нагардида бошад, ин нарххо  вобаста ба нарххои аз лахзаи кабул намудани карори суд оид ба ивази мол муайян карда мешаванд.

1. Хангоми пешниходи талабот оид ба мутаносибан паст кардани нархи хариди мол нархи мол дар лахзаи пешниходи талаб оид ба паст кардани арзиш ва агар талаби харидор ихтиёран конеъ нашуда бошад, аз лахзаи аз чониби суд баровардани карор оид ба мутаносибан кам кардани нархи мол ба хисоб гирифта мешавад.
2. Хангоми ба фурушанда баргардонидани моли бесифат харидор хукук дорад пардохтани фаркияти байни нархи моли дар шартномаи хариду фуруши чакана пешбинигардида ва нархи моли дахлдор дар лахзаи ихтиёран конеъ кардани талаботи у мавчудбударо ва агар талабот конеъ гардонида нашуда бошад, дар лахзаи баровардани карори суд мавчудбударо талаб намояд.

 

Моддаи 539. Масъулияти фурушанда ва дар шакли асл (натура) ичро намудани ухдадори

Дар сурати аз чониби фурушанда ичро накардани ухдадории шартномаи хариду фуруши чакана чуброни зарар ва пардохти ноустуворона фурушандаро аз ухдадории дар шакли асл (натура) ичро намудани он озод намекунад.

 

Моддаи 540. Чуброни зарари маънави

Зарари маънавие, ки ба истеъмолкунанда дар натичаи аз чониби фурушанда вайрон кардани хукукхои у расонида шудааст, хангоми мавчуд будани гунох аз чониби шахсе, ки зарар расондааст, чуброн карда мешавад. Андозаи чуброни зарари расонидашуда, агар дар санадхои конунгузори тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз чониби суд мукаррар карда мешавад.

 

3. Шартномаи махсулотсупори

 

Моддаи 541. Шартномаи махсулотсупори

Мутобики шартномаи махсулотсупори фурушанда (махсулотсупор) ухдадор мешавад, ки дар мухлати кайду шартшуда ё мухлатхои истехсол ё мухлатхои аз чониби у харидани мол барои харидор чихати истифода дар фаъолияти сохибкори ё максадхои дигар, молро ба харидор расонад.

 

Моддаи 542. Мухлати амали шартномаи махсулотсупори

1. Шартномаи махсулотсупори ба мухлати як сол, ба мухлати бештар аз як сол (шартномаи дарозмуддат) ё ба мухлати дигари дар созишномаи тарафхо пешбинигардида баста шуданаш мумкин аст.

Агар дар шартнома мухлати он муайян нагардида бошад, шартнома ба мухлати як сол басташуда эътироф карда мешавад.

1. Агар дар шартномаи дарозмуддат теъдоди моли супоридашаванда ё дигар шартхои шартнома барои як сол ё ба мухлати камтар аз он муайян гардида бошад, дар шартнома бояд тартиби аз чониби тарафхо ба мувофика расонидани ин шартхо барои мухлатхои минбаъда то катъ гардидани мухлати амали шартнома муайян карда шаванд. Хангоми дар шартнома мавчуд набудани чунин тартиб шартнома ба мухлати як сол ё ба мухлате, ки шартхои шартнома ба мувофика расонида шудаанд, басташуда эътироф карда мешавад.
2. Хангоми аз чониби яке аз тарафхои шартномаи дарозмуддат рад кардан ё саркаши аз мувофикаи теъдоди махсулоти супурдашаванда ё шартхои дигари шартнома барои давраи минбаъда, ки тибки тартиби муайяннамудаи шартнома мукаррар гардидааст, тарафи дигар хукук дорад бо талаботи муайян намудани шартхои махсулотсупори барои даврахои дахлдор ё бекор кардани шартнома ба суд мурочиат намояд.

 

Моддаи 543. Бастани шартномаи  махсулотсупори

1. Хангоми пешниходи як тараф дар хусуси бастани шартномаи махсулотсупори, ки дар шакли лоихаи шартнома ба тарафи дигар фиристода шудааст ва тарафи дигар минбаъд рози аст тибки шартхои дигар шартномаро имзо кунад, дар мухлати на дертар аз 30 рузи баъди гирифтани лоиха протоколи ихтилофи назар тахия намуда, онро бо шартномаи ба имзо расонидашуда бармегардонад. Тарафе, ки протоколи ихтилофи назарро гирифтааст, вазифадор аст дар мухлати 30 руз чихати ба мувофика расонидани он (дар сурати имконпазир якчоя бо тарафи дигар) тадбирхо андешад.
2. Агар дар мухлати муайянкарда тарафи лоихаи шартномаро гирифта чорахои оиди бастани шартнома наандешида бошад, шартнома баста нашуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 544. Даврахои махсулотсупори

1. Агар тарафхо дар давоми мухлати чараёни амали шартномаи молсупори бо кисматхои алохида супоридани махсулотро пешбини карда бошанд, мухлати расонидани кисматхои алохида (давраи махсулотсупори) дар он муайян нашуда бошад, дар он сурат мол бояд хар мох бо кисматхои баробар расонида шаванд, зеро аз конунхо ё анъанахои муомилоти кори ё мохияти ухдадори тартиби дигаре барнамеояд.
2. Хамзамон бо муайян кардани давраи махсулотсупори дар шартнома инчунин чадвали махсулотсупори (хар дахруза, шабонарузи, соат ба соат ва гайра) мукаррар карда шуданаш мумкин аст.
3. Махсулотсупории пеш аз мухлат танхо бо розигии харидор анчом дода шуданаш мумкин аст.

Моли пеш аз мухлат супоридашуда ва аз чониби харидор кабулгардида ба хисоби теъдоди моле, ки бояд дар давраи минбаъда расонида шавад, ба хисоб гирифта мешавад.

 

Моддаи 545. Халли ихтилофи назар хангоми бастани шартномаи махсулотсупори

1. Дар сурати хангоми бастани шартномаи махсулотсупори оид ба шартхои алохида байни тарафхо ба миён омадани ихтилофи назар тарафе, ки бастани шартномаро пешниход намуда, оид ба мувофикаи шартхо пешниходи тарафи дигарро гирифтааст, бояд дар мухлати си руз аз рузи гирифтани ин пешниход, агар дар конун мухлати дигаре мукаррар нагардида бошад ё бо тарафхо мувофика нагардида бошад, дар хусуси ба мувофика расонидани шартхои дахлдори шартнома тадбирхо андешад ё ба таври хатти тарафи дигарро оид ба радди бастани шартнома огох созад.
2. Тарафе, ки оид ба шартхои дахлдори шартнома пешниходот гирифта, вале барои мувофикаи шартхои шартномаи махсулотсупори тадбирхо наандешидааст ва тарафи дигарро дар мавриди радди бастани шартнома дар мухлати пешбининамудаи кисми 1 хамин модда огох накардааст, бояд зарари вобаста ба радди ин шартхои шартнома расонидашударо чуброн намояд.

 

Моддаи 546. Тартиби махсулотсупори

1. Махсулотсупори аз чониби махсулотсупор тибки шартнома ба харидор ё шахси дар шартнома ба сифати харидор зикргардида бо усули бор карда фиристодан (додан)-и мол анчом дода мешавад.
2. Дар холатхое ки агар дар шартнома хукуки харидор дар бобати ба махсулотсупор додани супориш оид ба фиристодани бор ба молгиранда (таъиноти борфиристи)-гон пешбини гардида бошад, фиристодан (додан)-и мол аз чониби махсулотсупор ба молгирандагони дар таъиноти борфиристи зикргардида анчом дода мешавад.

Мухтавои таъиноти борфиристи ва мухлатхои аз чониби харидор ба махсулотсупор фиристодани он тибки шартнома муайян карда мешавад. Агар мухлати фиристодани таъиноти борфиристи дар шартнома муайян нагардида бошад, он бояд ба махсулотсупор дар мухлати на камтар аз си рузи то фаро расидани давраи махсулотсупори ирсол гардад.

1. Аз чониби харидор дар мухлати муайяншуда пешниход накардани таъиноти борфиристи, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба махсулотсупор хукук медихад, ки аз ичрои шартнома даст кашад.

 

Моддаи 547. Молрасони

1. Махсулотсупори аз чониби махсулотсупор бо усули борфиристи (хамлу накл) тавассути наклиёте, ки дар шартнома пешбини шудааст ва тибки шартхои муайяннамудаи он анчом дода мешавад.

Агар дар шартнома тавассути кадом навъи наклиёт ва тибки кадом шарт интикол додани мол муайян нагардида бошад, хукуки интихоби навъи наклиёт ё муайян кардани шарти хамлу накл ба махсулотсупор мегузарад, зеро аз конунхо, анъанахои муомилоти кори ё мохияти ухдадори тартиби дигаре барнамеояд.

1. Тибки шартномаи махсулотсупори аз чониби харидор (боргиранда) дар махалли чойгиршавии махсулотсупор гирифтани мол (интихоби мол) пешбини шуданаш мумкин аст.

Агар мухлати интихоби мол дар шартнома пешбини нагардида бошад, интихоби мол аз чониби харидор (молгиранда) бояд дар мухлатхои мувофик, пас аз гирифтани огохиномаи махсулотсупор дар мавриди тахияи мол анчом дода мешавад.

 

Моддаи 548. Пурра намудани камбудии  махсулотсупори

1. Молрасоне, ки дар давраи муайяни махсулотсупори ба пурра нарасонидани мол рох додааст, ухдадор аст ки теъдоди камбудии молро барои давра  (даврахо)-и минбаъда, дар доираи мухлати  амали шартнома, нисбати шартномахои дарозмуддат бошад дар доираи хамон соле ба пурра нарасонидани мол рох додасст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пурра намояд.
2. Дар холатхое ки махсулотсупор хамзамон ба якчанд молгирандагони дар шартнома ё дар таъиноти борфиристии харидор зикргардида мол мефиристад, моле, ки ба як молгиранда зиёда аз теъдоди дар шартнома ё таъиноти борфиристи пешбинигардида фиристода шудааст, барои пушонидани камбудии махсулотсупори ба дигар молгиранда ба хисоб гирифта намешавад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бояд аз чониби махсулотсупор пурра карда шавад.
3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харидор хукук дорад, ки молрасонро огох намуда, аз кабули моле, ки мухлати расонидани он гузаштааст, даст кашад. Харидор вазифадор аст молеро, ки то аз чониби махсулотсупор гирифтани огохинома расидааст, кабул намояд ва арзиши онхоро пардозад.

 

Моддаи 549. Навъ (ассортимент)-и мол хангоми пурра намудани камбудии махсулотсупори

1. Навъ (ассортимент)-и моле, ки камбудии молрасонии онхо бояд баркарор гардад, тибки созишномаи тарафхо муайян карда мешавад. Хангоми мавчуд набудани чунин созишнома махсулотсупор вазифадор аст камбудии теъдоди молро тибки навъ (ассортимент)-и барои хамон давра муайяншуда, ки дар он давра ба камбуди махсулотсупори рох дода шуда буд, пурра намояд.
2. Нисбат ба теъдоди пешбининамудаи шартнома расонидани теъдоди зиёди як номгуи мол барои пушонидани камбуди дигар номгуи мол, ки ба хамон як навъ (ассортимент) дохил мешаванд, ба хисоб гирифта намешавад ва ба истиснои холатхое ки чунин махсулотсупори бо розигии хаттии пешакии харидор анчом дода шудааст, бояд пурра карда шавад.

 

Моддаи 550. Кабули мол аз чониби харидор

1. Харидор (молгиранда) бояд барои таъмини кабули моли тибки шартнома расида тамоми амалиётхои заруриро анчом дихад.
2. Моле, ки харидор (молгиранда) гирифтааст, бояд аз чониби у дар мухлатхои мукаррарнамудаи конунхо, шартнома ё анъанахои муомилоти кори аз назар гузаронида шавад.

Харидор (молгиранда) вазифадор аст дар хамин мухлат теъдод ва сифати молхои кабулшударо тибки тартиби мукаррарнамудаи конунхо, шартнома ё анъанахои муомилоти кори санчида, дар мавриди номутобикатихои ошкоргардида ва норасоихои мол бетаъхир дар шакли хатти молрасонро огох намояд.

1. Дар сурати аз ташкилоти наклиёти гирифтани молхои расонидашуда харидор (молгиранда) вазифадор аст мутобикати молро бо маълумоти дар хуччатхои наклиёти ва хамрохикунанда зикргардида тафтиш намуда, инчунин бо риояи коидахои пешбининамудаи конунхое, ки фаъолияти наклиётро танзим менамоянд , ин молхоро аз ташкилоти наклиёти кабул кунад.

 

Моддаи 551. Нигахдошти масъулиятноки моле, ки  харидор кабул накардааст

1. Хангоме ки харидор (молгиранда) мутобики конунхо, дигар санадхои меъёри ё шартномаи махсулотсупори аз моли фиристодаи махсулотсупор даст мекашад, у вазифадор аст хифзи ин мол (нигахдошти масъулиятнок)-ро таъмин намуда, фавран молрасонро огох созад.
2. Махсулотсупор вазифадор аст моли тахти нигахдошти масъулиятнок гирифтаи харидор (молгиранда)-ро интикол дихад ё онро дар мухлати мувофик ихтиёрдори намояд.

Агар махсулотсупор дар хамин мухлат молро ихтиёрдори накунад, харидор хукук дорад онро фурушад ё ба махсулотсупор баргардонад.

1. Харочоти зарурии харидор вобаста ба кабули моли тахти нигахдошти масъулиятнок, фуруш ё баргардонидани он ба махсулотсупор бояд аз чониби махсулотсупор чуброн карда шавад.

Дар айни замон маблаги аз фуруши мол гирифташуда, бо нигах доштани маблаги  ба харидор  тааллукдошта, ба махсулотсупор гузаронида мешавад.

 

Моддаи 552. Интихоби мол

1. Агар дар шартнома дар махалли чойгиршавии махсулотсупор ба харидор (молгиранда) додани мол (интихоби мол) пешбини гардида бошад, харидор (молгиранда) бояд моли ба у додашавандаро аз назар гузаронад. Хангоми ошкор намудани номутобикатии мол ба шартнома у хукук дорад аз кабули он даст кашад.
2. Интихоб карда нагирифтани мол аз чониби харидор (молгиранда) дар мухлати мукаррарнамудаи шартнома ва агар мухлат муайян нагардида бошад, дар мухлатхои мувофики баъди гирифтани огохиномаи махсулотсупор дар хусуси тайёр будани мол ба махсулотсупор хукук медихад, ки аз ичрои шартнома даст кашад ё аз харидор пардохти арзиши молро талаб кунад.

 

Моддаи 553. Хисобу китоб барои моли расонидашаванда

1. Харидор пардохти моли расонидашавандаро бо риояи тартиб ва шакли хисобу китобе, ки дар шартнома пешбини гардидааст, анчом медихад.
2. Агар дар шартнома кисм ба кисм расонидани бор пешбини гардида бошад, ки ба мачмуъ (комплект) дохил мешавад, аз чониби харидор пардохтани он баъди гирифтани охирин кисмати он мол (интихоби мол)-е, ки ба мачмуъ (комплект) дохил мегардад, анчом дода мешавад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардидааст.
3. Агар дар шартнома пешбини гардида бошад, ки пардохт аз чониби молгиранда (пардозанда) анчом дода мешавад ва охирин бидуни асос аз пардохт даст кашад ё дар мухлати мукарраршуда пардохтро анчом надихад, махсулотсупор хукук дорад аз харидор пардохти моли расонидашударо талаб кунад.

 

Моддаи 554. Зарф ва борпеч

Зарф ва борпеч, тибки тартиб ва мухлатхои мукаррарнамудаи конунхо ё дигар санадхои хукуки ё шартнома ба махсулотсупоранда баргардонда мешавад.

 

Моддаи 555. Окибатхои расонидани молхои  сифатан номатлуб

1. Харидор (молгиранда)-е, ки барояш моли сифатан номатлуб фиристода шудааст, хукук дорад ба молсупор талаботи пешбининамудаи моддаи 511 хамин Кодексро, ба истиснои холатхое ки агар молсупор огохиномаи харидорро оид ба норасоихои молхои расонидашуда гирифта, бидуни таъхир молхои сифатан номатлубро ба молхои хушсифат иваз карда бошад пешниход намояд.
2. Харидор (молгиранда)-е, ки молхои ба у расонидашударо чакана ба фуруш мерасонад, агар дар шартномаи махсулотсупори тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хукук дорад дар мухлатхои мувофик иваз кардани моли сифатан номатлуберо, ки истеъмолкунанда баргардонидааст, талаб намояд.

 

Моддаи 556. Окибатхои фиристодани молхои  номукаммал

1. Харидор (молгиранда)-е, ки ба у хилофи шартхои шартномаи махсулотсупори, талаботи конунхо, санадхои дигари меъёри, талаботи маъмулии барои мукаммалии мол пешниходшаванда мол расонида шудааст, хукук дорад ба махсулотсупор ба истиснои холатхое, ки агар махсулотсупор огохиномаи харидорро оид ба номукаммалии мол гирифта, фавран онро мукаммал месозад ё онро ба моли мукаммал иваз намуда, талаботи пешбининамудаи моддаи 516 хамин Кодексро пешниход кунад.
2. Харидор (молгиранда)-е, ки молхои ба у расонидашударо чакана ба фуруш мерасонад, агар дар шартномаи махсулотсупори тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хукук дорад дар мухлатхои мувофик иваз кардани моли номукаммалро, ки истеъмолкунанда баргардонидааст, талаб намояд.

 

Моддаи 557. Хукуки харидор дар холати камбудии махсулотсупори, ичро накардани талабот дар бораи  рафъи  норасоии мол ё дар хусуси мукаммал сохтани мол

Агар махсулотсупор теъдоди дар шартнома пешбинишудаи молро нарасонида бошад ё талаби харидорро дар мавриди иваз кардани моли бесифат ё дар мавриди мукаммал сохтани мол дар мухлатхои муайян ичро накунад, харидор  (молгиранда) хукук дорад аз пардохти арзиши моли сифатан номатлуб ва номукаммал даст кашад ва агар арзиши онхо пардохта шуда бошад, то замони рафъи норасои ва ё такмил ё иваз кардани он баргардонидани маблаги пардохтшударо талаб кунад.

 

Моддаи  558. Ноустуворона барои кам  супоридани  махсулот

Ноустуворонае, ки конун ё шартнома барои кам супурдани мол ё гузаронидани мухлати махсулотсупори мукаррар намудааст, агар тартиби дигари ситонидани ноустуворона тибки конун ё шартнома мукаррар нагардида бошад, аз махсулотсупор то ичрои вокеии ухдадори, дар доираи мухлати амали шартнома (моддаи 548) ситонида мешавад.

 

Моддаи 559. Адо кардани ухдадорихои шабех (якхела) оид ба якчанд шартномахои махсулотсупори

1. Дар холатхое ки ба харидор расонидани борхои якхела аз чониби махсулотсупор хамзамон вобаста ба якчанд шартномаи махсулотсупори анчом дода мешавад ва теъдоди моли расонидашаванда барои адои ухдадории махсулотсупор оид ба хамаи шартномахо нокифоя мебошад, молхои расонидашуда бояд ба хисоби ичрои шартномае, ки махсулотсупор хангоми махсулотсупори зикр намудааст, ба хисоб гирифта мешавад.
2. Агар харидор ба махсулотсупор маблаги молхои якхелаи оид ба якчанд шартномаи махсулотсупори гирифтаашро пардохта бошад ва маблаги супурдашуда барои адоиухдадории харидор вобаста ба хама шартномахо нокифоя бошад, маблаги пардохташуда бояд ба хисоби ичрои шартномае, ки харидор хангоми пардохти мол ё бидуни таъхир пас аз пардохти мол зикр намудааст, ба хисоб гирифта мешавад.
3. Агар махсулотсупор ё харидор аз хукукхои ба онхо мутаносибан фарохамовардаи кисмхои 1 ва 2 хамин модда истифода набурда бошад, ичрои ухдадори ба хисоби пушонидани он ухдадории шартномае ба хисоб гирифта мешавад, ки мухлати ичрои он зудтар фаро расидааст.

Агар мухлати ичрои ухдадори оид ба якчанд шартнома хамзамон фаро расида бошад, ичрои пешниходгардида мутаносибан барои адои ухдадори вобаста ба хамаи шартномахо ба хисоб гирифта мешавад.

 

Моддаи 560. Радди якчонибаи ичрои  шартномаи махсулотсупори

1. Радди якчонибаи ичрои  шартномаи махсулотсупори (пурра ё кисман) ё якчониба тагйир додани он дар сурати аз чониби як тараф мохиятан вайрон кардани шартнома (сарсатри 2 кисми 2 моддаи 482) рох дода мешавад.
2. Вайрон кардани шартнома аз чониби махсулотсупор дар холатхои зайл мохиятан арзёби мегардад:

– расонидани моли сифатан номатлуб бо норасоихое, ки наметавонад дар мухлатхои барои харидор муносиб рафъ гардад;

– якчанд маротиба вайрон кардани мухлати боррасони.

1. Вайрон кардани шартнома аз чониби харидор дар холатхои зайл мохиятан арзёби мегардад:

– якчанд маротиба вайрон кардани мухлати пардохт;

– якчанд маротиба  интихоб карда нагирифтани мол.

1. Дар созишномаи тарафхо асосхои дигари якчониба рад кардани ичрои шартномаи махсулотсупори ё якчониба тагйир додани он пешбини шуданаш мумкин аст.
2. Шартномаи махсулотсупори аз лахзаи аз чониби як тараф гирифтани огохиномаи тарафи дигар дар хусуси якчониба рад кардани ичрои шартнома, агар мухлати дигари бекор кардан ё тагйир додани шартнома дар огохинома пешбини нагардида бошад ё дар созишномаи тарафхо муайян нашуда бошад, мутаносибан тагйирёфта ё бекоркардашуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 561. Бахисобгирии зарар хангоми бекор кардани шартнома

1. Агар дар мухлатхои мувофики баъди бекор кардани шартнома дар натичаи аз чониби махсулотсупоранда вайрон кардани ухдадорихо харидор аз шахси дигар бо нархи нисбатан баландтар, вале бо нархи муносиб бар ивази моли дар шартнома пешбинишуда мол ба даст оварда бошад, харидор метавонад ба фурушанда дар мавриди чуброни зарар дар шакли фарки байни нархи дар шартнома мукарраргардида ва нархе, ки дар ахди анчомдодашуда мавчуд аст, талабот пешниход кунад.
2. Агар дар мухлати муносиби баъди бекор кардани шартнома дар натичаи аз чониби харидор вайрон кардани ухдадорихо махсулотсупоранда молро ба шахси дигар ба нархи нисбатан арзонтар нисбат ба оне, ки дар шартнома пешниход шудааст, вале бо нархи муносиб фурухта бошад, фурушанда метавонад ба харидор дар мавриди чуброни зарар дар шакли фарки байни нархи дар шартнома мукарраргардида ва нархе, ки дар ахди анчомдодашуда мавчуд аст, талабот пешниход кунад.
3. Конеъгардонии талаботе, ки кисмхои 1 ва 2 хамин модда пешбини намудаанд, тараферо, ки ухдадориро ичро накардааст ё номатлуб ичро кардааст аз чуброни дигар зараре, ки дар асоси моддаи 15 хамин Кодекс ба тарафи дигар расонида шудааст, озод намекунад.

 

4. Махсулотсупори барои эхтиёчоти давлат

 

Моддаи 562. Асосхои махсулотсупори барои эхтиёчоти давлат

1. Махсулотсупори барои эхтиёчоти давлат дар асоси фармоиши давлати оид ба махсулотсупори барои эхтиёчи давлат, инчунин шартномахои дар асоси он басташудаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати анчом дода мешавад. Эхтиёчоти давлат талаботест, ки бо тартиби мукаррар кардаи конун муайян гардида, аз хисоби маблаги бучет таъмин карда мешавад.
2. Нисбат ба махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати, агар дар хамин Кодекс коидахои дигаре пешбини нашуда бошанд, коидахо дар мавриди махсулотсупори (моддахои 541 – 561) татбик мегарданд.

Нисбат ба махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати дар кисмате, ки хамин зербоб танзим нанамудааст, конунхои махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 563. Эхтиёчоти давлати оид ба бастани шартномаи махсулотсупори

1. Агар дар фармоиши давлати пешбини шуда бошад, ки махсулотсупори аз чониби махсулотсупор (ичрокунанда) ба харидоре сурат мегирад, ки фармоишгари давлати тибки шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати мукаррар намудааст, фармоишгари давлати дар мухлати на дертар аз си руз аз рузи имзои фармоиши давлати ба махсулотсупор (ичрокунанда) ва харидор дар мавриди ба махсулотсупор (ичрокунанда) вобаста кардани харидор огохинома ирсол медорад.

Огохинома дар мавриди ба махсулотсупор (ичрокунанда) вобаста кардани харидор, ки аз чониби фармоишгари давлати тибки фармоиши давлати дода шудааст, барои бастани шартномаи давлатии махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати асос хисоб меёбад.

1. Махсулотсупор (ичрокунанда) вазифадор аст лоихаи шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати ба харидоре, ки дар огохинома оид ба вобаста кардани у зикр гардидааст, дар мухлати на дертар аз си руз аз рузи гирифтани огохинома аз фармоишгари давлати, агар тартиби дигари тахияи лоихаи шартнома  дар фармоиши давлати пешбини нашуда бошад ё лоихаи шартнома аз чониби харидор пешниход нагардида бошад,  ирсол дорад.
2. Тарафе, ки лоихаи шартномаи махсулотсупориро барои эхтиёчоти давлати гирифтааст, онро имзо намуда, як нусхаашро дар мухлати на дертар аз си руз ба тарафи дигар мефиристад ва дар сурати мавчуд будани ихтилофоти назар оид ба шартхои фармоиши давлати дар хамин мухлат протоколи ихтилофи назар тартиб дода, онро якчоя бо шартномаи давлатии имзошуда ба тарафи дигар ирсол медорад.
3. Тарафе, ки лоихаи имзошудаи шартномаи махсулотсупориро барои эхтиёчоти давлати бо протоколи ихтилофи назар гирифтааст, бояд дар муддати си руз онро барраси намуда, чихати мувофика бо тарафи дигар тадбирхо андешад ва тарафи дигарро дар бораи кабули шартнома дар тахрири он ё дар мавриди  радди  протоколи ихтилофи назар  огох созад. Ихтилофоти назари халлу фасл нагардида дар муддати си руз метавонад аз чониби тарафи дигар ба баррасии суд пешниход карда шавад.
4. Агар махсулотсупор (ичрокунанда) аз бастани шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати саркаши намояд, харидор хукук дорад ба суд бо талаботи доир ба мачбур кардани махсулотсупор (ичрокунанда) барои бастани шартнома дар асоси шартхои лоихаи шартномаи тахиянамудаи харидор мурочиат намояд.

 

Моддаи 564. Радди харидор аз бастани шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати

1. Харидор хукук дорад аз молхое, ки дар огохинома оид ба вобаста шудан зикр гардидаанд ва аз бастани шартнома дар мавриди тахвили онхо пурра ё кисман даст кашад.

Дар ин холат махсулотсупор (ичрокунанда) бояд бетаъхир фармоишгари давлатиро огох сохта, хукук дорад аз у дар бораи ба дигар харидор вобаста намудан огохинома талаб намояд.

1. Фармоишгари давлати дар мухлати на дертар аз си руз аз рузи гирифтани огохиномаи махсулотсупор (ичрокунанда) ё дар мавриди ба у вобаста намудани дигар харидор огохинома медихад ё ба махсулотсупор (ичрокунанда) таъиноти борфиристиро бо зикри молгиранда ирсол медорад ё дар мавриди кабул ва пардохти мол розигии худро иттилоъ медихад.
2. Хангоми аз чониби фармоишгари давлати ичро накардани ухдадорихои пешбининамудаи кисми 2 хамин модда махсулотсупор (ичрокунанда) хукук дорад аз фармоишгари давлати кабул ва пардохти молро талаб кунад ё тибки салохдиди худ молро фурухта, харочоти муносиби вобаста ба фуруши онро аз хисоби фармоишгари давлати чуброн намояд.

 

Моддаи 565. Ичрои фармоиши давлати

1. Дар холатхое ки тибки шартхои фармоиши давлати махсулотсупори бевосита ба фармоишгари давлати ё бо супориши у (таъиноти борфиристи) ба шахси дигар (молгиранда) анчом дода мешавад, муносибати тарафхо дар мавриди ичрои фармоиши давлати тибки коидахои пешбининамудаи моддахои 541 – 561 хамин Кодекс танзим мегардад.
2. Дар холатхое ки махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати аз чониби молгирандаи дар таъиноти борфиристи зикргардида анчом дода мешавад, агар дар фармоиши давлати тартиби дигари хисобу китоб пешбини нагардида бошад, пардохти мол аз чониби фармоишгари давлати сурат мегирад.

 

Моддаи 566. Пардохти мол тибки шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати

Хангоми ба харидорон тибки шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати тахвил додани мол  пардохти он аз чониби харидорон мувофики нархе, ки дар асоси фармоиши давлати муайян мегардад, агар дар фармоиши давлати тартиби дигари муайян кардани нарх ё хисобу китоб пешбини нагардида бошад, анчом дода мешавад.

Хангоми аз чониби харидорон пардохтани мол тибки шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати фармоишгари давлати кафолатдихандаи харидор оид ба хамин ухдадори эътироф карда мешавад ( моддахои 390 – 396).

 

Моддаи 567. Чуброни зараре, ки вобаста ба ичро ё бекор кардани фармоиши давлати расонида шудааст

1. Агар дар конунхои махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, зарари ба махсулотсупор (ичрокунанда) вобаста ба ичрои фармоиши давлати расонидашуда бояд аз чониби фармоишгари давлати дар мухлати на дертар аз си руз аз рузи тибки фармоиши давлати супурдани мол чуброн карда шавад.
2. Дар сурате ки зарари ба махсулотсупор (ичрокунанда) вобаста ба ичрои фармоиши давлати расонидашуда чуброн карда нашавад, махсулотсупор (ичрокунанда) хукук дорад аз ичрои фармоиши давлати даст кашад ва чуброни зарари вобаста ба бекор кардани фармоиши давлати расонидашударо талаб намояд.
3. Хангоми тибки асосхои дар кисми 2 хамин модда зикргардида бекор кардани фармоиши давлати махсулотсупор хукук дорад аз ичрои шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати даст кашад.

 

Моддаи 568. Радди  фармоишгари давлати  аз моле, ки тибки фармоиши давлати расонида шудааст

Дар холатхои пешбининамудаи конун фармоишгари давлати хукук дорад аз молхое, ки расонидани онхо тибки фармоиши давлати пешбини шудааст, бо шарти ба махсулотсупор чуброн намудани зарари бо чунин раддия расонидашуда пурра ё кисман даст кашад.

Агар дасткашии фармоишгари давлати аз молхое, ки расонидани онхо тибки фармоиши давлати пешбини гардидааст, боиси бекор кардан ё тагйир додани шартномаи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати гардида бошад, зарари бо чунин бекор кардан ё тагйир додани шартнома ба харидор расонидашуда аз чониби фармоишгари давлати чуброн карда мешавад.

 

5. Таъмини барк

 

Моддаи 569. Шартномаи таъмини барк

1. Тибки шартномаи таъмини барк ташкилоти таъминкунандаи барк ухдадор мешавад, аз тарики хати барки васлшуда неруи барк дихад ва мизоч (абонент) бошад ухдадор мегардад, ки арзиши барки истифодашударо пардозад, инчунин низоми истифодаи онро, ки дар шартнома пешбини шудааст, риоя намояд, таъмини бехатарии истифодаи шабакахои барки тахти ихтиёраш карордошта, инчунин дастгох ва тачхизоти истифода менамудаашро вобаста ба истифодаи барк дар холати коршоями нигох дорад.
2. Нисбат ба муносибатхои шартномаи таъмини барк, ки хамин Кодекс танзим нанамудааст, конунхо ва дигар санадхои хукуки оид ба таъмини барк, инчунин коидахои хатмии мутобики он кабулгардида истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 570. Бастани шартнома

1. Шартномаи таъмини барк бо мизоч (абонент) хангоми дар у мавчуд будани тачхизоти баркие, ки ба талаботи мукаррар гардида чавоб медихад ва дар шабакахои ташкилоти таъмини барк тибки тартиби мукаррарнамуда сабт шудаанд, инчунин мавчуд будани тачхизот ва дастгоххои дахлдори бахисобгирии истифодаи барк баста мешаванд.

Шартнома ба мухлати номуайян баста шуда ба хисоб меравад ва мумкин аст тибки асосхои дар моддаи 577 хамин Кодекс нишон дода шуда тагйир ё бекор карда шавад.

1. Дар холатхое ки ба сифати мизоч (абонент) тибки шартномаи таъмини барк шахрванде баромад мекунад, ки неруи баркро барои истифодаи маиши ба кор мебарад, шартнома аз лахзаи вокеии тибки тартиби мукарраршуда васл намудани мизоч (абонент) ба шабакаи васлгардида басташуда эътироф мегардад.

 

Моддаи 571.  Меъёри кувваи барк

1. Ташкилоти таъминкунандаи барк вазифадор аст, ба мизоч (абонент) аз тарики шабакаи васлгардида ба хамон микдоре, ки дар шартнома пешбини гардидааст, бо риояи низоми додани он, ки аз чониби тарафхо мувофика шудааст, барк дихад. Меъёри барки додашуда аз чониби ташкилоти таъмини барк ва барки кабулнамудаи мизоч (абонент) тибки нишондоди дастгохи бахисобгирии барк ва дар сурати мавчуд набудани он тибки хисобу китоб муайян карда мешавад.
2. Дар шартнома хукуки мизоч (абонент) дар мавриди тагйир додани микдори барки дар шартнома муайяншуда бо шарти чуброни харочоти ташкилоти таъмини барк, ки вобаста ба интиколи барк тибки микдори дар шартнома пешбинишуда масраф намудааст, пешбини гардиданаш мумкин аст.
3. Дар холатхои ба сифати мизоч (абонент) тибки шартномаи таъмини барк баромад кардани шахрванде, ки кувваи баркро барои истеъмоли маиши истифода мебарад, у хукук дорад кувваи баркро ба микдори барояш зарури истифода барад. Микдори барке, ки аз чониби ташкилоти таъмини барк дода шудааст ва мизоч (абонент) кабул кардааст, тибки нишондоди дастгохи бахисобгири муайян карда мешавад.

 

Моддаи 572. Окибатхои вайрон кардани шартхои шартнома оид ба микдори барк

Агар ташкилоти таъмини барк тавассути шабакаи васлгардида нисбат ба он, ки дар шартнома пешбини шудааст, ба мизоч (абонент) камтар барк дода бошад, агар дар конунхо ё шартномахо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва ё аз мохияти ухдадори барнаояд, коидахои пешбининамудаи моддаи 502 хамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 573. Сифати барк

1. Сифати барке, ки ташкилоти таъмини барк таъмин менамояд, бояд ба талаботи мукаррарнамудаи намуна (стандарт)-хои давлати ва дигар санадхои меъёри оид ба намуна (стандартизатсия) ё сифати пешбининамудаи шартнома мутобикат намояд.
2. Дар холати аз чониби ташкилоти таъмини барк вайрон кардани талаботе, ки ба сифати барк пешниход мегардад, агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё аз мохияти ухдадори барнаояд, коидахои пешбининамудаи моддаи 511 хамин Кодекс истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 574. Ухдадории мизоч (абонент) оид ба таъмин ва истифодаи шабакахо,  асбоб, тачхизот

1. Мизоч (абонент) вазифадор аст холати дахлдори техники ва бехатарии шабакахои барки истифодашаванда, асбобу анчом ва тачхизотро таъмин намояд, низоми мукарраршудаи истифодаи баркро риоя карда, инчунин ба ташкилоти таъмини барк дар бораи садамахо, сухтор, норасогихои асбобу анчоми бахисобгирии барк ва дигар вайронкорихое, ки хангоми истифодаи барк рух додаанд, фавран иттилоъ дихад.
2. Дар холатхое ки оид ба шартномаи таъмини барк ба хайси мизоч (абонент) шахрванде баромад карда баркро барои эхтиёчоти маиши истифода мебарад, агар дар конунхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ухдадории таъмини холати муносиби техники ва бехатарии шабакахои барк, инчунин асбоби бахисобгирии истифодаи барк ба зиммаи ташкилоти таъмини барк гузошта мешавад.
3. Талабот нисбат ба холати техники ва истифодаи шабакахои барк, асбоб ва тачхизот, инчунин тартиби татбики назорати риояи он тибки конунхо муайян карда мешавад.

 

Моддаи 575. Пардохти барк

Агар дар конунхо, санадхои дигари меъёри ё созишномаи тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пардохти барк барои микдори вокеии барки истифоданамудаи мизоч (абонент), ки мутобики моддаи 571 хамин Кодекс муайян карда мешавад,  сурат мегирад

 

Моддаи 576.  Аз чониби мизоч (абонент) ба дигар шахс додани барк

1. Мизоч (абонент) метавонад баркеро, ки у аз ташкилоти таъмини барк гирифтааст, тавассути шабакаи пайваста танхо бо розигии ташкилоти таъмини барк ба шахси дигар мизоч (абонент)-и фаръи интикол дихад.
2. Нисбат ба шартнома дар мавриди аз чониби мизоч (абонент) ба мизоч (абонент)-и фаръи интикол додани барк, агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигар пешбини нагардида бошад, коидахои хамин зербоб истифода бурда мешаванд.
3. Хангоми интиколи барк ба мизоч (абонент)-и фаръи, агар дар конунхо тартиби дигаре мукаррар нагардида бошад, дар назди ташкилоти таъмини барк мизоч (абонент) масъул мебошад.

 

Моддаи 577. Тагйир додан ва бекор кардани  шартномаи таъмини барк

1. Дар холатхое ки ба хайси мизоч (абонент) оид ба шартномаи таъмини барк шахрванде баромад мекунад, ки баркро барои эхтиёчоти маиши истифода мебарад, он хукук дорад бо шарти огох намудани ташкилоти таъмини барк ва пурра пардохтани арзиши барки истифодашуда якчониба шартномаро бекор кунад.

Дар холатхое ки ба хайси мизоч (абонент) оид ба шартномаи таъмини барк шахси хукуки баромад мекунад, ташкилоти таъмини барк хукук дорад тибки тартиби якчониба дар асосхои пешбининамудаи моддаи 560 хамин Кодекс ба истиснои холатхое, ки конунхо ё дигар санадхои хукуки мукаррар намудаанд, аз ичрои шартнома даст кашад.

1. Танаффус дар интиколи барк, катъ ё махдуд кардани интиколи барк тибки созишномаи тарафхо, ба истиснои холатхои тасдикнамудаи макомоти назорати давлатии энергетики, ки вазъи гайриканоатбахши тачхизоти мизоч (абонент) дорои тахдиди садама мебошад ё ба хаёт ва амнияти шахрвандон хатар ба миён меоварад, ичозат дода мешавад. Дар мавриди танаффуси интиколи барк, катъ ё махдуд кардани интиколи он ташкилоти таъмини барк бояд мизоч (абонент)-ро огох созад.
2. Танаффус дар интиколи барк, катъ ё махдуд сохтани интиколи он бидуни мувофикаи мизоч (абонент) ва бидуни огохонии дахлдор танхо дар холатхои зарурати андешидани тадбирхои таъхирнопазир чихати пешгири ё рафъи садама дар системаи ташкилоти таъмини барк бо шарти фавран огох намудани мизоч (абонент) ичозат дода мешавад.

 

Моддаи 578. Масъулият оид ба шартномаи  таъмини барк

1. Дар холати ичро накардан ё ичрои номатлуби ухдадорихои вобаста ба шартномаи таъмини барк ташкилоти таъмини барк ва мизоч (абонент) ухдадоранд зарари вокеии (кисми 2 моддаи 15) ба ин васила расонидашударо чуброн намоянд.
2. Агар танаффус дар интиколи барк дар натичаи аз чониби ташкилоти таъмини барк танзим намудани низоми истифодаи барк хангоми нокифоя будани иктидор ва неруи барк бошад, ки дар асоси конунхо анчом дода шудааст, ташкилоти таъмини барк танхо дар сурати мавчуд будани гунохи он вобаста ба ичро накардан ё ичрои номатлуби ухдадорихои шартнома масъулият дорад.

 

Моддаи 579. Истифодаи коидахои шартномаи таъмини барк нисбат ба муносибатхои дигари оид ба таъминот тавассути шабакаи васлгардида

1. Нисбат ба муносибатхои оид ба таъмини кувваи гарми тавассути шабакаи пайваста, агар дар конунхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, коидахои хамин зербоб истифода бурда мешаванд.
2. Нисбат ба муносибатхо оид ба таъмини газ, нафт ва махсулоти нафти ва дигар молхо тавассути шабакаи пайваста коидахои хамин зербоб истифода бурда мешаванд, агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё аз мохияти ухдадори барнаояд.

 

6. Фуруши амволи гайриманкул

 

Моддаи 580.  Шартномаи фуруши  амволи гайриманкул

1. Тибки шартномаи хариду фуруши амволи гайриманкул (шартномаи фуруши амволи гайриманкул) фурушанда ухдадор мешавад, ки ба моликии харидор бино, иншоот, хона ё дигар амволи гайриманкулро (моддаи 142) дихад.
2. Коидахои пешбининамудаи хамин зербоб вобаста ба фуруши корхонахо истифода бурда мешаванд, зеро дар коидахои шартномаи фуруши корхонахо (моддахои 589 – 596) тартиби дигаре пешбини нагардидааст.

 

Моддаи 581. Шакли шартномаи фуруши амволи гайриманкул

Шартномаи фуруши амволи гайриманкул дар шакли хатти бо рохи тартиб додани як хуччате, ки тарафхо имзо намудаанд, баста (кисми 2 моддаи 466) мешавад.

Риоя накардани шакли шартномаи фуруши амволи гайриманкул боиси беэътибор шудани он мегардад.

 

Моддаи 582. Бакайдгирии давлатии гузаштани хукуки молики ба амволи гайриманкул

1. Ба харидор тибки шартномаи фуруши амволи гайриманкул гузаштани хукуки моликият ба амволи гайриманкул бояд ба кайди давлати гирифта шавад.
2. Ичрои шартномаи фуруши амволи гайриманкул аз чониби тарафхо то лахзаи ба кайди давлати гирифтани гузаштани хукуки моликият барои тагйир додани муносибати онхо бо ашхоси сеюм асос буда наметавонад.
3. Дар холате ки агар яке аз тарафхо аз бакайдгирии давлатии гузаштани хукуки моликият ба амволи гайриманкул саркаши намояд, суд хукук дорад бо талаби тарафи дигар дар мавриди бакайдгирии давлатии гузаштани хукуки моликият карор барорад. Тарафе, ки аз бакайдгирии давлатии гузаштани хукуки моликият беасос саркаши намудааст, бояд ба тарафи дигар зарари дар натичаи ба таъхир андохтани бакайдгири расонидашударо чуброн намояд.

 

Моддаи 583. Хукуки истифодаи китъаи замин хангоми фуруши бино, иншоот ё дигар  амволи гайриманкули  дар он чойгиршуда

1. Мувофики шартномаи фуруши бино, иншоот ё дигар амволи гайриманкул ба харидор хамзамон бо додани хукуки моликият ба чунин амволи гайриманкул инчунин хукуки истифодаи он кисмати китъаи замине, ки дар он ин амволи гайриманкул чойгир аст ва барои истифодаи он зарур мебошад, дода мешавад.
2. Дар холатхое ки агар фурушанда истифодабарандаи китъаи замине бошад, ки дар он амволи гайриманкули ба фуруш баровардашуда чойгир аст, ба харидор хукуки истифода ё хукуки ичора ё дигар хукуки пешбининамудаи шартномаи фуруши амволи гайриманкул ё дигар хукук ба кисми дахлдори китъаи замин дода мешавад.
3. Фуруши амволи гайриманкуле, ки дар китъаи замини ба фурушанда дар асоси хукуки истифода карор надошта чойгир шудааст, агар ин хилофи шартхои истифодаи чунин китъахои замин, ки конунхо ё шартнома мукаррар намудаанд, набошад, бидуни розигии истифодабарандаи ин китъаи замин ичозат дода мешавад.

Хангоми фуруши чунин амволи гайриманкул харидор хукуки истифодаи кисми дахлдори китъаи заминро тибки хамон шарте, ки фурушандаи амволи гайриманкул доро мебошад, ба даст меорад.

 

Моддаи 584. Муайян намудани мавзуи шартномаи фуруши амволи гайриманкул

Дар шартномаи фуруши амволи гайриманкул бояд маълумоте зикр ёбад, ки имконият дихад ба таври дакик амволи гайриманкули ба харидор тибки шартнома додашаванда муайян гардад, аз чумла маълумоте ки тарзи чойгиршавии амволи гайриманкулро дар китъаи замини дахлдор ё дар таркиби дигар амволи гайриманкул мукаррар менамояд.

Хангоми дар шартнома мавчуд набудани чунин маълумотхо шартхо оид ба  амволи гайриманкуле, ки бояд дода шавад, аз тарафи чонибхо ба мувофика расонидашуда хисобида намешавад ва шартномаи дахлдор басташуда эътироф намегардад.

 

Моддаи 585. Нарх дар шартномаи фуруши  амволи гайриманкул

Шартномаи фуруши амволи гайриманкул бояд нархи ин амволро пешбини намояд.

Хангоми дар шартнома мавчуд набудани нархи амволи гайриманкуле, ки аз чониби тарафхо дар шакли хатти мувофика шудааст, шартномаи фуруши он  басташуда хисоб намеёбад. Дар айни замон коидахои муайян намудани нархе, ки кисми 3 моддаи 456 хамин Кодекс пешбини намудааст, татбик намегардад.

 

Моддаи 586.  Додани амволи гайриманкул

1. Додани амволи гайриманкул аз чониби фурушанда ва кабули он аз чониби харидор тибки хуччати доду гирифт бо имзои тарафхо ё дигар хуччати доду гирифт сурат мегирад.

Агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ухдадории фурушанда оид ба додани амволи гайриманкул ба харидор баъди супурдани ин амвол ба харидор ва аз чониби тарафхо имзо намудани хуччати дахлдор оид ба додани амвол ичрогардида ба хисоб меравад.

Аз имзои хуччати додани амволи гайриманкул тибки шартхои пешбининамудаи шартнома саркаши кардани яке аз тарафхо мутаносибан хамчун аз чониби фурушанда рад кардани ичрои ухдадории додани амвол ва аз чониби харидор ухдадории кабули амвол хисобида мешавад.

1. Аз чониби харидор кабул намудани амволи гайриманкуле, ки ба шартхои шартномаи фуруши амволи гайриманкул мувофик намебошанд, аз чумла дар холатхое ки чунин номутобикати дар хуччати додани амвол кайду шарт гардидааст, барои фурушандаро аз масъулияти ичрои номатлуби шартнома озод кардан асос буда наметавонад.

 

Моддаи 587. Окибатхои додани амволи гайриманкули сифатан номатлуб

Дар сурати аз чониби фурушанда ба харидор додани амволи гайриманкуле, ки ба шартхои шартномаи фуруши амволи гайриманкул вобаста ба шакли он мутобикат намекунад, ба истиснои мукаррарот оид ба хукуки харидор дар мавриди талаб кардани ивази моли сифатан номатлуб ба моле, ки ба шартнома мувофикат мекунад, коидахои моддаи 511 хамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 588. Хусусиятхои фуруши бинохои истикомати

1. Шарти мухими шартномаи фуруши бинои истикомати, хона, кисми бинои истикомати ё хонае, ки дар онхо ашхосе зиндаги мекунанд, ки мутобики конун хукуки истифодаи ин биноро баъди аз чониби харидор гирифтани он нигох медоранд, номнависи ин ашхос бо зикри хукукхои онхо барои истифодаи бинои истикоматии бафурушрасанда нишон дода мешавад.
2. Шартномаи фуруши бинои истикомати, хона, кисми хонаи истикомати бояд ба кайди давлати гирифта шавад ва аз лахзаи чунин бакайдгири басташуда ба хисоб меравад.

 

7. Фуруши корхона

 

Моддаи 589. Шартномаи фуруши корхона

1. Тибки шартномаи фуруши корхона фурушанда ухдадор мешавад корхонаро пурра хамчун мачмуи амвол (моддаи 144) ба моликияти харидор дихад, ба истиснои хукук ва ухдадорихое, ки фурушанда хак надорад ба дигар ашхос супорад.
2. Хукук ва ухдадорихо нисбат ба кормандони корхона тибки тартиби пешбининамудаи конунхо оид ба мехнат барои гузаштани чунин хукук ва ухдадорихо дар холати аз нав таъсисдихии шахси хукуки аз фурушанда ба харидори корхона мегузарад.
3. Хукуки истифодаи номи фирмави, нишонахои мол, нишонаи хизматрасони ва дигар воситахои инфиродисозии фурушанда ва махсулоти он, ичрои кор ва хизматрасони, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба харидор мегузарад.
4. Хукуки фурушанда, ки дар натичаи ичозати махсус (литсензия) барои машгул шудан ба фаъолияти дахлдор гирифта шудааст, агар дар конунхо тартиби дигаре  пешбини нагардида бошад, ба харидори корхона дода намешавад. Ба таркиби ухдадорихое, ки тибки шартнома ба корхона дода мешаванд ва ичрои онхо хангоми дар он мавчуд набудани чунин ичозати махсус (литсензия) аз чониби харидор имконнопазир аст, фурушандаро аз ухдадорихои дахлдор дар назди кредиторон озод намекунад.

 

Моддаи 590.  Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи фуруши корхона

1. Шартномаи фуруши корхона дар шакли хатти бо рохи тахияи як хуччате, ки тарафхо имзо намудаанд (кисми 2 моддаи 466), бо замимаи хатмии хуччате, ки дар кисми 2 моддаи 594 хамин Кодекс зикр гардидаанд, баста мешавад.
2. Риоя накардани шакли шартномаи фуруши корхона боиси беэътибор донистани он мегардад.
3. Шартномаи фуруши корхона бояд ба кайди давлати гирифта шуда, аз лахзаи чунин бакайдгири басташуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 591. Мукаррар намудани таркиб ва баходихии арзиши корхонае, ки бояд фурухта шавад

1. Таркиб ва баходихии арзиши корхонае, ки бояд фурухта шавад, дар асоси хисобраси (инвентаризатсия)-и пурраи корхона, ки тибки коидахои мукарраршудаи чунин хисобраси (инвентаризатсия) гузаронида мешавад, муайян мегардад.
2. То ба имзо расонидани шартномаи фуруши корхона бояд аз чониби тарафхо акти хисобраси (инвентаризатсия), баланси мухосибави, хулосаи аудитори мустаким оид ба таркиб ва арзиши корхона, хамчунин номгуи хамаи карз (ухдадори)-хои шомили таркиби корхона бо зикри кредиторон, хусусият, андоза ва мухлати талаботи онхо тахия ва мавриди барраси карор дода шавад.

Амвол, хукук ва ухдадорихое, ки дар хуччати зикршуда сабт гардидаанд, агар аз моддаи 582 хамин Кодекс тартиби дигаре барнаояд ва дар шартнома мукаррар нашуда бошад, бояд аз чониби фурушанда ба харидор супурда шавад.

 

Моддаи 592. Хукуки кредитор хангоми фуруши  корхона

1. Кредиторхо оид ба ухдадорихое, ки ба таркиби корхонаи фурухташаванда дохиланд, бояд аз чониби фурушанда дар шакли хатти оид ба фуруши корхона то лахзаи додани он ба харидор огох карда шаванд.
2. Кредиторе, ки дар шакли хатти фурушандаро дар хусуси розигии худ оид ба гузаронидани карз огох накардааст, хукук дорад дар тули се мох аз рузи гирифтани огохинома дар хусуси фурухтани корхона ё катъ ё ичрои пеш аз мухлати ухдадори ва аз чониби фурушанда чуброн кардани зарарро талаб кунад ё шартномаи фуруши корхонаро пурра ё дар кисми дахлдори он беэътибор эътироф намояд.
3. Кредиторе, ки дар мавриди фуруши корхона тибки тартиби пешбининамудаи кисми 1 хамин модда огох карда нашудааст, хукук дорад дар бораи конеъ гардонидани талаботи пешбининамудаи кисми 2 хамин модда дар чараёни як сол аз рузе, ки у дар мавриди аз чониби фурушанда ба харидор додани корхона фахмидааст ва ё мебоист фахмад, метавонад даъво пешниход намояд.
4. Баъди ба харидор додани корхона фурушанда ва харидор вобаста ба карзхои ба таркиби корхона гузаронидашуда, ки ба харидор бидуни розигии кредитор гузаронида шудааст, масъулияти муштарак доранд.

 

Моддаи 593. Додани корхона

Аз чониби фурушанда ба харидор додани корхона тибки хуччати доду гирифт, ки дар он маълумот оид ба таркиби корхона ва огох намудани кредиторон дар хусуси фуруши корхона, инчунин маълумот дар бораи норасоихои ошкоргардидаи амволи додашуда сабт карда мешаванд ва номгуи амволе, ки ичрои вазифаи додани онхо аз сабаби гум шуданашон имконнопазир аст,  сурат мегирад.

Омодасозии корхона барои додани он, аз чумла тахия ва ба имзо пешниход намудани хуччати доду гирифт вазифаи фурушанда ба хисоб меравад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз хисоби у анчом дода мешавад.

 

Моддаи 594. Гузаштани хукуки моликият  ба корхона

1. Хукуки моликият ба корхона аз рузи ба кайди давлати гирифтани ин хукук ба харидор мегузарад. Аз хамин лахза таваккали тасодуфан нобуд шудан ва вайрон шудани мол ба харидор мегузарад.
2. Бакайдгирии давлатии хукуки моликият ба корхона мустакиман баъди ба харидор додани корхона (моддаи 593) анчом дода мешавад.

 

Моддаи 595. Окибатхои бо норасоихо додан ва кабул намудани корхона

1. Окибатхои тибки хуччати доду гирифт аз чониби фурушанда додан ва аз чониби харидор кабул намудани корхона, ки таркиби он ба таркиби дар шартнома пешбинишуда мутобик намебошад, аз чумла вобаста ба сифати амволи супурдашуда, агар аз шартнома тартиби дигаре барнаояд ва дар кисмхои 2-4 хамин модда пешбини нагардида бошад, дар асоси коидахои пешбининамудаи моддахои 496-498, 502, 505, 511, 516 хамин Кодекс муайян карда мешавад.
2. Дар сурате ки корхона тибки хуччати доду гирифт супурда ё кабул карда шудааст, ки дар он норасоихои ошкоршудаи корхона ва амволи гумкардашуда зикр гардидаанд (кисми 1 моддаи 595), агар дар чунин холатхо хукуки пешниходи дигар талабхо дар шартнома пешбини нагардида бошад, харидор хукук дорад мутаносибан паст кардани нархи корхонаро талаб намояд.
3. Харидор хукук дорад дар сурати ба у дар таркиби корхона додани карз (ухдадори)-хои фурушанда, ки дар шартнома ё хуччати доду гирифт зикр нагардидааст, кам кардани нархи харидро талаб намояд.
4. Фурушанда хангоми гирифтани огохиномаи харидор дар хусуси норасоихои амволи дар таркиби корхонаи ба он додашуда ё дар ин таркиб мавчуд будани навъхои алохидаи амвол, ки бояд супурда шавад, метавонад бидуни таъхир амволи сифатан номатлубро иваз намояд ё ба харидор амволи камбудро фарохам орад.
5. Харидор, агар ошкор карда шавад, ки корхона аз сабаби норасоихои барои он фурушанда чавобгар чихати ичрои максадхои дар шартномаи фуруш зикргардида коршоям намебошад ва ин норасоихо аз чониби фурушанда мувофики шартхо ва тартибу мухлати шартнома бартараф карда нашудаанд ё рафъи ин норасоихо гайриимкон аст, метавонад ба суд дар хусуси бекор кардан ё иваз намудани шартномаи фуруши корхона ва баргардонидани чизе, ки тарафхо оид ба ичрои шартнома анчом додаанд, талабот пешниход намояд.

 

Моддаи 596. Нисбат ба шартномаи фуруши корхонахо истифода бурдани коидахо оид ба окибатхои  беэътибор будани ахдхо ва оид ба бекор кардан ё тагйир додани шартнома

Коидахои хамин Кодекс оид ба окибатхои беэътибор будани ахдхо ва оид ба бекор кардан ё тагйир додани шартномаи хариду фуруш, ки баргардонидан ё дар шакли асл (натура) ситонидани хамаи оне, ки тибки шартнома як тараф ё харду тараф ба даст овардаанд, пешбини менамояд, агар чунин окибатхо мохиятан хукук ва манфиатхои конунан хифзшавандаи кредиторони фурушанда ва харидор ё дигар ашхосро вайрон накунад ва ба манфиати чомеа мухолиф набошад, нисбат ба шартномаи фуруши корхона истифода бурда мешавад.

 

8. Контрактатсия

 

Моддаи 597. Шартномаи контрактатсия

1. Мутобики шартномаи контрактатсия истехсолкунандаи махсулоти кишоварзи ухдадор мешавад, ки дар мухлатхои кайду шартшуда ба махсулоттайёркунанда шахсе, ки харидории чунин махсулотро анчом медихад, барои коркард ё фуруш махсулоти кишоварзи дихад (медихад) ва махсулоттайёркунанда ухдадор мешавад, ки ин махсулотро кабул кунад (кабул мекунад) ва дар мухлатхои мукарраршуда тибки нархи муайян хакки онро пардозад (мепардозад).
2. Нисбат ба шартномаи контрактатсия, агар дар хамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти ухдадори тартиби дигаре барнаояд, коидахои шартномаи махсулотсупори ва дар холатхои дахлдор коидахо дар бораи махсулотсупори барои эхтиёчоти давлати истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 598. Ухдадории истехсолкунандаи махсулоти кишоварзи

1. Истехсолкунандаи махсулоти кишоварзи ухдадор аст ба махсулоттайёркунанда махсулоти парваришкарда (истехсолнамуда)-и кишоварзиро мувофики теъдод ва навъ (ассортимент)-е, ки дар шартномаи контрактатсия пешбини шудааст, супорад.
2. Агар пешаки ошкор гардад, ки дар натичаи аз чониби истехсолкунандаи махсулот ичрои ухдадории дар кисми 1 хамин модда зикргардида ичро намешавад ва махсулоти кишоварзи мувофики теъдод ва навъ (ассортимент)-и дар шартномаи контрактатсия пешбинишуда гирифта намешавад, махсулоттайёркунанда хукук дорад бекор кардан ё тагйир додани шартнома ё чуброни зарарро талаб кунад.

 

Моддаи 599. Ухдадории махсулоттайёркунанда

1. Махсулоттайёркунанда ухдадор аст аз махалли чойгиршавии истехсолкунанда махсулоти кишоварзиро кабул кунад ва агар дар шартномаи контрактатсия тартиби дигаре пешбини нагардида бошад , интиколи онро таъмин намояд.
2. Агар кабули махсулот дар махалли чойгиршавии махсулоттайёркунанда ё дигар махалли зикршуда сурат гирад, махсулоттайёркунанда хукук надорад аз кабули махсулоти кишоварзие, ки истехсолкунанда тибки шартномаи контрактатсия ва дар мухлати кайду шартшуда овардааст, саркаши намояд.
3. Дар холате ки агар махсулоттайёркунанда интикол ё кабули махсулоти кишоварзиро таъмин карда натавонад, у ба истехсолкунанда арзиши махсулоти кишоварзи ва харочоти вобаста ба интиколи онро мепардозад.
4. Махсулоттайёркунандае, ки коркарди махсулоти кишоварзии тибки шартномаи контрактатсия гирифтаашро анчом медихад, вазифадор аст мувофики талаби истехсолкунанда партов (бокимонда)-и аз коркарди махсулоти кишоварзи бокимондаро бо пардохти арзиши он тибки нархи аз чониби тарафхо мувофикашуда ба у баргардонад.

 

Моддаи 600. Масъулияти истехсолкунандаи  махсулоти кишоварзи

Истехсолкунандаи махсулоти кишоварзие, ки ухдадории худро ичро накардааст ё номатлуб ба чо овардааст, хангоми мавчуд будани гунох масъулиятро ба ухда дорад.

 

БОБИ  30.  Мубодила

 

Моддаи 601. Шартномаи мубодила

1. Мутобики шартномаи мубодила хар яке аз тарафхо ухдадор мешавад, ки ба моликияти тарафи дигар бар ивази як мол моли дигар дихад.
2. Нисбат ба шартномаи мубодила мутаносибан коидахои хариду фуруш татбик мегардад (боби 29), агар он хилофи коидахои хамин боб ва мохияти мубодила набошад. Дар айни замон хар яке аз тарафхо фурушандаи моле эътироф мегардад, ки ухдадор мешавад онро супорад ва харидори моле ба хисоб меравад, ки ухдадор мешавад бар ивази он кабул кунад.

 

Моддаи 602. Нарх ва харочот вобаста ба шартномаи мубодила

1. Агар аз шартнома тартиби дигаре барнаояд, молхои ивазшаванда ба тарзи баробарарзиш дар назар дошта мешавад ва харочоти вобаста ба супоридан ва кабули он дар хар як холат аз чониби тарафе анчом дода мешавад, ки дорои масъулияти дахлдор мебошад.
2. Дар холатхои нобаробарарзиш эътироф гардидани молхои мубодилашаванда тарафи моле, ки арзиши он нисбат ба моли барои мубодила пешниходшуда пасттар аст, бояд бидуни таъхир, баъди супурдани мол ё хуччатхои танзимкунандаи мол фаркияти байни нархро, агар тарзи дигари пардохт дар шартнома пешбини нагардида бошад, пардозад.
3. Агар молхои мубодилави баробарарзиш эътироф нагарданд, вале нархи онхо дар шартнома пешбини нашуда бошад ва бо назардошти шарти шартнома муайян кардани он имконнопазир бошад, ин нарх тибки коидахои пешбининамудаи кисми 3 моддаи 456 хамин Кодекс муайян карда мешавад.

 

Моддаи 603. Ичрои мутакобилаи ухдадории тибки шартномаи мубодила супурдани мол

Дар холатхое ки мутобики шартнома мухлати супурдани молхои мубодилашаванда мувофик намеоянд, нисбат ба ичрои ухдадори оид ба супурдани мол аз чониби тарафе, ки бояд онро баъди супурдани мол ба тарафи дигар ичро кунад, коидахои ичрои мутакобилаи ухдадори (моддаи 353) истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 604. Гузаштани хукуки моликият ба молхои мубодилашаванда

Агар конунхо ё шартнома тартиби дигареро пешбини накарда бошанд, хамзамон баъди аз чониби харду тараф ичро намудани ухдадории супурдани молхои дахлдор, хукуки моликият ба молхои мубодилашаванда ба тарафхое, ки тибки шартномаи мубодила ба сифати харидор баромад мекунанд, мегузарад.

 

Моддаи 605. Масъулияти кашида гирифтани моле, ки тибки шартномаи мубодила ба даст оварда шудааст

Тарафе, ки моли тибки шартномаи мубодила бадастовардаи у аз чониби шахси сеюм кашида гирифтааст, дар сурати мавчуд будани асосхои пешбининамудаи моддаи 498 хамин Кодекс хукук дорад аз тарафи дигар баргардонидани молеро, ки охирин дар натичаи мубодила ба даст овардааст ва чуброни зарарро талаб намояд.

 

БОБИ 31. Хадя

 

Моддаи 606. Шартномаи хадя

Тибки шартномаи хадя як тараф (хадякунанда) ройгон ба тарафи дигар (хадягиранда) ашёро ба моликият ё  хукуки молу мулк (талабот)-ро медихад ё онро аз ухдадории  молу мулки нисбат ба худ озод менамояд.

 

Моддаи 607.  Шакли шартномаи хадя

1. Хадя, ки бо такдими хадя ба хадягиранда сурат мегирад, ба истиснои холатхои пешбининамудаи кисмхои 2 – 3 хамин модда шифохи анчом дода шуданаш мумкин аст.

Такдими хадя тавассути додани он, ба таври рамзи супурдани он (супурдани калид ва гайра) ё супурдани хуччатхои мукарраркунандаи хукук, анчом дода мешавад.

1. Шартномаи хадяи амволи манкул бояд дар шакли оддии хатти дар холатхои зайл баста мешавад:

1) хадякунанда шахси хукуки буда, арзиши ашёи дар шартнома кароргирифта аз андозаи бист нишондиханда барои хисобхо зиёд бошад; (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)

2) хадякунанда шахрванд буда, арзиши ашёи шартнома аз андозаи дах нишондиханда барои хисобхо зиёд бошад.

1. Шартномаи хадяи амволи гайриманкул бояд ба таври нотариали тасдик ва ба кайди давлати гирифта шавад.

 

Моддаи 608. Аз чониби хадягиранда рад кардани кабули хадя

Хадягиранда хукук дорад дар хар лахзаи то ба у супурдани хадя аз он даст кашад. Дар ин холат шартномаи хадя бастанашуда  ба хисоб меравад.

 

Моддаи 609. Манъи хадя

Ба истиснои тухфахои оддии дорои арзиши на он кадар баланд хадя ичозат дода намешавад:

1) аз чониби  ашхоси хукуки – хадяи амволе, ки ба онхо тахти хукуки  пешбурди хочагидори ё идораи оперативи марбут аст;

2) аз номи атфоли хурдсол ва шахрвандони гайри кобили амал эътирофгардида – аз чониби намояндагони конунии онхо.

 

Моддаи 610.  Махдуд сохтани хадядихи

1. Хадя намудани амволе, ки тахти моликияти муштараки умуми карор дорад, танхо бо розигии хамаи иштирокчиёни моликияти муштарак бо риояи коидахои пешбининамудаи моддаи 301 хамин Кодекс ичозат дода мешавад.
2. Хадяи хукуки марбут ба хадякунанда дар мавриди талабот ба шахси сеюм бо риояи коидахои пешбининамудаи моддахои 411 – 415, 417 – 419 хамин Кодекс анчом дода мешавад.
3. Хадядихи тавассути бар ивази хадягиранда ичро намудани ухдадорихои он дар назди ашхоси сеюм бо риояи коидахои пешбининамудаи кисми 1 моддаи 334 хамин Кодекс анчом дода мешавад.

Хадядихи тавассути аз чониби хадякунанда ба зиммаи худ гузаронидани карзи хадягиранда дар назди ашхоси сеюм бо риояи коидахои пешбининамудаи моддахои 420 ва 421 хамин Кодекс анчом дода мешавад.

1. Ваколатнома барои анчом додани хадядихи аз чониби намоянда, ки дар он номи хадягиранда сабт нагардидааст ва мавзуи хадя зикр нагардидааст, курб надорад.

 

Моддаи 611. Бекор кардани хадя

1. Хадякунанда, агар хадягиранда ба хаёти у тачовуз карда бошад ё ба хаёти яке аз аъзои оилаи у ё хешу акрабои наздики у суикасд карда бошад ё дидаю дониста (бадкасдона) ба хадякунанда зарари чисмони расонида бошад, хукук дорад хадядихиро бекор кунад.

Дар сурати дидаю дониста аз чониби хадягиранда аз хаёт махрум кардани хадякунанда хукуки дар суд  пешниход намудани талаби бекор кардани хадядихи ба ворисони хадякунанда марбут мебошад.

1. Хадякунанда, агар муносибати хадягиранда бо ашёи хадяшуда, ки барои хадякунанда дорои арзиши калони гайриамволи буда, боиси тахдиди бебозгашт несту нобуд шудани он мегардад, хукук дорад тибки тартиби суди бекор кардани хадякуниро талаб намояд.
2. Тибки талаби шахси манфиатдор суд метавонад хадядихиро, ки сохибкори инфироди ё шахси хукуки бо вайрон кардани мукаррароти конун дар бораи гайри кобили пардохт (муфлиси) аз хисоби маблагхое, ки вобаста ба фаъолияти сохибкории у дар чараёни шаш мохи то лахзаи чунин шахсро гайри кобили пардохт (муфлис) эълон намудан анчом додааст, бекор кунад.
3. Дар шартномаи хадя мумкин аст шартхои хукуки хадякунанда оиди бекор кардани хадя дар сурате, агар хадякунанда аз хадягиранда дарозтар умр бинад, мукаррар карда шавад.

 

Моддаи 612. Окибатхои расонидани зарар дар натичаи камбудии ашёи хадякардашуда

Зараре, ки дар натичаи норасоии ашёи хадякардашуда ба хаёт, саломати ё амволи шахрванди хадягиранда расонида шудааст, агар исбот карда шавад, ки ин норасоихо то додани ашё ба хадягиранда ба миён омадаанд ва ба шумули норасоихои ошкоро дохил намешаванд ва хадякунанда харчанд дар маврид огох буд, вале оид ба онхо хадягирандаро огох насохтааст, бояд аз чониби хадякунанда мутобики коидахои пешбининамудаи боби 59 хамин Кодекс чуброн карда шавад.

 

Моддаи 613. Хайрия

1. Хайрия хадяе эътироф мегардад, ки бо максадхои манфиати умум бахшида шудааст. Хайрияро шахрвандон ва шахсони хукуки ба хамаи субъектхои хукуки граждани дар холатхои мукаррар кардаи конун дода метавонанд.
2. Барои кабули хайрия ичозат ё розигии касе талаб карда намешавад.
3. Хайрияи амвол ба шахрванд бояд ва ба дигар ашхос мумкин аст аз чониби хайркунанда оид ба истифодаи ин амвол тибки таъиноти муайян кайду шарт карда шавад. Хангоми мавчуд набудани чунин шарт хайрияи амвол ба шахрванд хамчун хадяи мукаррари хисобида мешавад ва дар холатхои дигар хайрияи амвол аз чониби хайриягиранда тибки таъиноти амвол истифода бурда мешавад.
4. Нисбат ба хайрия моддаи 611 хамин Кодекс истифода бурда намешавад.

 

БОБИ 32. Таъминоти якумри бо саробони

 

Моддаи 614. Шартномаи таъминоти якумри бо саробони

1. Мувофики шартномаи таъминоти якумри бо саробони шахрванд хавлии истикомати, хона ё дигар амволи гайриманкулеро, ки ба у тааллук дорад, ба моликияти пардозандаи саробон, ки ухдадор мешавад ин шахрванд ва (ё) шахси сеюми нишондодаи уро якумри бо саробони таъмин мекунад, тахвил медихад.
2. Шартномаи таъминоти якумри бо саробони метавонад ба фоидаи якчанд шахрванд, ки онхо ба гирифтани хиссаи тахминии баробар хукук пайдо мекунанд, баста шавад. Дар сурати фавти яке аз гирандагони таъминот хукуки гирифтани хиссаи таъминот ба гирандаи таъминоте, ки зинда мондааст мегузарад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад дар сурати фавти охирин гирандаи таъминот ухдадории пардохти таъминот катъ мегардад.

Моддаи 615. Шакли шартномаи таъминоти якумри  бо саробони

1. Шартномаи таъминоти якумри бо саробони дар шакли хатти баста шуда ба тарики нотариали тасдик карда мешавад ва шартномае, ки бегона кардани амволи гайриманкулро бо шарти таъминоти якумри бо саробони пешбини менамояд, хамчунин ба кайди давлати гирифта мешавад.
2. Риоя накардани коидахои пешбиникардаи кисми якуми хамин модда боиси беэътибор шудани он мегардад. Чунин ахд эътибор надорад.

 

Моддаи 616. Ухдадори дар мавриди таъминот бо саробони

1. Ухдадории пардозандаи саробони дар мавриди таъминот бо саробони метавонад аз таъмини эхтиёчот ба манзил, хурок ва пушок ва агар вазъи саломатии шахрванд талаб намояд, хамчунин аз нигохубини у иборат бошад.

Дар шартнома хамчунин аз тарафи пардозандаи саробони пардохта шудани харочоти хизматрасонии маросими пешбини шуда метавонад.

1. Дар шартнома бояд арзиши тамоми хачми таъминот бо саробони муайян карда шавад. Зимнан хачми умумии таъминот дар як мох наметавонад аз андозаи чор нишондиханда барои хисобхо, ки бо конун мукаррар гардидааст, камтар бошад. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)
2. Хангоми халли бахси байни тарафхо ба вучудомада оид ба хачми таъминоте, ки ба шахрванд расонида мешавад ё бояд расонида шавад, суд бояд коидахои шартнома ё конунро дастури амал карор дихад.

 

Моддаи 617. Бо пардохтхои давра ба давра иваз намудани таъминоти якумри

Дар шартнома имконияти бо пардохти пулии давра ба давра иваз намудани таъминоти моли бо саробони пешбини шуда метавонад.

 

Моддаи 618. Таваккали тасодуфан нобуд шуда ё зарар дидани амволи дода шуда

Тасодуфан нобуд шудан ё зарар дидани амволи ба саробон супорида, уро аз таъмини саробони озод наменамояд.

 

Моддаи 619. Радди шартномаи таъминоти якумри бо саробони

1.Агар дар натичаи вайрон кардани ухдадорихои шартномави ё токатнопазир гардидан ё бо сабабхои дигари чидди аз хад зиёд душвор гардидани муносибат тарафхо метавонанд аз шартномаи таъминоти якумри бо саробони даст кашанд.

1. Агар шартнома тартиби дигареро пешбини нагардида бошад амволи тибки шартнома супорида, дар сурати катъ ёфтани шартнома ба саробон баргардонда мешавад ва харочоти то катъи шартнома барояш чуброн карда намешавад.

 

Моддаи 620. Бегона кардан ва истифода бурдани амволе, ки барои таъминоти якумри  тахвил дода шудааст

1. Пардозандаи таъминот хак дорад амволи гайриманкулеро, ки ба у барои таъминоти якумри тахвил дода шудааст, танхо дар сурати мавчуд будани ризоияти гирандаи таъминот бегона кунад, ба гарав гузорад ё ба тарзи дигар истифода барад.
2. Пардозандаи таъминот вазифадор аст хамаи тадбирхои заруриро андешад, ки дар давраи расонидани таъминоти якумри бо саробони истифодаи амволи зикршуда боиси кам шудани арзиши ин амвол нагардад.
3. Дар сурати ба саробон додани амвол, гирандаи таъминот нисбати таъмини ухдадори хукуки ба гарав мондани ин амволро дорад.

 

Моддаи 621. Бе кор кардани шартномаи таъминоти  якумри бо саробони

1. Шартномаи таъминоти якумри бо саробони метавонад бо талаби тарафхо бекор карда шавад.
2. Дар холати шартномаро куллан риоя накардани саробон, гирандаи таъминот хукук дорад бекор кардани шартномаро талаб намояд.

 

Моддаи 622. Катъи таъминоти якумри бо саробони

1. Ухдадории таъминоти якумри бо саробони ба сабаби фавти гирандаи таъминот катъ мегардад.
2. Дар сурати аз тарафи пардозандаи таъминот ба андозаи мухим вайрон карда шудани ухдадорихои у гирандаи таъминот хукук дорад баргардонидани амволи гайриманкули барои таъминоти якумри тахвил дода шударо ё ба у пардохтани нархи харида гирифтани таъминотро талаб намояд. Зимнан, пардозандаи таъминот хукук надорад чуброни харочотеро, ки вобаста бо таъминоти гирандаи таъминот анчом дода шудааст, талаб намояд.

 

Моддаи 623. Окибати фавти саробон

1. Дар сурати фавти саробон ухдадории саробони ба ворисоне мегузарад, ки амволи додаро кабул кардаанд.
2. Дар сурати аз мерос даст кашидани ворис (ворисон) амвол ба гирандаи таъминот баргардонда мешавад ва дар натичаи ин шартнома катъ меёбад.

 

БОБИ 33. Кироя (ичора)-и амвол 

1. Мукаррароти умуми

 

Моддаи 624. Шартномаи кироя (ичора)-и амвол

Мувофики шартномаи кироя (ичора)-и амвол кироядех ухдадор мешавад, ки амволро пулаки ба ихтиёрдори ва истифодаи муваккати ё ба истифодаи кироягир тахвил дихад.

 

Моддаи 625. Хукуки моликияти кироягир ба махсулот, мевачот ва даромад аз амволи кироягирифташуда

Махсулот, мевачот ва даромадхои дигаре, ки кироягир дар натичаи истифодаи амволи кироягирифташуда ба даст овардааст, моликияти у мебошанд, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад.

 

Моддаи 626. Объектхои кироя (ичора)-и амвол

1. Ба кироя (ичора)-и амвол метавонанд китъахои замин, канданихои фоиданоки умуми ва дигар объектхои алохидаи табии, корхонахо ва дигар мачмуъ (комлекс)-хои амвол, бинохо, иншоот, тачхизот, воситахои наклиёт ва дигар ашёе, ки дар чараёни истифода (ашёи гайриистеъмоли) онхо хосияти аслии худро гум намекунанд, дода шаванд.
2. Бо конун метавонанд навъхо (гуруххо)-и корхонахо ва навъхои амволе, ки ба кирояи амвол додани онхо мумкин нест ё ба кироя додани онхо махдуд карда мешавад, мукаррар карда шаванд.

 

Моддаи 627. Кироядех

1. Хукуки ба кироя (ичора) додани амвол ба молики он тааллук дорад.
2. Хамчунин ашхосе, ки аз тарафи конун ё молик барои ба кироя (ичора) додани амвол ваколатдор карда шудаанд, метавонанд кироядех бошанд.

 

Моддаи 628. Шакли шартномаи кироя (ичора)-и амвол

1. Шартномаи кироя (ичора)-и амвол барои мухлати зиёда аз як сол ва агар хатто яке аз тарафхои шартнома шахси хукуки бошад, сарфи назар аз мухлат, бояд дар шакли хатти баста шавад.
2. Шартномаи кироя (ичора)-и амволи гайриманкул, бояд ба кайди давлати гирифта шавад.
3. Шартномаи кироя (ичора)-и амволе, ки гузариши минбаъдаи хукуки моликияти амволро ба кироягир пешбини мекунад, дар шакле баста мешавад, ки барои шартномаи хариду фуруши чунин амвол пешбини гардидааст.

 

Моддаи 629. Мухлати шартномаи кироя (ичора)-и амвол

1. Шартномаи кироя (ичора)-и амвол барои мухлати муайяннамудаи шартнома баста мешавад.
2. Агар дар шартнома мухлати кироя (ичора)-и амвол муайян нашуда бошад, шартнома барои мухлати номуайян басташуда хисоб мегардад. Зимнан, хар яке аз тарафхо хукук дорад хар вакт аз шартнома сарфи назар намояд ва дар ин бобат тарафи дигарро як мох пеш ва хангоми кироя (ичора)-и амволи гайриманкул се мох пеш огох созад. Дар конун ё шартнома барои огох кардан аз катъи шартномаи кироя (ичора)-и амвол, ки барои мухлати номуайян баста шудааст, мухлати дигар мукаррар карда шуда метавонанд.
3. Дар конун метавонанд барои навъхои алохидаи кироя (ичора)-и амвол, хамчунин барои навъхои алохидаи амвол мухлатхои хадди аксар (нихои)-и шартнома мукаррар карда шаванд. Дар ин холатхо, агар дар шартнома мухлати кироя (ичора) муайян нашуда бошад ва ягон тарафи аз шартнома то хотимаи мухлати нихоии шартнома, ки конун мукаррар намудааст, сарфи назар накарда бошад, шартнома баъди хотимаи мухлати нихои катъ мегардад.

Шартномаи кироя (ичора)-и чунин амволе, ки барои мухлати зиёда аз мухлати нихоии мукаррарнамудаи конун баста шудааст, барои мухлати баробар бо мухлати нихои басташуда хисоб мешавад.

 

Моддаи 630. Ба кироягир додани амвол

1. Кироядех вазифадор аст амволро ба кироягир дар холате, ки бо шартхои шартнома ва таъиноти амвол мутобик бошад, дихад.
2. Амвол ба кироя якчоя бо хамаи лавозим ва хуччатхои марбут ба он (паспорти техники, сертификати сифат ва гайра), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дода мешавад.

Агар чунин лавозим ва хуччатхо дода нашуда бошанд ва кироягир бе онхо амволро мутобики таъиноти он истифода бурда натавонад ё ба дарачаи мухим аз он шароите, ки хангоми бастани шартнома ба онхо хак дошт, махрум монад, у метавонад аз кироядех додани чунин лавозим ва хуччатхо ё бекор кардани шартнома, хамчунин чуброни зарарро талаб намояд.

1. Агар кироядех амволи ба кироя додашударо дар мухлати дар шартнома зикршуда ба кироягир надихад ва агар дар шартнома чунин мухлат зикр нашуда бошад, кироягир дар мухлати кобили кабул хукук дорад аз кироядех ин амволро мутобики моддаи 429 хамин Кодекс дархост намояд ё бекор кардани шартномаро талаб кунад.

 

Моддаи 631. Масъулияти кироядех барои камбудихои амволи ба кироя додашуда

1. Кироядех барои камбудихои амволи ба кироя додашуда, ки монеи истифодаи пурра ё кисмии он мегарданд, хатто агар хангоми бастани шартнома у дар бораи ин камбудихо надониста бошад хам, чавобгар аст.

Хангоми ошкор гардидани чунин камбудихо кироягир хак дорад бо интихоби худ ё бепул бартараф намудани камбудихои амвол ё мутаносибан кам кардани музди кироя ё чуброн намудани харочоти вобаста ба бартараф кардани камбудихои амвол ё бевосита кам кардани маблаги харочоти анчомдодаи уро доир ба бартараф сохтани ин камбудихо аз музди истифодаи амвол талаб намояд ва дар ин бобат кироядехро пешаки огох кунад ё пеш аз мухлат бекор кардани шартномаро талаб намояд.

1. Кироядехе, ки дар бораи талаби кироягир ё нияти у доир ба бартараф кардани камбудихои амвол аз хисоби кироягир огохонида шудааст, метавонад бетаъхир амволи ба кироя додашударо бо дигар амволи хаммонанде, ки дар холати дуруст карор дорад, иваз кунад ё камбудихои амволро ройгон бартараф намояд.
2. Агар конеъ сохтани талаботи кироягир ё аз тарафи у аз музди истифодаи амвол нигох доштани харочот барои бартараф намудани камбудихо зарари ба кироягир расидаро пушонида натавонад, у хак дорад, ки чуброни кисми пардохтанашудаи зарарро талаб намояд.
3. Кироядех барои он камбудихои амволи ба кироя додашуда, ки хангоми бастани шартнома зикр шуда буданд ё каблан ба кироягир маълум буданд ё мебоист аз тарафи у хангоми муоинаи амвол ё тафтиши дурусти он хангоми бастани шартнома ё ба кироя (ичора) додани амвол ошкор карда мешуданд, чавобгар намебошад.

 

Моддаи 632. Хукуки ашхоси сеюм ба амволе, ки ба кироя (ичора) дода мешавад

Ба кироя (ичора) дода шудани амвол боиси катъ гардидан ё тагйир ёфтани хукуки ашхоси сеюм ба ин амвол намегардад.

Хангоми бастани шартнома кироядех вазифадор аст кироягирро оид ба хамаи хукуки ашхоси сеюм ба амволи ба кироя (ичора) додашаванда (сервитут, хукуки гарав ва гайра) огох намояд. Ичро накардани ин коида ба кироягир хукук медихад, ки кам кардани музди истифодаи амвол ё бекор кардани шартнома ва чуброни зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 633. Музди истифодаи амвол

1. Кироягир вазифадор аст, ки музди истифодаи амволро сари вакт пардозад.

Тартиб, шартхо ва мухлатхои пардохти музд дар шартнома муайян карда мешаванд. Дар холатхое ки агар онхо дар шартнома муайян нашуда бошанд, чунин хисобида мешавад, ки тартиб, шартхо ва мухлатхое, ки маъмулан хангоми кирояи амволи хаммонанд ва дар холатхои мукоисашаванда истифода мегарданд, мукаррар карда шудаанд.

1. Музд барои тамоми амволи ба кироя гирифташуда дар мачмуъ ё аз руи хар як кисми таркибии он алохида дар шакли зерин мукаррар карда мешавад:

1) маблаги муайяни устувор гардида, ки давра ба давра ё якбора пардохта мешавад;

2) хиссаи мукарраргардидаи махсулот, мевачот ё даромадхое, ки дар натичаи истифодаи амволи ба кироя гирифташуда ба даст омадаанд;

3) аз тарафи кироягир расонида шудани хизматхои муайян;

4) аз тарафи кироягир ба моликият ё кирояи кироядех тахвил дода шудани ашёи дар шартнома зикргардида;

5) ба зиммаи кироягир вогузор кардани харочоти дар шартнома зикргардида оид ба бехтар намудани амволи ба кироя гирифташуда.

Тарафхо метавонанд дар шартнома шаклхои мувофики зикршудаи музди истифодаи амвол ё шаклхои дигари пардохтро пешбини намоянд.

1. Андозахои музди истифодаи амвол метавонанд бо созиши тарафхо дар мухлатхои дар шартнома пешбинигардида, аммо на бештар аз як бор дар сол тагйир дода шаванд. Дар конун дигар мухлатхои хадди акал чихати аз нав дида баромадани андозаи музд барои навъхои алохидаи кирояи амвол, хамчунин барои навъхои алохидаи амвол пешбини шуда метавонанд.
2. Агар дар конун тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, кироягир хак дорад, ки агар бо сабабхои берун аз масъулияти у шароити истифодаи дар шартнома пешбинигардида ё холати амвол ба андозаи мухим бад шуда бошад, мутобикан кам кардани муздро талаб намояд.
3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар сурати аз тарафи кироягир ба андозаи мухим вайрон карда шудани мухлатхои пардохти музди истифодаи амвол кироядех хак дорад, ки аз у пеш аз мухлат пардохтани муздро дар мухлати мукаррарнамудаи кироядех талаб намояд. Зимнан, кироядех хак надорад, ки пеш аз мухлат пардохтани муздро барои на зиёда аз ду мухлат паи хам талаб намояд.

 

Моддаи 634. Истифодаи амволи ба кироя (ичора) гирифташуда

1. Кироягир вазифадор аст, ки амволро мутобики шартхои шартнома ва агар чунин шартхо дар шартнома муайян нашуда бошанд, мутобики таъиноти амвол истифода намояд.
2. Агар дар Кодекс, дигар конунхо ё санадхои дигари хукуки тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, кироягир хак дорад бо ризоияти кироядех амволи ба кироя (ичора) гирифташударо ба зеркироя (кирояи фаръи) супорад, хукук ва ухдадорихои худро аз руи шартномаи кироя (ичора) ба шахси дигар вогузор намояд (кирояи такрори), амволи кирояро ройгон ба истифода дихад, хамчунин хукуки ба гаравмониро ва гузашткуниро ва онхоро хамчун хисса ба сармояи оинномавии ширкатхо ва чамъиятхои хочагидори ё хиссаи дохилшави ба коопреативи истехсоли гузорад. Агар дар конун ё санадхои дигари хукуки тартиби дигаре мукаррар нашуда бошад, нисбати шартномаи зеркироя коидахои шартномаи кирояи амвол татбик карда мешаванд. Дар холатхои зикршуда, ба истиснои кирояи такрори, масъулият аз руи шартнома ба зиммаи кироягир мебошад.

Шартномаи зеркироя набояд аз мухлати шартномаи кироя зиёдтар баста шавад.

Нисбати шартномаи зеркироя агар дар конун ё дигар санадхои хукуки тартиби дигаре мукаррар нагардида бошад, коидахо оид ба шартномаи кироя татбик мегардад.

1. Агар кироягир сарфи назар аз огохии кироядех амволро мутобики шартхои шартнома ё таъиноти он истифода набарад, он гох  кироядех хукук дорад, ки бекор кардани шартнома ва чуброни зарарро  талаб намояд.

 

Моддаи 635. Аз тарафи кироягир ихтиёрдори кардани амвол

Агар тибки конунгузори тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, кироягир хак дорад бо ризоияти кироядех амволи ба кироя гирифташударо ба зеркироя (ичораи фаръи) дихад, хукук ва ухдадорихои худро аз руи шартномаи кироя ба шахси дигар вогузор намояд (кирояи такрори), амволи ба кироя гирифташударо ба истифодаи ройгон дихад, хамчунин ин хукукро ба гарав гузорад ва онхоро хамчун хисса ба сармояи оинномавии ширкатхо ва чамъиятхои хочагидори ё хиссаи дохилшави ба кооперативи истехсоли гузорад. Дар холатхои зикршуда, ба истиснои кирояи такрори, масъулият аз руи шартнома ба зиммаи кироягир мебошад.

Шартнома дар бораи ба ашхоси дигар тахвил додани амвол наметавонад барои мухлати зиёда аз мухлати шартномаи кироя баста шавад.

Ба шартномаи зеркироя, агар тибки конунгузори тартиби дигаре мукаррар нашуда бошад, коидахои шартномаи кирояи амвол истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 636. Ухдадорихои кироядех дар мавриди нигахдории амвол

1. Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, кироядех вазифадор аст, ки таъмири асосии амволи ба кироя додашударо аз хисоби худ анчом дихад.
2. Кироядех вазифадор аст аз хисоби худ таъмиреро, ки онро зарурати ногузир такозо мекунад ва бо сабабхое, ки кироягир барои онхо чавобгар нест, ба вучуд омадааст, анчом дихад.
3. Таъмири асоси бояд дар мухлати мукаррарнамудаи шартномаи кирояи амвол ва агар чунин мухлат дар шартнома муайян нашуда бошад ё зарурати ногузир ба вучуд омада бошад, дар мухлати кобили кабул анчом дода шавад.
4. Аз тарафи кироядех вайрон карда шудани ухдадори оид ба анчом додани таъмири асоси ба кироягир хукук медихад, ки ё таъмири асосии дар шартнома пешбинигардида ё бо сабаби зарурати ногузир бавучудомадаро анчом дода, аз кироядех арзиши таъмирро руёнад ё онро ба хисоби музди кирояи амвол дохил кунад ва ё мутобикан кам кардани ин музд ё бекор кардани шартномаро талаб намояд.

 

Моддаи 637. Ухдадорихои кироягир доир ба  нигахдории амволи ба кироя  гирифташуда

Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре мукаррар нашуда бошад, кироягир вазифадор аст, ки амволро дар холати дуруст нигах дорад, аз хисоби худ таъмири чориро анчом дихад ва харочоти нигахдории амволро ба зимма дошта бошад.

 

Моддаи 638.  Нигох доштани эътибори шартномаи кирояи амвол дар сурати тагйир  ёфтани тарафхо

1. Ба шахси дигар гузаштани хукуки моликияти амволи ба кироя додашуда барои тагйир ёфтан ё бекор кардани шартномаи кирояи амвол асос намебошад.
2. Дар сурати фавти шахрванде, ки кироягири амволи гайриманкул мебошад, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, хукук ва ухдадорихои у аз руи шартномаи кирояи ин амвол ба меросхур мегузаранд.

Кироядех ба истиснои холатхое, ки бастани шартнома бо сифатхои шахсии кироягир вобаста буд, хак надорад, ки ба шартнома дохил шудани чунин меросхурро барои мухлати бокимондаи амали шартнома рад намояд.

 

Моддаи 639. Катъи шартномаи зеркироя хангоми пеш аз мухлат катъ гардидани шартномаи кирояи амвол

1. Агар дар шартномаи кирояи амвол чизи дигаре пешбини нашуда бошад, пеш аз мухлат катъ гардидани шартномаи кирояи амвол боиси катъ гардидани шартномаи зеркирояи мутобики он басташуда мегардад.
2. Агар шартномаи кирояи амвол аз руи асосхои пешбининамудаи хамин Кодекс курб надошта бошад, шартномахои мутобики он басташудаи зеркироя низ курб надорад.

 

Моддаи 640. Пеш аз мухлат катъ намудани шартнома бо талаби кироядех

1. Бо талаби кироядех шартномаи кирояи амвол метавонад аз тарафи суд дар холатхое, катъ карда шавад, ки агар кироягир:

1) амволро бо ба андозаи мухим вайрон кардани шартхои шартнома ё таъиноти амвол ё худ бо вучуди огохии хаттии кироядех бо вайрон кардани чандинкарата истифода намояд;

2) амволро ба андозаи мухим бад гардонад;

3) зиёда аз ду дафъа паихам баъди хатми мухлати пардохти мукарраркардаи шартнома музди истифодаи амволро напардозад;

4) дар мухлатхои мукаррарнамудаи шартномаи кироя ва дар сурати мавчуд набудани онхо дар шартнома дар мухлатхои кобили кабул дар холатхое ки агар мутобики конун ё шартнома ухдадории таъмири асоси ба зиммаи кироягир бошад, таъмири асосии амволро анчом надихад.

Дар шартномаи кирояи амвол барои пеш аз мухлат катъ гардонидани шартнома бо талаби кироядех тибки кисми 2 моддаи 482 хамин Кодекс метавонанд асосхои дигар низ мукаррар карда шаванд.

1. Кироядех хак дорад пеш аз мухлат катъ намудани шартномаро танхо баъди ба кироягир додани имконияти кобили кабули ичрои ухдадории у талаб намояд.

 

Моддаи 641. Пеш  аз  мухлат  катъ шудани шартнома бо талаби кироягир

Бо талаби кироягир шартномаи кирояи амвол метавонад аз тарафи суд дар холатхое катъ карда шавад, ки агар:

1) кироядех амволро ба истифодаи кироягир надихад ё барои истифодаи амвол мутобики шартхои шартнома ё таъиноти амвол монеа ба вучуд орад;

2) амволи ба кироягир додашуда камбудихои барои истифодаи он монеъшавандае дошта бошад, ки хангоми бастани шартнома аз тарафи кироядех зикр карда нашудаанд, ба кироягир каблан маълум набуданд ва дар вакти муоинаи амвол ё тафтиши дурустии он хангоми бастани шартнома наметавонистанд аз тарафи кироягир ошкор карда шаванд;

3) кироядех дар мухлатхои мукаррарнамудаи шартнома ва дар сурати мавчуд набудани онхо дар шартнома – дар мухлатхои кобили кабул ухдадории ба зиммаи у гузошташударо доир ба таъмири асосии амвол ичро нанамояд;

4) амвол бо сабабхое, ки барои онхо кироягир чавобгар нест, ба холати гайри кобили истифода расида бошад.

Дар шартномаи кирояи амвол  барои пеш аз мухлат катъ гардонидани шартнома бо талаби кироягир тибки кисми 2 моддаи 482 хамин Кодекс метавонанд асосхои дигар низ мукаррар карда шаванд.

 

Моддаи 642.  Хукуки афзалиятнокии кироягир ба бастани шартнома барои мухлати нав

1. Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, кироягире, ки ухдадорихои худро ба таври лозима ичро мекунад, баъди хотимаи мухлати шартнома дар сурати шароити дигари баробар ба бастани шартномаи кирояи амвол барои мухлати нав нисбат ба дигар ашхос хукуки афзалиятнок дорад. Кироягир вазифадор аст, ки ба кироядех дар бораи хохиши бастани чунин шартнома дар мухлати дар шартномаи кирояи амвол зикршуда ва агар дар шартнома чунин мухлат зикр нашуда бошад, дар мухлати кобили кабул, то хотимаи эътибори шартнома ба таври хатти хабар дихад.

Хангоми бастани шартномаи кирояи амвол барои мухлати нав шартхои шартнома метавонанд бо созиши тарафхо тагйир дода шаванд.

1. Агар кироягир истифодаи амволро баъди хотимаи мухлати шартнома хангоми мавчуд набудани эътироз аз тарафи кироядех идома дихад, шартнома бо хамон шартхо барои мухлати номуайян навшуда (моддаи 629) хисобида мешавад.

 

Моддаи 643. Баргардонидани амвол ба кироядех

1. Хангоми катъи шартномаи кирояи амвол кироягир вазифадор аст амволро дар хамон холате, ки онро гирифта буд, бо назардошти фарсоиши муътадил ё бо холате, ки дар шартнома зикр гардидааст, ба кироядех баргардонад.
2. Агар кироягир амволи ба кироя гирифташударо ба кироядех барнагардонад ё сари вакт барнагардонидааст, кироядех хукук дорад пардохтро барои истифодаи амвол барои тамоми давраи гузаронидашуда талаб намояд. Дар холати зарари харочоти кироядехро напушондани маблаги мазкур у хукук дорад пардохти онро талаб намояд.

Дар сурате ки агар барои сари вакт барнагардонидани амволи ба кироя гирифташуда  дар шартнома ноустуворона пешбини шуда бошад,  агар дар шартнома  тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, зарар метавонад дар хачми пурраи зиёда аз ноустуворона ситонида шавад.

 

Моддаи 644. Бехтарсозии алохидаи амволи ба кироя гирифташуда

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, корхои бехтарсозии алохидаи амволе, ки кироягир анчом додааст, моликияти шахсии у ба хисоб меравад.
2. Дар холате ки агар кироягир аз хисоби маблагхои худ ва бо ризоияти кироядех амволи ба кироя гирифташударо бе расонидани зарар ба он бехтар карда бошад, кироягир баъди катъи шартнома, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ба чуброни арзиши чунин бехтаркуни хак дорад.
3. Арзиши бехтарсозихои чудонашавандаи амвол, ки аз тарафи кироягир бидуни ризоияти кироядех анчом дода шудаанд, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, чуброн карда намешавад.
4. Бехтарсозихои хам чудошаванда ва хам чудонашавандаи амвол, ки аз хисоби маблагчудокунихои фарсоиш аз ин амвол анчом дода шудаанд, моликияти кироядех мебошанд.

 

Моддаи 645. Харида гирифтани амволи ба кироя гирифташуда

1. Дар шартномаи кирояи амвол пешбини шуда метавонад, ки амволи ба кироя гирифташуда баъди хотимаи мухлати кирояи амвол ё то хотимаи он ба шарти аз тарафи кироягир пардохта шудани тамоми нархи дар шартнома зикргардидаи харида гирифтан ба моликияти кироягир мегузарад.
2. Агар шарти харида гирифтани амволи ба кироя гирифташуда дар шартнома пешбини нашуда бошад, он метавонад бо созиши иловагии тарафхо, ки зимнан хукук доранд дар бораи ба нархи харида гирифтани амвол хисоб кардани музди пештар пардохташудаи истифодаи амвол ахд намоянд, мукаррар карда шавад.
3. Мукаррароти кисмхои 1 ва 2 моддаи мазкур ба шартномаи ичораи амволи давлати пахн намегарданд.
4. Конун метавонад холатхои манъи харида гирифтани амволи ба кироя гирифташударо мукаррар намояд.

 

Моддаи 646. Хусусиятхои навъхои алохидаи кирояи амвол ва кирояи навъхои  алохидаи амвол

Ба навъхои алохидаи шартномаи кирояи амвол ва шартномахои навъхои алохидаи амвол (прокат, ичораи воситахои наклиёт, ичораи корхонахо, ичораи молияви), агар дар коидахои хамин Кодекс оид ба онхо тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, мукаррароти дар хамин зербоб пешбинишуда истифода мегарданд.

 

2. Киро (Прокат)

 

Моддаи 647. Шартномаи киро (прокат)

1. Аз руи шартномаи киро (прокат) кироядехе, ки амволро хамчун объекти фаъолияти доимии сохибкори ба киро медихад, ухдадор мешавад, ки амволи манкулро пулаки ба кирогир барои ихтиёрдори ва истифодаи муваккати тахвил дихад.

Амволе, ки аз руи шартномаи киро (прокат) тахвил дода шудааст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини  нагардида бошад ё аз мохияти ухдадори барнаояд, барои максадхои эхтиёчоти матлуботи истифода бурда мешавад.

1. Шартномаи киро (прокат) дар шакли хатти баста мешавад.
2. Шартномаи киро (прокат) оммави мебошад (моддаи 458).

 

Моддаи 648. Мухлати шартномаи киро (прокат)

1. Шартномаи киро (прокат) барои мухлати то як сол баста мешавад.
2. Коидахои нав кардани шартномаи кирои амвол барои мухлати номуайян ва хукуки афзалиятноки кирогир барои нав кардани шартномаи амвол (моддаи 642) ба шартномаи киро (прокат) татбик намешаванд.
3. Кирогир хак дорад, ки киродехро дар мухлати на камтар аз 10 руз пеш ба таври хатти огох карда, шартномаи киро (прокат)-ро хар вакт рад намояд.

 

Моддаи 649. Ба кирогир додани амвол

Киродехе, ки шартномаи киро (прокат)-ро мебандад, вазифадор аст дар хузури кирогир дурустии амволи ба киро додашавандаро санчад, хамчунин кирогирро бо коидахои истифодабарии амвол шинос намояд ё ба у дар бораи истифодабарии ин амвол дастури хатти дихад.

 

Моддаи 650. Бартараф намудани камбудихои  амволи ба киро додашуда

1. Дар сурати аз тарафи кирогир ошкор гардидани камбудихои амволи ба киро додашуда, ки истифодаи онро пурра ё кисман гайриимкон месозанд, киродех вазифадор аст аз рузи арзи кирогир дар бораи камбудихо дар мухлати дах руз, агар дар шартнома мухлати кутохтар мукаррар нашуда бошад, камбудихои амволро дар чояш ройгон бартараф намояд ё амволи додашударо бо дигар амволи хаммонанде, ки дар холати коршоями карор дорад, иваз кунад.
2. Агар камбудихои амволи ба киро додашуда дар натичаи аз тарафи кирогир вайрон карда шудани коидахои истифодабари ва нигахдории амвол ба вучуд омада бошанд, кирогир ба киродех арзиши таъмир ва интиколи амволро мепардозад.

 

Моддаи 651. Музди истифодаи амвол

1. Музди истифодаи амвол аз руи шартномаи киро (прокат) дар шакли маблаги муайяне, ки давра ба давра ё якбора пардохта мешавад, мукаррар мегардад.
2. Дар холати аз тарафи кирогир пеш аз мухлат баргардонида шудани амвол киродех ба у кисми дахлдори музди барои истифодаи амвол гирифтаашро бо бахисобгири аз хамон рузе, ки баъди рузи баргардонидани вокеии амвол фаро мерасад, бармегардонад.
3. Аз кирогир руёнидани карзи пардохти музди кирои амвол бо тартиби бебахс дар асоси санади ичроияи нотариус анчом дода мешавад.

 

Моддаи 652. Истифодаи амволи ба киро  гирифташуда

1. Таъмири асоси ва чории амволи мувофики шартномаи киро (прокат) додашуда вазифаи киродех мебошад.
2. Ба зеркиро додани амволе, ки мувофики шартномаи киро (прокат) ба кирогир дода шудааст, аз тарафи кирогир ба шахси дигар вогузор гардидани хукуку ухдадорихои у мувофики шартномаи киро (прокат), ба гарав гузоштани хукуки кирогир ва чун хиссаи амволи ба ширкатхо ва чамъиятхои хочагидори, ба сифати хакки дохилшави ба кооперативхои истехсоли гузоштани ин хукук мумкин нест.

 

3. Ичораи воситахои наклиёт

1. Ичораи воситаи наклиёт бо хизматрасони дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техники

 

Моддаи 653. Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж

1. Аз руи шартномаи ичора воситаи наклиёт бо экипаж ичорадех вазифадор аст воситаи наклиётро пулаки ба ихтиёрдори ва истифодаи муваккатии ичорагир дихад ва бо кувваи худ дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии он хизмат расонад.
2. Коидахои хамин боб доир ба нав кардани шартномаи ичора барои мухлати номуайян ва хукуки афзалиятноки ичорагир ба нав кардани шартномаи ичора (моддаи 642) ба шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж татбик намегарданд.

 

Моддаи 654. Шакли шартномаи ичораи воситаи  наклиёт

Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж сарфи назар аз мухлати он бояд дар шакли хатти баста шавад. Ба шартномаи ичораи воситаи наклиёт коидахои кисми дуюми моддаи 628 хамин Кодекс дар бораи бакайдгирии шартномахои ичора татбик намегарданд.

 

Моддаи 655. Ухдадории ичорадех оид ба нигохдории воситаи наклиёт

Ичорадех ухдадор аст дар давоми тамоми мухлати амали шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж холати лозимии воситаи наклиёти ба ичора додашударо нигох дорад, хамчунин таъмири чори ва асоси ва расонидани лавозимоти заруриро анчом дихад.

 

Моддаи 656. Ухдадорихои ичорадех дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии воситаи наклиёт

1. Хизматхое, ки ба ичорагир аз тарафи ичорадех дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии воситахои наклиёт расонида мешаванд, бояд истифодабарии муътадил ва бехатари онро тибки максадхои дар шартнома зикршудаи ичора таъмин намоянд. Дар шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж метавонанд доираи боз хам васеътари хизматхое, ки ба ичорагир расонида мешаванд, пешбини гарданд.
2. Хайати экипажи воситаи наклиёт ва сатхи ихтисоси он бояд ба коидахои барои тарафхо хатми ва шартхои шартнома ва агар дар коидахо барои тарафхо чунин талаботи хатми мукаррар нашуда бошанд, ба талаботи амалияи маълуми истифодабарии воситаи наклиёти навъи додашуда ва шартхои шартнома чавобгуй бошад.
3. Аъзои экипаж муносибатхои мехнатии худро бо ичорадех нигох медоранд. Онхо ба амрхои ичорадех дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техники ва ба амрхои ичорагир дар бобати истифодабарии тичоратии воситаи наклиёт итоат мекунанд.
4. Агар дар шартномаи ичора тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, харочот доир ба пардохти хизматхои аъзои экипаж, хамчунин харочоти нигохдории онхо ба зиммаи ичорадех мебошад.

 

Моддаи 657. Ухдадории ичорагир доир ба пардохти харочоте, ки бо истифодабарии тичоратии воситаи наклиёт вобаста мебошад

Агар дар шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, харочоти пардохти сузишвори ва дигар маводи дар чараёни истифодабари сарфшаванда, пардохти бочхо ва дигар харочоте, ки вобаста бо истифодабарии тичоратии воситаи наклиёт ба вучуд меоянд, ба зиммаи ичорагир мебошанд.

 

Моддаи 658. Сугуртаи воситаи наклиёт

Агар дар шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ухдадории сугурта кардани воситаи наклиёт ва (ё) сугурта кардани чавобгари барои зараре, ки метавонад аз тарафи ичорагир дар чараёни истифодабари расонида шавад, дар холатхое ба зиммаи ичорагир гузошта мешавад, ки чунин сугуртакуни мувофики конун ё шартнома хатми бошад.

 

Моддаи 659.  Шартномахо бо ашхоси сеюм доир ба истифодаи воситаи наклиёт

1. Агар дар шартномаи ичораи воситаи наклиёт бо экипаж тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорагир хукук дорад бе ризоияти ичорадех воситаи наклиётро ба зеричора дихад.
2. Ичорагир дар доираи анчом додани истифодабарии тичоратии воситаи наклиёти ба ичора гирифташуда хукук дорад бе ризоияти ичорадех бо ашхоси сеюм аз номи худ шартномахои хамлу накл ё дигар шартномахо бандад, агар онхо хилофи максадхои истифодаи воситаи наклиёт, ки дар шартномаи ичора зикр шудаанд ва дар сурате ки чунин максадхо мукаррар нашудаанд, мухолифи таъиноти воситаи наклиёт набошанд.

 

Моддаи 660. Чавобгари барои зараре, ки ба воситаи наклиёт расонида шудааст

Дар сурати нобудшави ё зарар дидани воситаи наклиёт, агар ичорадех исбот кунад, ки нобудшави ё зарар дидани воситаи наклиёт бо сабабхое ба вучуд омадаанд, ки барои онхо ичорагир тибки конун ё шартнома чавобгар аст, ичорагир ухдадор аст ба ичорадех зарари расидаро чуброн намояд.

 

Моддаи 661. Чавобгари барои зараре, ки воситаи наклиёт расонидааст

Чавобгари барои зараре, ки ба ашхоси сеюм тавассути воситаи наклиёти, механизмхо, тачхизот, дастгоххои он ва гайра расонида шудааст, тибки коидахои боби 55 хамин Кодекс ба зиммаи ичорагир аст.

 

Моддаи 662. Мушаххасоти ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт

1. Мушаххасоти ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт бо расонидани хизмат дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техники, гайр аз мушаххасоте, ки дар хамин зербоб пешбини шудаанд, метавонанд тибки конун мукаррар карда шаванд.
2. Ичораи воситаи наклиёт бе хизматрасони аз тарафи ичорадех дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техники.

 

Моддаи 663. Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж

1. Аз руи шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж ичорадех ба ичорагир воситаи наклиётро пулаки, бидуни расонидани хизмат дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии он ба ихтиёрдори ва истифодаи муваккати медихад.
2. Коидахои хамин боб дар бораи нав кардани шартномаи ичора барои мухлати номуайян ва хакки афзалиятноки ичорагир оид ба нав кардани шартномаи ичора (моддаи 642) ба шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж татбик намегарданд.

 

Моддаи 664. Шакли шартномаи ичораи воситаи  наклиёт

Шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж сарфи назар аз мухлати он бояд дар шакли хатти баста шавад.  Ба шартномаи ичораи воситаи наклиёт коидахои кисми дуюми моддаи 628 хамин Кодекс дар бораи бакайдгирии шартномахои ичора истифода намешаванд.

 

Моддаи 665. Ухдадории ичорагир доир ба  нигохдории воситаи наклиёт

Ичорагир вазифадор аст дар давоми тамоми мухлати амали шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж холати лозимии воситаи наклиётро нигох дорад, аз чумла таъмири чори, хамчунин агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, таъмири асосиро анчом дихад.

 

Моддаи 666. Ухдадории ичорагир дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техникии воситаи наклиёт

Ичорагир бо кувваи худ идоракунии воситаи наклиёти ба ичора гирифташуда, хамчунин истифодабарии тичорати ва техникии онро анчом медихад.

 

Моддаи 667. Ухдадории ичорагир дар бобати пардохти харочоти нигохдории воситаи наклиёт

Агар дар шартномаи ичораи воситаи наклиёт бе экипаж тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, харочоти нигохдории воситаи наклиёти ба ичора гирифташуда, сугурта кардани он, аз чумла сугуртаи чавобгарии ичорагир, хамчунин харочоти вобаста бо истифодабарии воситаи наклиёт ба зиммаи ичорагир мебошад.

 

Моддаи 668. Шартномахо бо ашхоси сеюм доир ба истифодабарии воситаи наклиёт

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорагир хукук дорад воситаи наклиёти ба ичора гирифташударо бо шартхои шартномаи ичора бо экипаж ё бе экипаж бо ризоияти ичорадех ба зеричора дихад.
2. Ичорагир хукук дорад, ки бидуни ризоияти ичорадех бо ашхоси сеюм аз номи худ шартномахои хамлу накл ва дигар шартномахо бандад, агар онхо хилофи максадхои истифодаи воситаи наклиёти дар шартномаи ичора зикршуда набошанд ва дар сурате ки чунин максадхо мукаррар нашудаанд, мухолифи таъиноти воситаи наклиёт набошанд.

 

Моддаи 669. Чавобгари барои зараре, ки тавассути воситаи наклиёт расонида шудааст

Чавобгари барои зараре, ки ба ашхоси сеюм тавассути воситаи наклиёт, механизмхо, тачхизот, дастгоххои он ва гайра расонида шудааст, тибки коидахои боби 55 хамин Кодекс ба зиммаи ичорагир аст.

 

Моддаи 670. Хусусиятхои ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт

Хусусиятхои ичораи навъхои алохидаи воситахои наклиёт бидуни расонидани хизмат дар мавриди идоракуни ва истифодабарии техники, гайр аз хусусиятхое, ки дар хамин зербоб пешбини шудаанд, метавонад бо конун мукаррар карда шаванд.

 

4. Ичораи биноххо ва иншоот

 

Моддаи 671. Шартномаи ичораи бино ё  иншоот

1. Аз руи шартномаи ичораи бино ё иншоот ичорадех ухдадор мегардад, ки бино ё иншоотро ба ихтиёрдории муваккати ва истифода ё истифодаи муваккатии ичорагир дихад.
2. Коидахои хамин зербоб ба ичораи корхонахо, агар дар коидахои хамин Кодекс доир ба ичораи корхона тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, татбик мегарданд.

 

Моддаи 672. Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи ичораи бино ё иншоот

1. Шартномаи ичораи бино ё иншоот дар шакли хатти бо рохи тартиб додани як хуччати аз чониби тарафхо (кисми 2 моддаи 466) имзошуда баста мешавад.

Риоя накардани шакли шартномаи ичораи бино ё иншоот боиси беэътибор дониста шудани он мегардад.

1. Шартномаи ичораи бино ё иншооте, ки барои мухлати на камтар аз як сол баста шудааст, бояд ба кайди давлати гирифта шавад ва аз лахзаи бакайдгири басташуда дониста мешавад.

 

Моддаи 673. Хукук ба китъаи замине, ки бино ё иншооти ичорагирифта дар он чойгир аст

1. Аз руи шартномаи ичораи бино ё иншоот хамзамон бо тахвили хукуки ихтиёрдори ва истифодаи чунин амволи гайриманкул ба ичорагир хамчунин хукук ба он кисми китъаи замине, ки тахти он амволи гайриманкул карор дорад ва барои истифодаи он зарур мебошад, тахвил дода мешавад.
2. Дар холатхое ки ичорадех истифодабарандаи китъаи замине мебошад, ки бино ё иншооти ба ичора додашаванда дар он карор дорад, ба ичорагир хукуки ичора ё дигар хукуки дар шартномаи ичораи бино ё иншоот пешбинигардида ба китъаи замини дахлдор тахвил дода мешавад.

Агар дар шартнома хукуки ба ичорагир додашаванда ба китъаи дахлдори замин муайян нагардида бошад, ба у хукуки истифодаи хамон китъаи замине, ки тахти бино ё иншоот карор дорад ва барои мутобики таъинот истифода бурдани ин амволи гайриманкул зарур мебошад, мегузарад.

 

Моддаи 674. Хукуки  истифодаи китъаи замин хангоми ба ичора додани бино ва иншоот

Хангоми ба ичора додани бино ё иншоот хукуки истифодаи китъаи замине, ки онро бино ё иншоот ишгол кардааст ба ичорагир то ба анчом расидани мухлати ичораи бино ё иншоот дода мешавад.

 

Моддаи 675. Андозаи музди ичора

1. Дар шартномаи ичораи бино ё иншоот бояд андозаи музди ичора пешбини карда шавад. Дар сурати мавчуд набудани шартхои дар шакли хатти мувофиканамудаи тарафхо дар бораи андозаи музди ичора, шартномаи ичораи бино ё иншоот басташуда ба хисоб намеравад. Дар ин сурат коидахои муайян кардани нарх, ки дар кисми 3 моддаи 456 хамин Кодекс пешбини шудаанд, татбик намегарданд.
2. Музди дар шартномаи бино ё иншоот барои истифодаи бино ё иншоот мукарраргардида музди истифодаи китъаи замин, ки бино ё иншоот дар он вокеъ аст ё кисми дахлдори китъаи заминеро, ки хамрохи бино ё иншоот дода мешавад, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар бар мегирад.
3. Дар холатхое ки музди ичораи бино ё иншоот дар шартнома барои вохиди майдони бино (иншоот) ё дигар нишондихандаи андозаи он мукаррар шуда бошад, музди ичора бо назардошти андозаи вокеии бино ё иншооти ба ичорагир додашуда муайян карда мешавад.

 

Моддаи 676. Тахвил додани бино ё иншоот

1. Аз тарафи ичорадех тахвил додани бино ё иншоот ва аз тарафи ичорагир кабул карда шудани он бо акти тахвил ё дигар хуччат дар бораи тахвилдихи, ки тарафхо имзо мекунанд, анчом дода мешавад.

Агар дар конун ё шартномаи ичораи бино ё иншоот тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ухдадории ичорадех дар бораи ба ичорагир тахвил додани бино ё иншоот баъди ба ихтиёрдори ё истифодаи ичорагир тахвил додани он ва аз чониби тарафхо имзо шудани хуччати дахлдор доир ба тахвилдихи ичрошуда ба хисоб меравад.

Аз имзои хуччати тахвилдихии бино ё иншоот бо шартхои пешбининамудаи шартнома саркаши кардани яке аз тарафхо мутобикан маънои даст кашидани ичорадех аз ичрои ухдадори доир ба тахвилдихии амвол ва даст кашидани ичорагир аз кабули амволро дорад.

1. Дар сурати катъи шартномаи ичораи бино ё иншоот бино ё иншооти ба ичора гирифташуда бояд бо риояи коидахои дар кисми 1 хамин модда пешбинигардида ба ичорадех баргардонида шавад.

 

5. Ичораи корхона

 

Моддаи 677. Шартномаи ичораи корхона

1. Аз руи шартномаи ичораи корхона (моддаи 144) ичорадех ухдадор мешавад, ки ба ихтиёрдори ва истифодаи муваккатии ичорагир корхонаро хамчун мачмуи амволи, ба истиснои он хукуку ухдадорихое, ки ичорагир барои ба ашхоси дигар додани онхо хукук надорад, пулаки тахвил дихад.
2. Дар бораи ба ичорагир гузаронидани карзхо ичорадех вазифадор аст ба карздихандагони худ, ки дар сурати рози набуданашон дар бобати гузаронидани карзхо хукук доранд, дар давоми се мох аз рузи гирифтани хабарнома аз ичорадех катъи ухдадорихо ё ичрои пеш аз мухлати ухдадорихои дахлдорро талаб намоянд. Агар дар мухлати зикршуда ягон талаби мазкур пешниход нашавад, карздиханда барои гузаронидани карзи дахлдор ба ичорагир ризоиятдода хисобида мешавад.

Корхона танхо баъди хотимаи хисоббаробаркуни бо карздихандагоне, ки аз ичорадех катъ кардан ё ичрои пеш аз мухлати ухдадорихоро талаб кардаанд, ба ичора дода шуда метавонад.

Баъди ба ичора додани корхона хамчун мачмуи амволи ичорадех ва ичорагир барои карзхои ба таркиби корхонаи ба ичора додашуда дохилгардидае, ки бе ризоияти карздиханда ба номи ичорагир гузаронида шудаанд, чавобгарии муштарак доранд.

1. Хукукхои ичорадех, ки аз тарафи у дар асоси ичозатнома (литсензия)-и махсус барои машгулият бо фаъолияти дахлдор гирифта шудаанд, агар дар конун тартиби дигаре мукаррар нашуда бошад, ба ичорагир дода намешаванд. Ба таркиби корхонаи мувофики шартнома додашаванда дохил кардани ухдадорихое, ки ичрои онхо аз тарафи ичорагир дар сурати мавчуд набудани ичозатнома (литсензия)-и махсус аз имкон берун аст, ичорадехро аз ухдадорихои дахлдор дар назди карздихандагон озод намекунад.
2. Хукуку ухдадорихо нисбат ба кормандони корхона бо тартиби пешбининамудаи конун дар бораи мехнат дар мавриди гузариши чунин хукуку ухдадорихо аз ичорадех ба ичорагир мегузаранд.

 

Моддаи 678. Хукуки карздихандагон хангоми ичораи корхона

1. Карздихандагон аз руи ухдадорихои ба таркиби корхона дохилкардашуда бояд то тахвил додани корхона ба ичорагир аз тарафи ичорадех дар бораи ба ичора дода шудани корхона ба таври хатти огох карда шаванд.
2. Карздихандае, ки ба ичорадех дар бораи ризоияти худ доир ба гузаронидани карз ба таври хатти хабар надодааст, хак дорад аз рузи гирифтани огохинома дар бораи ба ичора додани корхона дар давоми се мох катъи ухдадорихо ё ичрои пеш аз мухлати ухдадорихо ва чуброни зарари дар натичаи ин расидаро талаб намояд.
3. Карздихандае, ки дар бораи ба ичора додани корхона бо тартиби пешбининамудаи кисми 1 хамин модда огох карда нашудааст, метавонад доир ба конеъ гардонидани талаботи пешбининамудаи кисми 2 хамин модда дар давоми як сол аз рузе, ки дар бораи ба ичора додани корхона хабардор шудааст ё бояд хабардор мешуд, даъво пешниход кунад.
4. Баъди ба ичора додани корхона ичорадех ва ичорагир аз руи карзхои ба хайати корхона дохил кардашудае, ки бе ризоияти карздиханда ба номи ичорагир гузаронида шудаанд, масъулияти муштарак доранд.

 

Моддаи 679. Шакл ва бакайдгирии давлатии шартномаи ичораи корхона

1. Шартномаи ичораи корхона дар шакли хатти бо рохи тартиб додани як хуччате, ки аз чониби тарафхо имзо карда шудааст, баста мешавад ва бояд аз тарафи нотариус тасдик карда шавад ва ба кайди давлати гирифта шавад.

Шартномаи ичораи корхона аз лахзаи бакайдгирии давлатии он басташуда ба хисоб меравад.

1. Риоя накардани талаботи дар кисми 1 хамин модда пешбинишуда боиси беэътибор дониста шудани шартнома мегардад. Чунин шартнома бекурб дониста шуда, ичрои он мумкин нест ва нисбат ба он коидахои пешбинишудаи кисми 2 моддаи 190 хамин Кодекс татбик намегарданд.

 

Моддаи 680. Тахвил додани корхонаи ба ичора гирифташуда

Тахвил додани  корхона ба ичорагир бо акти тахвил анчом дода мешавад.

Ба тахвилдихи омода намудани корхона, аз чумла тартиб додан ва барои имзо пешниход кардани акти тахвил вазифаи ичорадех мебошад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, аз хисоби у анчом дода мешавад.

 

Моддаи 681. Ухдадорихои ичорагир дар бобати нигохдории корхона ва пардохти харочоти бахрабардории он

1. Ичорагири корхона вазифадор аст, ки дар давоми тамоми мухлати амали шартнома корхонаро дар холати лозимаи техники, бо хисоби таъмири чори ва асосии он нигох дорад.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, харочоти вобаста бо истифодабарии корхонаи ба ичора гирифташуда, хамчунин супоридани пардохтхои сугуртаи амволи ба ичора гирифташуда, андозхо ва дигар пардохтхои хатми ба зиммаи ичорагир гузошта мешаванд.

 

Моддаи 682. Истифодаи амволи корхонаи ба ичора гирифташуда

1. Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорагир хак дорад бе ризоияти ичорадех арзишхои моддиеро, ки ба таркиби амволи корхонаи ба ичора гирифташуда дохил мешаванд фурушад, иваз намояд, ба истифодаи муваккати ё карз дихад, онро ба зеричора дихад ва хукуку ухдадорихои худро аз руи шартномаи ичора дар мавриди арзишхо ба шахси дигар тахвил дихад, ба шарте ки ин амал боиси камшавии арзиши корхона нагардад ва дигар мукаррароти шартномаи ичораро вайрон насозад. Тартиби зикршуда нисбат ба замин ва дигар захирахои табии, хамчунин дар дигар холатхои пешбининамудаи конун татбик намегардад.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорагир хак дорад азнавсозии амволи ба ичора гирифташуда, васеъ намудани он, азнавтачхизонии техникии онро, ки арзиши онро зиёд мекунад, анчом дихад.

 

Моддаи 683. Аз тарафи ичорагир бехтар карда шудани корхонаи ба ичора гирифташуда

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорагир ба чуброни арзиши бехтаркунихои чудонашавандаи амволи ба ичора гирифташуда сарфи назар аз ичозати ичорадех барои чунин бехтаркунихо хак дорад.

Ичорадех метавонад аз ухдадории чуброн намудани арзиши чунин бехтаркунихо ба ичорагир аз тарафи суд озод карда шавад, агар исбот намояд, ки харочоти ичорагир барои ин бехтаркунихо арзиши амволи ба ичора гирифташударо бидуни бехтар намудани хусусиятхои истифодабарии он зиёд мекунад ё хангоми чунин бехтаркунихо усулхои поквичдони ва кобили кабул вайрон карда шудаанд.

 

Моддаи 684. Ба шартномаи ичораи корхона татбик намудани коидахо доир ба окибатхои беэътибории ахдхо ва катъу тагйирдихии  шартнома

Коидахои хамин Кодекс доир ба окибатхои беэътибории ахдхо ва катъу тагйирдихии шартнома, ки баргардонидан ё дар шакли асли руёнидани амвол аз руи шартнома аз як тараф ё аз хар ду тараф, ба шартномаи ичораи корхона, агар чунин окибатхо хукук ва манфиатхои конунан химояшавандаи карздихандаи, ичорадех ва ичорагир, дигар ашхосро ба андозаи мухим вайрон накунанд ва мухолифи манфиатхои чамъият набошанд, татбик мегарданд.

 

Моддаи 685. Баргардонидани корхонаи ба ичора  гирифташуда

Дар сурати катъи шартномаи ичораи корхона мачмуи амволи ба ичора гирифташуда бояд ба ичорадех бо риояи коидахои дар моддахои 678 ва 681 хамин Кодекс пешбинигардида баргардонида шавад. Омодасозии корхона барои тахвилдихи ба ичорадех, аз чумла тартиб додан ва барои имзо пешниход намудани акти тахвил дар ин холат вазифаи ичорагир мебошад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз хисоби у анчом дода мешавад.

 

6. Ичораи заминхои таъиноти кишоварзи ва дигар захирахои табии

 

Моддаи 686. Шартномаи ичораи замин  ва дигар захирахои табии

1. Ичорадех тибки шартномаи ичораи замин ва дигар захирахои табии ухдадор мешавад, ки ба ичорагир барои ихтиёрдории муваккати ва истифодабари замин ва дигар захирахои табииро ба ичора дихад, ичорагир бошад, ухдадор мешавад, ки онхоро мувофики таъинот истифода бурда, маблаги ичораро пардозад.
2. Агар конун ё шартнома тартиби дигареро мукаррар накарда бошад, коидахои шартномаи ичора нисбати ичораи замини таъиноти кишоварзи ва дигар захирахои табии татбик карда мешаванд.

 

Моддаи 687. Субъектхои ичораи замини таъиноти кишоварзи ва дигар захирахои табии

1. Макомоти дахлдори хокимияти ичроия ва макомоти назорати кухкори мутобики Кодекси замин ва Конуни Чумхурии Точикистон дар бораи сарватхои зеризамини хак доранд замин ва дигар захирахои табииро ба ичора супоранд.
2. Истифодабарандагони дуюми замин хак доранд мутобики Кодекси замини Чумхурии Точикистон китъаи заминро мустакилона ба ичора супоранд.
3. Шахсони вокеи ва хукукии Чумхурии Точикистон, шахсони вокеи ва хукукии хоричи, корхонахои муштарак, ташкилотхои байналхалки ва давлатхои хоричи ичорагир буда метавонанд.

 

Моддаи 688. Шакл ва мухлати шартномаи ичораи замин ва дигар захирахои табии

1. Шартномаи ичораи замин ва дигар захирахои табии бояд хатти баста шавад.
2. Мухлати аккали шартномаи ичораи замин аз як навбати майдони киштгардон камтар буда наметавонад.
3. Мухлати шартномаи ичораи дигар захирахои табии дар шартнома 5 сол ва бештар аз ин муайян карда мешавад.

 

Моддаи 689. Ухдадории ичорадех

1. Ичорадех ухдадор аст замини таъиноти кишоварзиро ба ичорагир дар холате супорад, ки барои таъиноти дар шартнома пешбинишуда мутобик бошад
2. Ичорадех ухдадор аст чорабинихоро барои фарохам овардани шароити зарури ба максади истифодаи самарабахши замини ба ичора дода шуда (обрасони, чорахои хосилхез кардани хок, рохсози ва таъмири он ва гайра) амали гардонад.
3. Ичорадех ухдадор аст харочоти заруриро, ки дар замини ичорави сарф кардааст, инчунин дигар харочоти зарурии бо розигии ичорагир сарфшударо чуброн кунад.
4. Ичорадех ухдадор аст ба ичорагир харочоти заруриро, аз чумла арзиши хосили хануз гундоштанашуда, ки ба он бо талаби ичорагир катъ кардани шартномаи ичораи замин сабаб шудааст, чуброн намояд.

 

Моддаи 690. Ухдадории ичорагир

1. Ичорагир ухдадор аст:

• заминро аз руи таъиноташ истифода барад;
• заминро бе истифода нагузорад;
• барои бехтар намудани холати замин чорахо андешад.

1. Музди ичораро сари вакт пардохт намояд.
2. Баъди адо шудани мухлати шартномаи ичора заминро дар холати даркори баргардонад.

 

Моддаи 691. Хукуки чуброн кардани арзиши бехсози

Ичорагири замин ва дигар захирахои табии барои чуброни арзиши бехсозихои анчом додашуда бо розигии ичорадех ё бехсозихои зарури барои истифодаи муътадили замини ичора хукук дорад.

 

Моддаи 692. Хукуки дароз кардани мухлати  шартномаи ичора

1. Баъди ба охир расидани мухлати шартнома ичорагир ба аз нав баркарор кардани мухлати шартнома хукук дорад.
2. Дар сурати набудани аризаи яке аз тарафхо дар бораи катъ кардан ё тагйир додани шартнома оиди итмоми мухлат вай бо хамон шартхое, ки шартнома пешбини карда буд, тамдид меёбад.

 

7. Ичораи молияви (лизинг)

 

Моддаи 693. Шартномаи ичораи молияви

1. Аз руи шартномаи ичораи молияви (лизинг) ичорадех (лизингдех) ухдадор мешавад, ки амволи нишондодаи ичорагир (лизинггир)-ро аз фурушандаи муайянкардаи у ба моликият харидори намояд ва ин амволро пулаки ба ихтиёрдори ва истифодаи муваккати барои максадхои сохибкори пешниход кунад.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорадех барои интихоби амволи ба ичора гирифташуда ва фурушанда чавобгар нест.

1. Аз руи шартномаи ичораи молияви хама гуна ашёву анчоми гайриистеъмолие, ки барои фаъолияти сохибкори истифода бурда мешаванд, ба истиснои китъахои замин ва дигар объектхои табии метавонанд тахвил дода шаванд.

 

Моддаи 694. Огохонидани фурушанда дар бораи  ба ичора додани амвол

Ичорадех амволро барои ичорагир харидори намуда, бояд фурушандаро дар бораи он, ки амвол чихати ба шахси муайян ба ичора додани он таъин шудааст, огох созад.

 

Моддаи 695. Ба ичорагир тахвил додани мавзуи  шартномаи ичораи молияви

1. Агар дар шартномаи ичораи молияви тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, фурушанда амволеро, ки мавзуи ин шартнома мебошад, бевосита ба ичорагир дар махалли карор доштани у тахвил медихад.
2. Агар амволе, ки мавзуи шартномаи ичораи молияви мебошад, дар мухлати дар ин шартнома зикршуда ва агар дар шартнома чунин мухлат зикр нашуда бошад, дар мухлати кобили кабул ба ичорагир тахвил нагардад, ичорагир хак дорад, ки агар мухлат бо сабабхои вобаста ба ичорадех гузашта бошад, катъи шартнома ва чуброни зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 696. Ба ичорагир гузаштани таваккали нобудшавии тасодуфи ё вайроншавии  тасодуфии амвол

Таваккали нобудшавии тасодуфи ё вайроншавии тасодуфии амволи ба ичора гирифташуда ба ичорагир, агар дар шартномаи ичораи молияви тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар лахзаи ба у тахвил додани ин амвол мегузарад.

 

Моддаи 697. Масъулияти фурушанда

1. Ичорагир хукук дорад амволеро, ки мавзуи шартномаи ичораи молияви мебошад, талаботеро, ки аз шартномаи хариду фуруши байни фурушанда ва ичорадех басташуда, аз чумла дар бобати сифат ва мукаммалии амвол, мухлатхои тахвили он ва дар дигар холатхои ба таври лозима ичро нагардидани шартнома бармеоянд, бевосита ба фурушанда пешниход намояд. Зимнан ичорагир хукук ва ухдадорихои барои фурушанда пешбининамудаи хамин Кодексро дар мавриде, ки агар у яке аз тарафхои шартномаи хариду фуруши амволи зикршуда бошад, дорад. Аммо ичорагир наметавонад шартномаи хариду фурушро бо фурушанда бидуни ризоияти ичорадех бекор намояд.

Дар муносибат бо фурушанда ичорагир ва ичорадех хамчун карздихандагони муштарак (моддаи 349) баромад мекунанд.

1. Агар дар шартномаи ичораи молияви тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ичорадех дар назди ичорагир барои аз тарафи фурушанда ичро гардидани талаботе, ки аз шартномаи хариду фуруш бармеоянд, гайр аз холатхое, ки масъулият барои интихоби фурушанда ба зиммаи ичорагир мебошад, чавобгар нест. Дар холати мазкур (охирин) ичорагир хак дорад бо интихоби худ талаботеро, ки аз шартномаи хариду фуруш бармеоянд, бевосита хам ба фурушандаи амвол ва хам ба ичорадех, ки масъулияти муштарак доранд, пешниход намояд.

 

БОБИ 34. Ичораи манзили истикомати

 

Моддаи 698. Шартномаи ичораи манзили  истикомати

1. Аз руи шартномаи ичораи манзили истикомати ичорадех ухдадор мегардад, ки ба ичорагир ва аъзои оилаи у манзили истикоматиро пулаки барои ихтиёрдори ва истифода дихад.
2. Муносибатхо аз руи шартномаи ичораи манзили истикомати тавассути Кодекси манзили Чумхурии Точикистон танзим мегарданд.

 

БОБИ 35. Истифодаи ройгон (ссуда)

 

Моддаи 699. Мафхуми шартномаи истифодаи  ройгон

1. Аз руи шартномаи истифодаи ройгон (шартномаи ссуда) як тараф (ссудадех) ухдадор мешавад, ки ашёву асбобро ба тарафи дигар (ссудагир) ба истифодаи муваккатии ройгон дихад ё медихад ва тарафи охирин ухдадор мешавад, ки худи хамон ашёву асбобро дар хамон холате, ки онро гирифта буд, бо дарназардошти фарсоиши муътадил ё дар холате, ки дар шартнома зикр шудааст, бармегардонад.
2. Ба шартномаи истифодаи ройгон мутобикан коидахои кисми 1 моддаи 626, кисми 1 ва кисми 2 моддаи 629, кисмхои 1 ва 2 моддаи 630, моддаи 634, кисми 2 моддаи 642, кисмхои 1 ва 3 моддаи 644 хамин Кодекс татбик мегарданд.

 

Моддаи 700. Ссудадиханда (карздех)

Хукуки тахвили ашёву асбоб барои истифодаи ройгон ба молики он ва дигар ашхосе, ки аз тарафи конун ё молик ба ин кор ваколатдор карда шудаанд, тааллук дорад.

 

Моддаи 701. Барои истифодаи ройгон додани  ашёву асбоб

1. Ссудадиханд (карздех) вазифадор аст ашёву асбобро дар холати мутобик бо шартхои шартнома ва таъиноти он бо хамаи лавозимоташ ва хуччатхои ба он тааллукдошта дихад.
2. Агар чунин лавозим ва хуччат дода нашуда бошанд ва бидуни онхо ашёву асбоб мувофики таъинот истифода шуда натавонанд ё истифодаи он арзиши худро барои ссудагиранда ба андозаи мухим гум кунад, ссудагиранда хак дорад, ки додани чунин лавозим ва хуччатро ё бекор кардани шартнома ва чуброни харочоти вокеии худро талаб намояд.

 

Моддаи 702. Окибатхои барои истифодаи ройгон надодани ашёву асбоб

Агар ссудадиханда ашёву асбобро ба ссудагир надихад, ссудагир хак дорад, ки бекор кардани шартнома ва чуброни  зарарро  дар шакли харочоти вокеи талаб намояд.

 

Моддаи 703. Масъулият барои камбудихои ашёву асбобе, ки ба истифодаи ройгон дода шудааст

Ссудадиханда барои камбудихои ашёву асбобе, ки онхоро хангоми бастани шартнома касдан ё аз беэхтиётии дагалона зикр накардааст, чавобгар аст.

Дар сурати ошкор гардидани чунин камбудихо ссудагиранда хукук дорад, ки бо интихоби худ аз ссудадиханда ба таври ройгон бартараф намудани камбудихои ашёву асбоб ё чуброни харочоти баркарор намудани камбудихои ашёву асбоб ё пеш аз мухлат бекор кардани шартнома ва чуброни зарари вокеиро талаб намояд.

 

Моддаи 704. Хукуки ашхоси сеюм ба ашёву асбобе, ки барои истифодаи ройгон дода мешавад

Тахвил додани ашёву асбоб ба истифодаи ройгон барои тагйирёби ё катъи хукуки ашхоси сеюм ба ин ашёву асбоб асос намебошад.

Хангоми бастани шартнома ссудадиханда вазифадор аст, ки ссудагирандаро доир ба хукукхои ашхоси сеюм ба ин ашёву асбоб (сервитут, хукуки гарав ва гайра) огох намояд. Ичро накардани ин ухдадори ба ссудагиранда хукук медихад, ки бекор кардани шартнома ва чуброни зарари вокеиро талаб намояд.

 

Моддаи 705. Ухдадорихои ссудагиранда дар бобати нигохдории ашёву асбоб

Ссудагиранда вазифадор аст, ки ашёву асбоби барои истифодаи ройгон гирифташударо дар холати дуруст нигох дорад. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ссудагиранда вазифадор аст, ки таъмири чори ва асосии ашёву асбобро анчом дихад ва тамоми харочоти нигохдории онро ба зимма гирад.

 

Моддаи 706. Чавобгарии ссудагиранда

Агар ашёву асбоб аз сабаби онро мувофики шартнома ё таъиноташ истифода набурдан ё бе розигии ссудадиханда ба шахси сеюм додан нобуд ё вайрон шуда бошад, у барои зарари ба ашёву асбоб расондааш чавобгар мебошад.

 

Моддаи 707. Масъулият барои зараре, ки ба шахси сеюм бо истифодаи ашёву асбоб расидааст

Ссудадиханда барои зараре, ки бо истифодаи ашёву асбоб ба шахси сеюм расонида шудааст, агар исбот накунад, ки зарар дар натичаи гараз ё беэхтиётии дагалонаи ссудагиранда ё шахсе, ки ин ашёву асбоб бо ризоияти ссудадиханда дар ихтиёри у буд, расидааст, чавобгар мебошад.

 

Моддаи 708. Ба шахси сеюм додани ашёву асбобе, ки барои  истифодаи ройгон гирифта  шудааст

Ссудагиранда хукук дорад танхо бо ризоияти ссудадиханда, дар назди у масъул боки монда, ба истифодаи шахси сеюм ашёву асбоби ройгон гирифташударо дихад.

 

Моддаи 709. Бо талаби ссудадиханда пеш аз мухлат бекор кардани шартнома

Ссудадиханда хукук дорад дар холатхои зерин пеш аз мухлат бекоркунии шартномаро талаб намояд, агар ссудагиранда:

1) ашёву асбобро мутобики шартнома ё тибки таъинот истифода набарад;

2) ухдадорихои дар холати дуруст нигох доштани ашёву асбоб ё нигохдории онро ичро накунад;

3)  холати ашёву асбобро мохиятан бад гардонад;

4) бе ризоияти ссудадиханда ба шахси сеюм ашёву асбобро дода бошад.

 

Моддаи 710. Бо талаби ссудагиранда пеш аз мухлат бекор кардани шартнома

Ссудагиранда хукук дорад пеш аз мухлат бекоркунии шартномаи истифодаи ройгонро талаб  намояд:

1) хангоми ошкор кардани камбудихо, ки истифодаи дурусти ашёву анчомро имконнопазир ё мушкил мегардонад ва дар бораи мавчудияти онхо у дар лахзаи бастани шартнома намедонист ва дониста хам наметавонист;

2) агар ашёву асбоб аз руи холате, ки ба он у чавобгу нест, дар вазъияти барои истифода корношоям бошад;

3) агар хангоми бастани шартнома ссудадиханда уро аз хукукхои ашхоси сеюм дар бораи ашёву асбобе, ки дода мешавад, огох накарда бошад.

 

Моддаи 711. Радди шартнома

Агар мухлати истифодаи ройгони ашёву асбоб дар шартнома муайян нашуда бошад, хар яке аз тарафхо хукук дорад хар вакт, тарафи дигарро як мох пеш дар маврид огох намуда, агар тибки шартнома мухлати дигари огохкуни пешбини нагардида бошад, аз шартнома даст кашад.

 

Моддаи 712. Тагйир ёфтани тарафхо дар шартнома

1. Ссудагиранда хукук дорад бегона кардани ашёву асбобро ба чо орад. Дар ин маврид шартномаи ройгон истифодабарии ашёву анчом кувваи хукукиро барои сохибмулки нав нигох медорад.
2. Дар сурати вафот кардани шахрванд – ссудадиханда ё аз нав таъсис ёфтан ё бархам хурдани шахси хукуки – ссудадиханда хукук ва ухдадорихои онхо тибки шартнома ба ворис ё дигар вориси хукуки ё шахси дигар, ки ба у хукуки моликият ба ашёву асбоб ё хукуки дигар гузаштааст ва дар асоси он ашёву анчом ба истифодаи ройгон дода шудааст, мегузарад.

Дар сурати аз нав таъсис ёфтани шахси хукуки – ссудагиранда хукукхо ва ухдадорихои у тибки шартнома, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ба вориси хукуки мегузарад.

 

Моддаи 713. Катъи шартнома

Шартномаи истифодаи ройгон гайр аз асосхои умумии катъи ухдадорихо, инчунин дар сурати фавти шахрванд – ссудагиранда ё бархам хурдани шахси хукуки – ссудагиранда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, катъ мегардад.

 

БОБИ 36. Пудрат 

1. Мукаррароти умуми оид ба пудрат

 

Моддаи 714. Шартномаи пудрат

1. Тибки шартномаи пудрат як тараф (пудратчи) ухдадор мешавад тибки супориши тарафи дигар (фармоишгар) кори муайянеро анчом дихад, онро дар мухлати муайян ба фармоишгар супорад ва фармоишгар бошад, ухдадор мешавад корро кабул намуда, хакки онро пардозад (хакки корро пардозад). Кор агар дар конунхо ё созишномаи тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бо таваккали фармоишгар анчом дода мешавад.
2. Нисбат ба шаклхои алохидаи шартномаи пудрат (пудрати маиши, пудрати сохтмон, пудрат доир ба корхои лоихакаши ва чустчуи) мукаррароти пешбининамудаи хамин зербоб истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 715. Корхое, ки тибки шартномаи  пудрат анчом дода мешаванд

1. Шартномаи пудрат барои тайёр кардан ё коркарди ашё ё барои ичрои корхои дигар бо додани натичаи он, ба фармоишгар баста мешавад.
2. Тибки шартномаи пудрат, ки барои тайёр кардани ашё баста шудааст, пудратчи хукуки онро ба фармоишгар медихад.
3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи мустакилона усули ичрои супориши фармоишгарро муайян менамояд.

 

Моддаи 716. Ичрои корхо аз чониби пудратчи

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, корхо аз чониби пудратчи бо мавод ва тавассути кувва ва воситахои у анчом дода мешавад.
2. Пудратчи барои маводи сифатан номатлуб ва тачхизоти додашуда, инчунин мавод ва тачхизоти пешниходшудае, ки гаронии хукукхои шахси сеюмро доро аст, масъул мебошад.

 

Моддаи 717. Таваккали тасодуфан нобуд ва вайрон шудани мавод

Таваккали тасодуфан несту нобуд гардидан ё тасодуфан вайрон шудан (осеб дидан)-и маводро, агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, то фаро расидани мухлати аз чониби пудратчи дар шартнома пешбинишудаи корхо, ки  маводро  фарохам овардааст ва баъди  фаро расидани ин мухлат тарафе, ки мухлатро гузаронидааст, ба зимма доранд.

 

Моддаи 718.  Пудратчии генерали ва пудратчии гайриасоси (фаръи)

1. Агар аз конунхо ё шартномаи пудрат ухдадорихои пудратчи вобаста ба шахсан ичро намудани корхои дар шартнома пешбинишуда барнаояд, пудратчи хукук дорад барои ичрои як кисми ухдадорихои худ дигар ашхос (пудратчиёни гайриасоси)-ро чалб кунад. Дар ин холат пудратчи ба сифати пудратчии генерали баромад мекунад.
2. Пудратчии генерали дар назди пудратчии гайриасоси барои аз чониби фармоишгар ичро накардан ё ичрои номатлуби ухдадорихои худ оид ба шартномаи пудрат ва дар назди фармоишгар барои окибатхои аз чониби пудратчии гайриасоси ичро накардан ё номатлуб ичро намудани ухдадорихои худ мутобики моддаи 434 хамин Кодекс масъулият дорад.

Агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фармоишгар ва пудратчии гайриасоси хукук надоранд вобаста ба вайрон кардани шартномахое, ки хар кадоми онхо бо пудратчии генерали бастаанд, яке ба дигаре талабот пешниход кунанд.

1. Бо мувофикаи пудратчии генерали фармоишгар хукук дорад барои ичрои корхои алохида бо дигар ашхос шартнома бандад. Дар чунин холат ашхоси зикргардида барои ичро накардан ё ичрои номатлуби кор дар назди фармоишгар мустакиман масъулият доранд.

 

Моддаи 719. Дар ичрои кор иштирок намудани якчанд шахс

1. Агар аз чониби пудратчи хамзамон ду ё якчанд шахс баромад кунанд, дар сурати таксим нашудани мавзуи ухдадори онхо нисбат ба фармоишгар карздорони муштарак дониста шуда, мутаносибан кредиторони муштарак эътироф карда мешаванд.
2. Хангоми таксимшаванда будани мавзуи ухдадори, инчунин дар дигар холатхои пешбининамудаи конунхо ё шартнома хар яке аз ашхоси дар кисми 1 хамин модда пешбини гардида нисбат ба фармоишгар дар доираи хиссаи худ хукук ба даст меоранд ва дорои масъулият (моддаи 344) мебошанд.

 

Моддаи 720. Мухлати ичрои корхо

1. Дар шартномаи пудрат мухлати ибтидои ва нихоии ичрои кор зикр мегардад. Бо мувофикаи байни тарафхо дар шартнома метавонад, инчунин мухлати хотимаи даврахои алохидаи кор (мухлатхои мобайни) пешбини шуданаш мумкин аст.

Агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи барои вайрон кардани хам мухлати ибтидои ва хам мухлати нихои, инчунин мухлатхои мобайнии ичрои кор масъулият дорад.

1. Мухлатхои ибтидои, нихои ва мобайнии ичрои корхо, ки дар шартнома зикр гардидаанд, тибки холат ва тартиби пешбининамудаи шартнома метавонад тагйир дода шаванд.
2. Окибатхои гузаронидани мухлати ичро, ки дар моддаи 436 хамин Кодекс зикр гардидаанд, хангоми вайрон кардани мухлати нихоии ичрои кор фаро мерасанд.

 

Моддаи 721. Арзиши кор

1. Дар шартномаи пудрат арзиши коре, ки бояд ичро шавад ё усули муайян кардани он зикр мешавад. Хангоми дар шартнома мавчуд набудани чунин нишондод нарх мутобики банди 3 моддаи 456 хамин Кодекс аз чониби суд мукаррар карда мешавад.
2. Нарх дар шартномаи пудрат чуброни харочоти пудратчи ва подошпулии ба у марбутаро дар бар мегирад.
3. Нархи корхо метавонад бо рохи тартиб додани смета муайян карда шавад.

Дар холатхое ки агар кор мутобики сметаи тартибдодаи пудратчи анчом дода шавад, смета аз лахзаи аз чониби фармоишгар тасдик шудани он дорои эътибор гардида, як чузъи шартнома ба хисоб меравад.

1. Нархи корхо (смета) метавонад тахмини ё устувор бошад. Хангоми дар шартнома набудани нишондодхои дигар нархи корхо (смета) устувор хисобида мешавад.
2. Агар зарурати гузаронидани корхои иловаги ва аз ин сабаб мохиятан баланд гардидани нархи кори тахминан муайянгардида (сметаи тахмини) ба миён ояд пудратчи вазифадор аст сари вакт фармоишгарро огох созад. Фармоишгаре, ки ба баланд шудани нархи кор (смета) рози намебошад, хукук дорад аз шартнома даст кашад. Дар ин холат пудратчи метавонад барои ичрои кисми кор аз фармоишгар пардохти арзиши онро талаб намояд.

Пудратчие, ки сари вакт фармоишгарро дар  мавриди зарурати баланд кардани нарх (смета)-и дар шартнома пешбинишуда огох накардааст, вазифадор аст, бо хифзи хукуки худ оид ба пардохти кор тибки нархе, ки дар шартнома муайян гардидааст, шартномаро ичро кунад.

1. Пудратчи хукук надорад зиёд кардани нархи устувор (сметаи устувор) ва фармоишгар кам кардани онро талаб намояд, аз чумла дар холатхое, ки хангоми бастани шартнома имконияти пешбини намудани хачми умумии корхои ичрошаванда ё харочоти барои ин зарури истисно шудааст.

Хангоми баъди бастани шартнома ба таври мухим баланд шудани арзиши мавод ва тачхизоте, ки бояд пудратчи фарохам орад, инчунин боло рафтани арзиши хизмати  ашхоси сеюм пудратчи хукук дорад зиёд кардани нарх (смета)-и мукарраршударо талаб кунад ва дар сурати аз чониби фармоишгар рад кардани ичрои талаботи у мутобики моддаи 483 хамин Кодекс бекор кардани шартномаро талаб намояд.

 

Моддаи 722. Сарфакории пудратчи

1. Дар холатхое ки агар харочоти вокеии пудратчи нисбат ба оне, ки хангоми муайян кардани нарх (тахияи смета) ба хисоб гирифта шудааст, камтар бошад, агар фармоишгар исбот карда натавонад, ки сарфаи ба даст овардаи пудратчи ба сифати ичрои кор таъсир расондааст, пудратчи хукуки худро барои пардохти кор тибки нарх (смета)-е, ки дар шартнома пешбини шудааст, нигох медорад.
2. Дар шартномаи пудрат метавонад таксими сарфаи ба дастовардаи пудратчи байни тарафхо пешбини карда шавад.

 

Моддаи 723. Тартиби пардохти корхо

1. Агар дар шартномаи пудрат пешпардохти ичрои кор ё даврахои алохидаи он пешбини нагардида бошад, фармоишгар вазифадор аст ба пудратчи баъди хотимаи кор, ба шарте ки кор ба таври дахлдор ва дар мухлати мувофикашуда ва ё бо мувофикаи фармоишгар пеш аз мухлат анчом дода шуда бошад, маблаги кайду шартшударо пардозад.
2. Пудратчи хукук дорад ба андози дар шартнома зикргардида аз фармоишгар пардохти бунак (аванс)-ро талаб кунад.

 

Моддаи 724.  Хукуки пудратчи барои нигох доштан

Хангоми аз чониби фармоишгар ичро накардани ухдадории пардохти арзиши мукарраршуда ё дигар маблаге, ки вобаста ба ичрои кор ба пудратчи тааллук дорад, пудратчи мутобики моддахои 388, 389 хамин Кодекс натичаи кор, инчунин тачхизоти марбути фармоишгарро, ки барои коркарди ашё дода шудааст, бокимондаи маводи истифоданашуда ва дигар амволи дар наздаш бударо то аз чониби фармоишгар пардохта шудани маблаги дахлдор метавонад нигох дорад.

 

Моддаи 725. Ичрои кор бо истифодаи маводи фармоишгар

1. Пудратчи вазифадор аст маводи фарохамовардаи фармоишгарро сарфакорона ва боэхтиёт истифода бурда, баъди ба итмом расонидани кор оид ба масрафи мавод хисобот дода, бакияи онро баргардонад ё бо мувофикаи фармоишгар бо назардошти арзиши маводи истифоданашудае, ки дар назди пудратчи боки мондааст, арзиши корро пасттар кунад.
2. Агар бо сабабхои камбудии маводе, ки фармоишгар фарохам овардааст, натичаи кор ба даст наомада бошад ё натичаи бадастовардашуда дорои камбудие бошад, ки истифодаи онро тибки таъиноти пешбининамудаи шартнома имконнопазир мегардонад ва хангоми дар шартнома мавчуд набудани шарти дахлдор барои истифодаи одди номумкин аст, пудратчи хукук дорад пардохти кори анчомдодаашро талаб намояд.
3. Пудратчи, агар исбот карда тавонад, ки камбудии мавод хангоми ба таври дахлдор кабул кардани мавод аз чониби пудратчи ошкор карда шуданаш номумкин буд, метавонад хукукхои дар кисми 2 хамин модда зикргардидаро татбик намояд.

 

Моддаи 726.  Масъулияти пудратчи барои нигахдошти амволи фарохамовардаи  фармоишгар

Пудратчи барои эхтиёт накардани маводу тачхизоте ки фармоишгар барои коркарди мавод фарохам овардааст, инчунин дигар амволе, ки вобаста ба ичрои шартномаи пудрат тахти ихтиёри пудратчи карор гирифтааст, масъулият дорад.

 

Моддаи 727. Хукуки фармоишгар хангоми ичрои кор

1. Фармоишгар хукук дорад хар вакте чараёни ичро ва сифати корро бидуни дахолат ба фаъолияти пудратчи тафтиш намояд.
2. Агар пудратчи сари вакт ба ичрои шартномаи пудрат огоз накунад ё корро чунон бо охистаги ичро кунад, ки то мухлати мукарраршуда анчом додани он баръало имконнопазир гардад, фармоишгар хукук дорад аз шартнома даст кашад ва чуброни зарарро талаб намояд.
3. Агар хангоми ичрои кор аён гардад, ки кор ба таври дахлдор анчом дода намешавад, фармоишгар хукук дорад ба пудратчи барои рафъи камбудихо мухлати муносиб муайян кунад ва дар сурати аз чониби пудратчи дар мухлати муайяншуда ичро накардани ин талабот аз шартнома даст кашад ё барои ислохи кор аз хисоби пудратчи ба дигар шахс мурочиат кунад, инчунин чуброни зарарро талаб намояд.
4. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фармоишгар метавонад дар хар лахза, то ба у супурдани ичрои кор аз шартномаи пудрат даст кашад ва ба пудратчи кисми мукарраршудаи арзиши корро, ки то гирифтани огохинома дар мавриди аз шартнома даст кашидани фармоишгар анчом дода шудааст, пардозад. Фармоишгар инчунин вазифадор аст ба пудратчи зарареро, ки вобаста ба катъи шартнома расонида шудааст, чуброн намояд.

 

Моддаи 728. Холатхое, ки пудратчи вазифадор аст дар маврид фармоишгарро огох намояд

1. Пудратчи вазифадор аст фавран фармоишгарро огох созад ва то аз у гирифтани нишондод корро хангоми ошкор намудани холатхои зайл катъ намояд:

– корношоями ё бесифатии мавод, тачхизот, хуччатхои техники ё ашёи барои коркард пешниходнамудаи фармоишгар;

– окибатхои имконпазири нохуши ба ичрои супориши фармоишгар  оид ба усули ичрои кор вобаста;

– дигар холатхои ба пудратчи вобастанабудае, ки ба коршоями ё устувории натичахои ичрои кор тахдид мекунанд ё дар мухлати муайянгардида анчом додани корро гайриимкон мегардонанд.

1. Пудратчие, ки фармоишгарро дар мавриди холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида огох насохтааст ё мухлати дахлдореро, ки барои гирифтани чавоб ба огохони зарур аст мунтазир нашуда, корро идома додааст ё сарфи назар аз огохонии саривактии фармоишгар дар мавриди боздоштани корхо фаъолиятро давом додааст, хукук надорад хангоми нисбат ба у ё пешниход шудани талабот ё аз чониби у пешниход кардани талаботи дахлдор ба фармоишгар ба холатхои зикргардида истинод кунад.
2. Агар фармоишгар, сарфи назар аз огохонии саривакти ва асосноки пудратчи оид ба холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида, дар мухлати муносиб маводи корношоям ё бесифатро иваз накунад, супоришро оид ба усули ичрои кор тагйир надихад ё барои рафъи холатхое, ки ба коршоями ё устувории корхо тахдид менамоянд, чорахои дигар наандешад, пудратчи хукук дорад аз шартнома даст кашад ва чуброни зарари вобаста ба катъи шартнома расонидашударо талаб намояд.

 

Моддаи 729. Аз чониби фармоишгар ичро накардани ухдадорихои мутакобила оид ба шартномаи пудрат

1. Пудратчи, хангоме ки фармоишгар ухдадорихои худро оид ба шартномаи пудрат ба чо намеорад, аз чумла мавод, тачхизот, хуччатхои техники ё ашёи барои коркард заруриро тахия намекунад, барои аз чониби пудратчи ичро намудани шартномаи пудрат монеа мешавад, инчунин хангоми мавчуд будани холатхое, ки баръало дар мухлати мукарраршуда ичро нагардидани ин ухдадорихо гувохи медиханд, хукук дорад ба кор шуруъ накунад ё корхои огозгардидаро (моддаи 353) катъ намояд.
2. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хангоми мавчуд будани холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида пудратчи хукук дорад аз ичрои шартнома даст кашад ва чуброни зарари расонидашударо талаб намояд.

 

Моддаи 730. Мусоидати фармоишгар

1. Фармоишгар вазифадор аст тибки холатхо, хачм ва тартиби дар шартномаи пудрат пешбинигардида ба пудратчи дар ичрои кор мусоидат намояд.

Хангоми аз чониби фармоишгар ичро накардани ин ухдадорихо пудратчи хукук дорад чуброни зарари расонидашуда, инчунин харочоти иловагиро вобаста ба бекористи ё гузаронидан (тамдид)-и мухлати ичрои кор ё зиёд кардани арзиши корро талаб намояд.

1. Дар холатхое ки дар натичаи амал ё камбудихои фармоишгар ичрои кор вобаста ба шартномаи пудрат имконнопазир гардидааст, пудратчи хукуки худро барои пардохтани маблаги мукарраршуда бо назардошти кисми кори анчомдодашуда, нигох медорад.

 

Моддаи 731. Кабули ичрои кор аз чониби  фармоишгар

1. Фармоишгар вазифадор аст тибки мухлат ва тартиби пешбининамудаи шартномаи пудрат бо иштироки пудратчи ичрои корро аз назар гузаронад ва кабул кунад ва хангоми ошкор намудани сарфи назар кардани шартнома, ки корро бадтар мегардонад ё дигар норасоихо фавран ба пудратчи арз намояд.
2. Фармоишгаре, ки хангоми кабул камбудихои корро аён сохтааст, хукук дорад ба онхо танхо дар холате истинод намояд, ки агар дар акт ё дар дигар хуччати тасдиккунандаи кабул ин норасоихо кайду шарт шудаанд ё имконияти минбаъд пешниход шудани талаб дар мавриди рафъи онхо зикр гардидааст.
3. Фармоишгаре, ки корро бидуни тафтиш кабул кардааст, аз хукуки истинод ба камбудихо, ки метавонист хангоми усули оддии кабули кор (камбудихои ошкоро) ошкор карда шавад, махрум мегардад.
4. Фармоишгаре, ки баъди кабули кор риоя нашудани шартнома ё дигар камбудихоро ошкор намудааст, ки хангоми усули оддии кабул муайян намудани онхо (камбудихои ноаён) гайриимкон аст аз чумла чунин камбудихое, ки касдан аз чониби пудратчи пинхон карда шудаанд, вазифадор аст пудратчиро дар мухлати кобили кабул огох созад.
5. Хангоми ба миён омадани бахс байни фармоишгар ва пудратчи вобаста ба камбудихои ичрои кор ё сабабхои он бо талаби хар кадоме аз тарафхо экспертиза таъин карда шуданаш мумкин аст. Харочоти вобаста ба гузаронидани экспертиза ба истиснои холатхое, ки агар экспертиза вайрон карда нашудани шартнома ё байни амали пудратчи ва камбудии ошкоршуда вучуд надоштани алокамандиро мукаррар карда бошад, ба зиммаи пудратчи мебошад. Дар чунин холатхо харочоти гузаронидани экспертизаро тарафе анчом медихад, ки гузаронидани онро талаб кардааст ва агар экспертиза тибки созишномаи тарафхо гузаронида шуда бошад, аз чониби хар ду тараф пардохта мешавад.
6. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хангоми саркашии фармоишгар аз кабули ичрои кор пудратчи бо гузашти мухлати як мох аз рузе, ки бояд мувофики шартнома кор ба фармоишгар супурда шавад ва баъд аз ду маротиба огох намудани у, хукук дорад натичаи корро фурушад ва маблаги бадастовардаро бо аз хисоб баровардани хамаи пардохтхои ба пудратчи тааллукдошта ба депозити идораи нотариали ба номи фармоишгар гузаронад.
7. Агар саркашии фармоишгар аз ичрои кабули кор боиси минбаъд гузаронидани мухлати супурдани кор гардида бошад, хукуки моликият ба ашёи тайёркардашуда (коркардшуда) аз лахзае, ки супурдани он сурат гирифтааст, ба фармоишгар гузашта эътироф карда мешавад.

 

Моддаи 732. Сифати кор

1. Кори анчомдодаи пудратчи бояд ба шартхои шартнома мутобикат намояд ва дар сурати мавчуд набудани шарт ё комилан пурра набудани он ба талаботе, ки одатан ба чунин кори навъи дахлдор пешниход мегардад, чавобгу бошад. Агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ичрои кор бояд:

– дар лахзаи супурдан ба фармоишгар дорои хосиятхои дар шартнома пешбинигардида ё ба талаботи муайяни одатан пешниходшаванда чавоб дихад;

– дар давоми давраи кобили кабул барои истифода тибки таъиноти дар шартнома пешбинишуда коршоям бошад ва агар он дар шартнома пешбини нагардида бошад, барои истифодаи чунин навъи корхо муносиб бошад.

1. Агар тибки конунpо ё тартиби мукаррарнамудаи онхо нисбат ба кори тибки шартномаи пудрат ичрошаванда талаботи хатми пешбини гардида бошад, пудратчии ба сифати сохибкор баромадкунанда бояд корро бо риояи хамон талаботи хатми анчом дихад.

Пудратчи метавонад вобаста ба шартнома ухдадори кабул намуда, ичрои корро тавре анчом дихад, ки нисбат ба талаботи сифати дар талаботи хатми мукарраргардида чавобгуи  талаботи сифатан баландтар бошад.

 

Моддаи 733. Кафолати сифати кор

1. Хангоме ки тибки конунхо ё шартнома ё тибки анъанахои муомилоти кори аз чониби пудратчи ба фармоишгар додани кафолати сифати кор пешбини шуда бошад, пудратчи вазифадор аст ба фармоишгар дар тули тамоми мухлати кафолат натичаи кореро, ки бояд ба талаботи кисми 1 моддаи 732 хамин Кодекс мутобик бошад, супорад.
2. Кафолати сифати натичаи кор, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба хамаи он чизе, ки натичаи корро ташкил медихад, татбик мегардад.

 

Моддаи 734. Тартиби бахисобгирии мухлати кафолат

1. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре, пешбини нагардида бошад чараёни мухлати кафолат аз лахзае ки ичрои кор кабул гардидааст ё мебоист аз чониби фармоишгар кабул гардад, огоз меёбад.
2. Барои бахисобгирии мухлати кафолат тибки шартномаи пудрат, агар дар конунхо ё созишномаи тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё аз мушахассоти шартномаи пудрат барнаояд, мутаносибан коидахои дар кисмхои 2 – 4 моддаи 507 хамин Кодекс зикргардида истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 735. Масъулияти пудратчи барои сифати номатлуби кор

1. Агар кор аз чониби пудратчи бо риоя накардани шартнома анчом дода шуда бошад, ки боиси бад шудани кор гаштааст ё бо камбудихои дигаре анчом ёфтааст, ки истифодаи онро барои максади дар шартнома пешбинигардида ношоям сохтааст ё хангоми дар шартнома мавчуд набудани чунин шартхо барои истифодаи одди гайриимкон аст, азбаски дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардидааст, фармоишгар хукук дорад тибки интихоби худ аз пудратчи талаб кунад, ки:

– дар мухлати муносиб камбудихои корро ройгон рафъ намояд;

– мутаносибан нарххои барои кор мукарраргардидаро паст кунад;

– харочоташро барои рафъи камбудихо дар сурате ки агар дар шартнома хукуки фармоишгар оид ба рафъи камбудихо пешбини гардида бошад, чуброн намояд.

1. Пудратчи хукук дорад бар ивази рафъи камбудихои коре, ки барои онхо у чавобгар мебошад, ройгон, бо чуброни зараре, ки вобаста ба гузаронидани мухлати ичрои кор расонида шудааст, аз нав корхоро ичро кунад. Дар ин сурат фармоишгар вазифадор аст кори каблии анчомдодашударо, агар мувофики хусусияти кор чунин баргардонидан имконпазир бошад, ба пудратчи баргардонад.
2. Агар дар кор сарфи назар кардани шарти шартнома ё дигар камбудихои кор мухим ё рафънопазир бошанд ё дар мухлати мувофики мукаррарнамудаи фармоишгар норасоихои ошкоргардида бартараф карда нашуда бошанд, фармоишгар хукук дорад аз шартнома даст кашад ва чуброни зарари расонидашударо талаб намояд.
3. Шартхои шартномаи пудрат дар хусуси барои камбудихои дахлдор аз масъулият озод кардани пудратчи, агар исбот шуда бошад, ки чунин камбудихо дар натичаи амал ё беамалии гунахкоронаи пудратчи ба вукуъ пайвастааст, уро аз масъулият озод карда наметавонад.
4. Пудратчие, ки барои ичрои корхо мавод тахия намудааст, барои сифати онхо тибки коидахо оид ба масъулияти фурушанда барои молхои сифатан номатлуб (кисмхои 1 – 3 ва 5 моддаи 511) чавобгар аст.

 

Моддаи 736. Мухлатхои ошкор намудани сифати номатлуби натичахои кор

1. Агар дар конунхо ё шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фармоишгар хукук дорад вобаста ба сифати номатлуби кор ба шарти дар мухлати мукаррарнамудаи хамин модда ошкор гардидани онхо талабот пешниход кунад.
2. Дар сурате ки агар барои натичаи кор мухлати кафолат мукаррар нагардида бошад, талаботи вобаста ба камбудихои натичаи кор аз чониби фармоишгар ба шарти дар мухлатхои мувофик ошкор намудани онхо, вале дар доираи ду сол аз рузи супурдани натичаи кор, агар дар конунхо, шартнома ё анъанахои муомилоти кори мухлати дигаре мукаррар нашуда бошад, пешниход шуданаш мумкин аст.
3. Фармоишгар хукук дорад вобаста ба камбудихои натичаи коре, ки дар натичаи чараёни мухлати кафолат ошкор гардидааст, талабот пешниход намояд.
4. Дар холатхое, ки мухлати кафолати пешбининамудаи шартнома аз ду сол камтар бошад ва норасоихои натичаи кор аз чониби фармоишгар пас аз гузашти мухлати кафолат, вале дар доираи ду сол аз лахзаи пешбининамудаи кисми 5 хамин модда ошкор гардидааст, агар фармоишгар исбот карда тавонад, ки камбудихо то супурдани натичаи кор ба фармоишгар ё бо сабабхое, ки то ин лахза рух додаанд, ба миён омадаанд, пудратчи масъулиятро ба зимма дорад.
5. Агар дар шартномаи пудрат тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, мухлати кафолат (кисми 1 моддаи 734) аз лахзае, ки натичаи ичрои кор кабул гардида буд ё мебоист аз чониби фармоишгар кабул гардад, чараён меёбад.
6. Нисбат ба хисоби мухлати кафолат тибки шартномаи пудрат, агар дар конунхо, санадхои дигари хукуки ё созишномаи тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё аз мушаххасоти шартномаи пудрат барнаояд, мутаносибан коидахои дар кисмхои 2 ва 4 моддаи 507 хамин Кодекс зикргардида истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 737. Мухлати даъво оид ба даъвохо дар мавриди кори сифатан номатлуб

1. Мухлати даъво барои талаботе, ки вобаста ба кори сифатан номатлуб тибки шартномаи пудрат анчомдодашуда ба миён омадаанд, мувофики коидахои моддаи 221 хамин Кодекс муайян карда мешавад.

Мухлати даъво барои талабот вобаста ба камбудихои бино, сохтмон, иншоот, агар ин камбудихо хангоми усули оддии кабули кор ошкор шуданашон гайриимкон бошад, аз лахзаи ошкор шудани камбудихо панч солро дар бар мегирад.

1. Агар дар конунхо ё шартномаи пудрат аз чониби пудратчи додани кафолати сифати кор пешбини, мухлати кафолат мукаррар гардида бошад ва ариза дар мавриди камбудихои кор дар доираи мухлати кафолат дода шуда бошад, чараёни мухлати даъво аз рузи додани ариза дар мавриди камбудихо огоз меёбад.
2. Агар мутобики шартномаи пудрат кор аз чониби фармоишгар кисм ба кисм кабул карда шуда бошад, чараёни мухлати даъво аз рузи пурра кабул кардани кор огоз меёбад.

 

Моддаи 738. Ухдадории пудратчи дар мавриди ба фармоишгар додани маълумот

Пудратчи вазифадор аст якчоя бо натичаи кор ба фармоишгар маълумотеро супорад, ки ба истифода ё навъи дигари истифодаи мавзуи шартнома дахл дорад, агар ин дар шартнома пешбини гардида ё маълумот дорои хусусияте бошад, ки бидуни он истифодаи натичахои кор барои максадхои дар шартнома зикргардида гайриимкон аст.

 

Моддаи 739. Махфи нигох доштани маълумоти  бадастовардаи тарафхо

Агар тарафхо ба туфайли ичрои ухдадорихои хеш вобаста ба шартнома аз чониби дигар дар мавриди тасмим ва донишхои техники маълумоте гирифта бошанд, аз чумла маълумоте, ки аз хукуки хифз истифода намебарад, инчунин маълумоте, ки метавонад чун сирри тичорати арзёби гардад, он хукук надорад бидуни розигии тарафи дигар  ба ашхоси сеюм иттилоъ дихад.

Тартиб ва шартхои истифодаи чунин маълумот тибки созишномаи тарафхо муайян карда мешавад.

 

Моддаи 740. Ба фармоишгар баргардонидани мавод ва тачхизот

Дар холатхое ки агар фармоишгар дар асоси кисми 4 моддаи 727 ё кисми 3 моддаи 735 хамин Кодекс аз шартномаи пудрат даст кашад, пудратчи вазифадор аст мавод ва тачхизоти фарохамовардаи фармоишгарро, ки барои коркарди ашё дода шуда аст ё дигар амволро баргардонад ё онро ба ашхоси зикрнамудаи фармоишгар дихад ва агар ичрои ин кор гайриимкон гардида бошад, арзиши мавод, тачхизот ва дигар амволро чуброн намояд.

 

Моддаи 741. Окибатхои катъи шартномаи пудрат то кабули натичаи кор

Дар сурати катъ гардидани шартномаи пудрат то кабули натичаи кор аз чониби фармоишгар тибки асосхои пешбининамудаи конунхо ё шартномаи пудрат, ки пудратчи анчом додааст (кисми 1 моддаи 731), фармоишгар хукук дорад ба у супурдани натичаи кори ба итмом расониданашударо бо чуброни харочоти масрафнамудаи пудратчи талаб намояд.

 

2. Пудрати маиши

 

Моддаи 742. Шартномаи пудрати маиши

1. Мувофики шартномаи пудрати маиши пудратчие, ки фаъолияти сохибкориро анчом медихад, ухдадор мешавад тибки фармоиши шахрванд – фармоишгар фаъолияти муайянеро, ки барои конеъ гардонидани талаботи маиши ё дигар талаботи шахсии фармоишгар таъин шудааст, анчом дихад ва фармоишгар бошад ухдадор мешавад корро кабул намуда, хакки онро пардозад.
2. Шартномаи пудрати маиши ба шартномаи оммави (моддаи 458) дохил мешавад.
3. Нисбат ба шартномаи пудрати маиши, ки бо хамин Кодекс танзим нагардидааст, конунхо оид ба хифзи хукуки истеъмолкунандагон ва дигар санадхои хукукие, ки дар асоси он кабул гардидаанд, истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 743. Кафолати хукуки фармоишгар

1. Пудратчи хукук надорад ба фармоишгар ба шартномаи пудрати маиши дохил намудани кор ва хизматрасонии иловагии пулакиро талаб намояд. Хангоми вайрон кардани ин талабот фармоишгар хукук дорад аз пардохти кор ё хизматрасонихои дахлдор даст кашад.
2. Фармоишгар хукук дорад дар хар лахзаи то ба у супурдани кор аз шартномаи пудрати маиши бо пардохти кисми нархи мукарраршуда барои кор, ки то гирифтани огохинома дар мавриди радди фармоишгар аз шартнома аз чониби пудратчи анчом дода шудааст, даст кашад ва ба у харочоти то ин лахза бо максади ичрои кор масрафнамудаашро, агар онхо ба арзиши хамин кисмати кор дохил нашуда бошад, пардозад. Шартхои шартномае, ки фармоишгарро аз ин хукук махрум месозанд, курб надоранд.

 

Моддаи 744. Шакли шартнома

Агар дар конунхо ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагадида бошад, шартномаи пудрати маиши аз лахзаи аз чониби фармоишгар  ба пудратчи супурдани квитансия ё дигар хуччати тасдиккунандаи бастани шартнома баимзорасида хисобида мешавад.

Мавчуд набудани хуччатхои зикргардида фармоишгарро аз хукуки истинод ба баёноти шохидон чихати тасдики далели бастани шартнома ё шартхои он махрум намесозад.

 

Моддаи 745.  Офертаи оммавии корхо

1. Нисбат ба реклама ва дигар пешниходи корхое, ки тибки шартномаи пудрати маиши ичро карда мешавад, мутаносибан коидахо дар мавриди офертаи оммавии молхо, ки дар моддаи 529 хамин Кодекс зикр шудааст, истифода бурда мешавад.
2. Хангоми ба фармоишгар супурдани кор пудратчи вазифадор аст ба у оид ба талаботе, ки барои самарабахш ва бехатар истифода бурдани ашёи тахиягардида ё коркардашуда ё корхои дигари анчомдодашуда риоя кардани онхо зарур аст, инчунин оид ба окибатхои эхтимолие, ки риоя накардани талаботи дахлдор ба худи фармоишгар ё дигар ашхос тахдид карда метавонад, маълумот дихад.
3. Фармоишгар, агар дар натичаи аз пудратчи гирифтани маълумоти нопурра ё нодуруст барои ичрои кор шартнома баста бошад, ки дорои хосиятхои дарназардоштаи фармоишгар намебошад, хукук дорад бекор кардани шартномаи пудрати маиши ва чуброни зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 746. Ба фармоишгар пешниход намудани маълумот оид ба кор

Пудратчи вазифадор аст то бастани шартномаи пудрати маиши ба фармоишгар оид ба корхои пешниходшаванда, навъ ва мушаххасоти он, оид ба нарх ва шакли пардохт маълумоти зарури ва сахех дихад, инчунин бо хохиши фармоишгар дар мавриди маълумотхои дигари марбут ба шартнома ва кори дахлдор иттилоъ дихад.  Агар тибки хусусияти кор ин дорои ахамият бошад, пудратчи бояд ба фармоишгар шахси аникро, ки ин корро анчом медихад, зикр намояд.

 

Моддаи 747.  Ичрои корхо аз маводи пудратчи

1. Агар кор оид ба шартномаи пудрати маиши аз маводи пудратчи анчом дода шавад, арзиши мавод хангоми бастани шартнома пурра ё кисман, чуноне ки дар шартнома зикр шудааст, бо хисоббаробаркунии нихои баъди аз чониби фармоишгар аз пудратчи гирифтани мол пардохта мешавад.

Мутобики шартномаи пудрати маиши мавод метавонад ба пудратчи ба таври кредит, аз чумла бо шарти аз чониби фармоишгар давра ба давра пардохтани он пешниход карда шавад.

1. Тагйир ёфтани нархи маводе, ки пудратчи пешниход кардааст, баъди бастани шартнома боиси хисобу китоби нав шуда наметавонад.

 

Моддаи 748. Ичрои кор аз маводи фармоишгар

Агар корхо оид ба шартномаи пудрати маиши аз маводи фармоишгар анчом дода шавад, дар квитансия ё хуччати дигаре, ки хангоми бастани шартнома пудратчи ба фармоишгар медихад, бояд номи дакик, тасвир ва арзиши маводи тибки созишномаи тарафхо мукарраргардида зикр карда шавад. Нархгузории мавод дар квитансия ё дигар хуччати шабех метавонад минбаъд аз чониби фармоишгар дар суд, бо рохи пешниходи далелхои хатти мавриди бахс карор дода шавад.

 

Моддаи 749. Нарх ва пардохти кор

Нархи кор дар шартномаи пудрати маиши тибки созишномаи тарафхо мукаррар гардида, наметавонад аз нархи дар  нархнома (прейскурант) эълоннамудаи пудратчи болотар бошад. Корро фармоишгар баъди аз чониби пудратчи пурра супурдани он мепардозад. Тибки созишномаи тарафхо кор метавонад аз чониби фармоишгар хангоми бастани шартнома пурра ё бо усули додани  бунак (аванс) пардохта шавад.

 

Моддаи 750. Огох сохтани фармоишгар дар мавриди шартхои истифодаи кори ичрошуда

Хангоми ба фармоишгар супурдани кор пудратчи вазифадор аст ба у оид ба талаботе, ки барои кори самарабахш ва бехатари истифодаи натичаи кор риоя намудани онхо зарур аст, инчунин аз окибатхои имконпазири риоя накардани талаботи дахлдор барои худи фармоишгар ва дигар ашхос иттилоъ дихад.

 

Моддаи 751. Окибатхои ошкор намудани камбудихои ичрои кор

1. Фармоишгар, дар сурати хангоми кабули кор ё дар вакти истифодаи ашёи пудрат ошкор намудани камбудихо метавонад дар чараёни мухлати дар моддаи 731 хамин Кодекс зикргардида ва хангоми мавчуд будани мухлати кафолат дар тули ин муддат яке аз хукукхои пешбининамудаи моддаи 736 хамин Кодексро истифода барад.
2. Талабот оид ба рафъи ройгони чунин камбудихои кори тибки шартномаи пудрати маиши анчомдодашуда, ки метавонад ба хаёт ё саломатии худи фармоишгар ва дигар ашхос тахдид кунад, агар дар тартиби муайяннамудаи конун мухлати нисбатан бештаре мукаррар (мухлати хизмат) нагардида бошад, аз чониби фармоишгар ё вориси хукукии у дар чараёни дах сол аз лахзаи кабули кор пешниход шуданаш мумкин аст. Чунин талаботро, сарфи назар аз он, ки кай чунин камбудихо ошкор гардидаанд, аз чумла баъди хотимаи мухлати кафолат ошкор шуданашон низ пешниход намудан мумкин аст.

Хангоми аз чониби пудратчи ичро накардани талаботи зикргардида фармоишгар хукук дорад дар чараёни хамин мухлат ё баргардонидани кисми арзише, ки барои кор супурда буд ё чуброни харочотеро, ки барои рафъи камбудихо бо кувваи худ ё бо кумаки ашхоси сеюм масраф кардааст, талаб намояд.

 

Моддаи 752. Окибатхои барои гирифтани кор хозир нашудани фармоишгар

1. Дар сурати барои гирифтани кор хозир нашудани фармоишгар ё ба таври дигар аз кабули кор саркаши намудани у пудратчи хукук дорад ба таври хатти фармоишгарро огох намуда, бо гузашти ду мох аз рузи огохони ашёи пудратро бо нархи муносиб фурушад ва маблаги аз фуруш ба даст овардаашро, бо касри хамаи маблаги пардохти ба у тааллукдошта мутобики моддаи 352 хамин Кодекс ба номи фармоишгар ба депозити нотариус гузаронад.
2. Дар холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида пудратчи метавонад бар ивази фуруши ашёи пудрат аз хукуки нигох доштан (боздоштан)-и ашё (моддаи 724) истифода барад ё аз фармоишгар чуброни зарари расонидашударо ситонад.

 

Моддаи 753. Хукуки фармоишгар дар сурати ичрои номатлуб ё ичро накардани кор тибки шартномаи пудрати маиши

Дар сурати ичрои номатлуб ё ичро накардани корхо тибки шартномаи пудрати маиши фармоишгар метавонад аз хукукхои мувофики моддахои 537-539 хамин Кодекс ба харидор додашуда истифода барад.

 

Моддаи 754. Окибатхои фавти яке аз тарафхо дар шартнома

Хангоми катъи шартномаи пудрати маиши тибки асосхои пешбининамудаи моддаи 450 хамин Кодекс окибатхои катъи шартнома мувофики созишномаи байни вориси хукукии тарафи дахлдор ва контрагенти у ва дар сурати ба мувофика нарасидани онхо аз чониби суд бо дарназардошти хачми кори анчомдодашуда ва нархи он арзиши маводи масрафшуда ва бокимонда, инчунин дигар холатхои назаррас муайян карда мешавад.

 

3. Пудрати сохтмон

 

Моддаи 755. Шартномаи пудрати сохтмон

1. Мувофики шартномаи пудрати сохтмон пудратчи вазифадор мешавад дар мухлати мукаррарнамудаи шартнома тибки супориши фармоишгар иншооти муайян ё дигар корхои сохтмониро анчом дихад ва фармоишгар ухдадор мешавад барои пудратчи чихати ичрои кор шароити зарури фарохам оварад, корро кабул кунад ва ба он нархи кайду шартшударо пардозад.
2. Шартномаи пудрати сохтмон барои сохтмон ё азнавсозии корхонахо, бино (аз чумла бинои истикомати), иншоот ё дигар объектхо, инчунин барои ичрои корхои васл, танзиму истифодадихи ва дигар корхои ба хам алокаманди иншооти эъморшаванда баста мешавад.

Агар ин дар шартнома пешбини гардида бошад, пудратчи ухдадор мешавад, ки истифодаи иншоотро баъди кабули он аз чониби фармоишгар дар чараёни мухлати дар шартнома зикргардида таъмин намояд.

1. Дар холатхое ки агар тибки шартномаи пудрати сохтмон корхо чихати конеъ гардонидани талаботи маиши ё дигар талаботи шахсии шахрванд (фармоишгар) анчом дода шавад, нисбат ба чунин шартнома мутаносибан коидахои зербоби 2 хамин модда оид ба хукукхои фармоишгар вобаста ба шартномаи пудрати маиши истифода бурда мешавад.

 

Моддаи 756. Таксими таваккал байни тарафхо

1. Таваккали тасодуфан несту нобуд гардидан ё тасодуфан осеб дидани иншооти сохтмон, ки мавзуи шартномаи пудрати сохтмонро ташкил медихад, то лахзаи аз чониби фармоишгар кабул гардидани ин иншоот ба зиммаи пудратчи мебошад.
2. Агар иншооти сохтмон то кабули он аз чониби фармоишгар несту нобуд гардида бошад ё дар натичаи бесифатии маводи фарохамовардаи фармоишгар (асбобу анчом, конструксияхо) ё тачхизот ё ичрои нодурусти супориши фармоишгар осеб дида бошад, пудратчи хукук дорад пардохти тамоми арзиши дар смета пешбинишудаи корхоро бо шарти он ки у ухдадорихои пешбининамудаи кисми 1 моддаи 728 хамин Кодексро ичро кардааст, талаб намояд.

 

Моддаи 757. Масъулият барои бехатарии корхои  анчомдодашаванда

Масъулият барои бехатар анчом додани корхо ба зиммаи пудратчи гузошта мешавад.

 

Моддаи 758. Сугурта кардани иншооти сохташаванда

Пудратчи ухдадор аст, аз хисоби худ сугуртаи иншоот ё мачмуи корхоеро, ки дар шартнома пешбини шудааст, агар дар шартнома тартиб ва шарти дигаре аз чониби тарафхо мукаррар нагардида бошад, сугурта кунад.

Тарафе, ки ба зиммаи у ухдадории сугурта вогузошта шудааст, бояд ба тарафи дигар тибки тартиби пешбининамудаи шартнома далели аз чониби он бастани шартномаи сугуртаро мутобики шартхои шартномаи пудрати сохтмон, аз чумла маълумотро дар бораи сугуртакунанда, маблаги сугурта ва таваккалхои сугурташуда  пешкаш намояд.

 

Моддаи 759. Хуччатхои лоихавию сметави

1. Пудратчи вазифадор аст сохтмон ва корхои вобаста ба онро тибки хуччатхои лоихави, ки хачм ва мухтавои корхо ва дигар талаботи ба кор алокаманд ва сметае, ки арзиши корро муайян менамояд, анчом дихад.
2. Пудратчие, ки дар чараёни сохтмон корхои дар хуччатхои лоихавию сметави зикрнагардида ва вобаста ба ин зарурати корхои иловаги ва зиёд кардани арзиши сметавии сохтмонро ошкор менамояд, бояд дар маврид ба фармоишгар маълумот дихад.

Дар сурати дар тули дах руз аз фармоишгар нагирифтани чавоб ба маълумоти ирсолгардида, агар дар конун ё шартнома барои ин мухлати дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи вазифадор аст корхои дахлдорро боздорад ва зарари вобаста ба бекористи расонидашударо аз хисоби фармоишгар чуброн намояд. Фармоишгар, агар исбот карда тавонад, ки ба гузаронидани корхои иловаги зарурат нест, аз чуброни чунин зарар озод карда мешавад.

1. Пудратчие, ки ухдадорихои мукаррарнамудаи кисми 2 хамин моддаро ичро накардааст аз хукуки аз фармоишгар талаб кардани пардохти корхои иловагии анчом додашуда ва зарари вобаста ба он расонидашуда, махрум мегардад.

 

Моддаи 760. Ворид намудани тагйирот ба хуччатхои лоихавию сметави

1. Фармоишгар хукук дорад ба хуччатхои лоихавию сметави, ки ба харочоти иловагии пудратчи алокаманд нестанд, ворид намудани тагйиротро талаб намояд.
2. Тагйир додани хуччатхои лоихавию сметави, ки харочоти иловагии пудратчиро талаб мекунад, аз хисоби фармоишгар дар асоси сметаи иловагии аз чониби тарафхо мувофикашуда анчом дода мешавад.
3. Пудратчи, агар бо сабабхои ба у вобастанабуда арзиши корхоро нисбат ба он, ки дар смета пешбини шудааст на камтар аз дах фоиз афзуда бошад, хукук дорад мутобики моддаи 446 хамин Кодекс аз нав дида баромадани сметаро талаб кунад.
4. Пудратчи хукук дорад чуброни харочотхои окилонаеро, ки вобаста ба мукаррар намудан ва рафъи норасогихои хуччатхои лоихавию сметави расонида шудааст, талаб намояд.

 

Моддаи 761. Таъмини моддии корхо

1. Ухдадории бо мавод, аз чумла чузъхо ва конструксияхо, инчунин бо тачхизот таъмин намудани сохтмон, агар дар шартнома таъмини моддии сохтмонро дар мачмуъ ё вобаста ба як кисми он фармоишгар анчом дихад, ба ухдаи пудратчи вогузошта мешавад.
2. Пудратчие, ки ба зиммааш таъминоти моддии сохтмон гузошта шудааст, таваккали ошкор намудани имконнопазирии истифода бурдани мавод (чузъхо ва конструксияхо) ё тачхизоти пешниходшударо бидуни бад гардонидани сифати ичрои корхо ба ухда дорад.
3. Дар сурати ошкор намудани имконнопазирии истифодаи мавод (чузъхо ва конструксияхо) ё тачхизоти фарохамовардаи фармоишгар бидуни бад гардонидани сифати ичрои корхо пудратчи ухдадор аст аз фармоишгар дар мухлатхои мувофик бартараф кардани онхоро талаб намояд ва агар ин талаб ичро нагардад пудратчи хукук дорад аз шартнома даст кашида, аз фармоишгар талаб намояд, ки арзиши шартномаро мутаносибан ба ичрои кисми кор, инчунин зарареро, ки бо ин маблаг пушонида нашудааст, чуброн намояд.

 

Моддаи 762. Пардохти корхо

1. Пардохти корхои анчомдодашуда аз чониби фармоишгар тибки андозаи дар смета пешбинишуда дар мухлат ва мувофики тартибе, ки конун ё шартнома пешбини намудаанд, анчом дода мешавад. Хангоми дар конун ё шартнома мавчуд набудани супориши дахлдор пардохти корхои анчомдодаи пудратчи мутобики моддаи 723 хамин Кодекс сурат мегирад.
2. Хангоми ичрои корхои сохтмон тахти шарти “супурдани калид” (хотимаи пурра), баъди кабули иншоот аз чониби фармоишгар, нархи дар шартнома зикргардида дар хачми пурра, якдафъаина пардохта мешавад.

 

Моддаи 763. Фарохам овардани китъаи замин барои сохтмон

Фармоишгар вазифадор аст барои сохтмон сари вакт чунин китъаи заминеро чудо намояд, ки аз чихати майдон ва холат дар шартнома зикр гардидааст. Хангоми дар шартнома набудани чунин нишондод – майдон ва холати китъаи замин бояд огози сари вакти кор, пешбурди муътадил ва дар мухлати муайянгардида анчом додани корро таъмин намояд.

 

Моддаи 764. Ухдадорихои иловагии фармоишгар дар шартномаи пудрати сохтмон

Фармоишгар ухдадор аст, тибки холат ва тартиби пешбининамудаи шартномаи пудрати сохтмон ба пудратчи чихати анчом додани кор барои истифода бино ва иншооти заруриро дода, ба унвонии у хамлу накли бор, гузаронидани хатхои муваккатии шабакаи барк, об, налхои буггузарони ва гайраро таъмин намояд.

 

Моддаи 765. Аз чониби фармоишгар тибки шартнома назорат кардан ва санчидани ичрои кор

1. Фармоишгари шартномаи пудрати сохтмон хукук дорад назорат ва санчиши чараёни кор ва сифати он, риояи мухлати ичро (накша), сифати махсулоти фарохамовардаи пудратчи, инчунин дурустии аз чониби пудратчи истифода бурдани маводи фармоишгарро анчом дода, вале дар айни замон ба фаъолияти оперативию хочагидории пудратчи дахолат накунад.
2. Фармоишгаре, ки хангоми анчом додани назорат ва санчиши чараёни ичрои кор риоя накардани шарти шартномаро, ки метавонад боиси паст шудани сифати кор гардад ё дигар камбудихоро ошкор намудааст, вазифадор аст фавран пудратчиро огох созад. Фармоишгаре, ки чунин арзро пешниход накардааст, минбаъд хукуки худро ба истисно ба камбудихои ошкоргардида аз даст медихад.
3. Пудратчи вазифадор аст супоришхои дар чараёни сохтмон аз фармоишгар гирифтаашро, агар ин супоришхо хилофи шартхои шартнома набошанд, ичро кунад.

 

Моддаи 766. Хамкории тарафхо дар шартномаи  пудрати сохтмон

1. Агар хангоми ичрои сохтмон ва корхои вобаста ба он барои ичрои матлуби шартномаи пудрати сохтмон монеъахо ошкор гарданд, хар кадоме аз тарафхо ухдадоранд барои рафъи чунин монеъахо тадбирхои муносиби ба онхо вобастаро андешанд. Тарафе, ки ин ухдадориро ичро накардааст, аз хукуки худ барои ситонидани чуброни зарари вобаста ба рафъ накардани камбудихои дахлдор расонидашуда махрум мегардад.
2. Харочоти ба ичрои ухдадорихо вобастаи тарафхо, ки дар кисми 1 хамин модда нишон дода шудааст, дар холатхои пешбиникардаи шартномаи пудрати сохтмон аз чониби тарафи дигар чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 767. Ухдадории пудратчи оид ба хифзи мухити атроф ва бехатарии пешбурди корхои сохтмон

1. Пудратчи вазифадор аст хангоми анчом додани сохтмон ва корхои вобаста ба он талаботи конун ва дигар санадхои хукукиро оид ба хифзи мухити атроф ва бехатарии пешбурди сохтмон риоя намояд ва дар назди ашхоси сеюм барои вайрон кардани ин талабот чавобгар аст.
2. Пудратчи, агар ин боиси вайрон кардани талаботи хатми барои тарафхо оид ба хифзи мухити атроф ва пешбурди бехатари корхои сохтмони гардад, хукук надорад дар чараёни кор мавод (чузъхо ва конструксияхо) ва тачхизоти фарохамовардаи фармоишгарро истифода барад ё супоришхои уро ичро кунад.

 

Моддаи 768. Ухдадории тарафхо хангоми муваккатан хобондани (консерватсияи) сохтмон

Агар бо сабабхои ба тарафхо алокаманд набуда корхои вобаста ба шартномаи пудрати сохтмон боздошта шуда бошанд ва иншооти сохтмон муваккатан хобонда шуда (консерватсия) бошад, фармоишгар ухдадор аст,  корхои то лахзаи муваккатан хобонда шудан (консерватсия)  ичрошударо ба пудратчи дар хачми пурра пардозад, инчунин харочоти бо зарурати катъи кор ва муваккатан хобонда шудан (консерватсия)-и сохтмон масрафшударо бо дарназардошти фоидае, ки пудратчи мегирифт ё метавонист дар натичаи катъи корхо ба даст орад, чуброн намояд.

 

Моддаи 769. Супурдан ва кабули кор

1. Фармоишгаре, ки иттилооти пудратчиро дар мавриди омодаги барои супурдани кори тибки шартномаи пудрати сохтмон анчомдодашуда ё давраи кори дар шартнома пешбинигардида гирифтааст, вазифадор аст фавран ба кабули он шуруъ намояд.
2. Фармоишгар, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, кабули корро аз хисоби худ ташкил ва анчом медихад. Дар холатхои дар конун ё санадхои дигари хукуки мукарраргардида дар кабули кор бояд намояндагони макомоти давлати ва макомоти хокимияти махалли иштирок намоянд.
3. Фармоишгаре, ки даврахои алохидаи корро пешаки кабул намудааст, таваккали несту нобуд гардидан ё зарар дидани сохтмонро, ки бо айби пудратчи сурат нагирифтааст, аз чумла дар холатхое, ки дар шартнома ичрои корхо тибки таваккали пудратчи пешбини гардидааст, ба зимма дорад.
4. Аз чониби пудратчи супурдани кор ва кабули он аз чониби фармоишгар бо акте, ки хар ду тараф имзо намудаанд, ба расмият дароварда мешавад.  Дар сурати аз имзои акт саркаши намудани яке аз тарафхо дар акт сабт гардида, он аз чониби тарафи дигар имзо карда мешавад.

Акти яктарафа супурдан ва ё кабул кардани кор метавонад аз чониби суд гайриконуни эътироф гардад.

1. Дар холатхое ки агар ин дар конун ё дар шартнома пешбини гардида бошад ё аз хусусияти коре, ки тибки шартномаи пудрати сохтмон анчом дода мешавад ба миён ояд, пеш аз кабули кор бояд санчиши пешакии он сурат гирад. Дар ин холат кабули кор танхо баъди натичаи мусбии санчиши пешаки анчом дода шуданаш мумкин аст.
2. Фармоишгар дар холати ошкор намудани камбудихое, ки имконияти истифодаи онро барои тибки максадхои дар шартнома зикргардида гайриимкон мегардонад хукук дорад, аз кабули кор даст кашад.

 

Моддаи 770. Масъулияти пудратчи барои сифати кор

1. Пудратчи барои риоя накардани талаботи пешбининамудаи шартнома, лоихаи техники, меъёр ва коидахои сохтмони барои хар ду тараф хатми, инчунин барои ноил нагардидан ба нишондихандахои дар хуччатхои лоихавию сохтмони пешбинигардидаи хачми сохтмон, аз чумла ба монанди иктидори истехсолии корхона, дар назди фармоишгар чавобгар мебошад.

Хангоми азнавсози (навсози, бозсози, тачдид ва гайра)-и бино ё иншоот барои кам кардан ё аз даст додани пойдори, (устувори)  ва эътимоднокии бино, иншоот ё як кисми он пудратчи масъулиятро ба зимма дорад.

1. Пудратчи барои бидуни розигии фармоишгар чузъан дур рафтан аз хуччатхои лоихави, ки манфиатхои мухими фармоишгарро дахолат намекунад, масъулият надорад.

 

Моддаи 771.  Кафолати сифат дар шартномаи пудрати сохтмон

1. Агар дар шартномаи пудрати сохтмон тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи ба даст овардани нишондихандахои дар хуччатхои лоихавию сметави зикргардидаро аз чониби иншооти сохтмон ва барои тамоми мухлати кафолат имконияти истифода бурдани иншоотро тибки шартнома кафолат медихад. Агар дар конун ё шартнома мухлати дигари кафолат мукаррар нагардида бошад, мухлати кафолат аз рузи кабули иншоот аз чониби фармоишгар дах солро дар бар мегирад.
2. Пудратчи агар исбот карда натавонад, ки камбудихо дар натичаи муътадил фарсуда шудани иншоот ё як кисми он, истифодаи нодуруст ё нишондодхои нодурусти вобаста ба истифодаи он, ки худи фармоишгар ё ашхоси сеюми чалбкардаи он тахия намудаанд, таъмири номатлуби иншоот, ки худи фармоишгар анчом додааст ё бо чалби ашхоси сеюм ичро кардааст, барои камбудихои дар давраи мухлати кафолат ошкоргардида чавобгар мебошад.
3. Чараёни мухлати кафолат барои тамоми мухлате, ки дар давоми он иншоот дар натичаи камбудихо (норасоихо ва номукаммали) истифода бурда нашуд ва барои он пудратчи чавобгар аст, ба таъхир андохта мешавад.
4. Дар холати дар чараёни мухлати кафолат ошкор намудани камбудихои дар кисми 1 моддаи 809 хамин Кодекс зикргардида фармоишгар вазифадор аст дар мухлатхои мувофики баъди ошкор кардани он ба пудратчи арз кунад.

 

Моддаи 772. Мухлатхои ошкор намудани сифати  номатлуби корхои сохтмон

Хангоми пешниходи талаботи вобаста ба сифати номатлуби ичрои кор коидахои пешбининамудаи кисмхои 1 – 5 моддаи 735 хамин Кодекс истифода бурда мешаванд.

Дар айни замон мухлати нихоии ошкор сохтани камбудихо мутобики кисмхои 2 ва 4 моддаи 735 хамин Кодекс панч солро дар бар мегирад.

 

Моддаи 773. Бартараф намудани камбудихои содиршуда  аз тарафи пудратчи

1. Пудратчи ухдадор аст камбудихои содиркарда (норасоихо ва камукостхо)-ро дар давоми мухлати муайянкардаи акти кабул ва супоридани кор бартараф намояд.
2. Пудратчи барои сари вакт бартараф накардани камбудихо тибки тартиби мукарраркардаи шартнома ё конун чавобгар аст.

 

Моддаи 774. Чуброни зарари маънави

Зарари маънавие, ки ба фармоишгар дар натичаи аз чониби ичрокунанда вайрон кардани хукукхои у расонида шудааст, дар сурати мавчуд будани гунох аз чониби расонандаи зарар чуброн карда мешавад. Андозаи чуброни зарари маънави, агар дар санадхои конуни тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз чониби суд мукаррар карда мешавад.

 

4. Пудрат барои корхои лоихакаши ва чустучуи

 

Моддаи 775. Шартномаи пудрат ба корхои лоихакаши ва чустучуи

Тибки шартнома барои корхои лоихакаши ва чустучуи пудратчи (лоихакаш, чустучукунанда) ухдадор мешавад, ки бо супориши фармоишгар санадхои лоихавию сметави ва (ё) корхои чустучуиро анчом дихад ва фармоишгар бошад, ухдадор мешавад, ки онро кабул намуда, хакки корро пардозад.

 

Моддаи 776. Маълумоти ибтидои барои корхои лоихакаши ва чустучуи

1. Тибки шартномаи пудрат барои корхои лоихакашию чустучуи фармоишгар вазифадор аст ба пудратчи дар мавриди лоихакаши супориш дихад, инчунин дигар маълумоти ибтидоии барои тахияи хуччатхои лоихакашию чустучуи заруриро пешниход намояд. Вазифаи лоихакаширо бо супориши фармоишгар метавонад пудратчи низ анчом дихад. Дар ин холат чунин вазифа аз лахзаи аз чониби фармоишгар тасдик шуданаш барои тарафхо хатми мебошад.
2. Пудратчи вазифадор аст талаботи дар супориш ва дигар маълумоти ибтидоии барои лоихакаши ва ичрои корхои чустучуи мавчударо риоя намуда, танхо бо розигии фармоишгар метавонад аз талаботи он сарфи назар намояд.

 

Моддаи 777. Ухдадорихои фармоишгар

Тибки шартномаи пудрат барои корхои лоихакаши ва чустучуи, агар дар шартномаи тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фармоишгар вазифадор аст:

– ба пудратчи баъди анчом додани хамаи корхо ё кисман, баъди анчом додани даврахои алохидаи  кор, нархи мукарраршударо пардозад;

– хуччатхои лоихавию сметавиро, ки аз пудратчи гирифтааст, танхо барои максадхои дар шартнома пешбинигардида истифода барад, хуччатхои лоихавию сметавиро ба ашхоси сеюм надихад ва бидуни розигии пудратчи маълумоти дар онхо зикргардидаро ошкор нанамояд;

– ба пудратчи дар ичрои корхои лоихакаши ва чустучуи тибки андоза ва шартхои пешбининамудаи шартнома хизмат расонад;

– якчоя бо пудратчи дар корхои бо макомоти салохиятноки давлати ва макомоти хокимияти махалли ба мувофика расонидани хуччатхои лоихакашию чустучуи иштирок намояд;

– ба пудратчи харочоти иловагиро вобаста ба тагйир ёфтани маълумоти ибтидои барои лоихакаши ва корхои чустучуи, ки дар натичаи холатхои ба пудратчи марбутнабуда ба миён омадаанд, чуброн намояд;

– пудратчиро ба парванда оид ба даъвое, ки шахси сеюм нисбат ба фармоишгар вобаста ба камбудихои хуччатхои лоихави ё ичрои корхои чустучуи пешниход намудааст, чалб кунад.

 

Моддаи 778. Ухдадорихои пудратчи

1. Тибки шартномаи пудрат барои ичрои корхои лоихакашию чустучуи пудратчи вазифадор аст:

– тибки супориш ё дигар хуччатхои ибтидои оид ба лоихакаши ва шартнома корхоро анчом дихад;

– хуччатхои тахиягардидаи техникиро бо фармоишгар ва дар сурати зарурат якчоя бо фармоишгар бо макомоти салохиятдори давлати ва макомоти хокимияти махалли ба мувофика расонад;

– ба фармоишгар хуччатхои тайёри техники ва натичаи корхои чустучуиро супорад.

Пудратчи хукук надорад хуччатхои техникиро бидуни мувофикаи фармоишгар ба ашхоси сеюм дихад.

1. Пудратчи оид ба шартномаи пудрат дар мавриди ичрои корхои лоихакаши ва чустучуи ба фармоишгар мавчуд набудани хукуки ашхоси сеюмро барои монеъ шудан ба ичрои корхо ё махдуд сохтани ичрои онхоро дар асоси хуччатхои техникии тахиянамудаи пудратчи кафолат медихад.

 

Моддаи 779. Масъулияти пудратчи барои камбудихои хуччатхо ва корхо

1. Пудратчи оид ба шартномаи пудрат ба корхои лоихакаши ва чустучуи барои камбудихои хуччатхои лоихавию сметави ва чустучуи, аз чумла камбудихое, ки дар натичаи чараёни сохтмон, инчунин дар чараёни истифодаи объекти дар асоси хуччатхои лоихавию сметави ва маълумоти корхои чустучуи тахиягардида ошкор шудаанд, масъулият дорад.
2. Хангоми ошкор намудани камбудихо дар хуччатхои лоихавию сметави ё корхои чустучуи, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи бо талаби фармоишгар вазифадор аст ройгон хуччатхои лоихавию сметавиро аз нав тахия намояд ва мутаносибан ба таври иловаги корхои зарурии чустучуиро анчом дихад, инчунин ба фармоишгар зарари расонидашударо чуброн намояд.

 

5. Корхои пудрати барои эхтиёчоти давлати

 

Моддаи 780. Фармоиши давлати чихати ичрои корхои пудрати барои эхтиёчоти  давлати

1. Корхои пудрати сохтмон (моддаи 755), корхои лоихакашию чустучуи (моддаи 775), ки барои конеъ гардонидани эхтиёчоти Чумхурии Точикистон ё вохидхои марзию маъмурии Чумхурии Точикистон нигаронида шудааст ва аз хисоби бучетхои дахлдор маблаггузори мегардад, дар асоси фармоиши давлати чихати ичрои корхои пудрати барои эхтиёчоти давлати анчом дода мешавад.
2. Тибки фармоиши давлати чихати ичрои корхои пудрати барои эхтиёчоти давлати пудратчи вазифадор мешавад, ки корхои сохтмон, лоихакаши ва дигар корхои вобаста ба сохтмон ва таъмири иншооти дорои хусусияти истехсоли ва гайриистехсолиро анчом дихад ва онро ба фармоишгари давлати супорад ва фармоишгари давлати ухдадор мешавад, ки корхои ичрошударо кабул намуда, арзиши онхоро пардозад ё пардохти онро таъмин кунад.

 

Моддаи 781. Тарафхо дар фармоиши давлати

Ба сифати фармоишгари давлати макомоти давлатие, ки дорои захирахои инвеститсионии зарури мебошанд ё ташкилоте, ки аз чониби макоми дахлдори давлати ба он хукуки ихтиёрдории чунин захирахо дода шудааст ва ба сифати пудратчи бошад шахси хукуки ё шахрванд баромад мекунанд.

 

Моддаи 782. Асосхо ва тартиби бастани шартномаи пудрат барои эхтиёчоти давлати

1. Асос барои бастани шартномаи пудрат барои эхтиёчоти давлати фармоиши давлати ба хисоб меравад.
2. Тартиби бастани шартномаи пудрат барои эхтиёчоти давлати мутобики коидаи моддаи 563 хамин Кодекс мукаррар карда мешавад.

 

Моддаи 783. Мухтавои фармоиши давлати

Фармоиши давлати бояд шартхоро оид ба хачм ва арзиши корхои ичрошаванда, мухлати огоз ва хотимаи он, андоза ва тартиби маблаггузори ва пардохти корхо, усули таъмини ичрои ухдадорихои тарафхоро дар бар гирад.

 

Моддаи 784. Тагйир додани фармоиши давлати

1. Хангоми аз чониби макоми дахлдори давлати тибки тартиби мукарраршуда кам кардани маблаги бучети дахлдори барои маблаггузории корхои пудрат чудокардашуда тарафхо бояд мухлатхои нав ва агар зарур бошад шартхои дигари ичрои корро ба мувофика расонанд. Пудратчи хукук дорад аз фармоишгари давлати чуброни зарари вобаста ба тагйир додани мухлати ирои корхо расонидашударо талаб намояд.
2. Агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, тагйир додани фармоиши давлати, ки ба холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида алокаманд намебошанд, тибки созишномаи тарафхо анчом дода мешаванд.

 

Моддаи 785. Танзими хукукии фармоиши давлати

Нисбат ба фармоиши давлати чихати ичрои корхои пудрати барои эхтиёчоти давлати дар кисмате, ки бо хамин Кодекс танзим нагардидааст, конуни пудрат барои эхтиёчоти давлати татбик мегардад.

 

6. Пудрат барои корхои илмию тадкикоти, тачрибави (озмоиши)-ю конструктори ва  корхои технологи

 

Моддаи 786. Шартномахо барои корхои илмию тадкикоти, тачрибавию (озмоиши) конструктори ва корхои технологи

1. Тибки шартнома барои корхои илмию тадкикоти пудратчи (ичрокунанда) ухдадор мешавад, ки тадкикоти илмии бо фармоишгар кайду шартшударо анчом дихад ва тибки шартномаи тачрибавию конструктори ва корхои технологи бошад намунаи махсулоти нав, хуччатхои конструктории он, технологияи навро тахия намояд ва ё намунаи нав созад; фармоишгар ухдадор мешавад, ки ба пудратчи (ичрокунанда) супориши техники дихад, корро кабул кунад ва арзиши онро пардозад.
2. Шартнома бо пудратчи (ичрокунанда) метавонад хам тамоми силсилаи (сикли) гузаронидани тадкик, тахия ва тайёр кардани намунахо, хамчунин чузъхои алохидаи онро дар бар гирад.

 

Моддаи 787.  Ичрои  кор

1. Пудратчи ухдадор аст танхо дар сурате шахсан корро ичро намояд, ки он аз ухдадории мушаххас ё хусусияти кор бармеояд. Дар холатхои дигар вай хак дорад ба ичрои шартномаи корхои илмию тадкикоти шахсони сеюмро чалб намояд.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хангоми ичрои корхои тачрибавию конструктори ва технологи пудратчи хукук дорад чихати ичрои ин корхо ашхоси сеюмро ба сифати пудратчиёни гайриасоси чалб намояд.

 

Моддаи 788. Супоридан, кабул ва пардохти кор

Пудратчи (ичрокунанда) вазифадор аст корхои ичрошудаи илмию тадкикоти, тачрибавию конструктори ва технологиро супорад ва фармоишгар онро кабул намояд ва арзиши онро пардозад. Дар шартнома кабул ва пардохти даврахои алохидаи кор ё усули дигари пардохт пешбини гардиданаш мумкин аст.

 

Моддаи 789. Махфи будани маълумот оид ба шартнома

Агар дар шартномаи оид ба корхои илмию тадкикоти ё барои корхои тачрибавию конструктори ва технологи тартиби дигаре пешбини нагардида бошад:

– хам пудратчи (ичрокунанда) ва хам фармоишгар вазифадоранд махфи нигох доштани малъумоти вобаста ба мавзуи шартнома, чараёни ичрои он ва натичахои ба даст овардашударо таъмин намоянд. Хачми маълумоте, ки махфи эътироф мешавад, тибки шартнома мукаррар мегардад;

– пудратчи хукук дорад танхо бо розигии фармоишгар патенткунонии натичахои корро, ки тибки шартномаи зикргардида ба даст оварда шудааст, анчом дихад.

 

Моддаи 790. Хукуки тарафхо барои натичахои кор

1. Фармоишгар оид ба шартномаи корхои илмию тадкикоти ё барои корхои тачрибавию конструктори ва корхои технологи хукук дорад натичахои кори ба у супурдашударо тибки хачм ва шартхои пешбининамудаи шартнома истифода барад.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи (ичрокунанда) хукук дорад натичахои кори ичрокардаашро барои худ истифода барад.
3. Дар шартнома хукуки пудратчи (ичрокунанда) дар хусуси ба ашхоси сеюм фурухтани натичаи кор пешбини шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 791. Ухдадории фармоишгар

Фармоишгар оид ба шартномаи илмию тадкикоти ё оид ба корхои тачрибавию конструктори ё технологи ухдадор аст:

ба пудратчи (ичрокунанда) вазифаи техники дихад ва бо у барнома (параметрхои техникию иктисоди) ё мавзуи корро  ба мувофика расонад;

ба пудратчи (ичрокунанда) иттилооти барои ичрои кор заруриро супорад;

корхои ичрошударо кабул намуда, арзиши онро (моддаи 788) пардозад.

 

Моддаи 792. Ухдадории пудратчи (ичрокунанда)

1. Пудратчи (ичрокунанда) оид ба шартномаи илмию тадкикоти ё корхои тачрибавию конструктори ва технологи ухдадор аст:

1) корхоро мутобики барнома (параметрхои техникию иктисоди) ё мавзуъ ичро намуда, дар мухлати дар шартнома мукарраргардида натичаи онро ба фармоишгар супорад;

2) талаботи вобаста ба хифзи хукуки моликияти зехниро (моддаи 152) риоя намояд;

3) бо кувва ва аз хисоби худ камбудихои бо гунохаш рохдодашударо дар хуччатхои техникие, ки боиси дур гардидан аз параметрхои техникию иктисодии дар супориши фармоишгар ё дар шартнома пешбинигардида шуда метавонад, рафъ намояд;

4) бетаъхир ба фармоишгар дар хусуси имконнопазирии ба даст овардани натичахои дарназардошташуда ё мувофики максад набудани идомаи кор маълумот дихад;

5) ба фармоишгар кафолат дихад, ки ашхоси сеюм ба натичахои дар асоси чунин шартнома додашуда дорои хукуки мустасно намебошанд;

6) барои истифодаи натичахои кор ичозатнома (литсензия)-и дахлдор дихад.

1. Агар дар шартнома оид ба корхои илмию тадкикоти ё барои корхои тачрибавию конструктори ва технологи тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, пудратчи (ичрокунанда) вазифадор аст:

1) бидуни розигии фармоишгар аз нашри натичахои корхои илмию техникие, ки хангоми ичрои кор ба даст оварда шудаанд, худдори намояд;

2) барои хифзи натичахое, ки хангоми ичрои корхо ба даст оварда шудаанд ва кобили химояи хукуки мебошанд, тадбирхо андешад ва  фармоишгарро огох созад.

1. Ба фармоишгар, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, барои истифодаи натичахои илмию техникии дорои химояи хукуки дар корхои ичрошуда истифодагардида ичозатнома (литсензия)-и мустасно фарохам орад.

 

Моддаи 793. Окибатхои имконнопазирии ба дастовардани натичахо дар шартнома оид  ба корхои илмию тадкикоти ва технологи

Агар дар чараёни корхои илмию тадкикоти ва технологи ошкор гардад, ки истифодаи натичахои кор вобаста ба холатхои ба пудратчи (ичрокунанда) марбутнабуда имконнопазир аст, фармоишгар вазифадор аст арзиши корхои то ошкор гардидани имконнопазирии ба даст овардани натичахои дар шартнома пешбинигардида анчомдодашударо, вале на бештар аз он кисми дахлдори нархе, ки дар шартнома зикр гардидааст, пардозад.

 

Моддаи 794. Окибати имконнопазирии ба даст овардани натичахо дар шартнома оид ба корхои тачрибавию конструктори ва технологи

Агар дар чараёни корхои тачрибавию конструктори ва технологи гайриимкон ё мувофики максад набудани идомаи кор ошкор гардад, ки дар он пудратчи гунох надорад, фармоишгар вазифадор аст харочоти ичрокунандаро чуброн намояд.

 

Моддаи 795. Масъулияти пудратчи (ичрокунанда) барои вайрон кардани шартнома

1. Пудратчи (ичрокунанда) барои ичро накардан ё ичрои номатлуби шартнома барои корхои илмию тадкикоти ё корхои тачрибавию конструктори ва технологи, агар исбот карда натавонад, ки вайрон кардани шартнома на бо гунохи пудратчи (ичрокунанда) рух додааст, дар назди фармоишгар чавобгар мебошад.
2. Пудратчи (ичрокунанда), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, вазифадор аст ба фармоишгар зарарро дар шакли зарари вокеи, дар доираи арзиши кор чуброн намояд.

 

Моддаи 796. Танзими хукукии шартномахо барои ичрои корхои илмию тадкикоти, тачрибавию конструктори ва технологи

Нисбат ба мухлати ичро ва арзиши корхо, инчунин окибатхои хозир нашудани фармоишгар барои кабули кор мутаносибан коидахои моддахои 720-723 ва 752 хамин Кодекс  татбик карда мешаванд.

Нисбат ба фармоишхои давлати чихати ичрои корхои илмию тадкикоти, тачрибавию конструктори ва технологи барои эхтиёчоти давлати коидахои пешбининамудаи моддахои 781 – 785 хамин Кодекс татбик карда мешаванд.

 

БОБИ 37. Хизматрасонии пулаки

 

Моддаи 797. Шартномаи хизматрасонии пулаки

Тибки шартномаи хизматрасонии пулаки бо супориши фармоишгар ичрокунанда вазифадор аст хизмате расонад (амали муайяне ё фаъолияти муайянеро анчом дихад), ки дорои шакли ашёи набошад ва фармоишгар ухдадор аст арзиши онро пардозад.

 

Моддаи 798. Мавзуи шартномаи хизматрасонии пулаки

Мавзуи шартнома аз хизматрасонии алока, тибби, байтори (ветеринари), аудитори, машварати, иттилооти, оид ба таълим, хизматрасонии фарханги, туристи ва гайра иборат аст.

 

Моддаи 799. Ичрои шартнома

Хангоми дар шартнома мавчуд набудани нишондоди дигар ичрокунанда ухдадор аст хизматрасони (хизматрасонихо)-и дар шартнома пешбинишударо шахсан анчом дихад.

 

Моддаи 800. Нархи хизматрасони

1. Фармоишгар ухдадор аст хизмат (хизматхо)-и ба у расонидашударо тибки мухлат ва тартиби дар шартнома зикргардида пардозад.
2. Дар сурати имконнопазирии ичро, ки бо гунохи ичрокунанда ба миён наомадааст, фармоишгар вазифадор аст бо нигох доштани фоидае, ки ичрокунанда ба даст овардааст ё метавонист дар натичаи озод намудани у аз ичрои хизматрасони (хизматрасонихо) ба даст орад, подошпулии муносиб дихад.

Дар сурати бо гунохи фармоишгар ба миён омадани имконнопазирии ичро, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, арзиши хизматрасони дар хачми пурра пардохта мешавад.

 

Моддаи 801. Масъулияти ичрокунанда барои вайрон кардани шартнома

1. Дар сурати ичро накардан ё ичрои номатлуби шартномаи хизматрасонии пулаки ичрокунанда вазифадор аст ба фармоишгар зарари расонидашударо дар хачми пурра, чуброн намояд.
2. Дар холате ки агар ичрокунанда ухдадориро хангоми анчом додани фаъолияти сохибкори ичро накардааст ё номатлуб анчом додааст, дар шартнома нисбат ба масъулияти дар кисми 1 хамин модда зикргардида масъулияти баландтаре пешбини шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 802. Даст кашидан аз  шартнома

1. Фармоишгар хукук дорад дар холати аз тарафи ичрокунанда пардохтани арзиши хакикии хизматрасони аз шартномаи хизматрасонии пулаки даст кашад.
2. Ичрокунанда хукук дорад танхо баъди пурра чуброн кардани зарари вобаста ба бекор кардани шартнома ба фармоишгар расонидашударо, ба истиснои холатхое, ки он бо гунохи фармоишгар рух додааст ва аз ичрои шартнома хизматрасонии пулаки талаб намояд.

 

Моддаи 803. Танзими хукукии шартномаи хизматрасонии пулаки

Мукаррароти умуми оид ба пудрат (моддахои 714 – 741) ва мукаррарот оид ба пудрати маиши (моддахои 742 – 754), агар онхо хилофи коидахои хамин боб, инчунин мушаххасоти мавзуи шартномаи хизматрасонии пулаки набошанд, нисбат ба шартномаи хизматрасонии пулаки  татбик карда мешаванд.

 

БОБИ 38. Хамлу накл

 

Моддаи 804. Мукаррароти умуми

1. Хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони дар асоси шартномаи хамлу накл анчом дода мешавад.
2. Хусусияти шартхои хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони тавассути наклиёти алохида, инчунин масъулияти тарафхо оид ба чунин хамлу накл, агар дар хамин Кодекс, оинномахо ва кодексхои наклиёт, дигар конунхо ё коидахои дар асоси онхо баровардашуда тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, мувофики созишномаи тарафхо муайян карда мешавад.

 

Моддаи 805. Шартномаи боркашони

1. Тибки шартномаи боркашони боркашон вазифадор аст бори аз чониби борфиристанда ба у боваркардашударо ба махалли таъинот расонад ва онро ба шахси барои гирифтани бор ваколатдор (боргиранда) супорад ва борфиристанда бошад, ухдадор мешавад, ки барои хамлу накли бор музди муайяншударо пардозад.
2. Бастани шартномаи боркашони бо тахияи борномаи наклиёт, коносамент ё дигар хуччатхое, ки дар оинномахои наклиёт ё кодексхо мукаррар шудаанд, тасдик карда мешавад.

 

Моддаи 806. Шартномаи мусофиркашони

1. Тибки шартномаи мусофиркашони мусофиркашон ухдадор мешавад, ки мусофирро ба махалли таъинот расонад ва дар сурате ки мусофир багоч супурда бошад, инчунин багочро ба махалли таъинот интикол дода, онро ба шахси барои гирифтани багоч ваколатдор супорад, мусофир бошад ухдадор аст барои сафар маблаги мукарраршуда ва хангоми супоридани багоч инчунин маблаги интиколи онро пардозад.
2. Бастани шартномаи мусофиркашони ва интиколи багоч мутаносибан бо роххат (билет) ва квитансияи багоч тасдик карда мешавад.
3. Мусофир тибки тартиби мукаррарнамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёти хукук дорад, ки ройгон:

– хамрохи худ атфол ё дигар шартхои имтиёзнок интикол дихад;

– дар доираи меъёри мукарраргардида  багочро  бо худ дошта бошад;

– барои хамлу накл дар доираи меъёри мукарраргардида бор супорад ва дар сурати аз меъёр зиёд будани он тибки тариф арзиши онро пардозад.

 

Моддаи 807. Шартномаи чартер

Тибки шартномаи чартер яке аз тарафхо (кирогиранда) ухдадор мешавад, ки ба тарафи дигар (кирокунанда) ба таври пулаки  пурра ё як кисми боркашони як ё якчанд васоити наклиётро барои як ё якчанд рейс чихати хамлу накли мусофир, бор ва багоч чудо кунад.

Тартиби бастани шартномаи чартер, инчунин шакли шартномаи зикргардида ва навъи он тибки оинномахо ва кодексхои наклиёт мукаррар карда мешаванд.

 

Моддаи 808. Хамлу накли мустакими омехта

Хамкорихои мутакобилаи ташкилотхои наклиёти хангоми хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони тавассути навъхои мухталифи наклиёт оид ба хуччати ягонаи наклиёти (хамлу накли мустакими омехта), инчунин тартиби ташкили чунин хамлу накл тибки созишномаи ташкилотхои дахлдори навъхои наклиёт, ки мутобики конунхо дар бораи хамлу накли мустакими омехта (мураккаб) ба имзо мерасонад, муайян карда мешаванд.

 

Моддаи 809. Хамлу накл тавассути наклиёти истифодаи умум

Хамлу накле, ки ташкилоти тичорати анчом медихад, агар аз конун, санадхои дигари конуни ё ичозатнома (литсензия)-и ба ин ташкилот додашуда чунин хулоса барояд, ки ин ташкилот вазифадор аст хамлу накли мусофирон, бор ва багочро тибки мурочиати хар як шахрванд ё шахси хукуки ичро мекунад, хамчун хамлу накл тавассути наклиёти истифодаи умум (моддаи 458) эътироф карда мешавад.

 

Моддаи 810. Музди хамлу накл

1. Барои хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони, агар дар конунхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, музд тибки созишномаи тарафхо мукаррар карда мешавад.
2. Пардохт барои хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони тавассути наклиёти истифодаи умум дар асоси тарифе, ки тибки тартиби мукаррарнамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёт тасдик гардидаанд, муайян карда мешавад.
3. Кор ва хизматрасонихои тибки талаби моликони бор анчомдодашуда, ки дар тариф пешбини нагардидаанд, мувофики созишномаи тарафхо пардохта мешаванд.
4. Агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, боркашон хукук дорад бори чихати хамлу накл ба у супурдашударо барои таъмини пардохти хамлу накл ва дигар пардохтхои боркашони (моддахои 388 – 389) нигох дорад.
5. Дар холатхое ки агар тибки конун ё дигар санадхои хукуки оид ба маблаги пардохт вобаста ба хамлу накли бор, багоч ва мусофиркашони имтиёз ё афзалият мукаррар гардида бошад, харочоти вобаста ба он аз чониби ташкилоти наклиёт аз хисоби бучети дахлдор чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 811. Додани воситахои наклиёт, борбардори (борфарори)

1. Боркашон вазифадор аст ба борфиристанда тахти борбардори дар мухлате, ки дар дархост (фармоиш)-и кабулнамуда, шартномаи ташкили хамлу накл ё дигар шартнома зикр шудааст, воситахои наклиёти коршоями барои интиколи бори дахлдор муносибро фарохам орад.

Борфиристанда хукук дорад аз воситахои наклиёти пешниходшуда, ки барои интиколи бори дахлдор муносиб нестанд, даст кашад.

1. Борбардори (борфарори) аз чониби ташкилоти наклиёти ё борфиристанда (боргиранда) тибки тартиби пешбининамудаи шартнома, бо риояи коидахои мукаррарнамудаи оинномахо, кодексхои наклиёт ё дигар коидахои дар асоси онхо кабулгардида анчом дода мешавад.
2. Борбардори (борфарори) тавассути кувва ва воситахои борфиристанда (боргиранда) бояд дар мухлатхои дар шартнома пешбинигардида ва агар чунин мухлатхо муайян карда нашуда бошанд тибки оинномахо, кодексхои наклиёт ё дигар коидахои дар асоси онхо баровардашуда анчом дода шаванд.

 

Моддаи 812. Мухлати расонидани бор,  мусофир ва багоч

Боркашон вазифадор аст хамлу накли бор, багоч ва мусофирро дар мухлати мукарраргардида, ки тибки тартиби пешбининамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёт муайян карда шудаанд ва дар сурати мавчуд набудани чунин мухлатхо дар мухлати муносиб  ба махалли таъинот расонад.

 

Моддаи 813. Масъулият оид ба ухдадорихое, ки аз хамлу накл бармеояд

1. Дар холатхои ичро накардан ё ичрои номатлуби ухдадорихо вобаста ба хамлу накл тарафхо дорои масъулияти мукаррарнамудаи хамин Кодекс, оинномахо ва кодексхои наклиёт, инчунин созишномаи тарафхо мебошанд.
2. Созишномахои ташкилотхои наклиёти бо мусофирон ва сохибони бор дар бораи махдуд кардан ё бархам додани масъулияти мукаррарнамудаи конун, ба истиснои холатхое, ки имконпазирии чунин созишномахо хангоми интиколи бор дар оинномахо ва кодексхои наклиёт пешбини гардидаанд, эътибор надоранд.

 

Моддаи 814. Масъулияти боркашон барои фарохам наовардани воситахои наклиёт ва борфиристанда барои  истифода  набурдани воситаи наклиёти пешкашшуда

1. Боркашон барои тибки дархост (фармоиш) ё дигар шартнома фарохам наовардани воситахои наклиёт чихати интиколи бор ва борфиристанда барои пешниход накардани бор ё бо сабабхои дигар истифода набурдани воситахои наклиёти додашуда дорои масъулияти мукаррарнамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёт, инчунин созишномаи тарафхо мебошанд.
2. Боркашон ва борфиристанда барои фарохам наовардани воситахои наклиёт ё сари вакт надодани воситахои наклиёт ё истифода набурдани воситахои наклиёт дар сурате аз чавобгари озод карда мешаванд, ки агар он бо сабабхои зайл рух дода бошад:

дар натичаи кувваи рафънопазир ё дигар руйдодхои дорои хусусияти табии, инчунин амалиёти чанги;

катъ ё махдуд сохтани хамлу накли бор дар самтхои муайян ё ба самтхои муайян тибки тартиби мукаррарнамудаи оинномахо ё кодексхои наклиёт;

дигар холатхои пешбининамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёт.

 

Моддаи 815. Масъулияти боркашон барои ба таъхир андохтани мусофиркашони

1. Боркашон барои ба таъхир андохтани фиристодани воситахои наклиёт чихати мусофиркашони ё сари вакт ба махалли таъинот нарасидани воситахои наклиёт ба истиснои хамлу накл дар хатхои шахри ва байнишахри, агар исбот карда натавонад, ки ба таъхир андохтан ва ё дер мондан дар натичаи кувваи рафънопазир, бартараф намудани норасоихои воситаи наклиёт, ки ба хаёт ва саломатии мусофирон тахдид менамуд ё дигар холатхои ба боркашон марбутнабуда ба миён омадааст, ба мусофир ба андозаи пешбининамудаи оинномахо ва кодексхои наклиёт чарима мепардозад.
2. Дар сурати бо сабаби ба таъхир андохтани харакати воситахои наклиёт аз сафар даст кашидани мусофир боркашон вазифадор аст ба у хакки сафар ва дигар харочоташро пардозад.

 

Моддаи 816. Масъулияти боркашон барои гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё багоч

1. Боркашон, агар исбот карда натавонад, ки гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ва багоч бо гунохи у рух надодааст, барои гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё багочи барои хамлу накл кабулкардааш чавобгар аст.

Дар оинномахо ва кодексхои наклиёт метавонад холатхое пешбини гардад, ки исботи гунохи боркашон дар гум кардан, камомад ва зарар дидани бор ё багоч ба зиммаи боргиранда ё борфиристанда гузошта мешавад.

1. Зарари хангоми хамлу накли бор ё багоч расонидашуда аз чониби боркашон ба андозаи зайл пардохта мешавад:

– хангоми гум кардан ё камомади бор ё багоч – ба андозаи арзиши бор ё багочи гумкардашуда ё камбуд;

– хангоми зарар дидани бор ё багоч – ба андозаи маблаге, ки арзиши он поин рафтааст ва хангоми имконнопазирии баркарор сохтани бор ё багочи зарардида – ба андозаи арзиши он;

– хангоми гум кардани бор ё багоче, ки барои интикол бо эълони арзиши он супурда шудааст – ба андозаи арзиши эълоншудаи бор ё багоч.

Арзиши бор ё багоч, бо назардошти нархи он, ки дар нархномаи фурушанда зикр шудааст ё дар шартнома пешбини гардидааст ва агар нархнома мавчуд набошад ва дар шартнома нарх зикр нагардида бошад, бо назардошти нархе, ки дар холатхои киёси одатан барои чунин молхои шабех гирифта мешавад, муайян карда мешавад.

1. Ташкилоти наклиёт хамзамон бо чуброни зарари вокеи ба борфиристанда (боргиранда) инчунин маблаги хамлу наклеро, ки барои интиколи мол ва багочи гумшуда, камбуд, вайроншуда ё зарардида пардохтааст, агар ин пардохт ба арзиши мол дохил нашуда бошад, чуброн менамояд.
2. Барои гум кардан, вайрон кардан, зарар дидан ё камомади мол ё багоч боркашонхои самти хамлу накли мустакими омехта дар назди борфиристанда (боргиранда) масъулияти муштарак доранд.

Масъулияти ба таъхир андохтан (гузаронидан)-и мухлат ба зиммаи боркашони нихои гузошта мешавад, агар исбот карда натавонад, ки гузаронидани мухлат бо гунохи у рух надодааст.

 

Моддаи 817. Шартнома оид ба ташкили хамлу накл

Боркашон ва молики бор хангоми зарурати анчом додани хамлу накли мунтазам метавонанд оид ба ташкили хамлу накл шартномахои дарозмуддат ба имзо расонанд.

Тибки шартнома оид ба ташкили хамлу накл боркашон вазифадор мешавад дар мухлати муайян молро кабул кунад ва молики бор бошад, чихати интикол борро дар хачми кайду шартшуда пешниход намояд. Дар шартномаи ташкили хамлу накли бор хачм, мухлат ва дигар шартхои фарохам овардани воситахои наклиёти ва пешниходи бор чихати интикол, тартиби хисобу китоб, инчунин шартхои дигари ташкили хамлу накл муайян карда мешаванд.

 

Моддаи 818. Шартномахо байни ташкилотхои  наклиёти

Байни ташкилотхои навъхои гуногуни наклиёт оид ба ташкили кор, чихати таъмини хамлу накли бор созишнома (созишномахои узели, шартномахо оид ба воридот (содирот)-и мутамаркази борхо ва гайра) мутобики коидахои наклиёти баста шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 819. Эътироз ва даъво оид ба  боркашони

1. То ба боркашон пешниход намудани даъво, ки аз интиколи бор бармеояд, тибки тартиби пешбининамудаи оинномахо ё кодексхои наклиёт пешниходи эътироз хатми мебошад.
2. Даъво ба боркашон аз чониби борфиристанда ё боргиранда хангоми пурра ё кисман аз чониби боркашон рад намудани конеъгардонии эътироз ё аз чониби боркашон дар мухлати си руз нагирифтани чавоб пешниход шуданаш мумкин аст.
3. Мухлати даъво тибки талаботе, ки аз боркашони бармеояд, аз лахзае ки тибки оинномахо ё кодексхои наклиёт муайян мегардад, ба мухлати як сол мукаррар карда мешавад.

 

Моддаи 820. Масъулияти боркашон хангоми фавт ё зарар дидани саломатии мусофир

Масъулияти боркашон хангоми фавт  ё расонидани зарар ба саломатии мусофир, агар дар конун ё шартнома масъулияти баландтари боркашон пешбини нагардида бошад, тибки коидахои боби  55 хамин Кодекс муайян карда мешавад.

 

БОБИ 39. Экспедитсияи наклиёти

 

Моддаи 821.  Шартномаи экспедитсияи наклиёти

1. Тибки шартномаи экспедитсияи наклиёти экспедитор ухдадор мешавад бо пардохти подошпули ва аз хисоби муштари (борфиристанда ё боргиранда) хизматрасонии вобаста ба боркашониро, ки дар шартномаи экспедитсия муайян гардидааст, ичро ё ташкил намояд.

Дар шартномаи экспедитсия метавонад ухдадории экспедитор дар мавриди боркашони тавассути наклиёт ва  ба самти харакате, ки экспедитор ё муштари интихоб намудаанд, ухдадории экспедитор дар мавриди аз номи муштари ё аз номи худ бастани шартнома (шартномахо)-и боркашони, таъмини фиристодан ва гирифтани бор, инчунин дигар ухдадорихои вобаста ба хамлу накл пешбини карда шавад.

Дар шартномаи экспедитсия ба сифати хизматрасонии иловаги анчом додани чунин амалиётхои барои боркашони мухим ба монанди гирифтани хуччатхои барои воридот ва содирот зарури, ичрои расмиёти гумруки ва дигар расмиёт, санчиши теъдод ва холати бор, борбардори ва борфарори, пардохти бочу хироч ва дигар харочотхое, ки ба зиммаи борфиристанда (боргиранда) гузошта мешавад, нигахдошти бор, гирифтани он дар махалли таъинот, инчунин дигар амалиёт ва хизматрасони пешбини карда шуданаш мумкин аст.

1. Коидахои хамин боб нисбат ба холатхое, ки тибки шартнома ухдадории экспедиторро боркашон анчом медихад, татбик мегардад.
2. Шартхои ичрои шартномаи экспедитсияи наклиёти, агар дар конунхо оид ба фаъолияти наклиётию экспедитсиони тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, тибки созишномаи тарафхо муайян карда мешаванд.

 

Моддаи 822.  Шакли шартнома

1. Шартномаи экспедитсияи наклиёти дар шакли хатти баста мешавад.
2. Борфиристанда (боргиранда) бояд ба экспедитор ваколатнома дихад, агар он барои ичрои ухдадорихои у зарур бошад.

 

Моддаи 823. Масъулияти  экспедитор  оид  ба шартномаи экспедитсияи наклиёти

Барои ичро накардан ё ичрои номатлуби ухдадорихо оид ба экспедитсияи наклиёти экспедитор тибки асосхо ва андозае, ки мутобики коидахои боби 24 хамин Кодекс муайян мегарданд, дорои масъулият мебошад.

Агар экспедитор исбот карда тавонад, ки вайрон кардани ухдадорихо бо сабаби ичрои номатлуби шартномаи боркашони рух додааст, масъулияти экспедитор дар назди борфиристанда (боргиранда) тибки хамон коидахое, ки мутобики онхо экспедитор дар назди боркашони дахлдор чавобгар аст, мукаррар карда мешавад.

 

Моддаи 824. Хуччатхо ва дигар маълумоте, ки ба экспедитор дода мешавад

1. Муштари вазифадор аст ба экспедитор хуччатхо ва дигар маълумотро оид ба хосияти бор, шартхои хамлу накли он, инчунин дигар маълумотеро, ки ба экспедитор барои ичрои ухдадорихои дар шартнома пешбинишуда зарур аст, пешниход намояд.
2. Экспедитор вазифадор аст ба муштари дар бораи камбудихои ошкоршудаи маълумоти гирифташуда ва дар сурати номукаммал будани маълумот аз муштари маълумотхои иловагии заруриро талаб намояд.
3. Дар сурати аз чониби муштари фарохам наовардани маълумоти зарури экспедитор хукук дорад, то пешниходи чунин маълумот ба ичрои ухдадорихои дахлдор шуруъ накунад.
4. Муштари барои зарари ба экспедитор расондашуда вобаста ба вайрон кардани ичрои ухдадории пешниходи маълумоте, ки дар кисми 1 хамин модда зикр гардидааст, чавобгар мебошад.

 

Моддаи 825. Ичрои ухдадории экспедитор аз чониби шахси сеюм

Агар аз шартномаи экспедитсия ухдадории экспедитор оид ба шахсан ичро намудани ухдадори барнаояд, экспедитор хукук дорад барои ичрои ухдадорихояш ашхоси дигарро чалб намояд.

Вогузоштани ичрои ухдадорихо ба зиммаи шахси сеюм экспедиторро аз масъулияти ичрои шартнома дар назди муштари озод намекунад.

 

Моддаи 826. Даст кашидан  аз шартномаи экспедитсия

Муштари ё экспедитор хукук доранд бо огох кардани хамдигар аз ичрои шартномаи экспедитсия дар давоми ду хафта даст кашанд.

Тарафе, ки раддия пешниход намудааст, бояд ба тарафи дигар зарари вобаста ба катъи шартнома  расонидашударо чуброн намояд.

 

БОБИ 40. Карз ва кредит 

1. Карз

 

Моддаи 827. Шартномаи карз

1. Тибки шартномаи карз як тараф (карздиханда) ба тарафи дигар (карзгиранда) ба моликият пул ё ашёи дорои аломати навъи муайянро месупорад ва карзгиранда ухдадор мешавад, ки ба карздиханда ба таври якдафъаина ё давра ба давра ба хамин андоза маблаг ё баробар ба теъдоди ашёи ба карз гирифташудаи дорои хамон навъ ва сифат (маблаги карз)-ро баргардонад.
2. Шартномаи карз аз лахзаи супурдани пул ё ашё басташуда ба хисоб меравад.
3. Асъори хоричи ва арзишхои асъори дар худуди Чумхурии Точикистон метавонад бо риояи коидахои моддахои 155, 156 ва 340 хамин Кодекс мавзуи шартнома карор гирад.

 

Моддаи 828. Шакли шартномаи карз

1. Шартномаи карз, агар маблаги он на камтар аз бист нишондиханда барои хисобхои мукаррарнамудаи санадхои конунгузори баландтар бошад, инчунин дар холате ки як тарафи шартнома, сарфи назар аз маблаг, шахси хукуки мебошад, бояд дар шакли хатти баста шавад. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)
2. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи карз боиси окибатхои пешбининамудаи моддаи 187 хамин Кодекс мегардад.
3. Шартномаи карз дар сурати мавчуд будани забонхати карзгиранда ё дигар хуччате, ки ба у аз чониби карздиханда додани маблаги муайян ё теъдоди муайяни ашёро тасдик мекунад, дар шакли хатти басташуда эътироф мегардад.
4. Шакли хаттии шартномаи карз, агар ухдадории карз бо вексел, вомбарг ё дигар когази киматноки додаи карзгиранда, ки маблаги карз ва хукуки карздихандаро барои ситондани он мукаррар менамояд, риояшуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 829. Фоизхо оид ба шартномаи карз

1. Агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, карздиханда барои аз карзгиранда аз маблаги карз тибки андоза ва тартиби муайяннамудаи шартнома гирифтани фоиз хукук дорад. Хангоми дар шартнома мавчуд набудани шартхо оид ба фоиз андозаи он тибки ставкаи ба таври дахлдор муайяннамудаи фоизи бонк дар рузи аз чониби карзгиранда баргардонидани карзи худ ё як кисми дахлдори он муайян карда мешавад.
2. Шартномаи карзе, ки байни шахрвандон ба маблаг на бештар аз андозаи сад нишондиханда барои хисобхо тибки конун пешбинигардида баста шудааст ва ба анчом додани фаъолияти сохибкори аз чониби хатто яке аз тарафхо алокаманд намебошад, агар дар он мустакиман тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бидуни фоиз  тахмин шуданаш мумкин аст. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)
3. Агар тибки шартномаи карз ба карзгиранда ашёи дорои аломатхои навъи муайян супурда шавад, фоиз дар холате бояд пардохта шавад, ки агар андоза ва шакли он (пули ё дар шакли асл) дар шартнома пешбини шудааст.
4. Тартиб ва мухлати пардохти фоизхо тибки шартномаи карз мукаррар карда мешавад. Дар сурати мавчуд набудани чунин нишондод фоизхо тибки тартиб ва мухлати пешбининамудаи шартнома оид ба баргардондани карзи асоси пардохта мешаванд.

 

Моддаи 830. Ухдадории карзгиранда оиди  баргардонидани маблаги карз

1. Карзгиранда вазифадор аст ба карздиханда маблаги гирифтаашро тибки мухлат ва тартиби пешбининамудаи шартнома баргардонад.

Агар мухлати баргардонидани карз дар шартнома пешбини нагардида бошад, он бояд аз чониби карзгиранда дар мухлати си руз аз рузи пешниход намудани талабот аз чониби карздиханда баргардонида шавад.

1. Маблаги пешниход кардаи карз пеш аз мухлат баргардонида шуданаш мумкин аст.

Фоизхо оид ба карз дар хар лахза пеш аз мухлат пардохта шуданашон мумкин аст.

1. Агар дар шартномаи карз тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, маблаги карз аз лахзаи ба карздиханда додани карз ё гузаронидани маблаги пулии дахлдор ба суратхисоби бонкии у баргардонидашуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 831. Окибатхои вайрон кардани шартнома аз чониби карзгиранда

1. Агар дар конунхо ё дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар холатхое ки карзгиранда маблаги карзро дар мухлати муайяншуда барнамегардонад, ба хамин маблаг бояд дар хачми муайяннамудаи кисми 1 моддаи 426 хамин Кодекс аз хамон рузе, ки карз бояд баргардонида шавад ва то рузи баргардонидани он ба карздиханда фоиз пардозад.
2. Агар дар шартнома кисман баргардонидани карз (давра ба давра) пешбини гардида бошад, дар ин сурат хангоми аз чониби карзгиранда вайрон кардани мухлати барои баргардонидани кисми навбатии карзи мукарраргардида карздиханда хукук дорад пеш аз мухлат баргардонидани хамин маблагхои карзи бокимондаро якчоя бо фоизхои марбута талаб кунад. Агар карзгиранда беш аз нисфи маблаги карзро баргардонида бошад, коидаи мазкур татбик намегардад.
3. Агар дар шартнома пардохти фоизи карз дар мухлате, ки аз мухлати баргардонидани худи карз пештар аст пешбини гардида бошад, дар ин сурат хангоми вайрон кардани чунин ухдадори карздиханда хукук дорад аз карзгиранда пеш аз мухлат баргардонидани маблаги карзро якчоя бо фоизхои марбута талаб кунад.

 

Моддаи 832. Бахс вобаста ба шартномаи карз

1. Карзгиранда хукук дорад вобаста ба бепули ва бо исботи он, ки пул ё ашё вокеан аз карздиханда гирифта нашудааст ё нисбат ба он чи дар шартнома зикр гардидааст андозаи камтарро ташкил медихад, шартномаи карзро тахти бахс карор дихад.
2. Шартномаи карзе, ки бояд дар шакли хатти баста шавад (моддаи 828) наметавонад вобаста ба бепулии он, ба истиснои холате, ки агар шартнома тахти таъсири фиреб, зуровари, тахдид, созишномаи бадахдонаи намояндаи карздиханда бо карзгиранда ё ба миён омадани холатхои вазнин (моддаи 204) баста шудааст, тавассути баёноти шохиди мавриди бахс карор дода шавад.
3. Агар дар чараёни бахси карзгиранда оид ба бепулии шартномаи карз мукаррар карда шавад, ки пул ё дигар ашё дар хакикат аз карздиханда гирифта нашудааст, шартномаи карз бастанашуда ба хисоб меравад. Дар сурате ки агар пул ё ашё дар хакикат аз чониби карзгиранда нисбат ба оне, ки дар шартнома зикр гардидааст, камтар гирифта шуда бошад, шартнома ба андозаи хамин маблаг ё теъдоди ашё басташуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 833. Таъмини ичрои ухдадорихои карзгиранда

Хангоми аз чониби карзгиранда ичро накардани ухдадорихои шартномаи карз чихати баргардонидани маблаги карз, инчунин хангоми аз даст додани таъмин ё бад гардидани шартхои он вобаста ба холате, ки барои он карздиханда чавобгар намебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, карздиханда хукук дорад аз карзгиранда пеш аз мухлат пардохтани карзро талаб намояд.

 

Моддаи 834. Карзи максаднок

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, карзгиранда маблагхои карзи тибки шартнома гирифтаашро мувофики салохдиди худ истифода мебарад.
2. Агар шартномаи карз бо шарти аз чониби карзгиранда барои максадхои муайян (карзи максаднок) истифода бурдани маблагхои гирифташуда баста шуда бошад, карзгиранда вазифадор аст ба карздиханда имконияти назорати тибки максад истифода гардидани маблаги карзро фарохам орад.
3. Дар сурати аз чониби карзгиранда ичро накардани шарти шартнома оид ба истифодаи максадноки маблаги карз карздиханда хукук дорад аз карзгиранда пеш аз мухлат пардохтани карзро талаб намояд.

 

Моддаи 835.  Нав шудан (новатсия)-и карз бо ухдадории карз

1. Тибки созишномаи тарафхо хама гуна карзе, ки аз хариду фуруш, кирояи амвол ё дар асосхои дигар ба миён омадааст, метавонад бо ухдадории карз иваз карда шавад.
2. Иваз намудани карз бо ухдадории карз бо риояи коидахои хамин Кодекс дар мавриди нав шудани ухдадори (моддаи 446) ва дар шакли барои шартномаи карз мукарраргардида (моддаи 828) анчом дода мешавад.

 

Моддаи 836. Шартномаи карзи давлати

1. Тибки шартномаи карзи давлати ба сифати карзгиранда давлат ва ба сифати карздиханда шахрванд ё шахси хукуки ё шахсони хукукии хоричи баромад мекунанд.
2. Карзхои давлати ихтиёри мебошанд.
3. Шартномаи карзи давлати бо усули аз чониби карздиханда ба даст овардани вомбаргхо ва дигар когазхои киматноки баровардашудаи давлати, ки хукуки карздихандаро барои аз карзгиранда гирифтани маблагхои пулии карзи додашуда ё вобаста ба шарти карз додани дигар амвол, фоизхои мукарраршуда ё дигар хукуки амволиро дар мухлатхои пешбининамудаи шартхои ба муомилот баровардани вомбаргхо тасдик менамояд, баста мешавад.
4. Тагйир додани шартхои вомбаргхои ба муомилот баровардашуда (конверсияи вомбарг), аз чумла тибки асосхои пешбининамудаи моддаи 483 хамин Кодекс ба истиснои холатхои пешбининамудаи конун ичозат дода намешавад.
5. Давлат оид ба шартномаи карзи давлати мутобики коидахои моддаи 138 хамин Кодекс масъулият дорад.

 

Моддаи 837. Вексел

Дар холатхое ки тибки созишномаи тарафхо аз чониби карзгиранда векселе дода шудааст, ки ухдадории бидуни хеч гуна шарти векселдиханда (вексели одди) ё дигар  пардозандаи дар вексел зикргардидаро (вексели интиколи) дар мавриди бо фарорасии мухлати пешбининамудаи вексел пардохтани  маблагхои карзи гирифташударо тасдик мекунад,  муносибати тарафхо вобаста ба вексел мувофики конун дар бораи вексели интиколи ва одди танзим карда мешавад.

Аз лахзаи додани вексел коидахои хамин зербоб нисбат ба чунин муносибатхо истифода бурда шуданашон мумкин аст, зеро онхо хилофи конун дар бораи вексели интиколи ва одди намебошанд.

 

Моддаи 838.  Вомбарг (облигатсия)

1. Дар холатхои пешбининамудаи конун ё дигар санадхои хукуки шартномаи карз метавонад бо усули барориш ва фуруши вомбаргхо баста шавад.
2. Вомбарг когази арзишноке эътироф мегардад, ки хукуки дорандаи онро барои аз шахси вомбаргро бароварда дар мухлати пешбининамудаи он гирифтани арзиши собит (номинали)-и вомбарг ё дигар амволи баробарарзишро тасдик менамояд. Вомбарг ба дорандаи он инчунин хукуки гирифтани фоизи дар он муайяншударо медихад.
3. Нисбат ба муносибатхои байни шахсе, ки вомбаргро баровардааст ва дорандаи он коидаи хамин зербоб татбик мегардад, зеро дар конун чизи дигари пешбини нагардидааст.

 

2. Кредит

Моддаи 839. Шартномаи кредит

1. Тибки шартномаи кредит як тараф – бонк ё ташкилоти дигари кредити (кредитор) ухдадор мешавад ба тарафи дигар (карзгиранда) тибки андоза ва шартхои пешбининамудаи шартнома маблагхои пули (кредит) дихад ва карзгиранда бошад, ухдадор мешавад маблаги пулии гирифтаашро баргардонад ва барои он фоиз супорад.
2. Дар холатхое ки мувофики конунхо аз чониби ташкилотхои тичоратие, ки ташкилотхои кредити ба хисоб намераванд, анчом додани кредитони ичозат дода шудааст, нисбат ба муносибатхои кредитоние, ки аз чониби чунин ташкилоти тичорати анчом дода шудааст, коидахои шартномаи кредити татбик мегардад.
3. Нисбат ба муносибатхо оид ба шартномаи кредит, агар тибки коидахои хамин зербоб тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти шартномаи кредит барнаояд, коидахои хамин Кодекс дар бораи шартномаи карз татбик мегарданд.

 

Моддаи 840. Шакли шартномаи кредит

Шартномаи кредит бояд дар шакли хатти баста шавад.

Риоя накардани шарти хатти боиси беэътибор донистани шартномаи кредити мегардад. Чунин шартнома курб надорад.

 

Моддаи 841. Радди додан ё гирифтани кредит

1. Кредитор хукук дорад ба карзгиранда додани кредити дар шартнома пешбинигардидаро пурра ё кисман дар сурати гайри кобили пардохт эътироф гардидани карзгиранда, аз чониби у ичро накардани ухдадорихо оид ба таъмини кредит, вайрон кардани ухдадории дар шартнома пешбинигардидаи максадноки истифодаи кредит, инчунин дар дигар холатхои пешбининамудаи шартнома рад намояд.
2. Карзгиранда хукук дорад аз гирифтани кредит пурра ё кисман даст кашида дар маврид кредиторро то мухлати дар шартнома мукарраргардидаи фарохам овардани кредит огох созад.

 

Моддаи 842. Кредити моли

Тарафхо метавонанд шартномаеро ба имзо расонанд, ки ухдадории як тарафро барои ба тарафи дигар тибки шартхои шартномаи кредит додани ашёи дорои аломатхои навъи муайян пешбини менамояд.

Агар дар чунин шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, шарти он дар мавриди теъдод,  навъ (ассортимент), мукаммали, сифат, зарф ва (ё)  басту банди ашёи пешниходшуда бояд тибки коидахо оид ба шартномаи хариду фуруши мол (моддахои 488 – 527) ичро карда шавад.

 

Моддаи 843. Кредити тичорати

1. Шартномахое, ки ичрои онхо барои ба моликияти дигар тараф додани маблаги пули ё амволи дорои аломатхои навъи муайян тафрикашаванда алокаманд мебошанд, агар дар конун тартиби дигаре мукаррар нагардида бошад, метавонанд ба ин тараф ё аз чониби ин тараф додани кредитро, аз чумла дар шакли бунак (аванс), пешпардохт, тамдиди мухлат ё давра ба давра пардохти мол, кор ё хизматрасони (кредити моли) пешбини намояд.
2. Нисбат ба кредити моли мутаносибан коидахои моддахои 839 – 841 хамин Кодекс татбик мегардад.

 

БОБИ 41. Маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули

 

Моддаи 844. Шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули

1. Тибки шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули як тараф – бонк ё дигар ташкилоти тичорати (миёнарав) ухдадор мешавад ба муштари барои маблаги моли пешниход карда, ичрои кор ё хизматрасонии шахси сеюмро пардозад ва муштари бошад, талаботи пулии шахси сеюмро ба миёнарав гузашт кунад ва подоши муайянро пардозад.

Талаботи пули нисбат ба карздор матавонад аз чониби муштари ба миёнарав инчунин бо максади ичрои ухдадорихои муштари дар назди миёнарав гузашт карда шавад.

1. Ухдадории миёнарав оид ба шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули метавонад барои муштари пешбурди бахисобгирии мухосибави, инчунин ба мизоч фарохам овардани дигар хизматрасонихои молиявии вобаста ба талаботи пулиро, ки мавзуи гузаштро ташкил медиханд, дар бар гирад.

 

Моддаи 845. Миёнарав

Ба сифати миёнарави шартномаи маблаггузори бо гузашт кардани талаботи пули метавонанд бонкхо ва дигар ташкилотхои кредити, инчунин дигар ташкилотхои тичоратие, ки барои анчом додани чунин навъи фаъолият ичозат (литсензия) доранд, баста метавонанд.

 

Моддаи 846. Талаботи пулие, ки бо максади ба даст овардани маблаггузори гузашт карда мешавад

1. Мавзуи гузашт, ки тахти он маблаггузори пешниход карда мешавад, хам талаботи пулие, ки мухлати пардохти он фаро расидааст (талаботи мавчуда) ва хам хукуки гирифтани маблаги пулие, ки дар оянда ба миён меояд (талаботи минбаъда) буда метавонад.

Талаботи пулие, ки мавзуи гузашт мебошад бояд дар шартномаи муштари бо миёнарав чунон муайян карда шавад, ки имконият дихад талаботи мавчуда дар лахзаи бастани шартнома ва талаботи минбаъда бошад на дертар аз лахзаи ба миён омадани он хаммонанд ( идентификатсия) карда шавад.

1. Хангоми гузашт кардани талаботи пулии минбаъда он баъди ба миён омадани худи хукуки аз карздор гирифтани маблагхои пули, ки мавзуи гузашти талаби пешбининамудаи шартнома мебошад, ба миёнарав гузашта ба хисоб меравад.

 

Моддаи 847. Масъулияти муштари дар назди  миёнарав

1. Агар дар шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, муштари барои хаккони будани талаботи пулие, ки мавзуи гузашт мебошад, дар назди миёнарав масъулият дорад.
2. Талаботи пулии мавзуи гузашт карордошта дар сурате кобили эътибор эътироф мегардад, ки агар муштари барои додани талаботи пули хукук дошта бошад ва дар лахзаи гузашт кардани ин талабот ба у холатхое, ки дар натичаи он карздор хукук дорад онро ичро накунад, маълум набошанд.
3. Муштари барои аз чониби карздор ичро накардан ё ичрои номатлуби талаботе, ки мавзуи гузашт карор дорад, агар дар шартномаи байни муштари ва миёнарав тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар сурати аз чониби миёнарав чихати ичро пешниход гардидидани он чавобгар намебошад.

 

Моддаи 848. Беэътибор будани манъи гузашт кардани талаботи пули

1. Ба миёнарав гузашт кардани талаботи пули, хатто агар байни муштари ва карздори у оид ба манъ ё махдуд кардани он созишнома мавчуд бошад хам, кобили эътибор аст.
2. Мукаррароти муайяннамудаи кисми 1 хамин модда муштариро дар назди карздор аз ухдадори ё масъулияти вобаста ба гузашт кардани талабот хилофи созишномаи байни онхо дар мавриди манъ ё махдуд кардани он озод намекунад.

 

Моддаи 849. Минбаъд гузашт кардани талаботи пули

Агар дар шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, минбаъд гузашт кардани талаботи пули аз чониби миёнарав ичозат дода намешавад.

Дар холатхое ки агар минбаъд гузашт кардани талаботи пули дар шартнома пешбини гардида бошад, нисбат ба он мутаносибан мукаррароти хамин боб татбик мегардад.

 

Моддаи 850. Аз чониби карздор ба миёнарав  ичро намудани талаботи пули

1. Карздор вазифадор аст ба миёнарав ба шарте, ки он аз муштари ё аз миёнарав дар мавриди ба хамин миёнарав гузашт кардани талабот огохиномаи хатти гирифта бошад ва дар огохинома ичрои дахлдори талаботи пули муайян, инчунин миёнараве, ки ба у пардохт бояд анчом дода шавад зикр гардида бошад, пардохтро анчом дихад.
2. Бо хохиши карздор миёнарав вазифадор аст дар мухлати мувофик ба карздор далели онро, ки гузашт кардани талаботи пули дар хакикат ба миёнарав чой дошт, пешниход намояд. Агар миёнарав ин ухдадориро ичро накунад, карздор хукук дорад оид ба талаботи мазкур ба муштари чихати ичрои ухдадорихои худ дар назди охирин пардохтро анчом дихад.
3. Аз чониби карздор ба миёнарав ичро намудани талаботи пули мутобики коидахои хамин модда карздорро аз ухдадорихои дахлдор дар назди муштари озод месозад.

 

Моддаи 851. Хукуки миёнарав ба маблагхое, ки аз карздор гирифта шудааст

1. Агар тибки шарти шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талаботи пули маблаггузории муштари бо рохи аз у аз чониби миёнарав харидани ин талабот сурат гирад, охирин хукукро ба хамаи маблагхо аз карздор барои ичрои талаботи мегирифтааш ба даст меорад ва муштари бошад дар назди миёнарав барои он, ки маблагхои гирифтаи у нисбат ба нархи талаботро бадастовардаи миёнарав камтар мебошад, масъулият надорад.
2. Агар гузашт кардани талаботи пули ба миёнарав бо максади ба вай таъмин намудани ичрои ухдадории муштари анчом дода шуда бошад ва дар шартномаи маблаггузори тахти гузашт кардани талабот тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, миёнарав вазифадор аст ба муштари хисобот дихад ва маблаги аз маблаги карзи муштари зиёдатиро, ки бо гузашт кардани талабот таъмин гардидааст, супорад. Агар маблаги пулие, ки миёнарав аз карздор гирифтааст, аз маблаги карзи муштари ба миёнарав, ки бо гузашт кардани талабот таъмин гардидааст, камтар бошад, муштари дар назди миёнарав барои бакияи карз масъул боки мемонад.

 

Моддаи 852. Талаботи мутакобилаи карздор

1. Дар сурати ба карздор бо талаби пардохти маблаг мурочиат кардани миёнарав карздор хукук дорад мутобики моддахои 442 – 444 хамин Кодекс бахисобгирии талаботи пулии худро, ки ба шартнома бо муштари асос ёфтааст ва он то вакти гирифтани огохинома дар мавриди гузашт кардани талаботи у ба миёнарав, ки аллакай дар назди карздор вучуд дошт, пешниход намояд.
2. Талаботе, ки карздор метавонист нисбат ба муштари вобаста ба он, ки охирин созишномаро дар мавриди манъ ё махдуд кардани гузашти талабот вайрон кардааст пешниход намояд, нисбат ба миёнарав эътибор надорад.

 

Моддаи 853. Ба карздор баргардонидани маблаге, ки миёнарав гирифтааст

1. Дар сурати аз чониби муштари вайрон кардани ухдадорихои вобаста ба шартнома, ки бо карздор баста шудааст охирин хукук надорад аз миёнарав баргардондани маблаги аллакай ба у тибки талаботи ба миёнарав гузашта пардохташударо талаб намояд, агар карздор хукук дошта бошад, ки чунин маблагро мустакиман аз муштари гирад.
2. Карздоре, ки хукук дорад мустакиман аз муштари маблаги ба миёнарав дар натичаи гузашт кардани талабот додашударо ба даст орад, бо вучуди ин, агар исбот карда шавад, ки охирин ухдадории худро дар мавриди ба муштари анчом додани пардохти ваъдашуда вобаста ба гузашт кардани талаботро ичро накардааст ё аз чониби муштари вайрон кардани хамон ухдадориеро, ки нисбат ба он пардохти вобаста ба гузашт кардани талабот алокамандро дониста, чунин пардохтро анчом додааст, хукук дорад аз чониби миёнарав баргардонидани ин маблагро талаб кунад.

 

БОБИ 42. Пасандози бонки

 

Моддаи 854. Шартнома пасандози бонки

1. Тибки шартномаи пасандози бонки (депозити бонк) як тараф (бонк), ки маблаг (пасандоз)-и ба хисоби тарафи дигар (амонатгузор) воридшударо кабул кардааст, ухдадор мешавад, ки ба амонатгузор ин маблагро баргардонад ва барои он фоиз ё дар шакли дигар тибки шарт ва тартиби пешбининамудаи шартнома фоида пардозад.

Шартномаи пасандози бонки аз рузи ворид шудани пасандоз ба бонк басташуда ба хисоб  меравад.

1. Шартномаи пасандози бонкие, ки дар он амонатгузор шахрванд мебошад, шартномаи оммави (моддаи 458) ба хисоб меравад.
2. Нисбат ба муносибатхои бонк ва амонатгузор оид ба суратхисобе, ки ба он пасандоз гузошта шудааст, коидахо дар бораи шартномаи суратхисоби бонк (боби 43), агар дар коидахои хамин боб тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти шартномаи пасандози бонки тартиби дигаре барнаояд, татбик мегардад.

Ашхоси хукуки хукук надоранд маблагхои пулии дар пасандоз (депозитхо) мавчудбударо ба ашхоси дигар гузаронанд.

1. Коидахои хамин боб, ки марбут ба бонкхо мебошанд, инчунин нисбат ба дигар ташкилотхои кредити, хангоми аз чониби онхо бастани шартномаи пасандози бонки татбик мегарданд.

 

Моддаи 855. Хукуки ба пасандозхо чалб кардани маблагхои пули

Хукуки чалби маблагхои пулиро ба пасандозхо бонкхое доро мебошанд, ки ба онхо ин хукук тибки ичозатнома (литсензия)-и мувофики тартиби мукаррарнамудаи конун гирифташуда дода шудааст.

 

Моддаи 856.  Кафолати пасандоз

Бонки амонатгузор ё шуъбахои он хифз ва баргардондани пули пасандози амонатгузорро дар хар лахза кафолат медихад.

 

Моддаи 857. Шакли шартномаи пасандози бонки

1. Шартномаи пасандози бонки бояд дар шакли хатти баста шавад.

Шакли хаттии шартномаи пасандози бонки ба шарте риоягардида ба хисоб меравад, ки  агар гузаронидани пасандоз бо дафтарчаи амонат, сертификат (амонат)-и бонки ё дигар хуччати ба амонатгузор додаи бонк, ки ба талаботи барои чунин хуччатхо муайяннамудаи конун, коидахои мутобики он  мукаррарнамудаи бонки ва дар амалияи анъанахои муомилоти кории бонки истифодашаванда чавобгу бошад, тасдик карда шудааст.

1. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи пасандози бонки боиси беэътибор гардидани ин шартнома шуда метавонад.

 

Моддаи 858.  Навъхои пасандозхо

1. Шартномаи пасандози бонки бо шарти тибки талаби аввалини амонатгузор додани пасандоз (пасандози талаб карда гирифташаванда) ё тибки шарти баргардонидани пасандоз бо гузашти мухлати дар шартнома мукарраргардида (пасандози мухлатнок) баста мешавад.

Дар шартнома гузоштани пасандоз тахти шарти бо тартиби дигар баргардонидани он, ки хилофи конунхо намебошад, пешбини гардиданаш мумкин аст.

1. Тибки шартномаи пасандози бонкии навъи мухталиф бонк ухдадор аст маблаги пасандоз ё як кисми онро бо талаботи аввалини амонатгузор, ба истиснои пасандозхои тахти шартхои дигари баргардонидани онхо гузоштаи ашхоси хукуки, ки дар шартнома пешбини гардидааст, дихад.

Шартхои шартнома дар бораи рад кардани хукук барои бо талаби аввалин гирифтани пасандоз эътибор надорад.

1. Дар холатхое ки пасандози мухлатнок ё дигар пасандоз, ки аз пасандози тибки талаб гирифташаванда фарк мекунад, ба амонатгузор мувофики талаби у то гузаштани мухлат ё то фаро расидани мухлатхои дар шартнома зикргардида баргардонида мешавад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фоизхои пасандоз ба андозаи баробар ба андозаи фоизе, ки бонк тибки пасандози мувофики талаб гирифташаванда мепардозад, пардохта мешавад.
2. Дар холатхое ки амонатгузор баргардонидани маблаги пасандози мухлатнокро бо гузашти мухлат ё маблаги пасандозеро, ки бо дигар шарти баргардонидан бо фарорасии холатхои дар шартнома пешбинигардида талаб намекунад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, шартнома тибки шартхои пасандози талаб карда гирифташаванда тамдидгардида хисобида мешавад.

 

Моддаи 859. Фоизхо ба пасандоз

1. Бонк ба маблагхои пулии амонатгузор ба андозаи муайяннамудани шартнома фоиз мепардозад.

Хангоми дар шартнома мавчуд набудани шарт оид ба андозаи фоизхои пардохтшаванда, бонк вазифадор аст фоизхоро дар хачми мутобики кисми 1 моддаи 829 хамин Кодекс муайянгардида пардозад.

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бонк хукук дорад андозаи фоизи тибки пасандози талаб карда гирифтан пардохташавандаро тагйир дихад.

Дар сурати аз чониби бонк кам кардани андозаи фоиз, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, андозаи нави фоизхо нисбат ба пасандозхое истифода бурда мешавад, ки то лахзаи иттилоъ додани амонатгузор дар мавриди кам кардани фоиз бо гузашти як мох аз лахзаи додани чунин иттилоот, гузаронида шудаанд.

1. Андозаи фоизи дар шартнома мукарраршуда ба пасандозе, ки тибки шартхои баргардонидани он бо гузашти мухлати муайян ё фарорасии холатхои дар шартнома пешбинигардида гузаронида шудааст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, наметавонад аз чониби бонк якчониба кам карда шавад.

 

Моддаи 860. Тартиби хисоб кардан ва пардохти фоизхо ба пасандоз

1. Фоизхо ба маблаги пасандози бонки аз рузи баъди рузи ба бонк ворид шудани он фарорасанда то рузи ба амонатгузор баргардонидани он ё аз хисоби амонатгузор тибки дигар асосхо баровардани пасандоз хисоб карда мешавад.
2. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, фоизхо ба маблаги пасандози бонки ба амонатгузор тибки талаби у бо гузашти хар як семоха, алохида аз маблаги пасандоз пардохта шуда, фоизхои дар ин мухлат талаб карда гирифтанашуда бошад маблагхои пасандози ба он фоизхо замшавандаро афзун менамоянд. Хангоми баргардонидани пасандоз хамаи фоизхои то ин лахза замгардида пардохта мешаванд.

 

Моддаи 861. Таъмини баргардонидани пасандоз

1. Восита ва усулхое, ки бонк вазифадор аст барои таъмини баргардонидани пасандозхои кабулкардааш истифода барад, тибки конун ё шартнома муайян карда мешавад.
2. Бонк ухдадор аст бо талаби амонатгузор дар мавриди таъмини баргардонидани пасандоз маълумот дихад.
3. Хангоми аз чониби бонк ичро накардани ухдадории таъмини баргардондани пасандоз, инчунин хангоми гум кардани таъмин ё бадтар кардани шартхои он амонатгузор хукук дорад аз бонк фавран баргардонидани маблаги пасандоз, пардохти фоизхо ва чуброни зарари расонидашударо мутобики моддаи 829 хамин Кодекс талаб намояд.

 

Моддаи 862. Масъулият барои ичро накардани талаботи баргардонидани пасандоз

Дар сурати аз чониби бонк ичро накардани талаботи амонатгузор дар мавриди баргардонидани пасандоз ё як кисми он дар мухлатхое, ки моддаи 861 хамин Кодекс пешбини намудааст, сарфи назар аз пардохти фоизхо ба пасандоз, бонк вазифадор аст мутобики моддаи 426 хамин Кодекс зарари расонидашударо чуброн намояд.

 

Моддаи 863. Аз чониби ашхоси сеюм ба суратхисоби амонатгузор гузаронидани маблагхои пули

Агар дар шартномаи пасандози бонки тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба пасандоз маблагхое, ки ба бонк ба номи амонатгузор аз ашхоси сеюм бо зикри маълумотхои зарури дар мавриди суратхисоби у вобаста ба пасандоз ворид гардидаанд, гузаронида мешавад. Дар айни замон чунин эхтимол меравад, ки амонатгузор барои аз шахси сеюм гирифтани маблаги пули розиги изхор кардааст ва ба у оид ба пасандози худ дар суратхисоб маълумоти зарури додааст.

 

Моддаи 864.  Пасандозхо ба манфиати ашхоси сеюм

1. Пасандоз метавонад ба бонк ба номи шахси сеюми муайян гузаронида шавад.

Зикри номи шахрванд (моддаи 20) ё номи шахси хукуки (моддаи 55), ки ба манфиати он пасандоз гузаронида шудааст, шарти мухими шартномаи дахлдори бонки мебошад.

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, ашхоси сеюме, ки ба номаш пасандоз гузошта шудааст, аз лахзаи ба номаш ворид шудани маблаг хукуки амонатгузорро пайдо мекунад.
2. Шартномаи пасандози бонки ба манфиати шахрванде, ки то лахзаи бастани шартнома фавтидааст ё шахси хукукии то хамин лахза вучуднадошта курб надорад.
3. То лахзаи аз чониби шахси сеюм изхор кардани нияти истифодаи хукуки амонатгузор шахсе, ки шартномаи пасандози бонкиро бастааст, метавонад аз хукуки амонатгузор вобаста ба воситахои пулие, ки ба суратхисоб тибки пасандоз гузаронидааст, истифода барад.
4. Агар ашхоси сеюме, ки ба номаш пасандоз ворид гаштааст, аз пасандоз даст кашад, шахси ба номи шахси сеюм шартномаи пасандози бонки баста, хукук дорад пасандозро пас талаб карда гирад ё ки онро ба номи худ ё ба номи шахси дигар гузаронад.
5. Коидахо оид ба шартнома ба манфиати шахси сеюм (моддаи 462) нисбат ба шарномаи пасандози бонки ба манфиати шахси сеюм, агар он хилофи коидахои хамин модда ва мохияти пасандози бонки набошад, татбик мегардад.

 

Моддаи 865. Дафтарчаи амонат

1. Агар дар созишномаи тарафхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бастани шартномаи пасандози бонки бо шахрванд ва ба суратхисоби у гузаронидани маблаг тибки пасандоз бо дафтарчаи амонат тасдик карда мешавад.

Дар дафтарчаи амонат бояд аз чониби бонк ном ва махалли чойгиршавии бонк (моддаи 55) ё филиали дахлдори он, инчунин раками суратхисоб тибки пасандоз, хамаи маблагхои пулие, ки дар суратхисоб дохил шудаанд, хамаи маблагхои пулие, ки аз суратхисоб хорич карда шудаанд ва бакияи маблагхои пули дар суратхисоб дар лахзаи ба бонк пешниход кардани дафтарчаи амонати сабт ва тасдик карда шавад.

Бо сабаби исбот нашудани  холати дигари пасандоз, маълумот оид ба пасандози дар дафтарчаи амонат сабтгардида барои хисобу китоби вобаста ба пасандоз байни бонк ва амонатгузор асос буда метавонад.

1. Шартномаи пасандози бонк метавонад додани дафтарчаи амонатии номи ё дафтарчаи амонатии манзуркунандаро пешбини намояд. Дафтарчаи амонатии манзуркунанда когази киматнок мебошад.
2. Додани пасандоз, пардохти фоизхо ва ичрои супориши амонатгузор дар мавриди гузаронидани маблагхои пули аз суратхисоби пасандоз ба дигар шахс аз чониби бонк хангоми пешниходи дафтарчаи амонат анчом дода мешавад.

Агар дафтарчаи амонати номи гум шуда бошад ё ба холате расонида шуда бошад, ки шоистаи пешниход нест, бонк тибки аризаи амонатгузор ба у дафтарчаи амонати нав медихад.

Баркарор кардани хукук ба дафтарчаи амонатии манзуркунанда тибки тартиби барои когазхои киматнок ба манзуркунанда пешбинигардида анчом дода мешавад.

 

БОБИ 43. Суратхисоби бонк

 

Моддаи 866. Шартномаи суратхисоби бонк

Тибки шартномаи суратхисоби бонк як тараф (бонк) ё дигар муассисаи кредити (минбаъд – «бонк») ухдадор мешавад, ки маблаги пулии ба суратхисоби тарафи дигар (молики суратхисоб) воридшударо кабул кунад ва гузаронад, супориши молики суратхисобро дар мавриди аз суратхисоб гузаронидан ва пардохти маблагхои дахлдор ва вобаста ба суратхисоб ичро намудани дигар амалиётро анчом дихад.

 

Моддаи 867. Аз чониби бонк истифода бурдани маблагхои молики суратхисоб

Бонк метавонад маблагхои пулии дар суратхисоби бонк мавчудбудаи молики суратхисобро бо кафолати вучуд доштани он хангоми пешниходи талабот ба суратхисоб ва хукуки молики онро бидуни мамоният ихтиёрдори кардани ин маблагхо дар доираи маблагхои дар суратхисоб буда истифода барад.

 

Моддаи 868. Аз чониби молики суратхисоб ихтиёрдори кардани  маблагхои пули

Молики суратхисоб маблагхои пулии худро, ки дар суратхисоби бонк мавчуд аст, мустакилона ихтиёрдори мекунад.

Бонк  хукук надорад самти истифодаи воситахои пулии молики суратхисобро таъин ва назорат кунад ва ё дигар махдудиятхои хукуки уро дар мавриди тибки салохдиди худ ихтиёрдори намудани маблагхои пули, ки дар конун ё дар шартнома пешбини нашудаанд, мукаррар намояд.

 

Моддаи 869.  Шакли шартномаи суратхисоби бонки

1. Шартномаи суратхисоби бонки бояд дар шакли хатти баста шавад.
2. Риоя накардани шакли хаттии шартномаи суратхисоби бонки боиси беэътибор донистани ин шартнома мегардад. Чунин шартнома курб надорад.

 

Моддаи 870.  Бастани шартномаи суратхисоби бонки

1. Шартномаи суратхисоби бонки бо рохи аз чониби бонк тибки шартхои аз чониби тарафхо мувофикашуда ба муштари ё шахси зикрнамудаи у кушодани суратхисоб дар бонк баста мешавад.
2. Ашхоси хукуки ва шахрвандон барои суратхисоби чории худ ва таъмини кассави мустакилона бонкро интихоб менамоянд ва метавонанд бо як ё якчанд бонкхо шартномаи суратхисоби бонки банданд.
3. Бонк вазифадор аст бо муштарие, ки тибки шартхои барои кушодани чунин навъи суратхисоб эълонкардаи бонк бо пешниходи кушодани суратхисоби ба талаботи пешбининамудаи конун ва коидахои мутобики онхо кабулнамудаи бонк мувофик мурочиат намудааст, суратхисоб кушояд.

Бонк хукук надорад кушодани суратхисоб, анчом додани амалиёти дахлдорро, ки конун, хуччатхои муассисии бонк ва ичозатнома (литсензия)-и ба у додашуда пешбини намудааст, ба истиснои холатхое, ки чунин саркаши бо сабаби дар бонк мавчуд набудани имконияти фарохам овардани хизматрасонии бонки ба миён омадааст, рад намояд.

Хангоми беасос аз бастани шартномаи суратхисоби бонки саркаши намудани бонк муштари хукук дорад ба у талаботи пешбининамудаи кисми 4 моддаи 477 хамин Кодексро пешниход намояд.

 

Моддаи 871. Тасдики хукуки ихтиёрдории маблагхои пулие, ки дар суратхисоб мавчуданд

1. Хукуки ихтиёрдории ашхосе, ки аз номи молики суратхисоб дар мавриди гузаронидан ё додани маблагхо аз суратхисоб анчом медиханд, аз чониби молики он бо рохи ба бонк пешниход намудани хуччатхое, ки конун, коидахои мутобики он мукаррарнамудаи бонк ва шартнома пешбини намудаанд, тасдик карда мешаванд.
2. Молики суратхисоб метавонад ба бонк дар мавриди аз хисоб баровардани маблагхои пули тибки талаботи ашхоси сеюм, аз чумла вобаста ба ичрои ухдадорихои худ аз чониби муштари дар назди ин ашхос супориш дихад. Бонк ин супоришро бо шарти дар он дар шакли хатти зикр намудани маълумоти зарурие, ки имкон медихад хангоми пешниходи талаботи дахлдор шахси барои чунин пешниход хукукдоштаро хаммонанд созад ва хусусият ва асосхои чунин талабро мукаррар намояд, кабул мекунад.
3. Дар шартномаи суратхисоби бонки метавонад тасдики хукук оид ба ихтиёрдории маблагхои пулии дар суратхисобхо мавчудбуда бо усули электронии пардохт ва дигар хуччатхо бо истифодаи имзои шабехи шахси дар онхо (кисми 2 моддаи 185) код, рамз ва дигар воситахо, ки аз чониби шахси барои ин кор ваколатдор дода шудани онро тасдик менамояд, пешбини карда шавад.

 

Моддаи 872. Амалиёте, ки бонк вобаста ба суратхисоб анчом медихад

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бонк вазифадор аст маблагхои пулии воридшударо кабул кунад ва ба суратхисоб дохил намуда, супориши молики онро дар бораи гузаронидан ва додани маблагхои пули бо усули анчом додани амалиёти барои чунин навъи суратхисобхо пешбининамудаи конунхо, коидахои тибки онхо кабулнамудаи бонкхо ва анъанахои муомилоти кории дар амалияи бонки  истифодашавандаро анчом дихад.

 

Моддаи 873. Мухлатхои амалиёт оид ба суратхисоб

Бонк вазифадор аст тибки супориши молики он на дертар аз як рузи баъд аз рузи ба бонк ворид гардидани хуччатхои дахлдори пардохт  фарорасида, агар дар шартнома мухлати дигаре пешбини нагардида бошад, маблагхои пулии воридшударо ба суратхисоб гузаронад, онро  дихад ё онро аз суратхисоб барорад.

 

Моддаи 874. Кредитонии суратхисоб

1. Дар холатхое ки агар тибки шартнома бонк пардохтхоро мувофики талабот ба молики суратхисоб анчом медихад, харчанд дар суратхисоби у маблагхои пули мавчуд набошанд, бонк аз рузи анчом додани пардохт ба муштари ба маблаги дахлдор кредитдода (кредитонии суратхисоб) ба шумор меравад.
2. Хукук ва ухдадорихои тарафхо вобаста ба кредитонии суратхисоб, агар дар шартномаи суратхисоби бонки тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, тибки коидахо дар бораи карз (моддахои 827-830, 833) муайян карда мешавад.

 

Моддаи 875.  Пардохти  харочоти бонк  барои анчом додани амалиёти вобаста ба суратхисоб

1. Молики суратхисоб хизматрасонии бонкро чихати анчом додани амалиёт бо маблагхои пулии дар суратхисоб мавчудбуда тибки шартхои пешбининамудаи шартнома мепардозад.

Дар холатхое ки агар нархи хизматрасонии бонк оид ба анчом додани амалиётхои зикргардида дар шартнома муайян нашудаанд, пардохти хизматрасони тибки моддаи 456 хамин Кодекс муайян карда мешавад.

1. Пардохти хизматрасонии бонк, ки кисми 1 хамин модда пешбини намудааст, аз чониби бонк аз маблагхои пулии молики суратхисоб, ки дар суратхисоби у мавчуд аст, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бо гузашти хар семоха ситонида мешавад.

 

Моддаи 876. Фоизхо барои аз чониби бонк истифода бурдани маблагхои пулии суратхисоб

1. Агар дар шартномаи суратхисоби бонки тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, барои истифодаи маблагхои пулии дар суратхисоб мавчудбуда бонк ба молики он фоиз мепардозад, ки маблаги он ба суратхисоб гузаронида мешавад.
2. Фоизхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида аз чониби бонк тибки андозае, ки дар шартнома муайян гардидааст ва хангоми дар шартнома мавчуд набудани шартхои дахлдор ба андозае, ки маъмулан бонк ба пасандозхои талаб карда гирифташаванда (моддаи 859) мепардозад, пардохта мешавад.
3. Маблаги фоизхо тибки мухлатхои пешбининамудаи шартнома ва дар холатхои дар шартнома пешбини нагардидани чунин мухлатхо бо гузашти хар семоха ба суратхисоб гузаронида мешавад.

 

Моддаи 877. Бахисобгирии талаботи мутакобилаи бонк ва молики суратхисоб

1. Талаботи пулии бонк ба молики суратхисоб вобаста ба кредитонии суратхисоб (моддаи 874) ва пардохти хизматрасонии бонк (моддаи 875), инчунин талаботи молики суратхисоб ба бонк дар мавриди пардохти фоиз барои истифодаи маблагхои пули (моддаи 876), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, бо бахисобгири (моддаи 442) катъ мегардад.
2. Бахисобгирии талаботи дар кисми 1 хамин модда зикргардида аз чониби бонке, ки вазифадор аст молики суратхисобро дар бораи бахисобгирии анчомдодашуда тибки тартиб ва мухлати дар шартнома пешбинигардида огох созад ва агар шартхои дахлдор аз чониби тарафхо мувофика нашуда бошад, тибки тартиб ва мухлати барои амалияи бонки маъмулии додани иттилоот оид ба вазъи воситахои пули дар суратхисоби дахлдор анчом дода мешавад.

 

Моддаи 878.  Асосхои аз хисоб баровардани маблагхои пули аз суратхисоб

1. Аз хисоб баровардани маблагхои пули аз суратхисоб дар асоси супориши молики он анчом дода мешавад.
2. Бидуни супориши муштари аз хисоб баровардани маблагхои пулии дар суратхисоб мавчудбуда танхо бо карори суд, инчунин холатхои дигари мукаррарнамудаи хамин Кодекс, конунхои дигар ё шартномаи байни бонк ва муштари шартномаи байни бонк ё муштари ичозат дода мешавад (К ЧТ аз 3.05.02с №5).

 

Моддаи 879. Тибки навбат аз хисоб баровардани маблагхои пулии суратхисоб

1. Хангоми дар суратхисоб мавчуд будани маблагхои пулие, ки он барои конеъ гардонидани тамоми талаботи ба молики суратхисоб пешниходшуда кофи мебошад, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз хисоб баровардани ин маблагхо аз суратхисоби у бо тартиби ворид гардидани супориши молики суратхисоб ва дигар хуччатхои азхисоббарори (аз руи навбати таквими) сурат мегирад.
2. Хангоми барои конеъгардонии хамаи талаботи нисбат ба молики суратхисоб пешбинишуда нокифоя будани маблагхои пулии суратхисоб аз хисоб баровардани маблагхои пули тибки тартиби зайл анчом дода мешавад:

– дар навбати аввал аз хисоб баровардан аз руи хуччатхои ичро чихати маблаггузарони ё додани маблаги пулро аз суратхисоб оиди конеъгардонии талаботи чуброни зарар, ки ба хаёт ва саломати расонида шудааст пешбини менамояд, инчунин талабот оид ба ситонидани алимент ва хифзи манфиатхои гаравгир;

– дар навбати дуюм аз хисоб баровардан  аз руи  хуччатхои ичро барои хисобу китоб оид ба пардохти маблаги барои аз кор рафтан ва пардохти музди мехнат ба ашхоси тибки шартномаи мехнати, аз чумла тибки карордод коркунандаро, ки маблаггузарони ё додани маблаги пулиро,  инчунин оид ба пардохти подошпули тибки шартномаи муаллифиро пешбини менамояд;

– дар навбати сеюм аз хисоб баровардан аз руи хуччатхои пардохт, ки пардохт ба фондхои бучетро пешбини менамояд;

– дар навбати чорум аз хисоб баровардан аз руи хуччатхои ичро, ки конеъ гардонидани дигар талаботи пулиро пешбини менамояд;

– дар навбати панчум аз хисоб баровардан аз руи дигар хуччатхои пардохт тибки  тартиби навбати таквими.

Аз хисоб баровардани маблагхо аз суратхисоб тибки талаботи марбут ба як навбат мувофики тартиби навбати таквими ворид гардидани хуччатхо анчом дода мешавад.

 

Моддаи 880. Масъулияти бонк барои сари вакт анчом надодани амалиёт оид ба суратхисоб ва беасос аз хисоб баровардани маблагхои пули

Дар холатхои сари вакт анчом надодани амалиёти гузаронидани маблагхои пулии воридшуда ба суратхисоби молик ё беасос аз хисоби суратхисоб баровардани маблагхо бонк вазифадор аст, тибки талаби молики суратхисоб маблаги дахлдорро ба суратхисоб гузаронад.

Бонк инчунин барои сари вакт нагузаронидан ё беасос аз хисоб баровардани маблаг ухдадор аст фоиз супорад ва мутобики моддаи 426 хамин Кодекс зарари расонидашударо чуброн намояд. Бонк инчунин барои сари вакт аз суратхисоб надодани маблаг ва сари вакт ичро накардан фармоиши молики суратхисоб дар мавриди аз суратхисоб гузаронидани маблаг масъулият дорад.

 

Моддаи 881. Махфи будани суратхисобхои  бонки

1. Бонк махфи будани суратхисоби бонки, амалиётхо вобаста ба он ва маълумот оид ба молики суратхисобро кафолат медихад.
2. Маълумот оид ба амалиёт ва суратхисобхо метавонанд танхо ба сохибони суратхисоб ё намояндагони онхо, инчунин судхо, макомоти тафтиш ва макомоти тахкик оид ба парвандахои тахти пешбурдашон карордошта, дар сурате ки агар маблагхои пулии дар суратхисоб мавчудбуда тавкиф карда шавад, аз он чарима ситонида шавад ё ин маблагхо бояд мусодира гардад, пешниход шуданашон мумкин аст.

Чунин маълумот метавонад, инчунин аз чониби нотариус вобаста ба парвандахои мероси дар мавриди амволи моликони фавтидаи суратхисобхо, ки тахти пешбурдашон карор доранд, инчунин ба ашхосе, ки нисбат ба онхо фавтида ба бонк фармоиши васияти гузоштааст, пешниход шуданашон мумкин аст.

1. Дар сурати аз чониби бонк ошкор намудани маълумоте, ки асоси махфи будани суратхисобро ташкил медихад, муштарие, ки хукуки у вайрон шудааст, хак дорад аз бонк чуброни зарари расонидашударо талаб кунад.

 

Моддаи 882. Тавкифи маблагхои суратхисоб

1. Маблагхои пулии дар суратхисоб мавчудбуда танхо бо карори суд ё бо карори суд, карори ичрочии суд вобаста ба хуччати ичро ё бо карори макомоти тафтиш тавкиф карда шуданашон мумкин аст, агар дар санадхои конунгузории Чумхурии Точикистон тартиби дигар мукаррар нашуда бошад.  (К ЧТ  аз 3.12.09с, №569; КЧТ аз 21.07.2010 с., №607)
2. Мухлати тавкифи маблагхои пули, ки дар суратхисоби бонк мавчуд аст, наметавонад аз мухлати барои пешбурди парвандахои дахлдор мукаррарнамудаи конунхои мурофиави бештар бошад, агар дар санадхои конунгузории Чумхурии Точикистон тартиби дигар мукаррар нашуда бошад. (К ЧТ аз 3.12.09с, №569).

 

Моддаи 883. Ситонидан аз маблагхои суратхисоб

Ситонидани мачбури аз маблагхои пулии ашхоси хукуки ва шахрвандон, ки дар суратхисоби бонкхо мавчуд аст, аз чумла ситонидани мачбури ва мусодира метавонад танхо дар асоси хукм ё карори эътибори конуни пайдокардаи суд ва ё карори ичрочии суд вобаста ба хуччати ичро анчом дода шавад, агар дар санадхои конунгузории Чумхурии Точикистон тартиби дигар мукаррар нашуда бошад.  (К ЧТ  аз 3.12.09с, №569; КЧТ аз 21.07.2010 с., №607)

 

Моддаи 884. Бастани суратхисоб

1. Шартномаи суратхисоби бонки метавонад тибки аризаи молики он дар хар лахза бекор карда шавад.
2. Бонк дар сурате ки агар маблаги воситагои пулии дар суратгисоб мавчуда аз андозаи хадди акали пешбининамудаи конун ва кидахои мувофики он мукаррарнамудаи бонкхо ё шартнома камтар бошад, хукук дорад бекор кардани шартномаи суратхисоби бонкиро талаб намояд.
3. Бекор кардани шартнома барои бастани суратхисоб асос мебошад.
4. Бакияи маблагхои пулии суратхисоб ба молики он баргардонида мешавад ё тибки дастури у ба дигар суратхисоб гузаронида мешавад.

 

Моддаи 885. Суратхисобхои бонкхо

Агар дар конун, санадхои дигари хукуки ё коидахои мутобики онхо мукаррарнамудаи бонкхо тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, коидахои хамин боб ба суратхисобхои корреспонденти, суратхисобхои фаръии (гайриасосии) корреспонденти ва дигар суратхисобхои бонк татбик мегардад.

 

БОБИ 44. Хисоббаробаркуни 

1. Мукаррароти умуми

 

Моддаи 886. Хисоббаробаркунии накди ва гайринакди

1. Хисоббаробаркуни байни шахрвандон ва хисоббаробаркуни бо иштироки шахрвандон, ки бо ичрои фаъолияти сохибкории онхо вобаста намебошад, бо пули накд (моддаи 155) бидуни махдудияти маблаг анчом дода мешавад.
2. Хисоббаробаркуни байни ашхоси хукуки, инчунин хисоббаробаркуни бо иштироки шахрвандон, ки бо ичрои фаъолияти сохибкории (моддаи 24) онхо вобаста аст ба таври гайринакди анчом дода мешавад. Хисоббаробаркуни байни ашхоси зикргардида, агар дар конун тартиби дигаре мукаррар нагардида бошад, инчунин бо пули накд анчом дода шуданаш мумкин аст.
3. Хисоббаробаркунии гайринакди тавассути бонкхо, дигар ташкилотхои кредити (минбаъд – «бонкхо»), ки дар онхо суратхисобхои ашхоси иштирокчии хисоббаробаркунихо кушода шудаанд, агар аз конун тартиби дигари хисоббаробаркуни барнаояд ва дар шакли хисоббаробаркунихои истифодашаванда кайду шарти дигаре набошад, анчом дода мешавад.
4. Тибки шартнома бо муштари бонк метавонад ухдадории кабул ва хизматрасонии карзи муштариро (шартномаи факторинг) ба зиммаи худ гирад. Баъди пушонидани карз бонк маблаги бадастомадаро ба муштари медихад ва аз у хакки хизмат, ки хакки комиссиониро барои хизматрасонии карз дар бар мегирад, дар хачми муайяннамудаи шартнома меситонад.

 

Моддаи 887. Шакли гайринакдии хисоббаробаркунихо

1. Хангоми анчом додани хисоббаробаркунии гайринакди хисоббаробаркуни бо супоришномаи пардохт, тибки аккредитив, чекхо, хисобу китоб тибки инкассо, инчунин хисоббаробаркуни бо дигар шаклхо, ки конунхо, коидахои бонкии мутобики онхо тахиягардида ва анъанахои муомилоти кории дар амалияи бонки истифодашаванда пешбини намудаанд, ичозат дода мешавад.
2. Тарафхои шартнома хукук доранд дар шартнома хама гуна шаклхои хисоббаробаркуниро, ки дар кисми 1 хамин модда зикр гардидааст, интихоб ва пешбини намоянд.

 

2. Хисоббаробаркуни бо супоришномаи пардохт

 

Моддаи 888. Мукаррароти умуми

1. Хангоми хисоббаробаркунихо бо супоришномахои пардохт бонк ухдадор мегардад бо супориши муштари аз хисоби маблагхое, ки дар суратхисоби у мавчуданд, маблаги муайяни пулиро ба суратхисоби шахси зикркардаи муштари дар мухлати мукарраршуда (моддаи 873) ба ин ё он бонк гузаронад.
2. Шахси дар супоришномаи пардохт зикргардида ба хайси маблаггиранда хукуки аз бонк талаб кардани ичрои пардохтро, ба истиснои холатхое, ки чунин хукукро конун ё шартномаи муштари бо бонк пешбини намудааст, ба даст намеорад.

 

Моддаи 889. Шарти кабули супоришномаи пардохт аз чониби бонк

1. Мухтавои супоришномаи пардохт ва хуччатхои хисоббаробаркунии якчоя бо он пешниходшаванда ва шакли онхо бояд ба талаботи мукарраркардаи конун ва коидахои бонки мутобикат намоянд.
2. Дар сурати номутобикатии супоришномаи пардохт ба талаботи дар кисми 1 хамин модда зикргардида бонк метавонад мухтавои супоришномаро аник кунад. Чунин дархост баъди гирифтани супоришнома ба пардозанда бояд фавран пешниход карда шавад. Дар сурати нагирифтани чавоб дар мухлати пешбиникардаи конун ё коидахои мутобики он мукарраркардаи бонк ва хангоми вучуд надоштани онхо, агар дар конун ва коидахои бонкии дар асоси он мукарраргардида ё шартномаи байни бонк ва пардозанда тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, дар мухлати кобили кабул бонк метавонад супоришномаро бидуни ичро монад ва онро ба пардозанда баргардонад.
3. Агар тибки шартномаи байни муштари ва бонк тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, супоришномаи муштари аз чониби бонк чихати ичро танхо дар мавриди дар суратхисоби муштари вучуд доштани маблаг кабул карда мешавад.

 

Моддаи 890. Ичрои супоришнома

1. Бонке, ки супоришномаи пардохти муштариро кабул мекунад, вазифадор аст маблаги пулии дахлдорро чихати ворид намудани он ба суратхисоби шахси дар супоришнома зикргардида ба бонки маблаггиранда дар мухлати дар шартномаи суратхисобхои бонки мукарраршуда ва агар дар шартнома мухлат мукаррар нагардида бошад, дар мухлати мукаррарнамудаи коидахои бонки ё анъанахои муомилоти кории дар амалияи бонки истифодашаванда гузаронад.
2. Бонк хукук дорад дигар бонкхоро барои ичрои амалиёти интиколи маблаги пули ба суратхисоби дар супоришномаи муштари зикргардида чалб намояд.
3. Агар тибки шартнома тартиби дигаре мукаррар нашуда бошад, бонк вазифадор аст ба муштари дар хусуси ичрои супоришнома фавран хабар дихад.

 

Моддаи 891. Чавобгари барои ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришнома

1. Дар холати ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришномаи муштари бонк барои ин вайронкуни мутобики моддаи 426 хамин Кодекс чавобгар аст.
2. Дар холатхое ки агар ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришнома бинобар вайронкунии коидахои анчом додани амалиёти хисоббаробаркуни аз чониби бонки барои ичрои супоришномаи пардозанда чалбгардида рух дода бошад, мутобики кисми 1 хамин модда суд метавонад масъулиятро ба зиммаи хамин бонк гузорад.
3. Агар вайронкунии коидахои анчом додани амалиёти хисоббаробаркуни аз чониби бонк боиси нигохдории гайриконунии маблаги пули гардад, бонк вазифадор аст тибки тартиб ва андозаи пешбининамудаи моддаи 426 хамин Кодекс фоизи онро пардозад.

 

3. Хисоббаробаркуни тибки аккредитив

 

Моддаи 892. Мукаррароти умуми оид ба хисоббаробаркунии аккредитив

1. Дар сурати хисоббаробаркунии аккредитив бонке, ки бо супориши пардозанда дар бораи кушодани аккредитив ва мутобики дастури у (бонк – эмитент) амал мекунад, ухдадор мешавад пардохтхоро ба маблаггиранда гузаронад ё пардохт намояд, актсепт кунад ё вексели интиколиро ба инобат гирад ё ваколати гузаронидани пардохтхоро ба маблаггиранда ё пардохт намудан, актсепт кардан ё ба инобат гирифтани вексели интиколиро ба зиммаи бонки дигар (бонки ичрокунанда) гузорад.

Нисбат ба бонки эмитент, ки пардохтхоро ба маблаггиранда мегузаронад ё худ пардохт мекунад, аксепт менамояд ё вексели интиколиро ба инобат мегирад, коидахо  оид ба бонки ичрокунанда истифода бурда мешавад.

1. Дар холати кушодани аккредитиви пушонидашуда (ба депозит гузошташуда) бонки эмитент дар мавриди кушодани он вазифадор аст маблаги аккредитив (пушонидани он)-ро аз хисоби пардозанда ё кредити ба у пешниходшуда барои тамоми мухлати амали ухдадории бонки эмитент ба ихтиёри бонки ичрокунанда гузаронад.

Дар холати кушодани аккредитиви пушониданашуда (кафолатнок) ба бонки ичрокунанда хукук дода мешавад, аз суратхисоби бонки эмитент, ки пешбурди онро анчом медихад, хамаи маблаги аккредитивро сокит гардонад.

1. Тартиби анчом додани хисоббаробаркуни оид ба аккредитив тибки конун, инчунин коидахои бонкии дар асоси он мукарраргардида ва анъанахои муомилоти кории дар амалияи бонки истифодашаванда танзим карда мешавад.

 

Моддаи 893. Аккредитиви бозхостшаванда

1. Аккредитиве бозхостшаванда эътироф мешавад, ки онро бонки эмитент бидуни огохониии пешакии маблаггиранда метавонад тагйир дихад ё бекор кунад. Бозхости аккредитив хеч кадом ухдадории бонки эмитентро дар назди маблаггиранда ба вучуд намеорад.
2. Бонки ичрокунанда вазифадор аст пардохтхо ва дигар амалиётро оид ба аккредитиви бозхостшаванда анчом дихад, агар дар лахзаи анчом додани онхо дар хусуси тагйир додани шартхо ё бекор кардани аккредитив огохинома нагирифта бошад.

 

Моддаи 894. Аккредитиви бозхостнашаванда

1. Аккредитиве бозхостнашаванда дониста мешавад, ки бидуни ризоияти маблаггиранда онро бекор кардан мумкин нест.
2. Тибки хохиши бонки эмитент бонки ичрокунанда, ки дар гузаронидани амалиёти аккредитиви иштирок дорад, метавонад аккредитиви бозхостнашаванда (аккредитиви кафолатнок)-ро тасдик намояд. Ин кафолат чунин маъно дорад, ки бонки ичрокунанда иловатан ба ухдадории бонки эмитент оид ба анчом додани пардохт тибки шартхои аккредитив ухдадори кабул кардааст.

Аккредитиви кафолатнокро бидуни розигии бонки ичрокунанда тагйир додан ё бекор кардан мумкин нест.

 

Моддаи 895. Ичрои аккредитив

1. Чихати ичрои аккредитив маблаггиранда ба бонки ичрокунанда хуччатхои тасдиккунандаи ичрои хамаи шартхои аккредитивро пешниход менамояд. Дар сурати вайрон кардани хатто яке аз ин шартхо пардохт аз хисоби аккредитив  анчом дода намешавад.
2. Агар бонки ичрокунанда мутобики шартхои аккредитив пардохтро ба чо орад ё дигар амалиётро анчом дихад, бонки эмитент вазифадор аст ба у товони харочоти масрафгардидаро тибки коидахои мукарраршудаи бонки дихад. Ин харочот, инчунин хамаи дигар харочоти бонки эмитент, ки бо ичрои аккредитив вобаста аст, аз чониби пардозанда пушонида мешавад.

 

Моддаи 896. Радди кабули хуччатхо

1. Агар бонки ичрокунанда кабули хуччатхоеро, ки он бо аломатхои зохири ба шартхои аккредитив мутобикат намекунад, рад намояд, у вазифадор аст дар ин хусус фавран, бо зикри сабабхои рад ба маблаггиранда ва бонки эмитент хабар дихад.
2. Агар бонки эмитент, хуччатхои кабулнамудаи бонки ичрокунандаро гирифта чунин хисоб кунад, ки он тибки аломатхои зохири бо шартхои аккредитив мутобикат намекунад, хукук дорад кабули онхоро рад намояд ва аз бонки ичрокунанда маблаги ба маблаггиранда бо вайрон кардани шартхои аккредитив пардохташударо талаб намояд ва вобаста ба аккредитиви пушониданашуда бошад, метавонад чуброни маблаги пардохташударо рад кунад.

 

Моддаи 897. Чавобгарии бонки ичрокунандаи аккредитив

Хангоми пардохти нодуруст ё радди беасоси пардохти маблаг тибки аккредитив, ки дар натичаи ухдадорихои пешбининамудаи коидахои бонкиро вайрон кардани бонки ичрокунанда рух додааст, бонки ичрокунанда дар назди бонки эмитент ва дар холатхое ки ичрои аккредитивро бонки эмитент амали мегардонад, дар назди пардозанда чавобгар мебошад.

 

Моддаи 898. Махкам кардани аккредитив

1. Аккредитив дар бонки ичрокунанда дар холатхои зайл махкам карда мешавад:

бо гузашти мухлати аккредитив;

тибки аризаи маблаггиранда дар хусуси радди истифодаи аккредитив то гузаштани мухлати амали он, агар имконияти чунин рад бо шартхои аккредитив пешбини шуда бошад;

тибки талаби пардозанда дар бораи пурра ё кисман бозхости аккредитив, агар чунин бозхост тибки шартхои аккредитив мумкин бошад.

Дар бораи махкам кардани аккредитив бонки ичрокунанда бояд бонки эмитентро огох намояд.

1. Маблаги истифоданашудаи аккредитиви депозитгардида бояд хамзамон бо махкам кардани аккредитив ба бонки эмитент баргардонида шавад. Бонки эмитент вазифадор аст маблаги баргардонидашударо ба суратхисоби пардозанда, ки маблаги у ба депозит гузошта шудааст, ворид намояд.

 

4. Хисоббаробаркуни тибки инкассо

 

Моддаи 899. Мукаррароти асоси

1. Хангоми хисоббаробаркунихои супоришномаи инкассави муштари ба бонки худ (бонки эмитент) супоришнома мефиристад, ки аз хисоби муштари аз пардозанда гирифтани пардохт анчом дода шавад.
2. Бонки эмитенте, ки супоришномаи инкассави гирифтааст, хукук дорад барои ичрои он бонки дигар (бонки ичрокунанда)-ро чалб намояд.

Тартиби анчом додани хисоббаробаркунии супоришномаи инкассави тибки конунхо, коидахои бонкии мутобики он тахиягардида ва анъанахои муомилоти кории дар амалияи бонки истифодашаванда танзим карда мешавад.

1. Дар сурати ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришномаи муштари бонки эмитент дар назди он тибки асосхо ва андозаи пешбиникардаи боби 24 хамин Кодекс чавобгар мебошад.

Агар ичро накардан ё ичрои номатлуби супоришномаи муштари бинобар вайронкунии коидахои анчом додани амалиёти хисоббаробаркуни аз чониби бонки ичрокунанда ба миён омада бошад, чавобгари дар назди муштари ба зиммаи хамин бонк гузошта шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 900. Ичрои супоришномаи инкассави

1. Хангоми вучуд надоштани ягон хуччат ё аз руи аломатхои зохири номутобикатии хуччатхо ба супоришномаи инкассави бонки ичрокунанда вазифадор аст аз ин хусус шахсеро, ки аз номи у супоришномаи инкассави гирифтааст, фавран огох созад. Дар холати бартараф нагардидани камбудихои зикршуда бонк хукук дорад хуччатхоро бидуни ичро баргардонад.
2. Хуччатхо ба пардозанда дар хамон шакле, ки гирифта шудааст, ба истиснои кайдхо ва навиштачоти бонкхо, ки барои расмиёти амалиёти инкассави заруранд, баргардонида мешаванд.
3. Агар хуччатхо бо манзур доштани онхо мавриди пардохт карор гирифта бошад, бонки ичрокунанда бо гирифтани супоришномаи инкассави бояд фавран онро барои пардохт пешниход намояд.

Агар хуччатхо дар дигар мухлат пардохта шавад, бонки ичрокунанда бояд чихати гирифтани актсепти пардозанда фавран бо гирифтани супоришномаи инкассави ба актсепт хуччатхо пешниход намояд ва талаботи пардохт на дертар аз рузи фаро расидани мухлати пардохти дар хуччатхо зикргардида бояд конеъ гардонида шавад.

1. Пардохтхо кисман дар холатхои мукаррарнамудаи коидахои бонки ё хангоми мавчудияти ичозати махсус дар супоришномахои инкассави кабул карда шуданашон мумкин аст.
2. Бонки ичрокунанда маблаги гирифта (инкассатсияшуда)-ро бояд фавран ба ихтиёри бонки эмитент, ки вазифадор аст ин маблагро ба суратхисоби муштари ворид кунад, интикол дихад. Бонки ичрокунанда хукук дорад аз маблагхои инкассатсияшуда подоши ба у тааллукдошта ва пардохти харочотро нигох дорад.

 

Моддаи 901. Огохинома дар хусуси радди пардохт

1. Агар пардохт ва (ё) аксепт дастрас нагардида бошад, бонки ичрокунанда вазифадор аст бонки эмитентро дар хусуси радди пардохт ё сабабхои рад фавран огох созад.

Бонки эмитент вазифадор аст фавран ба муштари хабар дихад ва вобаста ба амалиёти минбаъда  дастур талаб намояд.

1. Хангоми дар мухлати мукаррарнамудаи коидахои бонки нагирифтани дастур оид ба амалиёти минбаъда ва дар сурати зикр нашудани чунин мухлат – дар мухлати кобили кабул бонки ичрокунанда хукук дорад хуччатхоро ба бонке, ки аз он супоришномаи инкассави гирифта шуда буд, баргардонад.

 

5. Хисоббаробаркуни бо чек

 

Моддаи 902. Мукаррароти умуми

1. Чек когази киматнокест, ки дастури бидуни ягон кайду шарти чекдиханда ба бонк чихати ба дорандаи чек анчом додани пардохти маблаги зикргардидаро дар бар мегирад.
2. Ба хайси пардозандаи чек танхо бонке метавонад зикр гардад, ки дар он чекдиханда маблаг дошта, метавонад онро бо рохи пешниходи чек ихтиёрдори намояд.
3. Бозхости чек то гузаштани мухлати манзур кардани он мумкин нест.
4. Додани чек ухдадории пулиеро, ки чихати ичрои он дода шудааст, намепушонад.
5. Тартиб ва шарти истифодаи чекхо дар муомилоти пардохт тибки хамин Кодекс танзим мешавад ва дар кисмати танзимнакардаи он, тибки дигар конунхои ба масъалахои хукукии муносибатхои чеки бахшидашаванда танзим мегардад.

 

Моддаи 903. Реквизитхои чек

1. Чек бояд инхоро дар бар гирад:

1) номи “чек”, ки дар матни хуччат ворид гардидааст;

2) супоришнома ба пардозанда оид ба пардохти маблаги муайяни пули;

3) номи пардозанда ва зикри суратхисобе, ки аз он бояд пардохт анчом дода шавад.

4) зикри асъори пардохт;

5) зикри сана ва махалли  мураттаб сохтани чек;

6) имзои шахсе, ки чекро чекдиханда навишта додааст.

Дар хуччат мавчуд набудани яке аз реквизитхои зикршуда чекро беэътибор мегардонад.

Чеке, ки дар он махалли мураттаб сохтани он зикр нагардидааст, хамчун имзогардида дар чое, ки маълумот оид ба чекдиханда нишон дода шудааст, ба хисоб гирифта мешавад.

1. Шакли чек ва тартиби пур кардани он тибки конунхо ва коидахои бонкии мутобики онхо тахиягардида муайян карда мешавад.

 

Моддаи 904. Пардохти чек

1. Чек аз хисоби маблагхои чекдиханда пардохта мешавад. Дар холати ба депозит гузоштани маблаг тартиб ва шарти ба депозитгузории маблаг барои пушонидани чек тибки коидахои бонки мукаррар карда мешаванд.
2. Чекро бояд пардозанда бо шарти дар мухлати мукарраркардаи конун барои пардохт пешниход кардани он пардозад.
3. Пардозандаи чек вазифадор аст бо хама гуна усули ба у дастрас ба хаккони будани чек, инчунин ба он ки пешниходкунанда нисбат ба он шахси ваколатдор мебошад, бовари хосил намояд.

Хангоми пардохти чеки индосатсияшуда пардозанда бояд на имзои индоссантхо, балки дурустии индоссаментхоро тафтиш кунад.

1. Зарари аз чониби пардозанда вобаста ба пардохти чеки калбаки, дуздидашуда ё гумшуда расонидашуда, вобаста ба он ки зарар бо гунохи ки расонида шудааст, ба зиммаи пардозанда ё чекдиханда гузошта мешавад.
2. Шахси пардозандаи чек хукук дорад ба у додани чекро бо забонхат оид ба гирифтани пардохт талаб намояд.

 

Моддаи 905. Додани хукук  оид ба чек

1. Додани хукук оид ба чек тибки тартиби мукаррарнамудаи моддаи 160 хамин Кодекс бо риояи коидахои пешбининамудаи хамин модда сурат мегирад.
2. Чеки номи ба шахси дигар дода намешавад.
3. Дар чеки интиколи индоссамент ба пардозанда барои гирифтани пардохт эътибори забонхатро дорад.

Индоссаменте, ки аз чониби пардозанда анчом дода шудааст, эътибор надорад.

Шахси сохиби чеки интиколи, ки онро тибки индоссамент гирифтааст, агар у хукуки худро дар катори индоссаментхои бефосила (мусалсал) асоснок кунад, сохиби конунии чек ба хисоб меравад.

 

Моддаи 906. Кафолати пардохт (авал)

1. Пардохт оид ба чек тавассути кафолат (авал) пурра ё кисман кафолатнок шуда метавонад.

Авалро хар шахс, ба истиснои пардозанда дода метавонад.

1. Авал дар тарафи рости чек ё дар вараки иловаги бо рохи сабти “авал хисобида шавад” ва зикри он, ки аз чониби ки, бар ивази ки дода шудааст, сабт мешавад. Агар бар ивази ки додани он зикр нашуда бошад, дар он холат авал аз номи чекдиханда додашуда ба хисоб меравад.

Авалро сохиби авал бо зикри сурогаи худ (махалли чойгиршави) ва санаи ба чо овардани навиштачот ва агар сохиби авал шахси хукуки бошад, бо зикри махалли чойгиршавии он ва санаи ба чо овардани навиштачот имзо мекунад.

1. Сохиби авал ба мисли шахсе, ки бар ивази он авалро додааст, дорои масъулият мебошад. Ухдадории у, хатто агар ухдадории кафолатдодаи он нисбат ба хама гуна асосхои дигар, ба чуз нуксони вобаста ба шакл беэътибор бошад хам,  дорои эътибор  аст.
2. Сохиби авали чекро пардохта мукобили оне, ки у ба вай кафолат додааст ва зидди онхое, ки дар назди шахси охирин ухдадор мебошанд, хукукеро, ки аз чек бармеояд, пайдо мекунад.

 

Моддаи 907. Инкассакунонии чек

1. Пешниходи чек ба бонки ба сохиби чек хизматрасон барои инкасса чихати гирифтани пардохт барои пардохт манзуршуда ба хисоб меравад.

Чек тибки тартиби мукарраркардаи моддаи 900 хамин Кодекс пардохта мешавад.

1. Ворид кардани маблаг тибки чеки инкассашуда ба суратхисоби сохиби чек, агар дар шартномаи байни сохиби чек ва бонк тартиби дигаре пешбини нашуда бошад, баъди гирифтани пардохт аз пардозанда анчом дода мешавад.

 

Моддаи 908. Вазифахои пардозанда

Пардозандаи чек вазифадор аст бо хама гуна усули барояш дастрас хаккони будани чек, инчунин ба он ки пешниходкунанда шахси ваколатдори вобаста ба чек мебошад, бовари хосил намояд.

Хангоми пардохти чеки инкассашуда пардозанда вазифадор аст на имзои индоссантхо, балки дурустии индоссаментхоро тафтиш намояд.

 

Моддаи 909. Тасдики рад аз пардохти чек

1. Рад аз пардохти чек бояд бо яке аз усулхои зайл тасдик карда шавад:

1) аз чониби нотариус тибки тартиби мукаррарнамудаи конун пешниход кардани эътироз;

2)  бо  усули дар чек дар хусуси радди пардохт ва санаи пешниходи чек ба пардохт сабт гузоштани пардозанда;

3) кайди бонки инкассакунанда бо зикри санае, ки чек сари вакт пешниход гардида, вале пардохта нашудааст.

1. Эътироз ё хуччати ба он баробар бояд то гузаштани мухлати пешниходи чек барои пардохт анчом дода шавад.

Агар пешниходи чек дар рузи охирини мухлат сурат гирифта бошад, эътироз ё хуччати ба он баробарро дар рузи дигари кори анчом додан мумкин аст.

 

Моддаи 910. Огохинома аз напардохтани чек

Дорандаи чек вазифадор аст индоссанти худ ва чекдихандаро дар бораи анчом дода нашудани пардохт дар тули ду рузи кории баъди рузи эътироз ё санади ба он баробар фарорасанда огох намояд.

Хар як индоссант дар тули ду рузи кории баъди рузи гирифтани огохинома фарорасанда бояд ба индоссанти худ (кабли) дар бораи огохиномаи гирифтааш хабар дихад. Дар хамин мухлат огохинома ба шахсе фиристода мешавад, ки бар ивази ин шахс авал додааст.

Шахсе, ки дар мухлати зикргардида огохинома нафиристодааст, хукуки худро ба чек гум намекунад. У вазифадор аст зарареро, ки вобаста ба огох накардан аз напардохтани чек расонида шудааст, дар  доираи маблаги чек чуброн намояд.

 

Моддаи 911. Окибати напардохтани чек

1. Дар сурати пардохти чекро рад намудани пардозанда, дорандаи чек хукук дорад тибки интихоби худ нисбат ба як, якчанд ё ба хамаи ашхоси оид ба чек ухдадор (ба чекдиханда, сохиби авалхо, индоссантхо), ки дар назди вай масъулияти муштарак доранд, даъво арз кунад.
2. Дорандаи чек хукук дорад аз ашхоси зикргардида пардохти маблаги чек, харочоти худро барои гирифтани пардохт, инчунин фоизхоро тибки хачм ва тартиби дар кисми 1 моддаи 426 хамин Кодекс пешбинишуда талаб намояд.
3. Даъвои дорандаи чек нисбат ба ашхоси дар кисми 1 хамин модда зикргардида дар тули шаш мох аз рузи ба анчом расидани мухлати барои пардохт пешниход намудани чек манзур шуданаш мумкин аст.

Талаботи регрессиви оид ба даъвои ашхоси нисбат ба хамдигар ухдадор бо гузашти шаш мох, аз рузе, ки шахси ухдадори дахлдор талаботро конеъ гардонидааст ё аз рузи ба у пешниход шудани даъво катъ карда мешавад.

 

БОБИ 45. Супориш

 

Моддаи 912. Шартномаи супориш

1. Тибки шартномаи супориш як тараф (вакил) аз ном ва аз хисоби тарафи дигар (ваколатдиханда) ичро кардан ё ба чо овардани амали муайяни хукукиро ухдадор мешавад. Вобаста ба муомилае, ки вакил анчом медихад, хукук ва вазифахоро бевосита ваколатдиханда пайдо мекунад.
2. Супориш аз чониби вакил анчом додани як ё якчанд амалиёти муайяни хукуки ё пешбурди корхои ваколатдихандаро мутобики нишондодхои у дар бар гирифта метавонад.
3. Шартномаи супориш дар шакли хатти баста мешавад.

 

Моддаи 913. Подошпули дар шартномаи супориш

1. Ваколатдиханда, агар дар конун ё шартнома пешбини шуда бошад, вазифадор аст ба вакил подошпули пардозад.

Агар шартномаи супориш бо анчом додани фаъолияти сохибкори аз чониби хар ду тараф ё яке аз онхо вобаста бошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ваколатдиханда вазифадор аст ба вакил  подошпули  пардозад.

1. Хангоми дар шартномаи супориши пулаки мавчуд набудани шартхо оид ба хачми подошпули ва тартиби пардохт он мувофики кисми 3 моддаи 456 хамин Кодекс тибки нархномаи маъмулан ба чунин шакли хизматрасони кабулшуда муайян гардида, баъди ичрои супориш пардохта мешавад.

 

Моддаи 914. Ичрои супориш мутобики дастурхои ваколатдиханда

1. Вакил вазифадор аст супориши ба у мутобики дастурхои ваколатдиханда додашударо ичро намояд. Дастури ваколатдиханда бояд мушаххас, чоиз ва имконпазир бошад.
2. Вакил, агар аз руи вазъи кор ин ба манфиати ваколатдиханда зарур бошад ва вакил пешаки аз ваколатдиханда дархост карда натавонад ё ба дархости худ сари вакт чавоб нагирад, хукук дорад аз дастурхои ваколатдиханда даст кашад. Дар ин холат вакил вазифадор аст ваколатдихандаро бо фарорасии шароити имконпазири огохсози дар мавриди сарфи назар огох намояд.
3. Бо созишномаи тарафхо намояндаи тичоратиро аз ичрои вазифахои дар кисми 2 хамин модда зикргардида озод кардан мумкин аст.

 

Моддаи 915. Вазифахои вакил

1. Вакил вазифадор аст супориши ба у додашударо шахсан ичро намояд.
2. Вакил вазифадор аст ба ваколатдиханда тибки талаботи у оид ба чараёни ичрои супориш хамаи маълумотро хабар дихад.
3. Вакил вазифадор аст ба у бетаъхир тамоми маблаги вобаста ба анчом додани муомилот ба даст овардаашро дихад.
4. Вакил вазифадор аст баъди ичрои супориш ба ваколатдиханда бетаъхир ваколатномаи мухлати эътибораш нагузаштаро баргардонад ва агар ин аз руи хусусияти супориш такозо гардад, хисоботро бо замимаи хуччатхои тасдиккунанда пешниход намояд.

 

Моддаи 916. Вазифахои ваколатдиханда

Ваколатдиханда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, вазифадор аст:

1) вакилро бо васоити барои ичрои супориш зарури таъмин намояд;

2) бетаъхир аз чониби вакил ичрои мутобики шартнома анчомдодашударо кабул кунад;

3) ба вакил харочотеро, ки барои ичрои супориш зарур буд, пардозад;

4)  баъди ичрои супориш, агар он тибки шартнома ё конунхо пешбини шуда бошад, ба вакил подошпули пардозад.

 

Моддаи 917. Вогузоштани ваколат

1. Вакил, агар ин дар шартнома пешбини гардида бошад ё агар вобаста ба холатхо вакил мачбур шуда бошад, ки бо максади хифзи манфиатхои ваколатдиханда ин корро анчом дихад, хукук дорад ичрои супоришро ба дигар шахс (муовин) вогузорад.
2. Вакиле, ки ичрои супоришро ба дигар шахс вогузоштааст, бояд фавран ваколатдихандаро огох созад.

Ваколатдиханда хукук дорад муовинашро, ки вакил интихоб кардааст, ба истиснои холатхое, ки чунин муовин дар шартнома номбар шудааст, рад намояд.

1. Агар муовини вакил дар шартнома номбар шуда бошад барои пешбурди корхо аз чониби муовинаш вакил чавобгар намебошад.
2. Агар дар шартнома пешбурди корхо аз чониби муовин пешбини шуда, вале муовин дар он номбар нагардида бошад вакил барои кирдорхои гунахкоронаи муовини худ чавобгар намебошад.
3. Агар дар шартнома пешбурди корхо аз чониби муовини вакил пешбини нагардида бошад, вакил барои хама гуна амали мувоини худ чавобгар аст.

 

Моддаи 918. Катъи шартномаи супориш

1. Шартномаи супориш хамзамон бо асосхои умумии катъи ухдадори дар холатхои зайл катъ мегардад:

1) аз чониби ваколатдиханда бекор кардани он;

2) рад кардани вакил;

3) марги ваколатдиханда ё вакил, гайри кобили амал, кобили махдуди амал ё бедарак гоиб шуда эътироф намудани яке аз онхо.

1. Агар вакил аз шартнома тахти чунин шартхое даст кашида бошад, ки ваколатдиханда имкон надорад уро иваз намояд ё ба таври дигар манфиатхои худро таъмин кунад, вакил вазифадор аст, зарари вобаста бо катъи шартнома расонидашударо чуброн намояд.
2. Агар вакил дар бораи катъи шартномаи супориш намедонист ва дониста хам наметавонист, дар ин сурат амали у, ки конунан тибки супориши ваколатдиханда анчом дода шудааст, ваколатдиханда (вориси хукукии у)-ро нисбат ба ашхоси сеюм ва вакил ухдадор месозад.
3. Тарафе, ки аз шартнома бо вакили ба сифати сохибкор баромадкунанда даст кашидааст, агар дар шартнома мухлати нисбатан бештар пешбини нагардида бошад, бояд тарафи дигарро дар мухлати як мох пештар аз катъи шартнома огох созад.

Хангоми азнавтаъсисдихии шахси хукуки, ки намояндаи тичорати мебошад, ваколатдиханда хукук дорад супоришро бидуни чунин огохонии пешаки бекор кунад.

 

Моддаи 919.  Окибатхои катъи шартномаи супориш

1. Агар шартномаи супориш то лахзаи аз чониби вакил пурра ичро гардидани он катъ карда шуда бошад, ваколатдиханда ухдадор аст ба вакил харочоти вобаста ба ичрои супоришро чуброн намояд ва агар вакил ба подошпули хак дошта бошад, инчунин мутаносибан ба кори ичронамудааш бояд ба у подошпули пардохта шавад. Ин коида нисбат ба супорише, ки вакил баъди фахмидани катъ гардидани супориш ичро кардааст ё мебоист донад, татбик намегардад.
2. Аз чониби ваколатдиханда бекор кардани супориш барои чуброни зараре, ки бо катъи шартнома ба вакил расонида шудааст, ба истиснои холатхои катъи шартнома бо вакиле, ки ба сифати сохибкор фаъолият мекунад, асос буда наметавонад.
3. Радди вакил аз ичрои супориши ваколатдиханда, ба истиснои холатхои саркашии вакил вобаста ба шароите, ки ваколатдиханда аз имконияти ба таври дигар таъмин намудани манфиатхои худ махрум шудааст, инчунин холатхои катъи шартнома аз чониби вакиле, ки ба сифати сохибкор баромад мекунад, барои чуброни зарари вобаста бо катъи шартнома ба ваколатдиханда расонидашуда асос буда наметавонад.

 

Моддаи 920.  Ворисии хукуки дар шартномаи супориш

1. Дар сурати фавти вакил ворисони он ё дигар ашхосе, ки ба зиммаашон таъмини хифзи амволи мероси гузошта шудааст, вазифадоранд ваколатдихандаро дар мавриди катъи шартномаи супориш огох созанд ва чихати хифзи амволи ваколатдиханда тадбирхои зарури андешанд, аз чумла ашё, инчунин хуччатхои вакилро хифз кунанд ва сипас онхоро ба у супоранд.

Чунин ухдадори инчунин ба зиммаи бархамдихандаи шахси хукуки, ки вакил мебошад, низ гузошта мешавад.

1. Хангоми азнавтаъсисдихии шахси хукукие, ки ба сифати намоянда амал мекунад, ваколатдиханда бояд бетаъхир тибки моддаи 61 хамин Кодекс огох карда шавад. Дар холати зикргардида, агар ваколатдиханда дар мухлатхои мувофик дар мавриди аз чониби у рад кардани шартнома иттилоъ надихад, хукук ва ухдадорихои чунин шахси хукуки ба вориси хукукии у мегузарад .

 

БОБИ 46. Фаъолият ба манфиати гайр бидуни супориш

 

Моддаи 921. Фаъолият ба манфиати гайр  бидуни супориш

1. Шахсе, ки ба манфиати гайр бидуни супориши у амал мекунад, бояд бо аввалин имконият шахси манфиатдорро огох созад. Агар шахси манфиатдор ин амалро маъкул шуморад, минбаъд нисбат ба муносибати тарафхо коидахо оид ба шартномаи супориш татбик мегардад. Хангоми маъкул надонистани амалхои зикргардида масъулият ба зиммаи шахсе гузошта мешавад, ки бидуни супориш амал кардааст.
2. Хангоми имконнопазирии огох сохтани шахси манфиатдор шахсе, ки амалро бидуни супориш огоз кардааст, бояд онро то ба охир расонад ва чихати пешгирии окибатхои манфии чунин амал барои ин шахс тамоми тадбирхои ба у вобастаро андешад. Дар айни замон шахсе, ки бидуни супориш амал мекунад, бояд хамаи он чизеро, ки вобаста ба пешбурди кор алокаманд аст, аз чумла ухдадории бастани ахдхоро ба зиммаи худ гирад.
3. Агар шахсе, ки ба манфиати шахси дигар бидуни супориши у амал мекунад, бо аввалин имкон шахси манфиатдорро огох насозад, у хукук надорад чуброни харочоташро талаб кунад.
4. Шахсе, ки бидуни супориш ба манфиати гайр амал мекунад, бояд амали огознамудаашро инчунин дар холати фавти шахрванд ё катъ гардидани шахси хукукие, ки ба манфиати у фаъолияти дахлдор ичро мегардид, то лахзае, ки ворисон (ворисони хукуки)-и шахси манфиатдор наметавонанд уро иваз намоянд, идома дихад.

 

Моддаи 922. Бастани ахд ба манфиати гайр

1. Ухдадори оид ба ахди ба манфиати гайр басташуда ба шахсе, ки ба манфиати у ахд анчом дода шудааст, агар тарафи дигар хангоми бастани ахд медонист ё бояд медонист, ки ахд ба манфиати гайр баста шудааст, аз лахзаи аз чониби у маъкул донистани ин ахд ба вай мегузарад.

Хангоми тибки чунин ахд гузаштани ухдадори ба шахсе, ки ба манфиати он баста шуда буд, ба охирин бояд хукук ба ин ахд низ дода шавад.

1. Шахсе, ки ахд бастааст, метавонад то лахзаи ба у чуброн намудани харочоти вобаста ба фаъолияташ ба манфиати гайр додани хукукро боздорад.

 

Моддаи 923. Ухдадории шахсе, ки ба манфиаташ бидуни супориш фаъолият анчом дода шудааст

1. Шахсе, ки ба манфиаташ бидуни супориш фаъолият анчом дода шудааст, ухдадор аст ба шахси ба манфиати у амалкарда харочоти зарури ва зарари вокеии расонидашударо чуброн намояд. Ухдадории зикргардида инчунин дар холате ки амал ба манфиати гайр мувофик бошад хам, вале натичаи дарназардошташуда ба даст наомадааст, нигох дошта мешавад.
2. Агар фаъолияти шахс мустакиман ба таъмини манфиатхои шахси дигар равона нашуда бошад, аз чумла хатто агар шахс сахван дар назар дошта бошад, ки ба манфиати худ амал мекунад, суд хангоми халли масъалаи ситонидани харочот ва андозаи он бояд он фоидаеро, ки амали шахси фаъолияти дахлдорро анчомдода фарохам овардаааст, ба инобат гирад.
3. Дар холатхое ки агар амал ба манфиати гайр ба доираи фаъолияти сохибкории у марбут аст, он метавонад хамзамон бо чуброни зарари вокеи, инчунин подошпулии мутаносибро пардозад.

 

Моддаи 924. Чуброни зараре, ки вобаста ба фаъолият ба манфиати гайр расонида шудааст

Муносибат вобаста ба чуброни зараре, ки дар натичаи фаъолият ба манфиати гайр расонида шудааст, мутобики боби 55 хамин Кодекс (деликтхо) танзим карда мешаванд.

 

Моддаи 925. Чуброни харочоти вобаста ба пешгирии зарар ба амволи ашхоси дигар

Агар шахс бидуни ваколатхои дахлдор тахдиди вокеии вобаста ба расонидани зарар ба амволи ашхоси дигарро дар шароите, ки имконнопазирии огохонии онхоро оид ба чунин тахдид истисно менамуд, пешгири карда бошад, хукук дорад аз ин ашхос чуброни харочоти зарури, инчунин дигар зарари вокеии вобаста ба онро талаб  намояд.

 

Моддаи 926. Хисоботдихии шахсе, ки ба манфиати гайр амал кардааст

Шахси ба манфиати гайр амалнамуда вазифадор аст ба шахсе, ки ба манфиати у фаъолиятро анчом додааст, бо зикри даромади бадастоварда, харочот ва зарари расонидашуда хисобот дихад.

 

БОБИ 47. Комиссия

 

Моддаи 927.  Шартномаи комиссия

1. Тибки шартномаи комиссия як тараф (комиссионер) ухдадор мешавад бо супориши тарафи дигар (комитент) бо подошпули як ё якчанд ахдро бо номи худ, вале аз хисоби комитент анчом дихад.

Мутобики ахди бо шахси сеюм  бастаи комиссионер, харчанд агар комитент дар ахд ном бурда шуда ё бо шахси сеюм мустакиман чихати ичрои ахд муносибат баркарор карда бошад хам, комиссионер хукук ба даст меорад ва ухдадор мегардад.

1. Шартномаи комиссия ба мухлати муайян ё бидуни муайян кардани мухлати он бо зикри махалли ичро ё бидуни зикри махалли ичро баста шуданаш мумкин аст.
2. Тибки конун ё дигар санадхои хукуки пешбини шудани мушаххасоти навъхои алохидаи шартномаи комиссия мумкин аст.
3. Шартномаи комиссия бояд дар шакли хатти баста шавад.

 

Моддаи 928. Подошпулии комиссиони

Комитент вазифадор аст ба комиссионер подошпули дихад ва дар холати пешбининамудаи моддаи 939 хамин боб инчунин ба андозаи мукаррарнамудаи шартнома подошпулии иловаги пардозад. Агар дар шартнома ин андоза пешбини нагардида бошад ва вобаста ба шарти он муайян карда шуданаш хам имконнопазир бошад, андозаи подошпули тибки кисми 3 моддаи 456 хамин Кодекс мукаррар карда мешавад.

Агар шартномаи комиссия бо сабабхои вобаста ба комитент ичро нагардида бошад, комиссионер хукуки худро ба подошпулии комиссиони, инчунин чуброни харочоти масрафшуда нигох медорад.

 

Моддаи 929. Хукук ва ухдадорихои комиссионер вобаста ба ахд бо ашхоси сеюм

1. Вобаста ба ахди бо шахси сеюм анчомдодаи комиссионер, харчанд комитент дар ахднома номбар шуда буд ё бо шахси сеюм мустакиман оид ба ахд муносибат дошт, комиссионер хукук ва ухдадори ба даст меорад.
2. Тибки талаби комитент комиссионер вазифадор аст ба у хукуки чунин ахдро супорад ва уро аз додани хукуки шахси сеюме, ки бо у ахд анчом дода шудааст, огох созад. Охирин хукук надорад ба мукобили талаботи комитент, ки ба талаботаш нисбат ба комиссионер асос ёфтааст ва аз хамин ахд барнамеояд, эътироз пешниход кунад.

 

Моддаи 930. Ичрои супориши комиссиони

1. Комиссионер бояд тамоми ухдадорихоро анчом дихад ва тамоми хукукхои худро, ки аз ахди бо ашхоси сеюм басташуда бармеояд, татбик намояд.
2. Комиссионер бояд супориши кабулкардаашро мутобики дастури комитент ва хангоми дар шартнома мавчуд набудани чунин супориш тибки анъанахои муомилоти кори ё талаботи маъмулан пешниходшаванда бо шартхои барои комитент нисбатан муфид анчом дихад. Агар комиссионер ахдеро нисбат ба он, ки комитент супориш дода буд, бо шартхои нисбатан муфид анчом дода бошад, дар ин сурат фоида байни онхо баробар таксим карда мешавад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардидааст.
3. Комиссионер дар назди комитент ба истиснои холате, ки комиссионер хангоми интихоби у дурандешии зарури зохир накардааст ё кафолати ичрои ахдро ба зиммаи худ гирифтааст, барои аз чониби шахси сеюм ичро нашудани ахд (делкредер) чавобгар намебошад.
4. Дар сурати аз чониби шахси сеюм вайрон кардани ахде, ки комиссионер бо у бастааст, комиссионер вазифадор аст фавран комитентро огох намуда, далелхои заруриро чамъовари ва таъмин намояд.
5. Комитенте, ки дар мавриди аз чониби шахси сеюм вайрон кардани ахди бо у бастаи комиссионер огох шудааст, хукук дорад дар асоси хамин ахд ба у додани талаботи комиссионерро нисбат ба шахси сеюм талаб намояд.

 

Моддаи 931. Субкомиссия

1. Комиссионер хукук дорад бо дигар шахс шартномаи субкомиссия (комиссияи фаръи) ба имзо расонад ва агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар айни замон барои амали субкомиссионер дар назди комитент масъул монад.

Тибки шартномаи субкомиссия комиссионер, ба истиснои холатхои пешбининамудаи кисми 2 моддаи 929 хамин Кодекс хукук ва ухдадорихои комитентро нисбат ба субкомиссионер ба даст меорад.

Дар холатхое ки конун анчом додани ин ё он ахдро танхо барои ашхоси махсус ваколатдоршуда ичозат медихад, шартномаи субкомиссия танхо бо чунин шахс баста шуданаш мумкин аст.

1. То катъ гардидани шартномаи субкомиссия, агар дар шартномаи байни комитент бо комиссионер тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, комитент хукук надорад мустакилона бо субкомиссионер муносибат баркарор намояд.

 

Моддаи 932. Нархи амволе, ки комиссионер мефурушад

Нархи амволе, ки комиссионер мефурушад, агар дар конун, санадхои дигари меъёри ё шартномаи комиссия тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, тибки созишнома бо комитент муайян карда мешавад.

 

Моддаи 933. Сарфи назар кардан  аз супориши комитент

1. Комиссионер хукук дорад дар холатхои пешбининамудаи моддаи 930 хамин Кодекс аз супориши комитент сарфи назар кунад.
2. Комиссионере, ки амволро нисбат ба нархи бо комитент мувофикашуда арзонтар фурухтааст, агар исбот карда натавонад, ки у имконияти бо нархи мувофикашуда фурухтани молро надошт ва бо нархи арзон фурухтани мол уро аз зарари бештаре эмин дошт, инчунин исбот намояд, ки имконият надошт розигии пешакии комитентро дар мавриди риоя кардани супориши у гирад ухдадор аст ба охирин фаркияти байни нархро пардозад.
3. Агар комиссионер молро аз нархи бо комитент мувофикашуда бо нархи баландтар харидори намояд, комитенте, ки намехохад чунин молро кабул кунад вазифадор аст бетаъхир, бо гирифтани огохинома дар хусуси бастани ахд бо шахси сеюм ба комиссионер дар маврид арз кунад. Дар акси хол моли харидашуда аз чониби комитент кабулгардида эътироф карда мешавад.

Агар комиссионер хабар дихад, ки фаркияти байни нархро ба хисоби худ кабул мекунад, комитент хукук надорад аз ахди ба манфиати у басташуда даст кашад.

 

Моддаи 934. Хукук  ба амволе, ки мавзуи комиссия мебошад

1. Амволе, ки аз комиссионер ба комитент расидаст ё комиссионер онро аз хисоби комитент харидааст, моликияти комитент мебошад.
2. Комиссионер хукук дорад то пардохти маблаги тибки шартномаи комиссия ба у тааллукдошта ашёеро, ки мувофики ахди имзонамудаи комиссионер бояд ба комитент ё шахси сеюм дода шавад, нигох дорад.
3. Дар сурати гайри кобили пардохт (муфлис) эълон кардани комитент хукуки зикршудаи комиссионер катъ гардида, талаботи у нисбат ба комитент дар доираи арзиши ашёе, ки у нигох доштааст, мутобики моддахои 388-389 хамин Кодекс баробар бо талаботи бо замонат таъмингардида конеъ гардонида мешавад.

 

Моддаи 935.  Аз чониби комиссионер нигох доштани маблагхои ба комитент тааллукдошта

Комиссионер хукук дорад маблагхои тибки шартномаи комиссия ба вай тааллукдоштаро аз хамаи маблагхое, ки ба у аз хисоби комитент ворид гардидаанд, нигох дорад.

 

Моддаи 936. Масъулияти комиссионер барои гум кардан,  камомад  ё  зарар дидани амволи комитент

1. Комиссионер дар назди комитент барои хар як камбудие, ки боиси гум кардан, камомад ё зарар дидани амволи дар назди у будаи комитент шудааст, масъулият дорад.
2. Агар хангоми аз чониби комиссионер кабул кардани моли фиристодаи комитент ё ба комиссионер расидани мол барои комитент дар ин амвол ба мушохида расидани норасогихое, ки хангоми аз назаргузаронии зохири ошкор карда шуданаш мумкин аст, инчунин хангоми аз чониби ин ё он шахс расонидани зарар ба амволи комитент, ки дар назди комиссионер мебошад, комиссионер бояд чихати хифзи хукуки комитент тадбирхо андешад, далелхои зарури чамъ оварад ва бетаъхир комитентро огох созад.
3. Комиссионере, ки моли дар наздаш мавчудбудаи комитентро сугурта накардааст, барои ин танхо дар холатхое чавобгар аст, ки агар комитент сугурта кардани амволро супориш додааст ва ё сугуртаи чунин амвол бо хукми конун хатми мебошад.

 

Моддаи 937. Хисоботи комиссионер

Бо ичро намудани супориш комиссионер вазифадор аст ба комитент хисобот дихад ва хамаи он чизи тибки шартномаи комиссия гирифтаашро супорад. Комитенте, ки вобаста ба хисобот эътироз дорад, бояд дар чараёни си руз аз рузи гирифтани хисобот, агар дар созишномаи тарафхо тартиби дигаре набошад, ба комиссионер онро арз намояд. Дар акси хол, дар сурати набудани созишномаи дигар хисобот кабулгардида ба шумор меравад.

 

Моддаи 938. Кабули ичро аз чониби комитент

Комитент ухдадор аст:

– аз комиссионер хамаи ичрои вобаста ба супоришро кабул намояд;

– амволи барои у бадастовардаи комиссионерро аз назар гузаронад ва охиринро бетаъхир оид ба норасоихои дар ин амвол ошкоргардида огох созад;

– комиссионерро чихати ичрои ухдадорихои комиссиони, ки дар назди шахси сеюм оид ба ичрои супориш ба зиммаи худ гирифта буд, бо хамаи чизхои зарури (махсулотсупори, гузаронидани маблаги пули ва гайра)  таъмин намояд.

 

Моддаи 939. Чуброни харочот вобаста ба ичрои  супориши комиссиони

Комитент вазифадор аст ба гайр аз пардохти маблаги комиссиони ва дар холатхои дахлдор инчунин подошпулии иловаги барои делкредере ба комиссионер маблагхои вобаста ба ичрои супоришро чуброн намояд.

Комиссионер, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хукук надорад харочоти вобаста ба хифзи амволи комитентро, ки дар наздаш мавчуд аст, чуброн намояд.

 

Моддаи 940. Бекор кардани супориш аз чониби комитент

1. Комитент хукук дорад дар хар лахза супориши ба комиссионер додаашро бекор кунад. Дар айни замон зарари ба комиссионер вобаста бо бекор кардани супориш расонидашуда чуброн карда мешавад.
2. Дар сурати бекор кардани супориш комитент вазифадор аст амволи дар назди комиссионер мавчударо дар чараёни як мох аз лахзаи бекор кардани супориш, агар дар шартнома мухлати дигаре пешбини нагардида бошад, ихтиёрдори намояд. Агар комитент ин ухдадориро анчом надихад, комиссионер хукук дорад амволро барои нигахбони супорад ё онро бо нархи хаддалимкон барои комитент муфидтар ба фуруш расонад.

 

Моддаи 941. Радди ичрои супориш аз чониби комиссионер

1. Комиссионер ба истиснои холатхое, ки аз чониби комитент вайрон кардани ичрои ухдадорихои худ боиси имконнопазирии ичрои супориши мутобики дастури комитент пешниходгардида мегардад ё имконнопазирии ичро дар натичаи холатхои дигаре ба миён меояд, ки барои онхо комиссионер чавобгар намебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хукук надорад ичрои супориши кабулкардаашро рад намояд.

Комиссионер вазифадор аст комитентро дар мавриди радди худ ба таври хатти огох созад ва барои амволи дар назди у карордоштаи комитент тадбирхо андешад.

Комитенте, ки дар мавриди аз чониби комиссионер рад карда шудани ичрои супориш огох карда шудааст, агар дар шартнома мухлати дигаре пешбини нагардида бошад, бояд амволи дар назди комиссионер мавчудбударо дар чараёни як мох аз рузи гирифтани огохинома ихтиёрдори намояд. Агар у ин ухдадориро ичро накунад комиссионер хукук дорад амволро барои нигахбони супорад ё онро бо нархи хаддалимкон барои комитент муфидтар ба фуруш расонад.

1. Комиссионере, ки дар натичаи аз чониби комитент ичро накардани ухдадори аз ичрои супориш даст кашидааст, барои подошпулии комиссиони, инчунин чуброни хамаи харочотхо хукуки худро нигох медорад.
2. Агар дар шартномаи комиссия тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, комиссионере, ки аз ичрои супориш даст кашидааст, хукуки худро ба подошпулии комиссиони барои ахдхои то катъ гардидани шартнома бастааш, инчунин ба чуброни харочоти то ин лахза масрафнамудааш нигох медорад.

 

Моддаи 942. Катъи шартномаи комиссия

Шартномаи комиссия ба гайр аз тибки асосхои умуми инчунин дар холатхои зайл катъ мегардад:

1) аз чониби комитент рад кардани ичрои шартнома;

2) аз чониби комиссионер рад кардани ичрои шартнома;

3) фавти комиссионер, гайри кобили амал, кобили амали махдуд, бедарак гоиб шудан ё гайри кобили пардохт (муфлис) эътироф намудани он.

 

БОБИ 48.  Идораи ба бовари асосёфтаи амвол

 

Моддаи 943. Шартномаи идораи ба бовари  асосёфтаи амвол

1. Тибки шартномаи ба бовари асосёфтаи амвол як тараф (муассиси идора) ба тарафи дигар (сардори ваколатдор) барои мухлати муайян барои идораи ба бовари асосёфта амвол медихад ва тарафи дигар ухдадор мешавад, ки идораи ин амволро ба манфиати муассиси идора ё шахси зикрнамудаи он (бадастоварандаи фоида) анчом дихад.

Додани амвол ба идораи ба бовари асосёфта боиси ба сардори ваколатдор гузаштани хукуки моликият ба ин амвол намегардад.

1. Идораи ба бовари асосёфтаи амволро ба рох монда истода, сардори ваколатдор хукук дорад вобаста ба ин амвол тибки шартнома хама гуна амали хукуки ва амалиро вобаста ба идораи ба бовари асосёфтаи амвол ба манфиати бадастоварандаи фоида анчом дихад.

Тибки конун ё шартнома нисбат ба амалхои алохидаи вобаста ба идораи ба бовари асосёфтаи амвол махдудиятхо пешбини гардиданаш мумкин аст.

1. Ахдхои вобаста ба амволи тахти идораи ба бовари асосёфта супурдашударо сардори ваколатдор аз номи худ ва дар айни замон бо зикри он, ки он ба сифати чунин сардор баромад мекунад, анчом медихад. Чунин шартхо, агар хангоми ичрои амале, ки ба таври хатти ба расмият даровардани онро талаб намекунад, тарафи дигар дар мавриди анчом дода шудани он аз чониби сардори ваколатдор ба хамин сифат огох карда шуда бошад ва дар хуччатхои хатти бошад, баъди зикри ном ё сардори ваколатдор гузошта шудани сабти “С.В.” риоягардида хисобида мешаванд.

Хангоми набудани сабт оид ба амали сардори ваколатдор ба хамин сифат сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм шахсан масъул буда, дар назди онхо танхо ба амволи ба у тааллукдошта чавобгар аст.

 

Моддаи 944. Объекти идораи ба бовари асосёфта

1. Объекти идораи ба бовари асосёфта корхона ва дигар комплексхои амволи, иншооти алохида, ки ба амволи гайриманкул марбутанд, когазхои киматнок, хукукхое, ки бо когазхои киматноки бидуни санад тасдик карда шудаанд, хукукхои мустасно ва дигар амвол буда метавонанд.
2. Амволе, ки тахти пешбурди хочагидори ё идораи оперативи карор дорад, наметавонад барои идораи ба бовари асосёфта дода шавад.

 

Моддаи 945. Асосхои ба миён омадан (таъсис додан)-и идораи ба бовари асосёфтаи амвол

Идораи ба бовари асосёфтаи амвол дар асосхои зайл ба миён меояд (таъсис дода мешавад):

1) дар асоси шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол, ки байни муассис ва сардори ваколатдор баста шудааст;

2) васиятномае, ки дар он ичрокунандаи васият таъин гардидааст (сардори ваколатдор);

3) карори суд;

4) карори макоми васоят ва парастори дар мавриди мукаррар намудани васояти амволи шахси тахти васоят;

5) дар асоси дигар далелхои хукукии пешбининамудаи конунхо.

 

Моддаи 946. Субъектхои идораи ба бовари асосёфтаи амвол

Муассиси идора аз инхо иборат аст:

1) молики амвол;

2) шахси дорои хукуки умрбод сохиби кардани китъаи замини мероси;

3) макоми ваколатдори давлати – нисбат ба амволе, ки тахти моликияти давлат карор дорад;

4) дар холатхои пешбининамудаи конун – нотариус, макоми васоят ва парастори, суд ё дигар макоми ба он ваколатдор.

1. Сардори ваколатдор метавонанд чунин ашхос бошанд:

1) шахрванд;

2) шахси хукуки.

Таъини сардори ваколатдор метавонад танхо бо ризоияти у сурат гирад.

1. Бадастоварандаи фоида ба истиснои сохиби ваколатдор хар гуна шахси дигаре буда метавонад.

 

Моддаи 947. Шартхои мухими шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол

1. Шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол бояд инхоро пешбини намояд:

– номгуи амволе, ки барои идора дода мешавад;

– зикри бадастоварандаи фоида;

– мухлатхои хисобот додани сардори ваколатдор;

– шахсе, ки дар холати катъи идора амволро мегирад;

– андоза ва шакли мукофотонии сардор.

Хангоми мавчуд набудани шартхои зикргардида шартнома бастанашуда ба хисоб меравад.

1. Шартнома ба мухлати на бештар аз 5 сол баста мешавад. Хангоми мавчуд набудани аризаи як тараф оид ба катъ ё тагйир додани шартнома баъди хатми мухлати амал, он ба хамон мухлат ва бо хамон шартхое, ки дар шартнома пешбини гардида буд, тамдидшуда ба хисоб меравад.

Барои навъхои алохидаи амволе, ки барои идора дода мешавад, дар конунхо  мухлатхои дигари нихоии амали шартнома мукаррар шуданашон мумкин аст.

 

Моддаи 948. Шакли шартнома

1. Шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол дар шакли хатти баста мешавад.
2. Шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амволи гайриманкул тибки шакл ва тартиби пешбининамудаи шартнома дар бораи бегона кардани амволи гайриманкул баста мешавад.
3. Риоя накардани шакли шартнома ё мавчуд набудани бакайдгирии он ба амволи гайриманкул боиси беэътибории он мегардад.

 

Моддаи 949. Амволи махсусе, ки тахти идораи ба бовари асосёфта карор дорад

1. Амволи барои идораи ба бовари асосёфта додашуда аз дигар амвол муассиси идора, инчунин аз амволи сардори ваколатдор махсус чудо карда мешавад. Ин амвол дар баланси алохидаи сардори ваколатдор инъикос гардида, нисбат ба он бахисобгирии мустаким пеш бурда мешавад. Барои хисобу китоб оид ба фаъолияти вобаста ба идораи ба бовари асосёфта суратхисоби махсуси бонки кушода мешавад.
2. Ситонидани маблаг оид ба карзхои муассиси идора ба амволе, ки тахти идораи ба бовари асосёфта интикол дода шудааст, ба истиснои холатхои гайри кобили пардохт (муфлис) будани он шахс, ичозат дода намешавад.

 

Моддаи 950. Идораи ба бовари асосёфтаи амволе, ки бо гаронии хукуки ашхоси сеюм фаро гирифта шудааст

1. Сардори ваколатдор бояд то баста шудани шартнома огох карда шавад, ки амволи ба у тахти идора интиколдодашуда дорои гаронии хукуки ашхоси сеюм мебошад.

Хангоми вайрон кардани ин шарт сардори ваколатдор хукук дорад, беэътибор донистани шартномаро бо чуброни зарари вокеи ва пардохти мутаносиби подошпули талаб намояд.

1. Агар амволи барои идораи ба бовари асосёфта додашуда баъди бастани шартнома дорои гаронии хукуки ашхоси сеюм гардида бошад ва сардори ваколатдор дар мухлати мувофик огох карда нашуда бошад, он хукук дорад бекор кардани шартномаи идораи ба бовари асосёфтаро бо чуброни зарари вокеии расонидашуда ва пардохти подошпулии мутаносиб талаб намояд.

 

Моддаи 951. Хукук ва ухдадорихои сардори ваколатдор

1. Ахдхоро вобаста бо амволи тахти идора додашуда сардори ваколатдор аз номи худ бо зикри хатмии он, ки у ба сифати чунин сардор баромад мекунад, анчом медихад. Хангоми мавчуд набудани чунин зикр сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм шахсан ухдадор гардида, дар назди онхо танхо бо амволи ба у тааллукдошта чавобгар аст.
2. Хукуке, ки сардори ваколатдор дар натичаи анчом додани амали вобаста ба идораи амвол ба даст овардааст, ба таркиби чунин амвол шомил мешавад. Ухдадорие, ки дар натичаи аз чониби сардори ваколатдор анчом додани чунин амал ба миён омадааст, аз хисоби амволи у ичро карда мешавад.
3. Бегона кардан ё ба гарав гузоштании амволи гайриманкули барои идора додашударо сардори ваколатдор хукук дорад танхо дар он холате, ки агар он дар шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол пешбини гардидааст, анчом дихад.
4. Сардори ваколатдор ба муассис ва бадастоварандаи фоида оид ба фаъолияти хеш тибки мухлат ва тартиби мукаррарнамудаи шартномаи ба бовари асосёфтаи амвол хисобот медихад.

 

Моддаи 952. Ба дигар кас додани идораи ба бовари асосёфтаи амвол

1. Сардори ваколатдор идораи ба бовари асосёфтаи амволро ба гайри аз холатхои пешбининамудаи кисми 2 хамин модда, шахсан анчом медихад.
2. Сардори ваколатдор, агар вай барои ин тибки шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол ваколатдор шуда бошад ё розигии муассисро дар шакли хатти гирифта бошад ё вобаста ба холатхо чихати таъмини манфиатхои муассиси идора ё бадастоварандаи фоида ба ин кор мачбур аст ва хамзамон имкон надорад дастури муассиси идораро дар мухлати мувофик гирад, метавонад ба шахси дигар супориш дихад, ки аз номи сардори ваколатдор амали барои ухдадории амвол заруриро анчом дихад.

Сардори ваколатдор барои амали шахси эътимодноки интихобнамудааш хамчун ба амали хеш чавобгар аст.

 

Моддаи 953. Масъулияти сардори ваколатдор

1. Сардори ваколатдоре, ки хангоми идораи амвол дар мавриди манфиатхои бадастоварандаи фоида, шахсе, ки ба он амвол тахти хукуки моликият, хукуки сохибии умрбоди вориси, хукуки пешбурди хочагидори таваччухи зарури зохир накардааст, барои ба даст овардани фоидаи аздастдодаашро дар давраи идораи амвол чуброн менамояд ва ба шахсе, ки амвол тахти моликияти хукуки сохибии умрбоди вориси ё хукуки пешбурди хочагидори карор дорад, зарари вобаста бо сабаби гум кардан, зарар расонидан ё нокифоя афзудани амволро, ки баъд аз катъи идора бояд баргардонида шавад, бояд бо назардошти фарсудашавии муътадили он чуброн намояд.
2. Дар сурати номатлуб анчом додани идораи амвол шахсе, ки ба вай амвол тибки хукуки моликият, хукуки пешбурди хочагидори ё хукуки сохибии умрбоди вориси тааллук дорад, метавонад ба суд оид ба катъи идора ва чуброни зарар талабот пешниход кунад.
3. Ахде, ки сардори ваколатдор бо вайрон кардани махдудиятхои ба у мукарраргардида анчом додааст, агар ашхоси сеюми дар чунин ахд иштирокдошта дар бораи ин махдудиятхо намедонистанд ва дониста хам наметавонистанд, дорои эътибор эътироф карда мешавад. Сардори ваколатдор дар чунин холатхо масъулияти пешбининамудаи кисми 1 хамин моддаро ба ухда дорад.
4. Сардори ваколатдор дар назди ашхоси сеюм бо амволи шахсии худ барои зарари вобаста бо амали номатлбуи худ дар идораи амвол расонидааш масъулияти субсидиари дорад.

 

Моддаи 954. Подошпули ба сардори ваколатдор

Сардори ваколатдор ба подошпулии дар шартномаи идораи ба бовари асосёфтаи амвол пешбинигардида, инчунин ба чуброни харочоти зарурии хангоми идораи амвол масрафнамудааш аз хисоби амволи барои идора додашуда ё даромади аз истифодаи ин амвол ба даст оварда хукук дорад.

 

Моддаи 955. Катъи шартномаи идораи ба бовари асосёфта

1. Шартномаи идораи ба бовари асосёфта хамзамон бо асосхои умумии катъи ухдадори, инчунин дар асосхои зайл катъ мегардад:

1) аризаи як тараф дар мавриди катъи шартнома вобаста ба гузаштани мухлати он;

2) фавти шахрванде, ки бадастоварандаи фоида мебошад, бархам додани шахси хукуки – бадастовардани фоида, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад;

3) аз чониби бадастоварандаи фоида радди гирифтани фоида тибки шартнома, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад;

4) фавти шахрванде, ки сардори ваколатдор мебошад, гайри кобили амал ё кобили махдуди амал, гайри кобили пардохт, бедарак гоиб эътироф шудани он, бархам хурдани шахси хукуки – сардори ваколатдор, гайри кобили пардохт эътироф кардани он;

5) аз чониби сардори ваколатдор ё муассис рад кардани ичрои идора вобаста ба он, ки сардори ваколатдор имконият надорад шахсан идораи амволро анчом дихад;

6) аз чониби муассис рад кардани шартнома бо шарти ба сардори ваколатдор пардохт намудани подошпулии дар шартнома кайду шартшуда;

7) гайри кобили пардохт будани молики амвол;

8) бо карори суд бекор кардани шартнома дар холатхои номатлуб анчом додани ухдадорихо аз чониби сардори ваколатдор;

9) тибки дигар асосхои пешбининамудаи конун ё шартнома.

1. Хангоми катъи идора амволе, ки тахти идора мавчуд аст, ба шахсе, ки ин амвол тибки хукуки моликият, хукуки пешбурди хочагидори ё хукуки идораи оперативи тааллук дорад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, интикол дода мешавад.
2. Хангоми катъи шартнома бо ташаббуси яке аз тарафхо тарафи дигар бояд дар мухлати на камтар аз се мох, агар дар шартнома мухлати дигаре пешбини нагардида бошад, огох карда шавад.

 

Моддаи 956. Барои идораи ба бовари асосёфта додани когазхои киматнок

Хангоми барои идораи ба бовари асосёфта додани когазхои киматнок метавонад муттахид сохтани когазхои киматноке, ки аз чониби ашхоси мухталиф барои идораи ба бовари асосёфта дода шудааст, пешбини карда шавад.

Салохияти сардори ваколатдор оид ба ихтиёрдории когазхои киматнок дар шартномаи идораи ба бовари асосёфта муайян карда мешавад.

Мушаххасоти идораи ба бовари асосёфтаи когазхои киматнок тибки конун муайян карда мешавад.

Коидахои хамин модда мутаносибан ба хукукхои ба когазхои киматноки бидуни санад тасдикгардида (моддаи 163) татбик карда мешаванд .

 

Моддаи 957. Идораи ба бовари асосёфтаи амвол тибки асосхои пешбининамудаи конун

1. Идораи ба бовари асосёфтаи амвол метавонад инчунин дар холатхои зайл таъсис дода шавад:

– дар натичаи зарурати идораи доимии амволи тахти васоят карордошта, дар холатхои пешбининамудаи моддаи 39 хамин Кодекс;

– дар асоси васиятномае, ки дар он ичрокунандаи васият таъин гардидааст;

– тибки дигар асосхои пешбининамудаи конун.

1. Коидахои пешбининамудаи хамин боб мутаносибан нисбат ба идораи ба бовари асосёфтаи амвол, ки тибки асосхои дар кисми 1 хамин моддаи зикргардида таъсис ёфтаанд, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз мохияти чунин муносибатхо барнаояд, татбик мегардад.

Дар холатхое ки идораи ба бовари асосёфтаи амвол мувофики асосхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида таъсис меёбад, хукукхои муассиси идора, ки тибки коидахои хамин боб пешбини гардидаанд, мутаносибан ба макомоти васоят ва парастори, ичрокунандаи васият ё ба дигар шахсе, ки дар конун зикр гардидааст, мегузарад.

 

БОБИ 49. Консессия (имтиёз)-и  тичорати

 

Моддаи 958. Шартномаи консессияи тичорати

1. Тибки шартномаи консессияи тичорати як тараф (дорандаи хукук) ухдадор мешавад, ки ба тарафи дигар (истифодабаранда) бо пардохти подошпули барои мухлати муайян ё бидуни зикри мухлат барои фаъолияти тичоратии истифодабаранда мачмуи хукукхои мустаснои барои истифода тааллукдошта, аз чумла хукуки номи фирмави ва (ё) аломати тичоратии дорандаи хукук, ба иттилооти хифзшавандаи тичорати, инчунин ба дигар объектхои хукуки мустаснои дар шартнома пешбинишуда – тамгаи мол, тамгаи хизматрасони ва гайраро дихад.
2. Шартномаи консессияи тичорати истифодаи мачмуи хукуки мустасно, эътибори кори ва тачрибаи тичоратии дорандаи хукукро дар хачми пурра (аз чумла бо мукаррар намудани хачми хадди акал ё хадди аксари истифода), бо зикр ё зикр накардани минтакаи истифода вобаста ба сохаи муайяни фаъолияти тичорати (фуруши моле, ки аз дорандаи хукук гирифта шудааст ё истифодабаранда истехсол намудааст, анчом додани дигар фаъолияти вобаста ба фуруш, ичрои кор, хизматрасони) пешбини менамояд.
3. Тарафхои консессияи тичорати ташкилотхои тичорати ва шахрвандоне, ки ба сифати сохибкорони инфироди ба кайд гирифта шудаанд, буда метавонанд.

 

Моддаи 959.  Шакл ва бакайдгирии шартномаи  консессияи тичорати

1. Шартномаи консессияи тичорати бояд дар шакли хатти баста шавад.

Риоя накардани шакли хаттии шартнома боиси беэътибор донистани он мегардад. Чунин шартнома курб надорад.

1. Шартномаи консессияи тичорати аз чониби макоми давлатии бакайдгиранда, ки бакайдгирии шахси хукуки ё сохибкори инфиродии дар шартнома ба сифати дорандаи хукук баромадкунандаро анчом медихад, ба кайд гирифта мешавад.

Агар дорандаи хукук ба сифати шахси хукуки ё сохибкори инфироди дар кишвари хоричи ба кайд гирифта шуда бошад, бакайдгирии шартномаи консессияи тичоратро макоме анчом медихад, ки бакайдгирии шахси хукуки ё сохибкори инфиродиро, ки истифодабаранда мебошад, ба кайд гирифтааст.

Шартномаи консессияи тичорати барои истифодаи объекте, ки тибки конунхои патент хифз карда мешаванд, инчунин бояд дар муассисаи бакайдгирии патент ва аломати мол ба кайд гирифта шаванд. Хангоми риоя накардани ин талабот шартнома курб надорад.

 

Моддаи 960. Субконсессияи тичорати

1. Дар шартномаи консессияи тичорати хукуки истифодабаранда барои ба дигар ашхос ичозат додани истифодаи мачмуи хукукхои мустасно ё як кисми ин мачмуъ дар асоси субконсессия, ки бо дорандаи хукук мувофика шудааст ё дар шартномаи консессияи тичорати муайян гардидааст, пешбини шуданаш мумкин аст. Дар шартнома ухдадории истифодабаранда барои ба мухлати муайян, ба теъдоди муайяни ашхос додани хукуки истифодаи хукукхои зикргардида тибки шартхои субконсессия пешбини шуданаш мумкин аст.

Шартномаи субконсессияи тичорати наметавонад аз мухлати шартномаи консессияи тичорати, ки дар асоси он баста шудаааст, ба мухлати бештаре баста шавад.

1. Агар шартномаи консессияи тичорати беэътибор бошад, дар ин сурат хамаи шартномаи субконсессияи тичоратии дар асоси он баимзорасида низ беэътибор мебошанд.
2. Агар дар шартномаи консессияи тичорати тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, шартномае, ки барои мухлати муайян баста шудааст, дар сурати пеш аз мухлат катъ кардани он хукук ва ухдадорихои дорандаи хукуки дуюм оид ба шартномаи субконсессияи тичорати (истифодабаранда тибки шартномаи консессияи тичорати) ба дорандаи хукук мегузарад, агар у кабули хукук ва ухдадорихои вобаста ба хамин шартномаро рад накунад. Ин коида мутаносибан хангоми бекор кардани шартномаи консессияи тичорати, ки бидуни зикри мухлат баста шудааст, татбик мегардад.
3. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, истифодабаранда барои зарари ба дорандаи хукук вобаста ба амали истифодабарандагони дуюм расонидашуда масъулияти субсидиари дорад.
4. Агар аз мушаххасоти субконсессия тартиби дигаре барнаояд, нисбат ба шартномаи субконсессияи тичорати коидахои шартномаи консессияи тичорати пешбининамудаи хамин боб татбик карда мешавад.

 

Моддаи 961.  Подошпули тибки шартномаи консессияи тичорати

Подошпули тибки шартномаи консессияи тичорати аз чониби истифодабаранда ба дорандаи хукук дар шакли пардохтхои собитшудаи якдафъаина ё давра ба давра, маблаггузарони аз даромад, илова кардани нарх ба нархи яклухти моле, ки дорандаи хукук барои харида фурухтан медихад ё дар шакли дигари пешбининамудаи шартнома пардохта шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 962. Ухдадории дорандаи хукук

1. Дорандаи хукук ухдадор аст:

– ба истифодабаранда хуччатхои техникию тичорати ва дигар иттилооти ба у чихати анчом додани хукуки тибки шартномаи консессияи тичорати додашуда заруриро дихад, инчунин  ба истифодабаранда ва кормандони он оид ба масъалахои вобаста ба татбики ин хукукхо дастур дихад;

– ба истифодабаранда ичозатнома (литсензия)-хои дар шартнома пешбинишударо дихад ва тибки тартиби мукарраргардида ба расмият даровардани онро таъмин намояд.

1. Агар дар шартномаи консессияи тичорати тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дорандаи хукук вазифадор аст:

– бакайдгирии шартномаи консессияи тичоратиро (кисми 2 моддаи 959) таъмин намояд;

– ба истифодабаранда ба таври доими мусоидати техники ва машварати, аз чумла дар таълим ва такмили тахассусии кормандон   мусоидат намояд;

– сифати мол (кор, хизматрасони)-ро, ки дар асоси шартномаи консессияи тичорати аз чониби истифодабаранда истехсол мешавад (ичро карда мешавад, хизмат расонида мешавад),  назорат кунад.

 

Моддаи 963. Ухдадорихои истифодабаранда

Бо дарназардошти хосият ва мушаххасоти фаъолияте, ки истифодабаранда тибки шартномаи консессияи тичорати анчом медихад, истифодабаранда ухдадор аст:

– хангоми анчом додани фаъолияти пешбининамудаи шартнома номи фирмави ва ё  нишонаи тичоратии дорандаи хукукро ба тарзи дар шартнома зикргардида истифода барад;

– сифати дахлдори махсулоти дар асоси шартнома баровардашаванда, ичрои кор, сифати хизматрасонии молхои шабех, кор ё хизматрасониеро, ки мустакиман аз чониби дорандаи хукук истехсол, ичро ё хизмат расонида мешавад, таъмин намояд;

– дастур ва нишондоди дорандаи хукукро, ки барои таъмини мутобикати хусусият, усул ва шарти истифодаи мачмуи хукукхои мустасно вобаста ба он, ки чи тавр онро дорандаи хукук истифода мебарад, аз чумла супоришхоро вобаста ба ороиши намуди зохири ва дохилии бинохои тичорати, ки аз чониби истифодабаранда хангоми татбики хукуки тибки шартнома ба у додашуда истифода мешавад, риоя намояд;

– ба харидор (фармоишгар)-он хамаи он хизматрасонихои иловагиеро, ки онхо хангоми ба даст овардан (фармоиш додан)-и мол (кор, хизматрасони) мустакиман аз дорандаи хукук чашмдошт буданд, фарохам орад;

– сирри истехсолии дорандаи хукук ва дигар иттилооти тичоратии махфии аз у гирифташударо ошкор насозад;

– агар чунин ухдадори дар шартнома пешбини гардида бошад, теъдоди кайду шартшудаи субконсессияро пешниход намояд;

– харидорон (фармоишгарон)-ро бо усули ба онхо нисбатан маълумтар дар мавриди он, ки у номи фирмави, аломати тичорати, тамгаи мол, тамгаи хизматрасони ё дигар воситахои инфиродиро бо хукми шартномаи консессияи тичорати анчом медихад, огох созад.

 

Моддаи 964. Махдуд сохтани хукуки тарафхо тибки шартномаи консессияи тичорати

1. Дар шартномаи консессияи тичорати метавонад махдудиятхои хукуки тарафхо оид ба хамин шартнома, аз чумла махдудиятхои зайл пешбини карда шаванд:

– ухдадории дорандаи хукук дар мавриди ба дигар ашхос надодани мачмуи хукукхои шабехи мустасно барои истифода дар худуди ба истифодабаранда вобасташуда ё худдори аз фаъолияти шабехи худи дар ин худуд;

– ухдадории истифодабаранда оид ба ракобат накардан бо дорандаи хукук дар минтакае, ки амали шартномаи консессияи тичорат нисбат ба фаъолияти сохибкории аз чониби истифодабаранда бо истифодаи хукуки мустаснои марбути дорандаи хукук татбик мегардад;

– аз чониби истифодабаранда тибки шартномаи консессияи тичорати рад кардани кабули хукукхои шабех аз ракибон (ракибони  эхтимоли);

– ухдадории истифодабаранда дар мавриди бо дорандаи хукук ба мувофика расонидани махалли чойгиронии иншооти тичорати, ки хангоми анчом додани хукукхои мустаснои тибки шартнома пешбинигардида истифода мегардад, инчунин ороиши намуди зохири ва дохилии бино.

1. Шартхои махдудкунанда бо талаби макоми зиддиинхисори ё шахси дигари манфиатдор, агар ин шартхо бо назардошти бозори дахлдор ва вазъи иктисодии тарафхо хилофи конунхои зиддиинхисори бошанд, беэътибор эътироф шуданашон мумкин аст.

 

Моддаи 965. Масъулияти дорандаи хукук вобаста ба талаботе, ки нисбат ба истифодабаранда пешниход мегардад

Дорандаи хукук вобаста ба талаботи нисбат ба истифодабаранда пешниходшуда дар мавриди номутобикатии сифати мол (кор, хизматрасони), ки аз чониби истифодабаранда тибки шартномаи консессияи тичорати фурухта мешавад (ичро карда мешавад, хизмат расонида мешавад), масъулияти субсидиари дорад.

Оид ба талаботе, ки ба истифодабаранда хамчун ба тайёркунандаи махсулоти (мол) дорандаи хукук пешниход мегардад, дорандаи хукук бо истифодабаранда муштарак чавобгар мебошад.

 

Моддаи 966. Хукуки истифодабаранда оид ба бастани шартномаи консессияи тичорати ба мухлати нав

1. Истифодабарандае, ки ба таври матлуб ухдадорихои худро анчом додааст, бо гузашти мухлати шартномаи консессияи тичорати хукук дорад тибки хамон шарт ба мухлати нав шартнома бандад.
2. Дорандаи хукук хак дорад бастани шартномаи консессияи тичоратиро ба мухлати нав, ба шарте ки дар чараёни гузашти се сол аз рузи бастани хамин шартнома он бо дигар ашхос чунин шартномахои консессияи тичоратии шабехро ба имзо нарасонад ва ба бастани чунин шартномахои субконсессияи тичорати, ки амали онхо дар минтакахои амали шартномаи катъгардида пахн мегардад розиги надихад, рад намояд. Дар сурате ки агар то гузашти мухлати сесола дорандаи хукук хохиш дошта бошад, ки ба ягон шахс хамон хукукхои барои истифодабаранда вобаста ба шартномаи катъшуда додашударо пешкаш намояд, у вазифадор аст ба истифодбаранда пешниход намояд, ки шартномаи нав бандад.

 

Моддаи 967. Тагйир додани шартномаи консессияи тичорати

Шартномаи консессияи тичорати метавонад тибки коидахои пешбининамудаи боби 28 хамин Кодекс тагйир дода шавад.

 

Моддаи 968. Катъи шартномаи консессияи тичорати

1. Хар яке аз тарафхои консессияи тичоратии бидуни зикри мухлат басташуда хукук доранд дар хар лахза бо огохонии тарафи дигар дар мухлати то шаш мох, агар дар шартнома мухлати бештаре пешбини нагардида бошад, шартномаро рад намоянд.
2. Пеш аз мухлат катъ намудани шартномаи консессияи тичорати, ки бо зикри мухлат баста шудааст, инчунин бекор кардани шартномае, ки бидуни зикри мухлат баста шудааст, бояд тибки тартиби мукаррарнамудаи кисми 2 моддаи 959 хамин Кодекс ба кайд гирифта шавад.
3. Дар сурати катъи хукуки ба дорандаи хукук тааллукдошта ба номи фирмави ва нишонаи тичорати бидуни ивази онхо бо хукукхои нави мушобех шартномаи консессияи тичорати катъ мегардад.
4. Хангоми гайри кобили пардохт (муфлис) эълон гардидани дорандаи хукук ё истифодабаранда шартномаи консессияи тичорати катъ мегардад.

 

Моддаи 969. Дорои эътибор нигох доштани шартномаи консессияи тичорати хангоми тагйир ёфтани тарафхо

1. Ба дигар шахс гузаштани кадом яке аз хукукхои мустасное, ки ба мачмуи хукукхои мустаснои ба истифодабаранда додашуда шомиланд, барои тагйир ё бекор кардани шартномаи консессияи тичорати асос буда наметавонад. Дорандаи нави хукук дар кисмати хукук ва ухдадорихои ба хукуки мустаснои ба у гузашта марбутанд, тарафи ин шартнома мегардад.
2. Дар сурати фавти дорандаи хукук хукук ва ухдадорихои у оид ба шартномаи консессияи тичорати, ба шарти ба кайд гирифта шудани он ё дар чараёни шаш мох аз рузи огози мерос ба сифати сохибкори инфироди ба кайд гирифта шудани ворис, ба вориси у мегузарад. Дар акси хол шартнома катъ мегардад.

Татбики хукук ва ичрои ухдадорихои дорандаи хукуки фавтида то аз чониби меросхур кабул кардани ин хукук ва ухдадорихо ё то лахзаи бакайдгирии меросхур ба сифати сохибкори инфироди аз чониби сардоре, ки нотариус таъин менамояд, анчом дода мешавад.

 

Моддаи 970. Окибатхои тагйир додани номи фирмави ё нишонаи тичоратии дорандаи хукук

Дар сурати аз чониби дорандаи хукук тагйир додани номи фирмави ё нишонаи тичорати, ки хукуки истифодаи он ба мачмуи хукукхои мустасно шомил аст, агар истифодабаранда бекор кардани шартномаро талаб накунад, шартномаи консессияи тичорати дар муносибат ба номи фирмави ё нишонаи тичоратии дорандаи хукук амал мекунад.

 

Моддаи 971. Окибатхои катъи хукуки мустасно, ки истифодаи он тибки шартномаи консессияи тичорати дода шудааст

Агар дар давраи амали шартномаи консессияи тичорати мухлати амали хукуки мустасно, ки истифодаи он тибки хамин шартнома дода шудааст ё чунин хукук вобаста ба дигар асос катъ гардида бошад, ба истиснои мукаррароте, ки ба хукуки катъшуда марбут аст, шартномаи консессияи тичорати амали худро давом медихад ва истифодабаранда, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, хукук дорад мутаносибан кам кардани подошпулии ба дорандаи хукук тааллукдоштаро талаб намояд.

Дар сурати ба номи фирмави ё нишонаи тичорати катъ гардидани хукукхои дорандаи хукук окибатхои пешбининамудаи кисми 2 моддаи 968 ва моддаи 970 хамин боб фаро мерасанд.

 

БОБИ 50. Нигахдошт

 

1. Мукаррароти умумии нигахдошт

 

Моддаи 972. Шартномаи нигахдошт

1. Тибки шартномаи нигахдошт як тараф (нигахбон) ухдадор мешавад, ки ашёи додаи тарафи дигар (молгузор)-ро нигахбони мекунад ва ин ашёро беосеб бармегардонад.
2. Шартномаи нигахдошт аз лахзаи барои нигахдошт супурдани ашё басташуда эътироф мегардад.

 

Моддаи 973. Шартнома дар бораи чихати нигахдошт кабул кардани ашё

1. Нигахбоне, ки нигахдошти ашёро ба сифати сохибкор ё шакли дигари фаъолияти касби анчом медихад, метавонад тибки шартнома ухдадори кабул кунад, ки ашёи молгузорро барои нигахдошт мегирад ва ашёи супурдаи молгузорро тибки коидахои пешбининамудаи хамин боб нигах медорад.
2. Молгузоре, ки ашёро дар мухлати тибки шартнома пешбинигардида барои нигахдошт намесупорад, дар назди нигахбон барои зарари вобаста ба баргузор нашудани нигахдошт расонидашуда, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, чавобгар аст.

Молгузор, агар у дар мухлати мувофик оид ба радди хизмат нигахбонро огох созад, барои ба нигахбони надодани ашё аз чавобгари озод карда мешавад.

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар сурате ки агар ашё дар мухлати дар шартнома кайду шартшуда барои нигахдошт супурда нашавад ва агар ин мухлат муайян нагардида бошад, бо гузашти шаш мох аз рузи бастани шартнома нигахбон аз ухдадории барои нигахдошт кабул кардани ашё озод карда мешавад.

 

Моддаи 974. Шакли шартномаи нигахдошт

1. Дар холатхое ки шартномаи нигахдошт бояд дар шакли хатти баста шавад (моддаи 186), шакли хаттии шартнома хангоме риоягардида эътироф мегардад, ки агар ашёи барои нигахдошт кабулгардида аз чониби нигахбон бо рохи ба молгузор додани забонхат, квитансия, шаходатнома ё дигар хуччати имзонамудаи нигахбон тасдик карда шавад.
2. Риояи шакли хаттии шартнома, агар ашё барои нигахдошт дар холатхои фавкулодда (сухтор, офати табии, бемории ногахони, тахдиди хучум ва гайра) супурда шуда бошад, талаб карда намешавад.
3. Шартномаи нигахдошт бо рохи аз чониби нигахбон ба молгузор додани жетони ракамдор (ракам), дигар аломате, ки барои нигахдошт додани молро тасдик мекунад, агар чунин тарзро конун ё анъанаи барои чунин навъи нигахдошт маъмул ичозат дихад, баста шуданаш мумкин аст.
4. Дар холатхои бахс оид ба айният (шабехи)-и ашёи барои нигахдошт кабулшуда ва ашёе, ки аз чониби нигахбон баргардонида мешавад, баёноти шохиди ичозат дода мешавад.

 

Моддаи 975. Ухдадории кабули ашё барои нигахдошт

Шахсе, ки ба сифати фаъолияти сохибкори ё дигар шакли фаъолияти касби нигахдоштро дар анборхо (багочхонахо, бинохо)-и истифодаи умуми анчом медихад, хукук надорад бастани шартномаи нигахдоштро рад намояд. Шартномахое, ки дар чунин холатхо бояд баста мешаванд, шартномаи оммави (моддаи 458) эътироф мегарданд.

 

Моддаи 976. Мухлати нигахдошт

Нигахбон ухдадор аст ашёро дар чараёни мухлати дар шартнома кайду шартшуда нигах дорад ва агар дар шартнома мухлати нигахдошт пешбини нагардида бошад ва вобаста ба шартхои он пешбини шуданаш хам мумкин набошад, нигахдошт то талаб кардани ашё аз чониби молгузор ба пардохти харочотхои иловагии содирнашудааш анчом дода мешавад.

 

Моддаи 977. Нигахдошти амвол бидуни зикри мушаххасот

Хангоми нигахдошт бидуни зикри мушаххасот ашёи барои нигахдошт кабулкарда бо ашёи хамшабех ва ашёи дорои чунин сифати дигари молгузорон омехта шуданаш мумкин аст. Ба молгиранда микдори баробар ё сифат ва навъи ашёи дар шартнома кайду шартнамудаи тарафхо баргардонида мешавад.

 

Моддаи 978. Ухдадории нигахбон оид ба таъмини хифзи ашё

1. Нигахбон ухдадор аст хамаи тадбирхои дар шартнома пешбинишуда, инчунин дигар тадбирхои зарурии барои таъмини хифзи ашёи барои нигахдошт супурдашударо андешад.

Агар нигахдошт ройгон анчом дода шавад, нигахбон бояд  нисбат ба ашёи барои нигахдошт супурдашуда хамчун нисбат ба амволи худ гамхори зохир намояд.

1. Нигахбон бояд ба молгузор ё шахси дигари аз чониби вай ба сифати боргиранда таъингардида, агар дар шартномаи нигахдошт бидуни зикри мушаххасот (моддаи 977) пешбини нагардида бошад, хамон моли барои нигахдошт додаи уро баргардонад.
2. Ашё бояд дар хамон холате, ки барои нигахдошт супурда шуда буд, бо назардошти фарсудашавии табии ё ба таври табии кам гардидани вазни он баргардонида шавад.
3. Хамзамон бо баргардонидани ашё, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, нигахбон ухдадор аст самара ва даромади хангоми нигахдошт бадастовардаашро баргардонад.

 

Моддаи 979. Истифодаи ашёи барои нигахдошт  супурдашуда

Бидуни ризоияти молгузор нигахбон хукук надорад ашёи барои нигахдошт додашударо истифода барад ва хамчунин ба истиснои холатхое, ки истифодаи ашёи нигахбонишаванда барои таъмини эхтиёти он зарур аст, имконият надихад, ки онро ашхоси сеюм истифода баранд.

 

Моддаи 980. Тагйир додани шароити нигахдошт

1. Нигахбон бояд фавран молгузорро дар мавриди зарурати тагйир додани шароити нигахдошти ашё огох созад ва чавоби уро мунтазир шавад.
2. Дар сурате ки агар хатари гум кардан ва ё зарар дидани ашё ба миён ояд, нигахбон ухдадор аст усул ва чои нигахдошти дар шартнома пешбинигардидаро бидуни мунтазир шудани чавоби молгузор (кисми 1 хамин модда) иваз намояд.
3. Агар ашё хангоми нигахдошт вайрон шуда бошад ё дигар холатхое ба миён омада бошад, ки имкон намедихад нигахдошти он таъмин гардад ва андешидани тадбирхоро аз чониби молгузор мунтазир шудан бефоида бошад, нигахбон хукук дорад ашё ё як кисми ашёро фурушад ва харочоташро вобаста ба фуруш аз хисоби арзиши бадастоварда чуброн намояд.

 

Моддаи 981.  Барои нигахдошт ба шахси сеюм додани ашё

1. Агар конунхо ё шартнома тартиби дигареро пешбини накарда бошанд, ба шарте ки агар инро зарурати хифзи манфиати молгузор такозо карда бошад ва нигахбон имкон надошта бошад, ки розигии уро ба даст орад, нигахбон хукук надорад бидуни розигии молгузор ашёро барои нигахдошт ба шахси сеюм дихад. Дар мавриди барои нигахдошт ба шахси сеюм додани ашё нигахбон вазифадор аст фавран молгузорро огох созад.
2. Нигахбон барои амали шахси сеюме, ки ашёро барои нигахдошт ба у додааст, чавобгар мебошад.

 

Моддаи 982. Подошпули барои нигахдошт

1. Подошпули барои нигахдошт ба нигахбон бояд бо катъи нигахдошти ашё пардохта шавад ва агар пардохти нигахдошт давра ба давра пешбини гардида бошад, он бояд бо кисматхои дахлдор, бо гузашти хар давра пардохта шавад.
2. Хангоми бештар аз нисфи мухлати давра гузаронидаи мухлати пардохти подошпулии нигахдошти ашё, ки барои хамин бояд пардохта мешуд, нигахбон хукук дорад аз ичрои шартнома даст кашад ва аз молгузор фавран гашта гирифтани ашёи барои нигахдошт супурдашударо талаб намояд.
3. Агар нигахдошт то гузашти мухлати вобаста ба холатхо кайду шартшуда катъ гардад ва барои он нигахбон чавобгар набошад у ба кисми мутаносиби подошпули ва дар сурати пешбининамудаи кисми 1 моддаи 984 хамин Кодекс ба тамоми маблаги подошпули хукук дорад.

Агар нигахдошт вобаста ба холатхое катъ гардад, ки барои он нигахбон чавобгар мебошад, у хуку надорад барои нигахдошти мол подош талаб кунад ва  маблагхои ба хисоби подошпули гирифтаашро бояд ба молгузор баргардонад.

1. Агар бо гузашти мухлати нигахдошт ашё аз чониби молгузор гирифта нашуда бошад, у бояд ба нигахбон барои минбаъд нигох доштани ашё подошпулии мутаносиб дихад. Ин коида инчунин дар холате ки молгузор вазифадор аст, то гузашти мухлати нигахдошт ашёро пас гирад, истифода бурда мешавад.
2. Агар дар шартномаи нигахдошт тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, коидахои хамин модда истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 983. Нигахдошти ашёи дорои хусусияти  хатарнок

Ашёи зудоташгиранда, тарканда ё умуман ашёи вобаста ба табиати худ хатарнок, агар молгузор хангоми барои нигахдошт супурдани он  нигахбонро доир ба ин хусусиятхо огох накарда бошад, дар хар лахза аз чониби нигахбон бидуни чуброни зарар ба молгузор, безарар ё несту нобуд карда шуданаш мумкин аст. Молгузор барои зарари вобаста ба нигахдошти чунин ашё ба нигахбон ва ашхоси сеюм расонидашуда чавобгар мебошад.

 

Моддаи 984. Чуброни харочоти нигахдошт

1. Агар дар шартномаи нигахдошт тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харочоти нигахдошт ба маблаги подошпули зам карда мешавад. Тахмин мегардад, ки харочотхои фавкулодда ба маблаги подошпули ё ба таркиби харочоти пешбининамудаи шартнома зам карда намешавад.
2. Хангоми ройгон хифз кардани ашё молгузор вазифадор аст харочоти зарурии вокеан масрафшударо чуброн намояд.

 

Моддаи 985.  Пас гирифтани ашё аз чониби  молгузор

1. Молгузор вазифадор аст ашёи барои нигахдошт супурдаашро бо гузашти мухлати нигахдошти дар шартнома пешбинишуда пас гирад.
2. Хангоми аз гирифтани ашё саркаши намудани молгузор, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, нигахбон хукук дорад мустакилона ашёро фурушад ва дар холате ки агар арзиши он аз аз сад нишондиханда барои хисобхои пешбининамудаи конун баландтар бошад, тибки тартиби пешбининамудаи моддаи 480 хамин Кодекс амал кунад. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)

Маблаги аз фуруши ашё бадастомада бо кам кардани маблаги ба нигахбон тааллукдошта ба молгузор интикол дода мешавад.

 

Моддаи 986. Харочотхои фавкулодда барои нигахдошт

1. Харочот барои нигахдошти ашёе, ки аз чунин навъи харочоти одат баландтаранд ва тарафхо хангоми бастани шартномаи нигахдошт онро пешбини карда наметавонистанд (харочоти фавкулодда), агар молгузор ба ин харочот рози шуда бошад ё онро минбаъд маъкул дониста бошад, инчунин дар дигар холатхои пешбининамудаи конун, санадхои дигари меъёри ё шартнома ба нигахбон чуброн карда мешавад.
2. Дар сурати зарурати анчом додани масрафи фавкулодда нигахбон вазифадор аст аз дорандаи хукук розигии уро пурсон шавад. Агар дорандаи хукук норозигии худро дар мухлати зикрнамудаи нигахбон ё дар чараёни мухлати барои додани чавоб муносиб изхор накарда бошад, чунин хисобида мешавад, ки у ба харочоти фавкулодда рози мебошад.

Дар сурате ки агар нигахбон бидуни каблан гирифтани розигии дорандаи хукук харочоти фавкулодда карда бошад, харчанд вобаста ба холатхо чунин амал имконпазир буд ва молгузор окибат онхоро напазируфтааст, нигахбон хукук дорад чуброни хароpчоти фавкулоддаро танхо дар доираи зараре, ки  дар сурати анчом надодани чунин харочот метавонист ба ашё расонида шавад, талаб намояд.

1. Агар дар шартномаи нигахдошт тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, харочоти фавкулодда бар замми подошпули барои нигахдошт чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 987. Ухдадории нигахбон барои баргардонидани ашё

1. Нигахбон ухдадор аст ба молгузор ё шахси ба сифати молгиранда зикрнамудаи он хамон молеро, ки барои нигахдошт супурда шудааст, агар дар шартномаи нигахдошт бидуни зикри мушаххасот (моддаи 977) пешбини нагардида бошад, баргардонад.
2. Ашё бояд аз чониби нигахбон дар хамон холате, ки он барои нигахдошт кабул карда шуда буд, бо дарназардошти фарсудашавии табии ва кам шудани вазни табии ё дигар тагйиротхои вобаста ба хосияти он ба молгузор супурда шавад.
3. Хамзамон бо баргардонидани ашё нигахбон ухдадор аст самара ва даромадеро, ки дар давраи нигахдошт гирифтааст, агар дар шартномаи нигахдошт тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, баргардонад.

 

Моддаи 988. Масъулияти нигахбон барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашё

1. Нигахбон барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашёи барои нигахдошт кабулкарда тибки асосхои пешбининамудаи боби 24 хамин Кодекс чавобгар мебошад.
2. Нигахбоне, ки нигахдошти ашёро ба сифати фаъолияти сохибкори ё шакли дигари фаъолияти касби анчом медихад (нигахбони касби) барои гум кардан, камомад ё зарар дидани ашё чавобгар аст, агар исбот карда натавонад, ки гум шудан, камомад ва ё зарар дидани ашё бо сабабхои зайл рух додааст:

1) дар натичаи кувваи рафънопазир;

2) вобаста бо хосиятхои нихонии ашё, ки нигахбон хангоми барои нигахбони кaбул кардани он намедонист ва дониста хам наметавонист;

3) дар натичаи касд ё беэхтиётии дагалонаи молгузор.

1. Агар ашёи нигахдошташаванда бо гузашти мухлати дар шартнома пешбинигардида ё мухлате, ки дар чараёни он молгузор бо талаби нигахбон вазифадор буд ашёро гирад ( кисми 3 моддаи 987) пас гирифта нашавад, дар ин сурат нигахбон минбаъд танхо дар сурати даркасдона ва ё аз беэхтиётии дагалона гум шудан, камомад ё зарар дидани ин ашё чавобгар аст.

 

Моддаи 989. Андозаи масъулияти нигахбон

1. Зарари ба молгузор вобаста ба гум шудан, камомад ё зарари ба ашё расонидашуда, агар дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз чониби нигахбон тибки моддаи 423 хамин Кодекс чуброн карда мешавад.
2. Хангоми ройгон нигох доштани мол зарари ба молгузор дар натичаи гум кардан, камомад ё зарари ба ашё расонидашуда чунин чуброн карда мешавад:

1) барои гум кардан ё камомади ашё – ба андозаи арзиши ашёи гумшуда ё камомад;

2) барои зарар дидани мол – ба андозаи маблаге, ки арзиши ашё паст гардидааст.

1. Агар дар натичаи зараре, ки барои он нигахбон чавобгар аст, сифати мол чунон тагйир ёфта бошад, ки тибки таъиноти ибтидои истифода бурдани он гайриимкон аст, молгузор хукук дорад аз он даст кашад ва аз нигахбон арзиши ин ашёро талаб кунад ва агар ин дар конун ё шартнома пешбини гардида бошад, инчунин чуброни дигар зарари расонидашударо низ талаб намояд.

 

Моддаи 990. Чуброни зараре, ки ба нигахбон расонида шудааст

Молгузор вазифадор аст ба нигахбон зарари вобаста ба хосияти ашё барои нигахдошт супурдашуда расонидаро, агар нигахбон хангоми кабули ашё ин хосиятхоро намедонист ва донистан хам наметавонист, чуброн намояд.

 

Моддаи 991. Катъи ухдадории нигахдошт тибки талаби молгузор

Нигахбон, харчанд дар шартнома мухлати дигари баргардонидани ашё муайян гардида бошад хам, вазифадор аст тибки талаби молгузор фавран ашёи барои нигахдошт супурдаашро баргардонад.

Аммо дар чунин холат молгузор вазифадор аст ба нигахбон зарари дар натичаи пеш аз мухлат катъ кардани шартнома расонидашударо, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, чуброн намояд.

 

Моддаи 992. Татбики мукаррароти умумии нигахдошт вобаста ба навъхои алохидаи он

Мукаррароти умумии нигахдошт (моддахои 972-991), агар тибки коидахои оид ба навъхои алохидаи нигахдошт муайяннамудаи моддахои 994 – 1112 хамин Кодекс, дигар конунхо ё санадхои меъёри тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, нисбат ба навъхои алохидаи он низ татбик мегардад.

 

Моддаи 993. Нигахдошт бо хукми конун

Коидахои хамин боб инчунин нисбат ба ухдадорихое, ки вобаста ба хукми конун ба миён меоянд, агар дар конунхо коидахои дигаре мукаррар нагардида бошанд, татбик мешаванд.

 

2. Намудхои алохидаи нигахдошт

 

Моддаи 994. Нигахдошт дар гаравхона (ломбард)

1. Барои нигахдошт дар гаравхона (ломбард) аз шахрвандон ашёи манкули барои таъиноти истифодаи шахси кабул карда шуда мумкин аст.
2. Шартномаи нигахдошти ашё дар гаравхона (ломбард) бо додани квитансияи номии нигахдошт аз чониби гаравхона (ломбард) ба расмият дароварда мешавад.
3. Ашёи барои нигахдошт ба гаравхона (ломбард) супурдашаванда бояд тибки созишномаи тарафхо мувофики нархи чунин навъ ва сифати ашё, ки маъмулан дар савдо дар лахзаи супурдан ва кабули он дар махалли нигахдошт мукаррар шудааст, нархгузори карда шавад.
4. Гаравхона (ломбард) вазифадор аст ба манфиати молгузор ашёи барои нигахдошт кабулкардаашро ба маблаги умумии арзиши он, ки мувофики кисми 3 хамин модда анчом дода шудааст, сугурта кунад.

 

Моддаи 995. Ашёи аз гаравхона (ломбард) талаб карда  нашуда

1. Хангоми аз гирифтани ашё саркаши намудани молгузор гаравхона (ломбард) вазифадор аст онро дар чараёни се мох нигох дорад. Бо гузашти ин мухлат ашёи гирифтанашуда аз чониби гаравхона (ломбард) тибки тартиби мукаррарнамудаи кисми 2 моддаи 999 хамин Кодекс фурухта шуданаш мумкин аст.
2. Аз маблаги аз фуруши ашё бадастомада маблаги нигахдошт ва дигар пардохтхои марбут ба гаравхона (ломбард) пушонида мешавад. Маблаги бокимондаро гаравхона (ломбард) ба сохиби квитансияи нигахдошт, хангоми пешниходи он бармегардонад.

 

Моддаи 996. Нигахдошти сарватхо дар бонк

1. Бонк метавонад барои нигахдошт когазхои киматнок, металлхо ва сангхои киматбахо, ашёи киматнок ва дигар сарватхо, инчунин хуччатхоро кабул кунад.
2. Шартномаи нигахдошти сарват дар бонк бо додани хуччати номии нигахдошт ба молгузор, ки пешниходи он барои аз чониби бонк баргардонидани сарватхои молгузор асос мебошад, ба расмият дароварда мешавад.
3. Дар холатхои пешбининамудаи шартномаи нигахдошт (депозит)-и когазхои киматнок, бонк ба гайр аз таъмини хифз инчунин фаъолияти дорои ахамияти хукукиро нисбат ба ин когаз (намояндаги ва гайра)-хо ичро мекунад.
4. Сарватхои дар бонк нигахдошташуда аз чониби бонк ба молгузор ё намояндаи он хангоми пешниходи хуччати нигахдошт дода шуданаш мумкин аст.
5. Шартномаи нигахдошти сарват бо истифодаи сейфи инфиродии бонк (як хоначаи сейф, бинои алохидаи нигахдошт) метавонад бо усули аз чониби бонк кабул кардани сарват барои нигахдошт ва ба молгузор додани калиди сейф, карточкаи инфиродисозанда (индентификатсия)-и молгузор, дигар нишона ё хуччате, ки хукуки манзуркунандаро барои сейфро кушодан ва аз он гирифтани сарват тасдик менамояд, баста шавад.

Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, молгузор хукук дорад дар хар лахза сарватро аз сейф гирад, онро пас гузорад, бо хуччатхои хифзшаванда кор кунад. Дар айни замон бонк хукук дорад аз чониби молгузор гирифтан ва баргардонидани сарватро ба хисоб гирад.

Хангоми аз чониби молгузор аз сейф гирифтани як кисми сарват, аз чумла муваккатан гирифтани он, бонк барои эхтиёти кисми бокимондаи сарват чавобгар аст.

Шартхои мукаррарнамудаи хамин модда оиди нигахдошти сарват дар сейфи бонк ба холатхое, ки бонк сейфи худро ба дигар шахс тибки шарти кирояи амвол ба истифода додааст, татбик намегардад.

 

Моддаи 997. Дар багочхонаи нигахдошти ташкилотхои наклиёти нигох доштани ашё

1. Багчхонаи нигахдошти тахти тобеияти ташкилотхои наклиёти ухдадоранд ашёи мусофирон ва дигар шахрвандонро, сарфи назар аз доштани хуччати сафар, барои нигахдошт кабул кунанд. Шартномахои нигахдошт дар багочхонахои нигахдошти ташкилотхои наклиёти оммави (моддаи 458) эътироф карда мешаванд.
2. Барои тасдики кабули ашё чихати нигахдошт дар багочхонахои нигахдошт (ба чузъ автоматикунонидашуда) ба молгузор квитансия ё жетони ракамдор дода мешавад.
3. Маблаги зарари дар натичаи гум кардан, камомад ё зарар дидани ашёи ба багочхонаи нигахдошт супурдаи молгузор расонидашуда, агар хангоми супурдани ашё барои нигахдошт нархгузории он сурат гирифта бошад ё тарафхо оид ба арзиши пардохти чуброни зарар ба мувофика расида бошанд, ба молгузор дар чараёни як шабонаруз чуброн карда мешавад.
4. Ашё чихати нигахдошт дар багочхонаи нигахдошт ба мухлати дар доираи коидахои махсус ё созишномаи тарафхо мукарраргардида супурда шуданаш мумкин аст. Ашёи дар мухлати мукарраргардида пас гирифта нашударо багочхонаи нигахдошт вазифадор аст дар тули се мох нигох дорад. Бо гузашти ин мухлат ашёи гирифтанашуда фурухта шуда, маблаги аз фуруш бадастомада тибки моддаи 995 хамин Кодекс таксим карда шуданаш мумкин аст.
5. Дар сурати гум кардани квитансия ё жетон ашёи барои нигахдошт ба багочхонаи нигахдошт супурдашуда ба молгузор дар сурати исботи ба у тааллук доштани ашё баргардонида мешавад.

 

Моддаи 998. Нигахдошт дар  либосхона (гардероб)-и ташкилот

1. Нигахдошт дар либосхона (гардероб)-и ташкилотхо, агар хангоми барои нигахдошт супурдани ашё пардохти подошпули кайду шарт нагардида бошад, ройгон тахмин карда мешавад.
2. Барои тасдики ба либосхона (гардероб) чихати нигохдошт кабул кардани мол ба молгузор жетони ракамдор ё дигар нишонае, ки барои нигахдошт кабул кардани молро тасдик мекунад, супурда мешавад.
3. Ашёи ба либосхона (гардероб) супурдашуда бо манзуркунандаи жетон дода мешавад. Дар айни замон нигахбон вазифадор намебошад ваколати манзуркунандаи жетонро тафтиш кунад. Вале, агар нигахбон шубха дошта бошад, ки жетон ба манзуркунанда тааллук надорад, метавонад баргардонидани ашёро ба манзуркунанда ба таъхир гузорад.
4. Нигахбон хукук дорад инчунин дар сурати гум кардани жетон низ, агар далели ба гардероб супурдани ашё ё ба молгузор марбут будани он нигахбонро ба шубха наоварад ё онро молгузор исбот карда бошад, ашёро ба молгузор баргардонад.

 

Моддаи 999. Нигахдошт дар мехмонхона

1. Мехмонхона хамчун нигахбон, бидуни созишномаи махсус низ барои гум кардан ё зарар расонидан ба ашё, ба истиснои пул, дигар арзишхои асъори ва когазхои киматноке, ки шахси дар он истикоматдошта ба мехмонхона овардааст, ба гайр аз холатхое, ки гум шудан ё зарар дидани ашё дар натичаи кувваи рафънопазир, хосияти худи ашё ё бо гунохи худи сокини мехмонхона, ашхоси хамрохикунанда ё мехмонони у рух додааст, чавобгар мебошад.

Ашёи ба мехмонхона овардашуда он ашёе ба хисоб меравад, ки онхо ба кормандони мехмонхона бовар карда шудаанд ё ашёе, ки дар чои барои онхо (утоки мехмонхона ва гайра) таъингардида нигох дошта мешаванд.

1. Мехмонхона барои гум шудани пул, дигар арзишхои асъори ва когазхои киматнок танхо ба шарте чавобгар мебошад, ки агар онхоро барои нигахдошт кабул карда бошад.
2. Шахсе, ки дар мехмонхона икомат дорад, хангоми ошкор намудани гум шудани ашё ё зарар дидани он вазифадор аст фавран ба мехмонхона хабар дихад. Дар акси хол мехмонхона аз масъулият озод мебошад.
3. Мехмонхона аз масъулияти мухофизаи ашёи ашхоси дар он истикоматкунанда озод карда намешавад, харчанд эълон карда бошад, ки ба зиммаи худ чунин ухдадориро кабул намекунад.
4. Коидахои хамин модда инчунин нисбат ба нигахдошти ашё дар мехмонхонахои сайёхон (мотелхо), хонахои истикмати, шифохона (санатория)-хо, хобгоххои умуми, хаммом ва дигар ташкилотхои шабех, инчунин нигахдошт дар ташкилотхое, ки барои нигахдошти сару либоси болои, кулох ва ашёи дигари шахрвандони ба ташкилот ташрифоваранда чойхои махсус пешбини кардаанд, татбик мегардад.

 

Моддаи 1000. Нигахдошти ашёи бахснок (секвестр)

1. Тибки шартномаи секвестр ду ё якчанд шахсе, ки дар байни онхо бахс дар мавриди хукук ба ашё ба миён омадааст, ашёи мавриди бахсро ба шахси сеюм месупоранд ва он ухдадор мешавад баъди халли бахс ашёро ба шахсе супорад, ки тибки карори суд ё тибки созишномаи тарафхои бахс (секвестри шартномави) ба вай дода шудааст.
2. Ашёи мавриди бахс барои нигахдошт бо карори суд (секвестри суди) низ тибки тартиби секвестр супурда шуданаш мумкин аст. Тибки секвестри суди хам шахсе, ки уро суд таъин кардааст, хам шахсе, ки бо мувофикаи тарафхо муайян гардидааст, нигахбон буда метавонад. Дар хар ду холат, агар аз конун тартиби дигаре барнаояд, гирифтани розигии нигахбон талаб карда мешавад.
3. Барои нигахдошти тибки тартиби секвестр хам амволи манкул ва хам гaйриманкул супурда шуданаш мумкин аст.
4. Нигахбоне, ки ашёро тибки тартиби секвестр анчом медихад, агар дар шартнома ё карори суди мукаррарнамудаи секвестр тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз хисоби тарафхои бахс ба подошпули хукук дорад.

 

3. Нигахдошт дар анбори мол

 

Моддаи 1001. Анбори мол

Анбори мол ташкилоте эътироф мегардад, ки нигахдошти мол ва хизматрасонии вобаста ба онро ба сифати фаъолияти сохибкори анчом медихад.

 

Моддаи 1002. Шартномаи нигахдошт дар анбор

1. Тибки шартномаи нигахдошт дар анбор анбори мол (нигахбон) ухдадор мешавад бо пардохти подош молеро, ки молики мол (молгузор) барои нигахдори супурдааст, нигахбони кунад ва беосеб баргардонад.
2. Шакли хаттии шартнома хангоме риояшуда ба шумор меравад, ки агар бастани он ва кабули мол ба анбор бо хуччати анбор (моддаи 1007) тасдик гардида бошад.

 

Моддаи 1003. Нигахдошти мол бо хукуки ихтиёрдории он

Агар тибки конунхо ё шартнома чунин пешбини шуда бошад, ки анбори мол метавонад моли барои нигахдошт супурдашударо ихтиёрдори кунад, дар ин сурат нисбат ба тарафхо мукаррарот барои карз истифода гардида, вале вакт ва махалли баргардонидани мол тибки мукаррарот оид ба нигахдошт муайян карда мешавад.

 

Моддаи 1004. Ухдадории анбори мол

1. Анбори мол вазифадор аст шарт (низом)-и нигахдошти дар намуна (стандарт)-хо, шартхои техники, дастурхои технологи, дастурхои нигахдошт, коидахои нигахдошти навъхои алохидаи мол, дигар хуччатхои меъёрии махсуси барои анбор зарурии мукаррар-гардидаро риоя кунад.
2. Анбори мол бояд хангоми барои нигохдошт кабул кардани мол аз хисоби худ азназаргузаронии онро анчом дихад.
3. Анбори мол, агар нигахдошт бидуни зикри мушаххасот анчом дода шавад, вазифадор аст ба молики мол имконият дихад, ки азназаргузаронии мол ё намунахои онхоро анчом дихад, онро санчад ва барои таъмини беосеб нигох доштани он тадбирхо андешад.
4. Дар сурате ки агар барои таъмини мухофизаи мол фавран тагйир додани шароити нигахдошт зарур бошад, анбори мол хукyк дорад мустакилона тадбирхои фавриро андешад. Он бояд молики молро оид ба тадбирхои андешидашуда огох созад.
5. Хангоми ошкор сохтани зарари ба мол расонидашуда анбор бояд фавран акт тартиб дода, худи хамон руз молики онро тибки сурогаи дар анбори мол зикрнамудааш огох созад. Бо гирифтани хабар молгузор ухдадор аст молро аз назар гузаронад ва бо нигахбон шартхои минбаъдаи шартномаро мувофикат кунад.

 

Моддаи 1005. Талаботи молики мол ба  анбори мол

Агар дар шартнома оид ба гум кардани мол, камомад, ё зарар дидани мол, ки дар натичаи нигахдошти номатлуб ба миён омадааст, тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, молгузор ухдадор аст ба анбори мол хангоми аз анбор гирифтани мол ва дар мавриди камбудихои нихони бошад, дар чараёни хафт руз аз лахзаи ошкор намудани чунин камбудихо дар мухлати муносиб  арз кунад. Агар дар мавриди зарар дидани мол ё камомади он дар мухлатхои дахлдор ба анбори мол арз карда нашавад, ба истиснои холатхое, ки зарар касдан ё дар натичаи беэхтиётии дагалона расонида шудааст, анбори мол чавобгар намебошад.

 

Моддаи 1006. Аз чониби анбори мол рад кардани шартномаи нигахдошт

Анбори мол дар холатхои аз чониби молгузор пинхон доштани хосияти хатарнокии мол, ки ба расонидани зарари мухим тахдид мекунад, хукук дорад аз ичрои шартномаи нигахдошт даст кашад.

 

Моддаи 1007. Хуччатхои анбор

1. Анборхои мол чихати тасдики нигахдошт кабул кардани мол яке аз хуччатхои зайлро дода метавонанд:

1) шаходатномаи дугонаи анбор;

2) шаходатномаи оддии анбор;

3) квитансияи анбор.

1. Шаходатномаи дугонаи анбор ва хар як кисми он, инчунин шаходатномаи оддии анбор когазхои киматнок мебошанд.
2. Шаходатномаи дугона, оддии анбор мавзуи гарав карор дода шуданашон мумкин аст.

 

Моддаи 1008. Шаходатномаи дугонаи анбор

1. Шаходатномаи дугонаи анбор аз шаходатномаи анбор ва шаходатномаи гарав (варрант) иборат аст, ки аз хамдигар чудо карда шуданаш мумкин аст.
2. Дар хар як кисми шаходатномаи дугонаи анбор инхо бояд зикр гарданд:

1) ном ва сурогаи анборе, ки молро барои нигахдошт кабул кардааст;

2) раками чории шаходатномаи анбор тибки фехраст (реестр)-и анбор;

3) номи ташкилот ё шахрванде, ки аз онхо барои нигахдошт мол кабул карда шудааст, инчунин махалли чойгиршави (махалли истикомат)-и молики мол;

4) номгуй ва теъдоди мол, шумораи чои мол;

5) мухлате, ки мол барои нигахдошт кабул гардидааст, агар чунин мухлат мукаррар гардида бошад;

6) тарифхо ва тартиби пардохти нигахдошт;

7) санаи кабул ва баргардонидани мол;

8) имзои шахси ваколатдор ва мухри анбори мол.

 

Моддаи 1009. Хукуки дорандаи шаходатномахои анбор ва гарав ба мол

1. Дорандаи шаходатномахои анбор ва гарав хукук дорад дар хачми пурра моли дар анбор нигахдошташавандаро ихтиёрдори намояд.
2. Дорандаи шаходатномаи анборе, ки аз шаходатномаи гарав чудо карда шудааст, хукук дорад молро ихтиёрдори намояд, вале то пушонидани кредити тибки шаходатномаи гарав додашуда молро аз анбор гирифта наметавонад.
3. Дорандаи шаходатномаи гарав нисбат ба дорандаи шаходатномаи анбор барои гарави мол ба андозаи кредити оид ба шаходатномаи гарав додашуда ва фоизхои он хукук дорад. Хангоми гарави мол дар шаходатномаи анбор дар ин бора сабт гузошта мешавад.

 

Моддаи 1010. Тахвили шаходатномахои анбор ва гарав

    Шаходатномаи анбор ва шаходатномаи гарав якчоя ё алохида тибки навиштачот тахвил дода шуданашон мумкин аст.

 

Моддаи 1011. Шаходатномаи оддии анбор

1. Шаходатномаи оддии анбор ба манзуркунанда дода мешавад.
2. Шаходатномаи оддии анбор бояд маълумоти дар моддаи 1008 пешбинишуда, инчунин сабти онро, ки ба манзуркунанда дода шудааст, дар бар гирад.

 

Моддаи 1012. Додани мол тибки шаходатномаи дугонаи анбор

1. Анбори мол ба дорандаи шаходатномаи анбор ва шаходатномаи гарав (шаходатномаи дугонаи анбор) бар ивази хар ду шаходатнома дар якчояги молро бармегардонад.

Ба дорандаи шаходатномаи анбор, ки шаходатномаи гарав надорад, вале карзи вобаста ба онро пардохтааст, мол аз анбор танхо бар ивази шаходатномаи анбор ва хангоми пардохти тамоми маблаги карз  тибки шаходатномаи гарав, ки бо квитансия ё дигар хуччатхое, ки гаравгир додани онро тасдик кардааст,  дода мешавад.

1. Дорандаи шаходатномаи анбор ва шаходатномаи гарав хукук дорад кисман додани молро талаб кунад. Дар айни хол бар ивази шаходатномахои аввалин барои моли дар анбор бокимонда ба у шаходатномахои нав дода мешавад.
2. Анбори мол, ки хилофи талаботи хамин модда ба дорандаи шаходатномаи анбор, ки дорои шаходатномаи гарав нест ва маблаги карзи вобаста ба онро напардохтааст, мол додааст, дар назди дорандаи шаходатномаи гарав барои пардохти хамаи маблагхои ба у тааллукдошта чавобгар аст.

 

БОБИ 51. Сугурта

 

Моддаи 1013. Сугуртаи ихтиёри ва хатми

1. Сугурта дар асоси шартномахои амвол ё сугуртаи шахси, ки байни шахрванд ё шахси хукуки (сугурташаванда) бо ташкилоти сугурта (сугуртакунанда) баста шудааст, анчом дода мешавад.

Шартномаи сугуртаи шахси шартномаи оммави (моддаи 458) мебошад.

1. Дар холатхое ки дар конун ба зиммаи ашхоси дар он зикргардида ухдадории ба сифати сугуртакунанда сугурта кардани хаёт, саломати ё амволи ашхоси дигар, ё масъулияти худи шахрванд дар назди ашхоси дигар аз хисоби худ ё аз хисоби ашхоси манфиатдор (сугуртаи хатми) гузошта шудааст, сугурта бо рохи мутобики коидахои хамин боб бастани шартнома анчом дода мешавад.

Хангоми сугуртаи хатми сугурташаванда бояд бо сугуртакунанда тибки шартхои пешбининамудаи конунхои хамин навъи сугуртаро танзимкунанда шартнома бандад.

1. Дар конун сугуртаи хатмии хаёт, саломати ва амволи шахрвандон аз хисоби маблагхои аз бучетхои дахлдор (сугуртаи хатмии давлати) додашуда пешбини шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1014. Манфиатхое, ки сугуртаи онхо ичозат дода намешавад

1. Сугуртаи манфиатхои зиддиконуни ичозат дода намешавад.
2. Сугуртаи зарари иштирок дар бозихо, лотереяхо ва шарт (гарав)-хо ичозат дода намешавад.
3. Сугуртаи харочоте, ки шахс барои максади озод кардани гаравгонон мачбуран чалб шуданаш мумкин аст, ичозат дода намешавад.
4. Шартхои шартномаи сугурта, ки хилофи кисмхои 1 – 3 хамин модда мебошанд, курб надоранд.

 

Моддаи 1015. Шартномаи сугуртаи амвол

1. Мутобики шартномаи сугуртаи амвол як тараф (сугуртакунанда) ухдадор мешавад, ки бо пардохти дар шартнома кайду шартшуда (мукофоти сугурта) хангоми фаро расидани ходисаи дар шартнома пешбинишуда (ходисаи сугурта) ба тарафи дигар (сугурташаванда) ё шахси дигаре, ки ба манфиати он шартнома баста шудааст (бадастоварандаи фоида), зарари вобаста ба ин ходиса ба амволи сугуртакунанда расонидашуда ё зарари вобаста ба дигар манфиати амволии сугурташаванда расонидашударо дар доираи маблаги дар шартнома муайянгардида (маблаги сугурта) пардозад (чубронпулии сугуртаро пардозад).
2. Тибки шартномаи сугуртаи амвол инхо метавонанд сугурта карда шавад:

1) амвол:

2) таваккали масъулияти шахрванди вобаста ба ухдадорие, ки дар натичаи расонидани зарар ба хаёт, саломати ё амволи ашхоси дигар  ба миён омадааст ва дар холатхое, ки конун пешбини намудааст, инчунин масъулият (моддахои 1017 ва 1018) тибки шартнома;

3) таваккали сохибкори – таваккали ба даст наовардани даромади дарназардошташуда аз фаъолияти сохибкори вобаста ба вайрон кардани ухдадорихои худ аз чониби контрагентхои сохибкор ё тагйир додани шарти ин фаъолият вобаста ба холатхое, ки ба сохибкори (моддаи 1019) алокаманд намебошанд.

 

Моддаи 1016. Сугуртаи амвол

1. Амвол тибки шартномаи сугурта ба манфиати шахсе (сугурташаванда ё бадастоварандаи фоида), ки мувофики конунхо ё шартнома барои ба манфиати худ нигох доштани хамин амвол асос дорад, ба манфиати молики он, шахсе, ки ба ин амвол хукуки дигари амволи дорад, ичоракор, пудратчи, нигахбон, комиссионер ва гайра сугурта шуданаш мумкин аст.
2. Шартномаи сугуртаи амвол ба манфиати бадастоварандаи фоида бидуни зикри ном ё номгуи бадастоварандаи фоида баста шуданаш мумкин аст.

Хангоми бастани чунин шартнома полиси сугурта ба манзуркунанда дода мешавад. Хангоми татбики хукук оид ба чунин шартнома ба сугуртакунанда пешниход кардани чунин полис зарур мебошад.

 

Моддаи 1017. Сугуртаи масъулият барои расонидани зарар

1. Тибки шартномаи таваккали масъулият оид ба ухдадорихое, ки дар натичаи расонидани зарар ба хаёт, саломати ва амволи дигар ашхос ба миён омадааст, таваккали масъулияти худи сугуртакунанда ё шахси дигаре, ки ба зиммаи он чунин масъулият гузошта мешавад, сугурта шуданаш мумкин аст.
2. Шахсе, ки таваккали масъулияти у барои расонидани зарар сугурта шудааст, бояд дар шартномаи сугурта зикр карда шавад. Агар чунин шахс дар шартнома зикр нашуда бошад, эътироф мегардад, ки таваккали масъулият худи сугуртакунанда сугурта шудааст.
3. Шартномаи сугуртаи таваккали масъулият барои расонидани зарар ба манфиати ашхосе, ки ба онхо зарар расонида шуданаш мумкин аст (бадастоварандагони фоида) басташуда хисобида мешавад.

 

Моддаи 1018. Сугуртаи масъулият оид ба шартнома

1. Сугуртаи таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома нисбат ба масъулияти сохибкори инфироди ё ташкилоти тичорати барои ичро накардан ё ичрои номатлуби шартномаи оммави (моддаи 458) ва дар дигар холатхои пешбининамудаи конун ичозат дода мешавад.
2. Тибки шартномаи сугуртаи таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома танхо таваккали масъулияти худи сугуртакунанда сугурта карда шуданаш мумкин аст. Шартномаи сугурта, ки ба ин талабот мувофик намебошад, курб надорад.
3. Таваккали масъулият барои вайрон кардани шартнома ба манфиати тарафе, ки нисбат ба он тибки шартхои ин шартнома сугуртакунанда бояд чавобгарии дахлдор (бадастоварандаи фоида)-ро ба зимма гирад, сугурташуда ба хисоб меравад.

 

Моддаи 1019. Сугуртаи таваккали сохибкори

Тибки шартномаи сугуртаи таваккали сохибкори (банди 2 кисми 2 моддаи 1015) танхо таваккали сохибкории худи сугуртакунанда ва танхо ба манфиати вай сугурта шуданаш мумкин аст.

Шартномаи сугуртаи таваккали сохибкории шахсе, ки сугуртакунанда намебошад, курб надорад.

Шартномаи сугуртаи таваккали сохибкори ба манфиати шахсе, ки сугуртакунанда намебошад, ба манфиати сугуртакунанда басташуда хисобида мешавад.

 

Моддаи 1020. Шартномаи сугуртаи шахси

1. Тибки шартномаи сугуртаи шахси як тараф (сугурташаванда) ухдадор мешавад, ки тибки пардохти дар шартнома кайду шартшуда (мукофоти сугурта), ки аз тарафи дигар пардохта мешавад (сугуртакунанда), дар холати расонидани зарар ба хаёт ё саломатии худи сугуртакунанда ё шахрванди дигари дар шартнома зикргардида (шахси сугурташуда) бо расидан ба синну соли муайян ё дар хаёти у фарорасии руйдоди дигари дар шартнома пешбинишуда (ходисаи сугурта) якдафъаина ё давра ба давра маблаги кайду шартшударо мепардозад.

Хукуки гирифтани маблаги сугурта ба шахсе тааллук дорад, ки ба манфиати вай шартнома баста шудааст.

1. Шартномаи сугуртаи шахси, агар дар шартнома ба сифати бадастоварандаи фоида шахси дигар номбар нагардида бошад, ба манфиати шахси сугурташуда басташуда ба хисоб меравад.

Дар сурати фавти шахси тибки шартнома сугурташуда, агар дар шартнома бадастоварандаи дигари фоида номбар нашудааст, ворисони шахси сугурташуда бадастоварандагони фоида эътироф карда мешаванд.

Шартномаи сугуртаи шахси ба манфиати шахсе, ки сугурта нашудааст, аз чумла ба манфиати шахсе, ки сугурташудаи сугуртакунанда намебошад, метавонад танхо бо розигии хатти шахси сугурташуда баста шавад. Хангоми мавчуд набудани чунин розиги шартнома тибки даъвои шахси сугурташуда ва дар сурати фавти чунин шахс  тибки даъвои ворисони он беэътибор эътироф шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1021. Сугуртаи хатми

1. Тибки конун ухдадории сугуртаи зайл пешбини шуданаш мумкин аст:

– хаёт, саломати ё амволи ашхоси дигари дар конун пешбинишуда дар холати расонидани зарар ба хаёт, саломати ё амволи онхо;

– таваккали масъулияти худи шахрванд, ки метавонад дар натичаи расонидани зарар ба хаёт, саломати ё амволи ашхоси дигар ё вайрон кардани шартнома бо ашхоси дигар фаро расад.

Ухдадории баромад кардан ба сифати сугуртакунанда тибки конун ба зиммаи ашхоси  дар он муайянгардида вогузошта мешавад. Конун метавонад инчунин дигар навъхои сугуртаи хатмиро мукаррар намояд.

1. Ухдадории сугуртаи хаёт ё саломатии худ на тибки конун ва на тибки шартнома ба зиммаи шахрванд вогузошта намешавад.
2. Дар холатхои пешбининамудаи конун ё тибки коидахои мукаррарнамудаи онхо ба зиммаи ашхоси хукуки, ки тахти пешбурди хочагидори ё идораи оперативи амволи марбути моликияти давлатиро доранд, ухдадории сугурта кардани ин амвол гузошта шуданаш мумкин аст.
3. Дар холатхое ки ухдадории сугуртаи амвол на аз конун, балки аз шартнома бо сохиби амвол ё аз хуччатхои муассисии шахси хукуки, ки молики амвол аст, бармеояд, чунин шартнома тибки мухтавои хамин модда хатми ба хисоб намеравад ва боиси окибатхои пешбининамудаи моддаи 1023 хамин Кодекс намегардад.

 

Моддаи 1022. Анчом додани сугуртаи хатми

1. Сугуртаи хатми бо усули бастани шартномаи сугурта аз чониби шахс (сугуртакунанда)-е, ки ба зиммааш бастани чунин сугурта гузошта шудааст, бо сугурташаванда баста мешавад.
2. Сугуртаи хатми аз хисоби сугурташаванда анчом дода мешавад.
3. Объекте, ки бояд сугуртаи хатми шавад, таваккале, ки аз он бояд сугурта шавад ва андозаи хадди акали маблаги сугурта тибки кoнун ва дар холатхои пешбинишудаи кисми 3 моддаи 1036 хамин Кодекс бошад, тибки конун ё тибки коидахои мукаррарнамудаи он муайян карда мешавад.

 

Моддаи 1023. Окибатхои вайрон кардани коидахои сугуртаи хатми

1. Шахсе, ки тибки конун бояд ба манфиати вай сугуртаи хатми анчом дода шавад, агар ба у маълум гардида бошад, ки сугурта сурат нагирифтааст, хукук дорад тибки тартиби суди аз шахси ба сифати сугуртакунанда ба зимааш сугурта вогузошташуда анчом додани онро талаб намояд.
2. Агар шахси ба сифати сугуртакунанда ба зимааш вазифаи сугурта вогузошташуда сугуртаро анчом надодааст ё шартномаи сугуртаро бо шартхое ба имзо расонидааст, ки вазъи бадастоварандаи даромадро нисбат ба шароитхои дар конун мукарраршуда бадтар мегардонад, он дар назди бадастоварандаи фоида хангоми фарорасии ходисаи сугурта тибки хамон шартхое, ки дар сурати матлуб анчом додани сугурта мебоист чуброни сугурта пардохта шавад, чавобгар мебошад.
3. Маблаги беасос чамъовардаи шахси ба зиммааш вазифаи сугурта гузошташуда вобаста ба он, ки у вазифаи худро анчом надодааст ё номатлуб ба чо овардааст, тибки даъвои макомоти давлатии назорати сугурта бо бахисобгирии фоиз ба ин маблагхо тибки моддаи 426 хамин Кодекс ба фоидаи Чумхурии Точикистон ситонида мешавад.

 

Моддаи 1024. Сугуртакунанда

Ба сифати сугуртакунандагон шартномаи сугуртаро ашхоси хукуки, ки ташкилоти тичорати мебошанд ва барои анчом додани навъи дахлдори сугурта ичозатнома (литсензия) доранд, баста метавонанд.

Талаботе, ки ташкилотхои сугурта бояд ба он чавобгу бошанд, тартиби ичозатнома (литсензия)-кунонии онхо ва анчом додани назорати давлатии фаъолияти онхо тибки конун дар мавриди ташкили фаъолияти сугурта муайян карда мешаванд.

 

Моддаи 1025. Тибки шартнома ухдадориро ичро намудани сугуртакунанда ва бадастоварандаи фоида

1. Бастани шартномаи сугурта ба манфиати бадастоварандаи фоида, аз чумла хангоме ки у худ шахси сугурташуда мебошад, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ё ухдадории ба зиммаи сугурташаванда вогузошташударо шахсе анчом дода бошад, ки ба манфиати у шартнома баста шудааст, сугурташавандаро аз ичрои ухдадории вобаста ба ин шартнома озод намекунад.
2. Хангоми аз чониби бадастоварандаи фоида талаб кардани пардохти чуброни сугурта оид ба шартномаи сугуртаи амвол ё маблаги сугуртаи шартномаи сугуртаи шахси сугуртакунанда хукук дорад, аз чумла хангоми шахси сугурташуда будани бадастоварандаи фоида, ичрои ухдадориро оид ба шартномаи сугурта, аз чумла ухдадорие, ки ба зиммаи сугурташаванда гузошта шудааст, вале ичро накардааст, талаб намояд. Таваккали окибатхои ичро накардан ё сари вакт анчом надодани ичрои ухдадори, ки бояд каблан ичро мегардид, ба зиммаи бадастоварандаи фоида мебошад.

 

Моддаи 1026. Шакли шартномаи сугурта

1. Шартномаи сугурта бояд дар шакли хатти баста шавад. Риоя накардани ин талабот ба истиснои шартномаи сугуртаи хатмии давлати боиси беэътибор донистани шартнома мегардад.
2. Шартномаи сугурта метавонад бо рохи тахияи як хуччат (кисми 2 моддаи 466) ё аз чониби сугуртакунанда дар асоси аризаи хатти ё шифохии у додани полиси сугурта (шаходатнома, сертификат, квитансия), ки аз чониби сугуртакунанда имзо шудааст ва шартхои шартномаи сугуртаро дар бар мегирад, баста шавад.

Дар ин сурат розигии сугурташаванда дар мавриди бастани шартнома тибки шартхои пешниходнамудаи сугуртакунанда бо гирифтани хуччатхое, ки дар сарсатри якуми хамин кисм зикр шудааст ва пардохти мукофоти сугурта ё хангоми давра ба давра гузаронидани мукофоти сугурта ба пардохти хакки якум тасдик карда мешавад.

1. Сугуртакунанда хангоми бастани шартнома хукук дорад шаклхои намуна (стандарт)-ии шартномаи сугурта (полиси сугурта)-и тахиянамудаашро оид ба навъхои алохидаи сугурта истифода барад.

 

Моддаи 1027. Сугурта оид ба полиси генерали

1. Сугуртаи мунтазами кисматхои мухталифи амволи якхела (мол, бор ва гайра) бо шартхои шабех дар чараёни мухлати муайян тибки созишномаи сугурташаванда ва сугуртакунанда дар асоси як шартномаи сугурта бо рохи додани полиси генерали баста шуданаш мумкин аст.
2. Маблаги сугурта хамчун хисоби миёнаи мукаррар кардаи солонаи воридшаванда ва содиршаванда аз кисмати амволи сугурта муайян карда мешавад.

 

Моддаи 1028. Шартхои мухими шартномаи сугурта

1. Хангоми бастани шартномаи сугуртаи амвол байни сугуртакунанда ва сугурташаванда бояд дар мавриди зайл созиш ба миён ояд:

1) оид ба амволи муайян ё мачмуъ ё манфиати дигари амволи, ки объекти сугурта мебошад;

2) оид ба хусусияти ходисае, ки хангоми фарорасии он сугурта анчом дода мешавад (ходисаи сугурта);

3) оид ба андозаи маблаги сугурта;

4) оид ба тартиби муайян намудани чуброни сугурта, агар дар шартнома имконияти нисбат ба маблаги сугурта камтар пардохтани маблаг пешбини гардида бошад;

5) оид ба андозаи мукофоти сугурта ва мухлат (мухлатхо)-и пардохти он;

6) оид ба мухлати амали шартнома.

1. Хангоми бастани шартномаи сугуртаи шахси байни сугурташаванда ва сугуртакунанда бояд дар мавриди зайл созиш ба миён ояд:

1) оид ба шахси сугурташуда;

2) оид ба хусусияти ходисае, ки хангоми фарорасии он дар хаёти шахси сугурташуда сугурта анчом дода мешавад (ходисаи сугурта);

3) оид ба андозаи маблаги сугурта;

4) дар бораи андозаи мукофот ва мухлат (мухлатхо)-и пардохти он;

5) оид ба мухлати амали сугурта.

1. Агар шартномаи сугурта шартхоеро дар бар гирад, ки вазъи шахрванд, ки сугурташаванда мебошад, шахси сугурташуда ё бадастовардаи фоидаро нисбат ба мугаррароти муайяннамудаи конунхо бадтар мегардонад, бар ивази чунин шартхои шартнома мукаррароти дахлдори конунхо татбик карда мешавад.

 

Моддаи 1029. Муайян кардани шартхои шартномаи сугурта дар коидахои сугурта

1. Шартхое, ки мувофики он шартномаи сугурта баста мешавад, дар коидахои намуна (стандарт)-ии сугуртаи навъи дахлдори аз чониби сугуртакунанда ё идтиходияи сугуртакунандагон (коидахои сугурта) кабулгардида маъкул ва тасдикшуда муайян карда шуданаш мумкин аст.
2. Шартхое, ки дар коидахои сугурта мавчуданд ва ба матни шартномаи сугурта (полис) дохил карда нашудаанд, агар дар шартнома (полис) мустакилона оид ба истифодаи чунин коидахо ишора шуда бошад ва худи коидахо дар як хуччат бо шартнома (полис) ё дар кисмати акиби он зикр ё замима гардидааст, барои сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хатми мебошад. Дар холати охирин ба сугурташаванда хангоми бастани шартнома супурда шудани коидахои сугурта бояд бо сабт дар шартнома тасдик карда шавад.
3. Хангоми бастани шартномаи сугурта сугурташаванда ва сугуртакунанда дар мавриди тагйирот ё хорич кардани мукаррароти алохидаи коидахои сугурта ва ба шартнома ворид намудани мукаррароте, ки дар коидахо нестанд, метавонанд ба мувофика расанд.
4. Сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хукук дорад барои хифзи манфиатхои хеш ба коидахои сугуртаи навъи дахлдоре, ки ба онхо дар шартномаи сугурта (полис) истинод шудааст, харчанд ин коидахо бо хукми хамин модда барои у хатми набошанд хам, истинод кунад.

 

Моддаи 1030. Маълумоте, ки сугуртакунанда хангоми бастани шартнома пешниход мекунад

1. Хангоми бастани шартнома сугурташаванда бояд ба сугуртакунанда холатхои барояш маълумеро, ки чихати муайян кардани имконпазирии фаро расидани ходисаи сугурта мухим мебошад ва андозаи эхтимолии зарареро, ки бо фарорасии он расонида шуданаш мумкин аст (таваккали сугурта), пешниход кунад.

Холатхое мухим эътироф мегарданд, ки аз чониби сугуртакунанда дар шакли намуна (стандарт)-ии шартномаи сугурта (полис) ва коидахои сугуртаи ба сугурташаванда додашуда ё дархости хатти дакик зикр гардидаанд.

1. Агар шартномаи сугурта хангоми мавчуд набудани чавоби сугурташаванда ба ин ё он саволи сугуртакунанда баста шуда бошад, сугуртакунанда наметавонад минбаъд дар асоси он, ки холатхои дахлдор аз чониби сугурташаванда иттилоъ дода нашудаанд, бекор кардани шартнома ё беэътибор донистани онро талаб намояд.
2. Агар баъди бастани шартнома мукаррар карда шавад, ки сугурташаванда ба сугуртакунанда бадкасдона оид ба холатхои дар кисми 1 хамин модда маълумоти бардуруг додааст, сугуртакунанда хукук дорад беэътибор донистани шартнома ва истифодаи окибатхои пешбининамудаи кисми 2 моддаи 204 хамин Кодексро талаб намояд.

Сугуртакунанда, агар холатхое, ки оид ба онхо сугурташаванда изхор накардааст, аз байн рафта бошанд, наметавонад беэътибор донистани шартномаро талаб кунад.

 

Моддаи 1031. Хукуки сугуртакунанда барои аз назар гузаронидани объекти сугурташаванда

1. Хангоми бастани шартномаи сугуртаи амвол сугуртакунанда хукук дорад амволи сугурташавандаро аз назар гузаронад ва дар сурати зарурат бо максади мукаррар намудани арзиши хакикии он, муоина (экспертиза) таъин намояд.
2. Хангоми бастани шартномаи сугуртаи шахси сугуртакунанда хукук дорад барои мукаррар намудани вазъи вокеии саломатии сугурташаванда муоинаи онро анчом дихад.

 

Моддаи 1032. Сирри сугурта

Сугуртакунанда хукук надорад маълумоти дар натичаи сугурта оид ба сугурташаванда, шахси сугурташуда ва ба дастоварандаи фоида, вазъи саломати, инчунин вазъи амволии ин ашхос барояш маълумгардидаро ошкор намояд. Барои вайрон кардани сирри сугурта, вобаста ба шакли вайрон кардани хукук ва мушаххасоти конуншикани сугуртакунанда мутобики коидахои моддаи 153 хамин Кодекс масъулият дорад.

 

Моддаи 1033. Маблаги сугурта

1. Маблаге, ки дар доираи он сугуртакунанда ухдадор шудаастч чуброни сугуртаро тибки шартномаи сугуртаи амвол ё тибки шартномаи сугуртаи шахси пардозад (маблаги сугурта) бо созишномаи сугурташаванда ва сугуртакунанда муайян карда мешавад.
2. Хангоми сугуртаи амвол ё таваккали сохибкори, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, маблаги сугурта набояд аз арзиши вокеии он (арзиши сугуртави) баландтар бошад, ки чунон ба хисоб гирифта мешавад:

– барои амвол арзиши вокеии он дар махалли мавчудият дар рузи бастани шартномаи сугурта;

– барои таваккали сохибкори даромад аз фаъолияти сохибкори, ки сугурташаванда, чуноне ки тахмин карда мешавад, дар холати фарорасии ходисаи сугурта аз он махрум шуда метавонист.

1. Дар шартномахои сугуртаи шахси ва шартномахои сугуртаи масъулияти шахрванди маблаги сугурта тибки салохдиди тарафхо муайян карда мешавад.

Моддаи 1034. Бахс кардани арзиши сугуртавии  амвол

Арзиши сугуртавии амволи дар шартномаи сугурта зикршуда, ба истиснои холате, ки агар сугуртакунанда то бастани шартнома аз хукуки худ дар мавриди нархбандии таваккали сугурта (кисми 1 моддаи 1045) истифода набурда, бадкасдона оид ба ин арзиш гумрох карда шуда буд, минбаъд мавриди бахс карор дода намешавад.

 

Моддаи 1035. Сугуртаи иловагии амвол

1. Агар амвол ё таваккали сохибкори танхо дар кисмати арзиши сугуртави баста шуда бошад, сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хукук дорад сугуртаи иловагии амволро, аз чумла бо дигар сугуртакунанда, вале ба шарте ки маблаги умумии сугурта вобаста ба хамаи шартномахо аз арзиши сугурта бештар набошад, анчом дихад.
2. Риоя накардани мукаррароти кисми 1 хамин модда боиси окибатхои пешбининамудаи кисми 4 моддаи 1036 хамин Кодекс мегардад.

 

Моддаи 1036. Окибатхои сугуртаи бештар аз арзиши сугурта

1. Агар маблаги дар шартномаи сугуртаи амвол ё таваккали сохибкори зикргардида аз арзиши сугуртави бештар бошад, шартнома дар он кисмати маблаге, ки аз арзиши сугуртави бештар аст, курб надорад.

Дар чунин маврид кисмати зиёдатии маблаги мукофоти сугуртаи супоридашуда баргардонида намешавад.

1. Агар мувофики шартномаи сугурта мукофоти сугурта давра ба давра пардохта шавад ва то лахзаи муайян намудани холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида он пурра гузаронида нашуда бошад, хакки бокимондаи сугурта бояд ба андозаи мутаносибан ба кам шудани андозаи маблаги сугурта пардохта шавад.
2. Агар баланд кардани маблаги сугурта дар шартномаи сугурта натичаи фиреб додан аз чониби сугурташаванда бошад, сугуртакунанда хукук дорад чуброни зарари вобаста ба ин расонидашударо ба андозае, ки аз мукофоти сугуртаи аз сугурташаванда гирифтааш бештар мебошад, талаб кунад.
3. Коидахои пешбининамудаи кисмхои 1 – 3 хамин модда мутаносибан барои сугуртаи дубора татбик мегардад.

Маблаги чуброни сугурта, ки бояд дар чунин холат ба хар як сугурташаванда пардохта шавад, мутаносибан ба кам кардани маблаги ибтидоии сугурта оид ба шартномаи дахлдори сугурта кам карда мешавад.

 

Моддаи 1037. Сугуртаи дубора

1. Коидахои пешбининамудаи моддаи 1036 хамин Кодекс мутаносибан инчунин дар холатхое татбик мегардад, ки агар маблаги сугурта дар натичаи сугурта намудани хамон як амвол ё таваккали сохибкори аз тарики ду ё якчанд сугуртакунанда (сугуртаи дубора) аз арзиши сугуртави бештар гардида бошад.
2. Хангоми сугуртаи дубораи амвол ё таваккали сохибкори хар як сугуртакунанда ухдадории пардохти чуброни сугуртаро дар доираи шартномаи басташуда ба зимма дорад, вале маблаги умумии чуброни сугурта, ки аз хамаи сугуртакунандагон гирифта шудааст, наметавонад аз зарари вокеи бештар бошад.

Дар айни замон сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хукук дорад аз хар кадом сугуртакунанда дар доираи маблаге, ки дар шартномахои бо он басташуда пешбини гардидааст, чуброни сугуртаро гирад. Дар холате, ки агар чуброни сугуртаи гирифташуда зарари вокеан расонидашударо пушонида натавонад, сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хукук дорад кисмати нокифояи маблагро аз дигар сугуртакунанда гирад.

1. Хангоми сугуртаи дубораи шахси хар як сугуртакунанда ухдадории худро дар назди сугурташаванда, шахси сугурташуда ва бадастоварандаи фоида мустакиман, сарфи назар аз ичрои ухдадори аз чониби дигар сугуртакунандагон, анчом медихад.

 

Моддаи 1038. Сугуртаи муштарак

Объекти сугурта метавонад тибки як шартнома аз чониби якчанд сугуртакунанда якчоя сугурта карда шавад (сугуртаи муштарак). Агар дар чунин шартнома хукук ва ухдадорихои хар кадоме аз сугуртакунандагон муайян нагардида бошад, онхо дар назди сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) барои пардохти чуброни сугурта оид ба шартномаи сугуртаи амвол ё маблаги сугуртаи шартномаи сугуртаи шахси масъулияти муштарак доранд.

 

Моддаи 1039. Мукофоти сугурта ва хакки сугурта

1. Тахти мафхуми мукофоти сугурта маблаге дар назар дошта шудааст, ки сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) бояд барои сугурта тибки тартиб ва мухлатхои дар шартномаи сугурта мукарраргардида ба сугуртакунанда пардозад.
2. Сугуртакунанда хангоми муайян кардани андозаи мукофоти сугуртаи тибки шартномаи сугурта пардохташаванда хукук дорад накшахои тарифии тахиянамудаашро, ки бо назардошти объекти сугурта ва хусусияти таваккали сугурта мукофоти аз вохиди маблаги сугурта ситонидашавандаро муайян менамояд, истифода барад.
3. Агар дар шартномаи сугурта давра ба давра пардохтани мукофоти сугурта пешбини гардида бошад, дар хамон шартнома окибатхои дар мухлати муайянгардида напардохтани хакки навбатии сугурта низ пешбини шуданаш мумкин аст.
4. Агар ходисаи сугурта то пардохтани хакки навбатии сугурта, ки мухлати он гузаронида шудааст, фаро расида бошад, сугуртакунанда хукук дорад андозаи чуброни пардохташавандаи сугуртаро тибки шартномаи сугуртаи амвол ё маблаги сугуртаро тибки шартномаи сугуртаи шахси мутаносибан ба кисми ба у пардохташудаи мукофоти сугурта махдуд созад ва маблаги хакки мухлаташ гузаронидашудаи сугуртаро ба хисоб гирад.

 

Моддаи 1040. Беэътибории шартномаи сугурта

Шартномаи сугурта дар холатхои зайл курб надорад:

1) агар дар лахзаи бастани шартнома объекти сугурта вучуд надошта бошад;

2) агар тибки шартномаи сугуртаи амвол амволе сугурта шуда бошад, ки бо рохи чиноят ба даст оварда шудааст, ашёи чиноят мебошад ё бояд мусодира гардад.

Шартномаи сугурта инчунин дар холатхои пешбининамудаи моддаи 1041 хамин Кодекс ва холатхои дигари пешбининамудаи хамин Кодекс ва конунхои дигар курб надорад.

 

Моддаи 1041. Иваз намудани шахси сугурташуда

1. Дар холате ки агар тибки шартномаи сугуртаи таваккали масъулият барои расонидани зарар (моддаи 1061) масъулияти шахси нисбат ба сугуртакунанда дигар сугурта шуда бошад, охирин хукук дорад дар хар лахзаи то фаро расидани ходисаи сугурта ин шахсро ба дигар шахс иваз намояд ва сугуртакунандаро ба таври хатти огох созад, зеро дар шартнома тартиби дигаре пешбини нашудааст.
2. Шахси сугурташудае, ки дар шартномаи сугуртаи шахси зикр шудааст, аз чониби сугуртакунанда танхо бо розигии худи сугурташаванда ва сугуртакунанда ба дигар шахс иваз карда шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1042. Иваз намудани бадастоварандаи фоида

Сугурташаванда хукук дорад бадастоварандаи фоидаро, ки дар шартномаи сугурта зикр гардидааст, ба шахси дигар иваз намояд ва ба таври хатти сугуртакунандаро огох созад.

Бадастоварандаи фоида наметавонад, баъди он ки у ин ё он ухдадориро вобаста ба шартномаи сугурта анчом додааст ё ба сугуртакунанда дар мавриди пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта талабот пешниход кардааст, ба дигар шахс иваз намояд.

 

Моддаи 1043. Огози амали шартномаи сугурта

1. Шартномаи сугурта, агар дар он тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, аз лахзаи пардохти мукофоти сугурта ё сахми нахустини он эътибор пайдо мекунад.
2. Сугуртаи дар шартнома кайду шартшуда ба ходисахои сугуртае, ки баъди эътибор пайдо кардани шартномаи сугурта ба вукуъ пайвастаанд, татбик мегардад.

 

Моддаи 1044. Пеш аз мухлат катъ гардидани шартнома

1. Шартномаи сугурта то фаро расидани мухлати барои он басташуда катъ мегардад, агар:

1) несту нобуд гардидани амвол бо сабабхои нисбат ба фарорасии ходисаи сугурта  фарккунанда;

2) тибки тартиби мукарраргардида аз чониби шахсе, ки таваккали сохибкори ё таваккали масъулияти шахрвандиро вобаста ба ин фаъолият анчом медод, катъ шудани фаъолияти сохибкори;

3) гайри кобили амал ё кобили махдуди амал эътироф кардани шахсе, ки таваккали масъулияти шахрвандиаш сугурта шуда буд.

1. Сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) хукук дорад дар хар лахза аз шартномаи сугурта даст кашад, агар то лахзаи даст кашидан мувофики холатхои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда имконияти фарорасии ходисаи сугурта аз байн нарафта бошад.
2. Хангоми пеш аз мухлат катъ гардидани шартномаи сугурта вобаста ба холатхои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда, агар ин ходисахо бо сабабхое ба миён омада бошанд, ки ба сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) алокаманд намебошанд, сугуртакунанда мутаносибан ба вакте ки дар чараёни он сугурта амал мекард, ба як кисми мукофоти сугурта хукук дорад ва бояд маблаги изофагии кисми мукофоти сугуртаи гирифтааш-ро баргардонад. Дар холатхои дигари катъ гардидани шартномаи сугурта тибки холатхои дар кисми 1 хамин модда зикргардида сугуртакунанда хукуки худро барои хамаи маблаги мукофоти сугурта нигох медорад.

Хангоми пеш аз мухлат аз шартномаи сугурта даст кашидани сугурташаванда (бадастоварандаи фоида), агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, мукофоти сугуртаи ба сугуртакунанда додашуда баргардонида намешавад.

 

Моддаи 1045. Окибатхои зиёд кардани таваккали сугурта дар давраи амали шартномаи сугурта

1. Дар давраи амали шартномаи сугуртаи амвол сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) вазифадор аст ба сугуртакунанда оид ба ошкор гардидани тагйиротхои мухими холатхое, ки у хангоми бастани шартнома ба сугуртакунанда баён карда буд, агар ин тагйиротхо тавонанд ба таври мухим ба афзудани таваккали сугурта таъсир расонанд, бетаъхир иттилоъ дихад.

Дар хар холат тагйиротхои мухим он тагйиротхое эътироф мегарданд, ки дар шартномаи сугурта (полиси сугурта) кайду шарт шудаанд ва дар коидахои сугуртаи ба сугурташаванда додашуда зикр ёфтаанд.

1. Сугуртакунанда, ки оид ба холатхое, ки метавонанд боиси афзоиши таваккали сугурта шаванд, огох гардидааст, хукук дорад тагйир додани шартхои шартнома ё мутаносибан ба афзоиши таваккали сугурта пардохтани мукофоти иловагии сугуртаро талаб намояд.

Агар сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) ба иваз намудани шартхои шартнома ё пардохти мукофоти сугурта эътироз намояд, сугуртакунанда хукук дорад мувофики коидахои пешбининамудаи боби 28 хамин Кодекс бекор кардани шартномаро талаб намояд.

1. Хангоми аз чониби сугурташаванда ё бадастоварандаи фоида ичро накардани ухдадорихои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда сугуртакунанда хукук дорад бекор кардани шартномаи сугурта ва чуброни зарари вобаста ба бекор кардани шартномаро (кисми 5 моддаи 485) талаб кунад.
2. Сугуртакунанда, агар холатхое ки метавонистанд боиси афзудани таваккали сугурта гарданд, бартараф шуда бошанд, хукук надорад бекор кардани шартномаро талаб намояд.
3. Хангоми сугуртаи шахси окибатхои тагйир додани таваккали сугурта дар давраи амали шартномаи сугурта, ки дар кисмхои 2 ва 3 хамин модда зикр гардидаанд, метавонанд танхо вакте фаро расанд, ки агар онхо мустакиман дар шартнома пешбини гардида бошанд.

 

Моддаи 1046. Ба шахси дигар гузаштани хукук ба амволи сугурташуда

Хангоми аз шахси ба манфиати он шартномаи сугурта басташуда ба шахси дигар гузаштани хукук ба амволи сугурташуда, ба истиснои холатхои тибки асосхои дар кисми 2 моддаи 259 хамин Кодекс зикргардида мачбури кашида гирифтани амвол ва радди хукуки моликият (моддаи 260), хукyк ва ухдадорихо оид ба хамин шартнома ба шахсе мегузарад, ки ба у хукук ба амвол гузаштааст.

Шахсе, ки ба у хукук ба амволи сугурташуда гузаштааст бояд фавран дар шакли хатти сугуртакунандаро огох намояд.

 

Моддаи 1047. Огох намудани сугуртакунанда аз фарорасии ходисаи сугурта

1. Сугурташаванда тибки шартномаи сугуртаи амвол баъди ба у маълум гардидани фарорасии ходисаи сугурта вазифадор аст фавран дар мавриди фарорасии он ба сугуртакунанда ё намояндаи вай хабар дихад. Агар дар шартнома мухлат ва (ё) усули огохони пешбини гардида бошад, он бояд дар мухлати муайяншуда ва усули мукарраргардида анчом дода шавад.

Чунин ухдадори инчунин ба зиммаи бадастоварандаи фоида, ки ба манфиати у баста шудани шартномаи сугурта барояш маълум аст, агар у ният дошта бошад, ки хукуки чуброни сугуртаи тибки шартномаи ба манфиати у басташударо истифода барад, гузошта мешавад.

1. Ичро накардани ухдадорихои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда, агар исбот карда нашавад, ки сугуртакунанда оид ба фарорасии ходисаи сугурта огох буд ё дар натичаи надоштани маълумот наметавонист ба ухдадорихои сугуртакунанда вобаста ба пардохти чуброни сугурта таъсир расонад, ба сугуртакунанда хукук медихад пардохти чуброни сугуртаро рад намояд.
2. Агар ходисаи сугурта фавти шахси сугурташуда ё расонидани зарар ба саломатии у бошад, коидахои пешбининамудаи кисмхои 1 ва 2 хамин модда мутаносибан ба шартномаи сугуртаи шахси низ татбик мегардад. Дар айни хол мухлати дар шартнома пешбинигардида оид бо огохсозии сугуртакунанда аз бист руз камтар буда наметавонад.

 

Моддаи 1048. Кам кардани зарар аз ходисаи сугурта

1. Хангоми фарорасии ходисаи сугуртаи пешбининамудаи шартномаи сугуртаи амвол сугурташаванда вазифадор аст барои кам кардани зарари эхтимолии ходиса тамоми тадбирхои имконпазирро андешад.

Чунин тадбирхоро андешида, сугурташаванда бояд тибки дастури сугуртакунанда, агар онхо ба сугурташаванда иттилоъ дода шуда бошанд, амал кунад.

1. Харочоти бо максади кам кардани зарар масрафгардида, ки бояд сугуртакунанда чуброн намояд, агар чунин харочот зарури бошад ё он барои ичрои дастури сугуртакунанда анчом дода шуда бошад, хатто агар тадбирхои дахлдор натича надода бошанд хам, бояд аз чониби сугуртакунанда пардохта шаванд.

Чунин харочот мутаносибан ба маблаги сугурта ва арзиши сугурта, сарфи назар аз он ки дар якчояги бо чуброни дигар зарархо метавонад аз маблаги сугурта бештар бошад, чуброн карда мешавад.

1. Сугуртакунанда аз чуброни зараре, ки дар натичаи аз чониби сугурташаванда дидаю дониста чихати кам кардани зарари имконпазир наандешидани тадбирхо расонида шудааст, озод карда мешавад.

 

Моддаи 1049. Окибатхои фаро расидани ходисаи сугурта бо гунохи сугурташаванда, бадастоварандаи  фоида ё шахси сугурташуда

1. Сугуртакунанда, агар ходисаи сугурта дар натичаи кирдори бадкасдонаи сугурташаванда, бадастоварандаи фоида ё шахси сугурташуда рух дода бошад, аз пардохти чуброни сугурта озод карда мешавад.
2. Дар конун холатхои аз пардохти чуброни сугурта оид ба шартномаи сугуртаи амвол озод кардани сугуртакунанда ё кам кардани андозаи чуброн хангоми фарорасии ходисаи сугурта дар натичаи беэхтиётии дагалонаи сугурташаванда ё бадастоварандаи фоида пешбини гардиданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1050. Асосхо барои аз пардохти чуброни сугурта ва маблаги сугурта  озод  кардани сугуртакунанда

1. Агар дар конун ё шартномаи сугурта тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, сугуртакунанда аз пардохти чуброн сугурта (маблаги сугурта) озод карда мешавад, агар ходисаи сугурта вобаста ба натичахои зайл фаро расида бошад:

1) таъсири таркиши силоњи ядрои, радиатсия ё захролудшавии радиоактиви; (КЧТ аз 22.07.2013с.№977)

2) амалиётхои чанги,  инчунин чанги шахрванди.

1. Агар дар шартномаи сугуртаи амвол тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, сугуртакунанда аз пардохти зарари бо фармоиши макомоти давлати дар натичаи кашида гирифтан, мусодира, реквизитсия, тавкиф ё несту нобуд кардани амвол расонидашуда озод карда мешавад.

 

Моддаи 1051. Радди пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта

1. Сугуртакунанда хукук дорад ба сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) пардохти чуброни сугуртаро вобаста ба шартномаи сугуртаи амвол ё маблаги сугуртаро оид ба шартномаи сугуртаи шахси дар холатхои зайл рад намояд:

1) агар амали шартномаи сугурта то фаро расидани ходисаи сугурта, аз чумла тибки асосхои дар моддахои 1043 ва 1044 хамин Кодекс зикргардида катъ шуда бошад;

2) агар шартномаи сугурта тибки асосхои пешбининамудаи хамин Кодекс ё дигар конунхо, аз чумла тибки асосхои дар моддаи 1040 хамин Кодекс зикргардида курб надошта бошад;

3) агар сугуртакунанда аз пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта тибки асосхои зикрнамудаи моддахои 1047 – 1049 хамин Кодекс озод карда шуда бошад;

4) агар сугуртакунанда дар мавриди беэътибор донистани шартномаи сугурта тибки асосхои пешбининамудаи хамин Кодекс, дигар конунхо ё дар бораи бекор кардани шартнома дар натичаи он, ки сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) барои тафтиши холати ходисаи сугурта ё муайян кардани андозаи зарари расонидашуда монеа шудааст,  даъво пешниход карда бошад.

1. Карори сугуртакунанда дар мавриди радди пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта бояд ба сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) дар мухлати на дертар аз понздах рузи баъди мурочиати онхо барои пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта иттилоъ дода шуда, раддия бояд сабаби дакик асоснокшударо дар бар гирад.
2. Раддияи пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта аз чониби сугуртакунанда бо усули нисбат ба у пешниход кардани даъво ба суд мавриди бахс карор дода шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1052. Пардохти маблаги сугурта оид ба  шартномаи сугуртаи шахси

1. Маблаги сугурта тибки шартномаи сугуртаи шахси сарфи назар аз маблаги ба сугурташаванда, шахси сугурташуда ё бадастоварандаи фоида оид ба сугуртаи ичтимои, таъминоти ичтимои, оид ба дигар шартномахои сугурта ё тибки чуброни зарар тааллукдошта ба шахсе пардохта мешавад, ки ба манфиати вай шартнома (кисми 2 моддаи 1020) баста шудааст.
2. Маблаги сугурта тибки шартномаи сугуртаи шахси, ки ба ворисони шахси сугурташуда мувофики асосхои кисми 2 моддаи 1020 хамин Кодекс пардохта мешавад, ба таркиби мероси шахси сугурташуда дохил намешавад.

 

Моддаи 1053. Ба сугуртакунанда гузаштани хукуки сугурташаванда барои чуброни зарар  (суброгатсия)

1. Агар шартномаи сугуртаи амвол ё конун тартиби дигареро пешбини накарда бошанд, ба сугуртакунандае, ки чуброни сугуртаро пардохтааст, дар доираи маблагхои пардохташуда хукуки талаби сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) нисбат ба шахсе, ки барои расонидани зарари дар натичаи сугурта чуброншуда масъулият дорад, мегузарад.
2. Хукуки талаби ба сугуртакунанда гузашта аз чониби у бо риояи коидахое, ки муносибати байни сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) ва шахси масъули зарарро танзим менамояд, татбик карда мешавад.
3. Сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) вазифадор аст ба сугуртакунанда тамоми хуччат ва далелхоро супорида, ба у тамоми маълумотеро, ки чихати татбики хукуки талаботи гузашт барояш зарур мебошанд, иттилоъ дихад.
4. Агар сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) аз хукуки талаби худ нисбат ба шахси масъули зараре, ки сугуртакунанда чуброн кардааст, даст кашад ё анчом додани ин хукук бо гунохи сугурташаванда (бадастоварандаи фоида) имконнопазир гардад, сугуртакунанда аз пардохти чуброни сугурта пурра озод мегардад.

 

Моддаи 1054. Аз нав сугурта кардан

1. Таваккали пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта, ки сугуртакунанда мувофики шартномаи сугурта ба зиммаи худ кабул кардааст, метавонад аз чониби у пурра ё кисман дар назди дигар сугуртакунанда (сугуртакунандагон) тибки шартномаи бо охирин басташуда аз нав сугурта карда шавад.
2. Нисбат ба шартномаи аз нав сугурта кардан, коидахои хамин боб, ки бояд нисбат ба сугуртаи фаъолияти сохибкори истифода бурда шавад, татбик мегардад. Дар айни замон сугуртакунанда оид ба шартномаи сугурта (шартномаи асоси), ки шартномаи аз нав сугурта карданро бастааст, дар хамин шартнома охирин сугурташаванда ба хисоб меравад.
3. Хангоми аз нав сугурта кардан оид ба шартномаи асосии сугурта чихати пардохти чуброни сугурта ё маблаги сугурта сугуртакунанда дар назди сугурташаванда масъул боки мемонад.

Вале хангоми бархам додани ташкилоти сугурта, ки оид ба шартномаи асоси сугуртакунанда ба хисоб меравад, то фаро расидани ходисаи сугурта хукук ва ухдадории у оид ба хамин шартнома дар кисмати аз нав сугуртакардашуда ба зиммаи сугуртакунандаи  шартномаи аз нав сугурта кардан мегузарад.

1. Ба таври муттасил бастани як ё якчанд шартномаи аз нав сугурта кардан ичозат дода мешавад. Хар яке аз чунин шартномахо нисбат ба шартномаи минбаъдаи аз нав сугурта кардан шартномаи асосии сугурта ба хисоб меравад.

 

Моддаи 1055. Сугуртаи мутакобила

1. Шахрвандон ва ашхоси хукуки метавонанд амволи худ ё дигар манфиатхои амволии дар кисми 2 моддаи 1015 хамин боб зикршударо дар асоси мутакобила, бо рохи дар чамъиятхои сугуртаи мутакобила муттахид намудани маблагхои барои ин зарури сугурта кунанд.
2. Чамъиятхои сугуртаи мутакобила сугуртаи амвол ва дигар манфиатхои амволии аъзои худро анчом дода, ташкилотхои гайритичорати мебошанд.

Мушаххасоти вазъи хукуккии чамъиятхои сугуртаи мутакобила ва шарти фаъолияти онхо мутобики хамин Кодекс, конуни сугуртаи мутакобила муайян карда мешавад.

1. Аз чониби чамъиятхои сугуртаи мутакобила сугурта кардани амвол ва манфиатхои амволии аъзои худ, агар дар хуччатхои муассисии чамъият дар чунин холатхо бастани шартномаи сугурта пешбини нагардида бошад, мустакиман, дар асоси узвият анчом дода мешавад.

Коидахои хамин боб нисбат ба сугурта байни чамъиятхои сугуртаи мутакобила ва аъзои он истифода бурда мешавад, зеро дар конуни сугуртаи мутакобила, хуччатхои муассисии чамъияти дахлдор ё коидахои тибки он мукарраргардидаи сугурта тартиби дигаре пешбини нашудааст.

1. Анчом додани сугуртаи хатми бо рохи сугуртаи мутакобила танхо дар холатхои пешбининамудаи конуни сугуртаи мутакобила ичозат дода мешавад.
2. Чамъияти сугуртаи мутакобила метавонад ба сифати сугуртакунанда сугуртаи манфиати ашхосеро, ки узви он намебошанд, агар чунин фаъолияти сугурта дар хуччатхои муассисии он пешбини гардида бошад, агар чамъият дар шакли ташкилоти тичорати таъсис ёфта бошад, барои анчом додани сугуртаи навъи муайян ичозатнома (литсензия) дошта бошад ва ба дигар талаботи мукаррарнамудаи конун оид ба ташкили фаъолияти сугурта чавобгу бошад, анчом дихад.

Сугуртаи манфиатхои ашхосе, ки узви чамъияти сугуртаи мутакобила намебошанд, аз чониби чамъият тибки шартнома мувофики коидахои хамин боб анчом дода мешавад.

 

Моддаи 1056. Сугуртаи хатмии давлати

1. Бо максади таъмини манфиатхои ичтимоии шахрвандон ва манфиатхои давлат тибки конун сугуртаи хатмии давлатии хаёт, саломати ва амволи гуруххои муайяни маъмурин (хизматчиён)-и давлати пешбини шуданаш мумкин аст.

Сугуртаи хатмии давлати аз хисоби маблакгое, ки барои чунин максад аз бучети давлат чудо карда мешаванд, сурат мегирад.

1. Сугуртаи хатмии давлати мустакиман дар асоси конунхо оид ба чунин сугурта, ки дар ин хуччатхо аз чониби ташкилотхoи сугуртаи давлатиё дигар макомоти давлати (сугуртакунандагон) зикр намудаанд ё дар асоси шартномаи сугурта, ки мутобики хамин хуччатхо байни сугурташаванда ва сугуртакунанда баста мешавад, сурат мегирад.
2. Коидахои хамин боб нисбат ба сугуртаи хатмии давлати татбик мегардад, зеро дар конун оид ба чунин сугурта тартиби дигаре пешбини нагардидааст ва аз мохияти муносибатхои дахлдори вобаста ба сугурта барнамеояд.

 

Моддаи 1057. Истифодаи коидахои умумии сугурта нисбат ба навъхои махсуси сугурта

Коидахои пешбининамудаи хамин боб нисбат ба сугуртаи инвеститсияхои хоричи аз таваккали гайритичорати, сугуртаи бахри, сугуртаи тибби, сугуртаи пасандозхои бонк ва  сугуртаи нафака истифода бурда мешаванд, зеро дар конун оид ба чунин навъи  сугуртахо тартиби дигаре пешбини нагардидааст.

 

БОБИ 52. Фаъолияти якчоя (ширкати одди)

 

Моддаи 1058. Шартномаи фаъолияти якчоя (ширкати одди)

1. Тибки шартномаи фаъолияти якчоя ширкати одди (шартнома оид ба фаъолияти якчоя) ду ё зиёда ашхосе, ки шарикон номида мешаванд, ухдадор мегарданд хиссахои худро муттахид намуда, якчоя, бидуни таъсиси шахси хукуки барои ба даст овардани фоида ё ноил шудан ба максади дигар, ки хилофи конун намебошад, амал кунанд.
2. Шартномаи фаъолияти якчоя бояд дар шакли хатти баста шавад.
3. Тарафхои шартномаи фаъолияти якчоя, ки чихати анчом додани фаъолияти сохибкори баста мешавад, танхо сохибкорони инфироди ва (ё) ташкилотхои тичорати буда метавонанд.

 

Моддаи 1059. Хиссаи шарикон

1. Хиссаи шарик хамаи он чизе, ки у ба манфиати кори умум гузаронидааст, аз чумла пул, амволи дигар, дониши касби ва дониши дигар, малака ва махорат, инчунин эътибори кори ва робитахои кори ба хисоб мераванд.
2. Агар аз шартнома ё холатхои вокеи тартиби дигаре барнаояд, хиссаи шарикон баробар тахмин карда мешавад. Арзёбии арзиши пулии хиссаи шарик тибки созишномаи байни шарикон анчом дода мешавад.

 

Моддаи 1060. Амволи умумии шарикон

1. Амволи додаи шарикон, ки онро тибки хукуки моликият сохиб буданд, инчунин махсулоти дар натичаи фаъолияти муштарак истехсолгардида, махсул ва даромади аз чунин фаъолият бадастовардашуда моликияти умумии хиссавии онхо эътироф мегардад, зеро дар конун ё шартнома тартиби дигаре пешбини нагардидааст.

Амволи тахти моликияти умумии хиссавии шарикон карордошта, инчунин талаботи умумии онхо ва хукукхои мустаснои умумии онхо амволи умумии шариконро ташаккул медихад. Амволи умуми ба манфиати хамаи шарикон истифода бурда мешавад.

1. Пешбурди бахисобгирии мухосибавии амволи умуми метавонад ба яке аз шахси хукукии иштирокчиёни ширкат супурда шавад.
2. Истифодаи амволи умумии шарикон бо мувофикаи умумии онхо ва дар сурати ба мувофика нарасидан, тибки тартиби мукаррарнамудаи суд сурат мегирад.
3. Ухдадории шарикон оид ба эхтиёти амволи умум ва тартиби чуброни харочоти вобаста ба ичрои ин ухдадорихо дар шартнома пешбини карда мешавад.

 

Моддаи 1061. Пешбурди корхои умумии шарикон

1. Пешбурди корхои умумии иштирокчиёни шартнома оид ба фаъолияти якчоя тибки тартиби пешбининамудаи шартнома анчом дода мешавад.
2. Хангоми пешбурди корхои умуми, агар дар шартнома мукаррар нагардида бошад, ки хамаи иштирокчиёни он корро якчоя пеш мебаранд ва ё пешбурди кор ба иштирокчиёни алохида супурда шудааст, хар як шарик хукук дорад аз номи шарикони худ баромад кунад.

Хангоми пешбурди ячояи кор барои анчом додани хар як ахд  розигии шарикон талаб карда мешавад.

1. Дар муносибат бо ашхоси сеюм салохияти шарик дар мавриди аз номи шарикон бастани ахд тибки ваколатномае, ки ба у шарикон додаанд, тасдик карда мешавад ё аз шартномаи ширкати одди чунин аён мегардад.
2. Дар муносибат бо ашхоси сеюм шарикон наметавонанд ба махдуд будани хукук оиди пешбурди корхои умумии шарике, ки ахдро анчомдода, ба истиснои холате ки агар онхо исбот намоянд, ки хангоми бастани ахд дар мавриди мавчудияти чунин махдудият шахси сеюм медонист ё бояд каблан медонист, истинод намоянд.
3. Шарике, ки аз номи тамоми шарикон ахдхо бастааст ва нисбат ба онхо хукуки у барои пешбурд махдуд гардида буд ё ба манфиати шарикон ахдро аз номи худаш бастааст, агар зарурати ин ахд дар мухлатхои кобили кабул аз чониби иштирокчиёни дигар мавриди бахс карор нагирифта бошад, ба чуброни маблагхои харочоти аз хисоби худ масрафнамудааш хукук дорад.

Агар бо чунин ахдхо ба шарикони дигар зарар расонида шуда бошад, онхо хукук доранд чуброни зарарро талаб намоянд.

1. Агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, карорхои марбут ба корхои умуми аз чониби шарикон бо мувофикаи умум кабул карда мешаванд.
2. Иштирокчиёни шартномае, ки барои пешбурди корхои умуми ваколатдор шудаанд, агар дар шартнома тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, ба подошпулии алохида хукук доранд.

 

Моддаи 1062. Хукуки шарик ба маълумот

Хар як шарик, сарфи назар аз он ки барои пешбурди корхои умуми салохият дорад ё на, хукук дорад бо хамаи хуччатхои пешбурди кор  шинос шавад. Рад кардани чунин хукук ё махдуд кардани он, аз чумла бо мувофикаи шарикон, ичозат дода намешавад.

 

Моддаи 1063. Харочоти умуми, зарар ва масъулияти  шарикон

1. Тартиби пушонидани харочот ва зарари вобаста ба фаъолияти якчояи шарикон тибки созишномаи байни онхо муайян карда мешавад. Хангоми мавчуд набудани чунин созишнома хар як шарик харочот ва зарари худро мутаносибан ба арзиш хиссаи у дар кори умуми ба зимма дорад.

Созишномае, ки яке аз шариконро аз  иштирок дар пушонидани харочот ё зарар озод мекунад, ичозат дода намешавад.

1. Агар шартномаи фаъолияти якчоя бо фаъолияти сохибкории анчомдодашавандаи аъзои он иртибот надошта бошад, дар он сурат вобаста ба ухдадории шартномавии умуми хар як шарик мутаносибан ба арзиши хиссаи он дар кори умуми чавобгу мебошад.

Оид ба ухдадорихои умуми, ки аз шартнома ба миён наомадааст, шарикон муштарак чавобгар мебошанд.

Агар шартномаи фаъолияти якчоя бо анчом додани фаъолияти сохибкори аз чониби иштирокчиёни он алокаманд бошад, оид ба ухдадорихои умуми шарикон муштарак чавобгар мебошанд.

 

Моддаи 1064. Таксими фоида

Фоидаи дар натичаи фаъолияти якчоя бадастовардаи шарикон, агар дар шартнома ё дигар созишномаи шарикон тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, мутаносибан ба арзиши хиссаи шарикон ба кори умуми таксим карда мешавад.  Созишнома дар мавриди аз иштирок дар фоида бартарф кардани яке аз шарикон ичозат дода намешавад.

 

Моддаи 1065. Чудо кардани хиссаи шарик бо талаби кредитори он

Кредитори иштирокчии шартномаи фаъолияти якчоя хукук дорад оид ба чудо кардани хиссаи у дар амволи умуми тибки моддаи 303 хамин Кодекс талабот пешниход намояд.

 

Моддаи 1066. Катъи шартномаи фаъолияти якчоя

1. Шартномаи фаъолияти якчоя дар холатхои зайл катъ мегардад:

1) дар натичаи бедарак гоиб шуда, гайри кобили амал ё кобили махдуди амал эълон кардани яке аз шарикон;

2) дар натичаи гайри кобили пардохт (муфлис) эълон кардани яке аз шарикон;

3) дар натичаи фавти яке аз шарикон ё бархам додан ё аз нав ташкилшавии шахси хукукии иштирокчии шартнома, агар дар шартнома ё созишномаи минбаъда нигох доштани шартнома дар муносибат байни шарикони дигар ё иваз кардани шарики фавтида (шахси хукукии аз нав ташкилшуда) бо ворисони он (ворисони хукуки) пешбини нагардида бошад;

4) дар натичаи аз иштирок дар шартномаи бемухлати фаъолияти якчоя даст кашидани яке аз шарикон;

5) дар натичаи бекор кардани шартномаи фаъолияти якчояи бо зикри мухлат басташуда, тибки талаби яке аз шарикон дар муносибати байни у ва шарикони дигар;

6) дар натичаи бекор кардани шартномаи фаъолияти якчоя бо созишномаи тарафхо;

7) дар натичаи гузашти мухлати шартномаи фаъолияти якчоя;

8) дар натичаи ноил шудан ба максадхои шартномаи фаъолияти якчоя ё фарорасии шароите, ки ноил шудан ба ин максадхоро имконнопазир мегардонад;

9) дар натичаи чудо кардани хиссаи шарик бо талаби кредитори он;

10) тибки асосхои дигаре, ки хамин Кодекс ё шартномаи фаъолияти якчоя пешбини намудаанд.

Дар шартномаи фаъолияти якчоя ё созишномаи минбаъдаи иштирокчиён дар холатхои дар бандхои якум, дуюм, чорум, панчум ва нухуми хамин кисм зикргардида нигох доштани шартнома дар муносибат байни дигар шарикон пешбини шуданаш мумкин аст.

1. Хангоми катъи шартномаи фаъолияти якчоя ашёе, ки барои сохибии умум ва (ё) истифодаи шарикон дода шуда буд, бидуни подошпули ба шарикони онхоро фарохамоварда баргардонида мешавад, зеро дар созишномаи тарафхо тартиби дигар пешбини нагардидааст.

Аз лахзаи катъи шартномаи фаъолияти якчоя иштирокчиёни он вобаста ба ичро накардани ухдадорихои умуми дар назди ашхоси сеюм масъулияти муштарак доранд.

Таксими амволи тахти моликияти умумии шарикон карордошта ва хукукхои умумии талаби байни онхо бамиёномада тибки тартиби мукаррарнамудаи моддаи 302 хамин Кодекс анчом дода мешавад.

Шарике, ки ба моликияти умуми ашёи инфироди муайяншударо фарохам овардааст, хукук дорад хангоми катъи шартномаи фаъолияти якчоя, бо шарти риояи манфиатхои шарикони бокимонда ва  кредиторон ба у баргардонидани ин ашёро талаб кунад.

Моддаи 1067. Радд кардани шартномаи бемухлати фаъолияти якчоя

Ариза дар мавриди шартномаи бемухлати фаъолияти якчояро рад кардани шахс бояд аз чониби чунин шахс дар мухлати на дертар аз се мох то лахзаи эхтимолии аз шартнома баромадан, агар дар шартнома мухлати дигар пешбини нагардида бошад, арз карда шавад.

Созишнома дар хусуси махдуд кардани хукуки радди шартномаи бемухлати фаъолияти якчоя ичозат дода намешавад.

Моддаи 1068. Бекор кардани шартномаи фаъолияти  якчоя бо талаби тарафхо

Дар баробари асосхои дар банди 1 кисми 2 моддаи 482 хамин Кодекс зикргардида тарафи шартномаи фаъолияти якчояе, ки бо зикри мухлат ё бо зикри максад ба сифати шарти бекор сохтан баста шудааст, хукук дорад бо сабабхои узрнок дар муносибати байни худ ва дигар шарикон бекор кардани шартномаро бо чуброни зарари вокеии вобаста ба бекор кардани шартнома ба шарикони бокимонда расонидашуда, талаб кунад.

 

Моддаи 1069. Масъулияти шарике, ки аз шартнома даст кашидааст ё бекор кардани онро  талаб кардааст

Дар сурате ки агар шартномаи фаъолияти якчоя дар натичаи аризаи яке аз иштирокчиёни он вобаста ба радди иштироки минбаъда дар он ё бекор кардани шартнома бо талаби яке аз шарикон катъ нагардидааст, ё иштироки он дар шартнома катъ гардидааст, у дар назди ашхоси сеюм оид ба ухдадорихои умуми, ки дар давраи иштирокаш дар шартнома ба миён омадааст, хамон тавре, ки агар вай хамчун иштирокчии шартномаи фаъолияти якчоя боки монад хам, чавобгар мебошад.

 

БОБИ 53. Озмуни оммави

 

Моддаи 1070. Ташкили озмуни оммави

1. Шахсе, ки ба таври оммави дар мавриди пардохти подошпули ё додани дигар мукофот (оид ба пардохти мукофот) барои ичрои бехтарини кор ё ба даст овардани натичахои дигар (озмуни оммави) эълон кардааст, бояд ба шахси тибки шартхои гузаронидани озмун голиб эътирофгардида мукофоти кайду шартшударо пардозад.
2. Озмуни оммави, хангоме ки пешниходи ташкилкунандаи озмун дар хусуси иштирок дар озмун ба хамаи иштирокчиён нигаронида шудааст ва он бо рохи эълон дар матбуот ё дигар воситахои ахбори умум дастрас гардидааст, озмуни кушода ва агар пешниходи иштирок ба озмун ба гурухи муайяни ашхос тибки интихоби ташкилкунандаи озмун фиристода шавад, пушида буданаш мумкин аст.

Озмуни кушода метавонад бо дарназардошти  дарачaи тахассусии ( махорати) каблии иштирокчиёни он, хангоме, ки ташкилкунандаи озмун интихоби каблии ашхоси  барои иштирок дар озмун хохишмандро муайян месозад, кайду шарт карда шавад.

1. Эълони озмуни оммави бояд шартхоеро, ки мохияти вазифа, меъёр ва тартиби арзёбии натичахои кор ё дигар комёбихо, махал, мухлат ва тартиби пешниходи он, андоза ва навъи мукофот, хамчунин тартиб ва мухлати эълони натичахоро пешбини менамояд, дар бар гирад.
2. Нисбат ба озмуни оммави, ки бо голиби он бастани шартномаро пешбини менамояд, коидахои хамин боб истифода мегарданд, зеро дар моддахои 479-481 хамин Кодекс тартиби дигаре пешбини нагардидааст.

 

Моддаи 1071. Тагйир додани шарт ва бекор  кардани озмуни оммави

1. Шахсе, ки дар бораи гузарондани озмуни оммави эълон додааст, хукук дорад танхо дар чараёни кисмати аввали мухлати барои пешниходи корхо мукарраргардида шарти озмунро тагйир дихад ё онро бекор кунад.
2. Огохинома дар мавриди тагйир додани шарт ё бекор кардани озмун бояд бо хамон усуле, ки озмун эълон карда шуда буд, сурат гирад.
3. Дар сурати иваз кардани шарти озмун ё бекор кардани он шахси озмунро эълоннамуда бояд харочоти хар шахсеро, ки пурра ё кисман кори дар огохиномаи озмун пешбинишударо анчом додааст, чуброн намояд.
4. Агар хангоми тагйир додан ё бекор кардани озмун талаботи дар кисмхои 1 ва 2 хамин модда вайрон карда шуда бошанд, шахсе, ки дар бораи гузаронидани озмун эълон додааст, бояд зарари дар натичаи он ба иштирокчиёни озмун расонидашударо чуброн намояд.
5. Шахсе, ки дар бораи гузаронидани озмун эълон додааст, агар исбот карда тавонад, ки кори зикргардида баръало ба шартхои озмун мувофик набуд, аз чуброни харочот ва зарари пешбининамудаи кисмхои 3 ва 4 хамин модда озод карда мешавад.

 

Моддаи 1072. Карор дар бораи пардохти мукофот

1. Карор дар бораи пардохти мукофот ба голиби озмун бояд бароварда шуда, тибки тартиб ва мухлати дар эълони озмун мукарраргардида ба иттилои иштирокчиёни озмуни оммави расонида шавад.
2. Агар комёбихои дар эълон зикргардида дар коре ба даст оварда шуда бошад, ки онро ба таври муштарак ду ё зиёда ашхос анчом дода бошад, мукофот тибки созишномаи байни онхо баробар таксим карда мешавад. Агар чунин созишнома ба мувофика нарасида бошад, тартиби таксими мукофотро суд муайян мекунад.

 

Моддаи 1073. Истифодаи асархои илми, адаби ва санъат, ки голиби озмуни оммави гардидаанд

Агар мавзуи озмуни оммави асархои илми, адаби ва санъат бошанд, шахси озмунро эълоннамуда барои бастани шартнома бо муаллифи асар дар хусуси истифодаи асар бо пардохти хакки калам, агар дар шартхои озмун тартиби дигар пешбини нагардида бошад, хукуки афзалиятнокро пайдо мекунад.

 

Моддаи 1074. Ба  иштирокчиёни озмун баргардонидани корхои пешниходшуда

Шахсе, ки оид ба озмуни оммави эълон додааст, агар дар шарти озмун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз хусусиёти кори ичрошуда барнаояд, ухдадор аст, ки ба иштирокчиёни озмун асархои сазовори мукофот донистанашударо баргардонад.

 

БОБИ 54. Ба таври оммави эълон кардани мукофот 

1. Мукаррароти умуми

 

Моддаи 1075. Ухдадории пардохти мукофот

1. Шахсе, ки барои хар каси амали конунии дар эълон зикргардидаро дар мухлати дар он зикршуда анчом доданаш супоридани подошпули ё мукофоти дигар (дар бораи пардохти мукофот)-ро ба таври оммави эълон намудааст, вазифадор аст ба хар каси чунин амалро анчомдода, аз чумла ашёи гумшударо пайдонамуда ва ё ба шахси эълоннамудаи мукофот маълумоти заруриро иттилоъ дода, мукофоти ваъдашударо пардозад.
2. Агар дар эълони оммавии мукофот андозаи он муайян нагардида бошад, он тибки созишнома бо шахсе, ки эълонро додааст ва дар сурати бахс аз тарики суд муайян карда мешавад.
3. Ухдадории пардохти мукофот, сарфи назар аз он ки амали дахлдор вобаста ба эълон анчом дода шудааст ё бидуни он, ба миён меояд.
4. Дар холатхое ки амали дар эълон зикршударо якчанд шахс анчом додаанд, хукуки гирифтани мукофотро шахсе ба даст меорад, ки аввалин шуда амали дахлдорро ичро кардааст.

Агар амали дар эълон зикршударо хамзамон ду ё зиёда ашхос анчом дода бошанд, мукофот байни онхо баробар ё  тибки  тартиби дигари дар созишномаи байни онхо пешбинигардида таксим карда мешавад.

1. Агар дар эълон тартиби дигаре пешбини нагардида бошад ва аз хусусияти амали дар он зикршуда барнаояд, мутобикати ичрои амал бо талаботи дар эълон чойдошта аз чониби шахсе, ки ба таври оммави мукофотро эълон намудааст ва дар сурати бахс аз чониби суд муайян карда мешавад.

 

Моддаи 1076. Бекор кардани эълони оммавии мукофот

1. Шахсе, ки ба таври оммави дар бори пардохти мукофот эълон кардааст, ба истиснои холатхое, ки дар худи эълон пешбини гардидааст ё дар он имконнопазирии радди он зикр шудааст ё барои ичрои амал, ки барои он мукофот ваъда шудааст, мухлати муайян мукаррар гардидааст ё то лаpхзаи эълони рад як ё якчанд шахс аллакай амали дар эълон зикршударо анчом додаанд, хукук дорад бо хамон усул аз ваъдаи худ даст кашад.
2. Бекор кардани ваъдаи оммавии мукофот шахси дар бораи мукофот эълондодаро аз чуброни харочоти шахсе, ки вобаста ба амали дар эълон зикргардида масраф намудааст, озод намекунад. Андозаи харочот дар хар сурат наметавонад аз мукофоти дар эълон ваъдашуда бештар бошад.

 

2. Хусусиятхои гузаронидани бозихо ва шартхо

 

Моддаи 1077. Талаботи вобаста ба ташкили бозихо, шартхо ва иштирок дар онхо

Талаботи шахрвандон ва ашхоси хукуки вобаста ба ташкил намудани бозихо ва шартхо, ки ба таваккал асос ёфтаанд (бозихои сархушкунанда ва шартхо) ё иштирок дар онхо, ба истиснои талаботи ашхоси дар ин бозихо ё шартхо тахти таъсири фиреб, зуровари, тахдид ё созишномаи риёкоронаи намояндагони онхо бо ташкилотчиёни бозихо ё шартхо иштироккарда ва талаботе, ки аз муносибатхои дар моддаи 1098 хамин Кодекс бармеояд, тахти химояи суди карор дода намешаванд.

 

Моддаи 1078. Хусусиятхои гузаронидани лотерея, тотализаторхо ва бозихои дигар аз чониби давлат ва макомоти хокимияти махалли

1. Муносибати байни давлат, сохторхои маъмурию марзи ё шахсе, ки аз макоми ваколатдори давлати барои гузаронидани лотерея, тотализаторхо (шартхои байнихамдигари) ва дигар мусобикоти ба таваккал асосёфта бо иштирокчиёни бозихо ичозатнома (литсензия) гирифтааст, ба шартнома асос меёбад. Чунин шартнома бо додани лотерея, квитансия ё хуччати дигар ба расмият дароварда шуда, аз лахзаи аз чониби иштирокчи пардохтани арзиши билети лотерея ё шакли дигари пардохти маблаги бози басташуда эътироф мегардад.
2. Ба ашхосе, ки мутобики шартхои гузаронидани лотерея, тотализатор ё дигар бозихо голиб эътироф мегарданд, ташкилотчии бози бояд бурди дар шарти бози пешбинишударо тибки андоза, шакл (бо пул ё дар шакли асл) ва дар мухлатхои муайяншуда ва агар мухлат зикр нагардида бошад, дар мухлати на дертар аз дах руз аз лахзаи чамъбасти натичаи бозихо пардозад.
3. Дар сурати аз чониби ташкилотчии бози риоя накардани ухдадорихои дар кисми 2 хамин модда зикргардида иштирокчие, ки дар лотерея ё тотализатор ё бозии дигар бурд кардааст, хукук дорад пардохти бурд, инчунин чуброни зарари вобаста ба вайрон кардани шартнома аз чониби ташкилотчии бози расонидашударо талаб намояд.

 

БОБИ  55. Ухдадорихо вобаста ба расонидани зарар 

1. Мукаррароти умуми

 

Моддаи 1079. Асосхои умумии масъулият барои расонидани зарар

1. Зараре, ки бо амал (беамали)-и гайриконуни ба шахс ё амволи шахрванд, инчунин ба шахси хукуки, давлат расонида шудааст, бояд дар хачми пурра аз чониби шахсе, ки зарар расонидааст, чуброн карда шавад.

Конун метавонад ухдадории чуброни зарарро ба зиммаи шахсе гузорад, ки зараррасон намебошад.

Мувофики конун ё шартнома масъулияти баландтари зараррасон ё андозаи баландтари чуброни зарар мукаррар шуданаш мумкин аст.

1. Зараррасон, агар исбот намояд, ки зарар бо гунохи у расонида нашудааст, аз чуброни зарар озод карда мешавад. Конун метавонад чуброни зарарро дар сурати гунох надоштани зараррасон низ пешбини намояд.
2. Зарари бо амали конуни расонидашуда дар холатхои пешбининамудаи конун бояд чуброн карда шавад.

 

Моддаи 1080. Пешгирии расонидани зарар

1. Хатари дар оянда расонидани зарар барои арзи даъво чихати манъи амале, ки боиси расонидани зарар мегардад, асос буда метавонад.
2. Агар зарари расонидашуда аз окибатхои истифодаи корхона, иншоот ё дигар фаъолияти истехсоли ба миён омада бошад, ки зараррасониро идома медихад ё бо зарари нав тахдид мекунад, суд хукук дорад чавобгарро бар замми чуброни зарар, инчунин ба катъи фаъолияти дахлдор ухдадор созад.
3. Суд, агар катъ гардонидани фаъолият хилофи манфиати чомеа бошад, метавонад даъворо вобаста ба фаъолияти дахлдор рад намояд. Радди катъи чунин фаъолият чабрдидагонро аз хукуки ситонидани чуброни зарари вобаста ба фаъолият расонидашуда махрум намесозад.

 

Моддаи 1081. Расонидани зарар дар холати  мудофиаи зарури

Зарари дар холати мудофиаи зарури расонидашуда, агар дар айни замон гузаштан аз хадди мудофиа сурат нагирифта бошад, чуброн карда намешавад.

 

Моддаи 1082. Расонидани зарар дар холати нихояти зарурат

Зарари дар холати нихояти зарурат, яъне рафъи хатари ба худи зараррасон ё дигар ашхос тахдидкунанда расонида шуда, агар рафъи ин тахдид дар хамин холат бо усули дигар имконнопазир бошад, бояд аз чониби шахси зараррасон чуброн карда шавад.

Бо назардошти холате ки вобаста ба он чунин зарар расонида шудааст, суд метавонад ухдадории чуброни зарарро ба зиммаи шахси сеюм, ки ба манфиати он зараррасон амал кардааст, гузорад ё хам зараррасон ва хам шахси сеюмро пурра ё кисман аз чуброни зарар озод кунад.

 

Моддаи 1083. Масъулияти шахси хукуки ё шахрванд барои зараре, ки корманди он расонидааст

1. Шахси хукуки ё шахрванд зарареро, ки корманди он хангоми ичрои ухдадорихои мехнати (хизмати, вазифави)-и худ расонидааст, чуброн менамояд.
2. Дар иртибот бо мукаррароти хамин Кодекс оид ба ухдадорихои вобаста ба чуброни зарар кормандон он шахрвандоне эътироф карда мешаванд, ки корхоро дар асоси шартномаи мехнати (карордод), инчунин дар асоси шартномаи хукуки граждани ба чо меоранд, агар дар айни хол онхо тибки вазифа ё тахти назорати шахси дахлдори хукуки ё шахрванди масъули пешбурди бехатари корхо амал кардаанд ё мебоист амал кунанд.

Ширкатхои хочагидори ва кооперативхои истехсоли зарареро, ки иштирокчиён (аъзо)-и он хангоми аз чониби охирин анчом додани фаъолияти сохибкори, истехсоли ё навъи дигари фаъолияти ширкат ё кооператив расонидаанд, чуброн менамоянд.

 

Моддаи 1084. Масъулият барои зараре, ки макомоти давлати, макомоти хокимияти махалли, инчунин ашхоси мансабдори онхо расонидаанд

1. Зарари дар натичаи аз чониби макомоти давлати баровардани санади ба конунхо номувофик расонидашуда сарфи назар аз гунохи макомот ё ашхоси мансабдоре, ки санадро баровардааст, бо карори суд чуброн карда шавад. Зарар аз хисоби хазинаи давлат (моддаи 151) чуброн карда мешавад.
2. Зараре, ки тавассути амал (беамали)-и гайриконунии ашхоси мансабдори макомоти давлати дар сохаи идораи маъмури расонида шудааст, тибки асосхои умуми (моддаи 1100), аз хисоби маблагхои пулии дар ихтиёри ин макомот карордошта, чуброн карда мешавад. Хангоми нокифоя будани онхо зарар ба таври субсидиари аз хисоби бучети давлат чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 1085. Макомот ва ашхосе, ки хангоми чуброни зарар аз ном ва хисоби хазина баромад  мекунанд

Дар холатхое ки мутобики хамин Кодекс, дигар конунхо чуброни зарар аз хисоби хазинаи чумхури ё хазинаи сохтори макомоти хокимияти махалли анчом дода мешавад, аз номи ин хазина макомоти дахлдори молияви баромад мекунанд.

 

Моддаи 1086. Масъулият барои зараре, ки бо амали гайриконунии макомоти тахкик, тафтиши пешаки, прокуратура ва суд расонида шудааст

1. Зараре, ки дар натичаи гайриконуни махкум намудан, гайриконуни ба чавобгарии чинояти кашидан, гайриконуни ба сифати чораи пешгирикунанда истифода бурдани бахабсгири ё забонхат барои ба чое нарафтан, гайриконуни андешидани чазои маъмури дар шакли ба хабс гирифтан ё корхои ислохи мехнати ба шахрванд расонида шудааст, сарфи назар аз гунохи шахси мансабдори макоми тахкик, тафтиши пешаки, прокуратура ва суд, тибки тартиби мукаррарнамудаи конун аз чониби давлат ба андозаи пурра чуброн карда мешавад.
2. Зарари ба шахрванд ё шахси хукуки дар натичаи фаъолияти дигари гайриконунии макомоти тахкик, тафтиши пешаки, прокуратура ва суд расонидашуда, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, дар асосхои умуми (моддаи 1104) чуброн карда мешавад.
3. Зараре, ки дар натичаи баровардани карори гайриконуни оид ба парвандахои граждани расонида шудааст, дар холате чуброн карда мешавад, ки агар гунохи судя тибки карори эътибори конуни пайдокардаи суд мукаррар гардида бошад.

 

Моддаи 1087. Чуброни  зарар аз чониби  шахси масъулияти худро сугуртанамуда

Шахси хукуки ё шахрванде, ки масъулияти худро тибки тартиби сугуртаи ихтиёри ё сугуртаи хатми сугурта кардааст, хангоми чихати пурра чуброн намудани зарар нокифоя будани маблаги сугурта фарки байни маблаги сугурта ва андозаи вокеии зарарро мепардозад.

 

Моддаи 1088. Масъулият барои зараре, ки ноболигони то синни чордахсола расонидаанд

1. Барои зараре, ки ноболигони ба синни чордахсолаги нарасида (хурдсолон) расонидаанд, волидайни онхо (фарзандхондагон), ё васиён, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гунохи он расонида нашудааст, чавобгар мебошанд.
2. Агар хурдсоли мухточи васоят дар муассисаи дахлдори тарбияви, муассисаи муоличави, муассисаи хифзи ичтимои ё дигар муассисаи шабех карор дошта бошад, ки бо хукми конун васии он ба хисоб меравад , агар исбот карда натавонад, ки зарар бо гунохи у содир нашудааст, ин муассиса вазифадор аст зарари расонидаи хурдсолро чуброн намояд.
3. Агар хурдсол хангоми тахти назорати муассисахои таълими, тарбияви, муоличави ё дигар муассиса карор доштанаш гунох содир карда бошад ва он муассиса вазифадор буд назорати уро анчом медод, инчунин хурдсол тахти назорати шахсе буд, ки дар асоси шартнома уро назорат менамуд, ин муассиса ё шахс, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гунохи онхо расонида нашудааст, барои ин зарар чавобгар мебошанд.

Агар волидайн (фарзандхондагон) ё васиён фавтида бошанд ё онхо, инчунин шахрвандони дигаре, ки дар кисми 3 хамин модда зикр шудаанд, барои чуброни зарари ба хаёт ё саломатии чабрдида расонидашуда маблаги кофи надошта бошанд ва худи зараррасон, ки пурра кобили амал гардидааст ва дорои чунин маблаг бошад, суд бо назардошти вазъи амволии чабрдида ва зараррасон, инчунин дигар холатхо хукук дорад дар бораи пурра ё кисман аз хисоби худи зараррасон чуброн намудани зарар  карор кабул кунад.

 

Моддаи 1089. Масъулият барои зараре, ки ноболигони аз синни чордахсола то хаждахсола расонидаанд

1. Ноболигони аз синни чордахсола то хаждахсола барои зарари расонидаашон мустакилона, дар асосхои умуми чавобгар мебошанд.
2. Дар сурате, ки агар ноболиги аз чордахсола то хаждахсола барои чуброни зарар амвол ё манбаи дигари даромад надошта бошад, зарар бояд пурра ё дар кисмати нокифояи он аз хисоби волидайн (фарзандхондагон)-и у ё парасторон, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гунохи онхо расонида нашудааст, чуброн карда мешавад.

Агар ноболиги аз синни чордахсола то хаждахсола, ки мухточи сарпарасти мебошад, дар муассисаи дахлдори тарбияви, муассисаи муоличави ё муассисаи хифзи ичтимои ё дигар муассисаи шабехе карор дошта бошад, ки бо хукми конун парастори у ба шумор мераванд, ин муассисахо, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гунохи онхо расонида нашудааст, ухдадоранд пурра ё дар кисмати нокифояи он зарарро чуброн намоянд.

1. Ухдадории волидайн (фарзандхондагон), парасторон ва муассисахои дахлдор вобаста ба чуброни зарар баъди ба синни балогат расидани зараррасон ё баъди он ки то ба синни балогат расидан дорои амвол ё дигар манбаи даромаде мегардад, ки барои чуброни зарар кифоя мебошад ё то расидан ба синни балогат кобили амал гардидааст, катъ мегардад.

 

Моддаи 1090. Масъулияти волидайни аз хукуки волидайн махрумшуда барои зарари  расонидаи ноболигон

Суд метавонад ба зиммаи падар ё модари аз хукуки волидайн махрумшуда масъулияти чуброни зарареро, ки фарзандони ноболиги онхо дар чараёни се соли баъди аз хукуки волидайн махрум гардидани онхо расонидаанд, агар рафтори кудаке, ки боиси расонидани зарар гардидааст, окибати ба таври муносиб анчом надодани ухдадории тарбияи фарзанд аз чониби волидайн бошад, гузорад.

 

Моддаи 1091. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванди гайри кобили амал эътирофгардида

1. Зарари расонидаи шахрванди гайри кобили амал эътирофгардидаро (моддаи 30) васи ё ташкилоте, ки вазифадор аст назорати уpо анчом дихад, агар исбот карда натавонанд, ки зарар бо гунохи онхо расонида нашудааст, чуброн менамоянд.
2. Ухдадории васи ё ташкилоти чубронкунандаи зараре, ки аз чониби шахрванди гайри кобили амал эътирофгардида расонида шудааст, инчунин дар холати баркарор шудани кoбилияти амали у низ катъ намегардад.
3. Агар васи фавтида бошад ё барои чуброни зарар маблаги кофи надошта бошад ва худи зараррасон дорои чунин маблаг бошад, суд бо дарназардошти вазъи амволии чабрдида ё зараррасон, инчунин холатхои дигар хукук дорад оид ба кисман ё пурра аз хисоби амволи худи зараррасон чуброн намудани зарари ба хаёт ё саломатии чабрдида расонидашуда карор кабул кунад.

 

Моддаи 1092. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванди кобили махдуди амал эътирофгардида

Зарари расонидаи шахрванди дар натичаи истеъмоли машрубот ё маводи нашъадор кобили махдуди амал эътирофгардида (моддаи 31) аз чониби худи зараррасон тибки асосхои умуми чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 1093. Масъулият барои зарари расонидаи шахрванде, ки кобилияти дарки амалхои худро надорад

1. Шахрванди кобили амал, инчунин ноболиги аз синни чордахсола то хаждахсола, агар дар холате зарар расонида бошад, ки мохияти кирдори худро дарк ё идора карда наметавонист, барои зарари расонидааш чавобгар намебошад.
2. Зараррасон, агар худро ба чунин холат дар натичаи истифодаи машрубот, маводи нашъадор ё бо усули дигар расонида бошад, аз масъулият озод карда намешавад.
3. Агар зарар аз чониби шахсе расонида шуда бошад, ки дар натичаи бемории рухи ё камакли мохияти амали худро дарк ё идора карда наметавонист, ухдадории чуброни зарарро суд метавонад ба зиммаи шахси кобили мехнати бо у якчоя зиндагикунанда: хамсар, волидайн, фарзандони болиг, ки дар бораи чунин холати зараррасон огох буданд, вале оид ба гайри кобили амал эътироф шудан ва таъини васояти у масъала нагузоштаанд, вогузорад.

 

Моддаи 1094. Масъулият барои расонидани зарар тавассути фаъолияте, ки барои атрофиён хатари калонро ба миён меоварад

1. Манбаи хатари калон гуфта куввахои физики, физики-химияви ва биологиро меноманд, ки субъектхои хукуки граждани дар асоси хукуки ба онхо тааллук доштаи моликият, пешбурди хочаги ва идораи оперативи ё бо асосхои дигари ичозатдода (шартнома, конун, санадхои маъмури ва гайра), ки барои атрофиён хатари калон дорад.
2. Ашхоси хукуки ва шахрвандоне, ки фаъолияти онхо бо хатари калон барои атрофиён алокаманд мебошад (ташкилотхои наклиёти, корхонахои саноати, сохтмон, моликони воситахои наклиёт ва гайра), агар исбот карда натавонад, ки зарар дар натичаи кувваи рафънопазир ё нияти бадкасдонаи чабрдида рух додааст, вазифадоранд зарари тавассути манбаи хатари калон расонидашударо чуброн намоянд.

Ухдадории чуброни зарар ба зиммаи шахси хукуки ё шахрванде гузошта мешавад, ки манбаи хатарро дар асоси хукуки моликият, хукуки пешбурди хочагидори ё хукуки идораи оперативи ё тибки хама гуна асосхои дигари конуни (шартномаи кирояи амвол, эътимоднома барои идораи воситаи наклиёт, бо хукми фармоиши макомоти салохиятдор оид ба интиколи манбаъ ва гайра)  сохиби менамоянд.

1. Сохибони манбаъхои хатари калон барои зарари дар натичаи амали мутакобилаи манбаъхо (бархурди воситахои наклиёт ва гайра) ба ашхоси сеюм расонидашуда тибки асосхои пешбининамудаи кисми 1 хамин модда масъулияти муштарак доранд.

Зарари дар натичаи амали мутакобилаи манбаъхои хатари калон ба сохибони он расонидашуда тибки асосхои умуми чуброн карда мешавад. Дар айни замон:

– зарари бо гунохи як тараф расонидашуда дар хачми пурра аз чониби хамин тараф чуброн карда мешавад;

– зарари бо гунохи харду тараф ё якчанд тараф расонидашуда мутаносибан ба гунохи хар кадоме  аз онхо чуброн  карда мешавад.

Хангоми имконнопазирии мукаррар намудани андозаи гунохи хар кадоме аз тарафхо масъулият байни онхо баробар таксим карда мешавад.

Хангоми мавчуд набудани гунохи тарафхо дар зараррасони хеч яке аз онхо хукук надоранд чуброни зарарро талаб намоянд. Хар яке аз тарафхо дар чунин холат таваккали зарари расонидашударо ба ухда дорад.

1. Сохиби манбаъи дорои хатари калон барои зараре, ки ин манбаъ расонидааст, агар исбот карда тавонад, ки манбаъ дар натичаи амали гайриконунии ашхоси сеюм аз ихтиёри у баромадааст, чавобгар намебошад. Дар чунин холат масъулият барои зарари расонидаи манбаи дорои хатари калон ба зиммаи ашхосе вогузошта мешавад, ки зиддиконуни манбаи дорои хатари калонро тасарруф намудаанд. Хангоми дар зиддиконуни тасарруф намудани манбаи дорои хатари калон мавчуд будани гунохи сохиби он масъулият хам ба зиммаи сохиби манбаъ ва хам ба зиммаи ашхоси манбаъро гайриконуни тасарруфнамуда вогузошта мешавад.

 

Моддаи 1095. Масъулият барои якчоя расонидани зарар

Ашхоси якчоя зараррасонида дар назди чабрдида муштарак чавобгар мебошанд.

Тибки аризаи чабрдида ва ба манфиати у суд хукук дорад ба зиммаи ашхосе, ки якчоя зарар расонидаанд, масъулияти хиссави гузорад.

 

Моддаи 1096. Хукуки даъвои мутакобила (регресси) ба шахсе, ки зарар расонидааст

1. Шахсе, ки зарари расонидаи шахси дигарро чуброн намудааст (зарари расонидаи корманд хангоми ичрои ухдадорихои мехнати (хизмати, вазифави, шахсе, ки воситаи наклиётро идора менамуд ва гайра) хукук дорад нисбат ба хамин шахс ба андозаи чубронпулии пардохташуда, агар дар конун андозаи дигар пешбини нагардида бошад, талаботи мутакобила пешниход намояд.
2. Зараррасоне, ки зарари якчоя расонидашударо чуброн намудааст, хукук дорад аз хар як зараррасон пардохти хиссаи ба чабрдида пардохташударо дар хачме, ки ба андозаи гунохи ба хамин зараррасон муносиб мебошад, талаб намояд. Хангоми имконнопазирии муайян кардани дарачаи гунох хиссахо баробар эътироф карда мешаванд.
3. Давлат, агар он зарари расонидаи ашхоси макомоти тахкик, тафтиши пешаки, прокуратура ва судро (кисми 1 моддаи 1086) чуброн намуда бошад, дар холатхои бо хукми эътибори конуни пайдокардаи суд мукаррар гардидани гунохи онхо, хукук дорад нисбат ба чунин ашхос даъвои мутакобила (регресси) пешниход кунад.
4. Макомоти давлатии хифзи ичтимоие, ки зарари ба чабрдида расондаро чуброн кардааст хукуки даъвои мутакобилаи ба чавобгари зарар расондаро дорад.
5. Ашхосе, ки зарарро тибки асосхои дар моддахои 1088-1091 хамин боб зикр гардида чуброн намудаанд, хукук надоранд нисбат ба шахси зараррасон талаботи мутакобила (регресси) пешниход намоянд.

 

Моддаи 1097. Хачм ва андозаи чуброни зарар

1. Хачми зарар баробари андозаи зарари расонда шударо, ки ба камшавии холати амволии чабрдида вобаста аст, дар бар мегирад.
2. Андозаи чуброни зарар – ин микдори муайяни товоне мебошад, ки чабрдида ба он талабгор аст.

 

Моддаи 1098. Усулхои чуброни зарари амволи

Барои чуброни зарар карор бароварда, суд мутобики холатхои парванда шахси барои расонидани зарар масъулро ухдадор менамояд, ки зарари расонидашударо пурра чуброн намояд (кисми 2 моддаи 15) ё онро дар шакли асл баргардонад (ашёи хамон навъ ва дорои хамон сифатро пешниход кунад, ашёи зарардидаро баркарор намояд ва гайра).

 

Моддаи 1099. Бахисобгирии гунохи чабрдида ва вазъи амволи шахсе, ки зарар расонидааст1.

Зараре, ки дар натичаи касди чабрдида расонида шудааст, чуброн карда намешавад.

1. Агар беэхтиётии дагали худи чабрдида боиси ба миён омадан ё афзоиши зарар гардида бошад, дар чунин сурат вобаста ба дарачаи гунохи чабрдида ё зараррасон андозаи чуброн кам карда мешавад.
2. Хангоми беэхтиётии дагали чабрдида ва мавчуд набудани гунохи зараррасон дар холатхое, ки масъулият он сарфи назар аз гунох фаро мерасад, агар дар конун тартиби дигаре пешбини нагардида бошад, андозаи чуброн бояд кам карда шавад ё чуброни зарар рад карда шавад.

Хангоми расонидани зарар ба хаёт ва саломатии шахрванд радди чуброни зарар ичозат дода намешавад.

1. Гунохи чабрдида хангоми чуброни харочоти иловаги (кисми 1 моддаи 1101), хангоми чуброни зарар вобаста ба фавти саробон (моддаи 1104), инчунин хангоми чуброни харочоти маросими дафн (моддаи 1110) ба инобат гирифта намешавад.
2. Суд метавонад чуброни зарари ба шахрванд расонидашударо ба истиснои холатхое, ки зарар вобаста ба амали бадкасдона расонида шудааст, бо назардошти вазъи амволии у кам кунад.

 

2. Чуброни зараре, ки ба хаёт ва саломатии шахрванд расонида шудааст

 

Моддаи 1100. Чуброни зараре, ки ба хаёт ё саломатии шахрванд хангоми ичрои ухдадорихои шартномави ё дигар ухдадорихо расонида шудааст

Зарари ба хаёт ё саломатии шахрванд хангоми ичрои ухдадорихои шартномави, инчунин хангоми ичрои ухдадорихои хизмати харби, хизмат дар милитсия ва дигар ухдадорихои дахлдор расонидашуда, агар дар конун ё шартнома андозаи баландтари масъулият пешбини нагардида бошад, мутобики коидахои пешбининамудаи хамин боб чуброн карда мешавад.

 

Моддаи 1101. Андоза ва хусусияти чуброни зараре, ки ба саломати осеб расонидааст

1. Хангоми осеб расонидан ба шахрванд ё дигар зарар ба саломатии у бояд музди мехнат (даромад)-е, ки у дошт ё баръало гирифта метавонист, инчунин харочоти вобаста ба осеб дидани саломати (барои муолича, хуроки иловаги, истеъмоли дорувори, протезкунони, нигохубини шахси дигар, муоличаи санитарию курорти, ба даст овардани воситахои махсуси наклиёт, омодаги ба омухтани касби нав ва гайра), агар эътироф гардида бошад, ки чабрдида ба чунин навъи кумак ва нигохубин мухточ аст ва барои гирифтани кумаки ройгон хукук надорад, чуброн карда мешавад.
2. Хангоми муайян кардани музди мехнат (даромад)-и аздастрафта нафакаи маъюби, ки ба чабрдида вобаста ба осеб ё зарари дигари ба саломатии у расонидашуда таъин гардидааст, хамчунин дигар навъи нафакахо, кумакпулихо ва навъи дигари пардохт, ки то расонидани осеб ба саломати ва хам баъди он аз хисоби чуброн таъин гардидаанд, ба хисоб гирифта намешавад. Ба хисоби чуброни зарар инчунин музди мехнате, ки чабрдида баъди расонидани зарар ба саломати мегирад, дохил карда намешавад.
3. Конун ё шартнома метавонад мутобики хамин модда андоза ва хачми бештари чуброни зарари ба чабрдида тааллукдоштаро муайян кунад.

 

Моддаи 1102. Муайян кардани музди мехнат (даромад), ки дар натичаи ба саломати расонидани зарар аз даст рафтааст

1. Андозаи музди мехнат (даромад)-и дар натичаи ба саломати расонидани зарар аздастрафта бо фоиз нисбат ба музди миёнаи мехнат (даромад) то бардоштани осеб ё зарари дигар ба саломати ё то фарорасии гум кардани кобилияти мехнат, дарачаи дахлдори гум кардани кобилияти кории касби ва дар сурати мавчуд набудани он коршоямии умуми муайян карда мешавад.
2. Ба таркиби музди мехнат (даромад)-и аздастрафта хама гуна навъи пардохти музди мехнат оид ба шартномахои мехнати (карордод) ва хукуки граждани чи дар чои кори асоси ва чи дар якчанд чои кор, ки тахти андозбанди карор мегирад, дохил карда мешавад. Пардохтхои дорои хусусияти якдафъаина (чубронпули барои истифода набурдани рухсати, кумакпули хангоми рафтан аз кор ва гайра) ба таркиби музди мехнат (даромад)-и аздастрафта ба хисоб гирифта намешавад. Дар давраи корношоямии муваккати ва рухсатии вобаста ба хомиладори ва хамл кумакпулии пардохтшуда ба инобат гирифта мешавад. Даромад аз фаъолияти сохибкори, инчунин хакки муаллифи ба таркиби музди мехнати аздастрафта ба хисоб гирифта шуда, дар айни замон даромад аз фаъолияти сохибкори дар асоси маълумоти бозрасии андоз ба он дохил карда мешавад.

Хама навъхои музди мехнат (даромад) ба андозаи маблаге, ки то ситонидани андоз аз он хисоб карда шудааст, ба хисоб гирифта мешавад.

Музди миёнаи мехнат (даромад) бо усули ба дувоздах таксим кардани хамаи маблаги музди мехнат (даромад)-и дувоздах мохи кор, ки то ба саломати расонидани зарар гузаштааст, хисобу китоб карда мешавад. Дар сурате ки агар чабрдида дар лахзаи расонидани зарар ба саломати камтар аз дувоздах мох кор карда бошад, музди миёнаи мехнат (даромад) бо усули таксими маблаги умумии музди мехнат (даромад)-и моххои вокеии кор, ки то расонидани зарар ба саломати гузаштааст, ба мачмуи ин моххо хисобу китоб карда мешавад.

Дар холатхое ки агар чабрдида дар лахзаи расонидани зарар кор намекард, бо хохиши у музди  мехнати то озодшави аз кор ё андозаи оддии подошпулии корманди дорои тахассуси у дар хамин  махал, вале на камтар аз  андозаи дах нишондиханда барои хисобхо мукаррарнамудаи конун ба хисоб гирифта мешавад. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)

1. Агар дар музди мехнат (даромад)-и чабрдида то ба саломатии у расонидани осеб ё зарари дигар тагйироти устуворе рух дода бошад, ки вазъи амволии уро бехбуд мебахшад (вобаста ба вазифаи хизмати мохона баланд шуда бошад, ба кори нисбатан сердаромад гузаронида шуда бошад, баъди хатми муассисаи маълумоти рузона ба кор кабул гардида бошад), инчунин дар дигар холатхое, ки устувории тагйирот исбот карда мешавад, хангоми муайян намудани музди миёнаи мехнат танхо музди мехнат (даромад)-е, ки у гирифтааст, ба хисоб гирифта мешавад.

 

Моддаи 1103. Чуброни зарар хангоми расонидани осеб ба саломатии шахси ба балогат нарасида

1. Дар сурати расонидани осеб ё ба таври дигар рассонидани зарар ба саломатии ноболиг, ки ба синни чордахсолаги нарасидааст ва музди мехнат надорад, ашхоси барои расонидани зарар гунахкор вазифадоранд харочоти вобаста ба зарар дидани саломатиро чуброн намоянд.
2. Хангоми ба синни чордахсолаги расидани чабрдида, инчунин хангоми расонидани зарар ба ноболиги аз чордах то хаждахсола, ки музди мехнат (даромад) надорад, ашхоси барои расонидани зарар масъул вазифадоранд ба чабрдида ба гайр аз харочоти вобаста ба зарари ба саломати расонидашуда, инчунин зарари вобаста ба гум кардани кобилияти мехнат ё кам гардидани онро, бо назардошти андозаи дах нишондиханда барои хисобхо мукаррарнамудаи конун чуброн намоянд. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)

Агар то лахзаи расонидани зарар ба саломати чабрдида дорои музди мехнат бошад, дар ин сурат зарар бо назардошти андозаи ин маблаг, вале на камтар аз андозаи панчкаратаи маоши хадди акали мукаррарнамудаи конун чуброн карда мешавад.

Баъди огози фаъолияти мехнати чабрдида хукук дорад, бо назардошти маоши гирифтааш, вале на камтар аз мукофотпулие, ки тибки мансаби ишголнамудааш мукаррар гардидааст ё музди мехнати корманди дорои хамин дарачаи тахассуси чои кораш афзоиши чуброни зарарро талаб намояд.

 

Моддаи 1104. Чуброни зарар ба ашхосе, ки вобаста ба марги шахрванд расонида шудааст

1. Дар холати марги шахрванд ашхоси гайри кобили мехнати тахти таъмини шахси фавтида карордошта ё то рузи марги у ба гирифтани таъминоти у хукукдошта, фарзанди фавтида, ки пас аз марги у ба дунё омадааст, инчунин яке аз волидайн, хамсар ё дигар аъзои оила, сарфи назар аз кобилияти мехнати, ки кор намекунад ва фарзандон, наберагон, бародарон ва хохарони шахси фавтидаро, ки ба синни чордахсолаги нарасидаанд ё харчанд ба синну соли зикршуда расида бошанд хам ва тибки хулосаи макомоти тибби вобаста ба саломати мухточи нигохубини дигаронанд, нигохубин менамояд, ба чуброни зарар хукук доранд.
2. Хукуки чуброни зарарро инчунин ашхосе, ки тахти таъминоти шахрванди фавтида буда, дар тули панч соли баъди фавти у гайри кобили мехнат гардидаанд, доро мебошанд.

Яке аз волидайн, хамсар ё аъзои дигари оила, ки кор намекунад ва фарзандон, наберагон, бародару хохарони шахси фавтидаро, ки дар кисми 1 хамин модда зикр гардидаанд, нигахбони менамояд ва дар давраи нигохубин гайри кобили мехнат гардидааст, баъди адои нигохубини ин ашхос хукуки чуброни зарарро нигох медорад.

1. Зарар чунин чуброн мегардад: ба ноболигон то расидан ба синни хаждахсолаги, ба хонандагони хаждахсола ва болотар аз он – то хатми тахсил дар муассисахои таълимии рузона, вале на бештар аз синни то бисту сесолаги; ба занони аз синни панчоху панч боло ва мардони аз синни шастсола боло умрбод; ба маъюбон – ба мухлати маъюби; ба яке аз волидайн, хамсар ё дигар аъзои оила, ки ба нигохубини фарзандон, наберагон, хохару бародарони тахти таъмини шахси фавтида карордошта машгул аст, то ба синни чордахсолаги расидани онхо ё тагйир ёфтани вазъи саломати.

 

Моддаи 1105. Андозаи чуброни зарари дар натичаи фавти шахрванд расонидашуда

1. Ба ашхосе, ки вобаста ба марги шахрванд ба чуброни зарар хукук доранд, зарар ба андозаи хамон кисми музди мехнат (даромад)-и фавтида чуброн карда мешавад, ки мувофики коидахои моддаи 1102 хамин Кодекс ба хисоб гирифта шудааст ва онхо онро хангоми дар хаёт будани у барои таъминоти худ мегирифтанд ё хукуки гирифтани онро доштанд. Хангоми ба ин ашхос муайян намудани чуброни зарар ба таркиби даромади шахси фавтида хамзамон бо музди мехнат, инчунин нафакаи хангоми дар кайди хаёт мегирифтааш, таъминоти умрбоди ва дигар чунин пардохтхо дохил карда мешаванд.
2. Хангоми муайян кардани андозаи чуброни зарар нафакае, ки ба ашхос вобаста ба марги саробон мукаррар шудааст, инчунин навъи дигари нафакахои то фавти саробон ё пас аз фавти у таъингардида, инчунин музди мехнат, ротиба (стипендия) ба маблаги чуброн ба хисоб гирифта намешавад.
3. Маблаги чуброни вобаста ба марги саробон, ки ба хар як шахси барои чуброни зарар хукукдошта ба хисоб гирифта шудааст, ба истиснои холатхои зайл аз нав хисобу китоб карда намешавад: баъди фавти саробон таваллуд шудани тифл; таъин (катъ)-и пардохти чубронпули бо ашхосе, ки ба нигохубини фарзандон, наберагон, бародарон ва хохарони саробони фавтида машгуланд.

Тибки конун ё шартнома хачм ва андозаи чубронпули зиёд карда шуданаш мумкин аст.

 

Моддаи 1106. Тагйир додани андозаи чуброни зарар

1. Чабрдидае, ки кисман кобилияти мехнатро гум кардааст, хукук дорад дар хар лахза аз шахси ба зиммааш ухдадории чуброни зарар вогузошташуда, агар кобилияти мехнатии у вобаста ба расонидани зарар ба саломати нисбат ба оне, ки у дар лахзаи таъини чубронпули дошт, камтар гардида бошад, дар хачми дахлдор баланд кардани чубронпулиро талаб намояд.
2. Ашхосе, ки вобаста ба расонидани зарар ба саломатии чабрдида ба зиммаашон чуброни зарар вогузошта шудааст, агар кобилияти кории чабрдида нисбат ба оне, ки у дар лахзаи таъини чубронпули барои зарар дошт, баландтар гардида бошад, хукук доранд ба таври дахлдор кам кардани андозаи чубронпулиро талаб намоянд.
3. Агар вазъи амволии шахси ба зиммааш чуброни зарар вогузошташуда бехбуд ёфта бошад, вале чубронпули мутобики кисми 5 моддаи 1099 хамин Кодекс кам карда шуда бошад, чабрдида хукук дорад баланд кардани андозаи чуброни зарарро талаб намояд.
4. Суд метавонад бо талаби шахрванди зараррасон, агар вазъи амволии у дар натичаи маъюби ё расидан ба синни нафака нисбат ба оне, ки дар лахзаи чуброни зарар дошт, бадтар гардида бошад (кисми 5 моддаи 1099), андозаи чуброни зарарро камтар кунад.

 

Моддаи 1107. Баланд кардани андозаи чуброни зарар вобаста ба боло рафтани арзиши рузгузарони ва афзудани нишондиханда барои хисобхо

Маблаги чуброни зараре, ки шахрванд вобаста ба расонидани зарар ба саломати ё марги чабрдида мепардозад, бояд хангоми боло рафтани арзиши рузгузарони тибки тартиби мукаррарнамудаи конун индексатсия карда шавад.

Хангоми тибки тартиби мукаррарнамудаи конун баланд бардоштани нишондиханда барои хисобхо чуброни музди мехнат (даромад)-и аздастдодашуда ва дигар пардохтхои вобаста ба расонидани зарар ба саломати ва марги чабрдида таъингардида мутаносибан ба баланд шудани андозаи маоши хадди aкал (моддаи 341) меафзояд. (КЧТ аз 03.07.2012с., №849)

 

Моддаи 1108. Пардохтхо оид ба чуброни зарар

1. Чуброни зарари вобаста ба паст гардидани кобилияти мехнати ё марги чабрдида хар мох пардохта мешавад.

Хангоми мавчуд будани асосхои муътамад суд бо назардошти имконияти зараррасон метавонад бо талаби шахрванди ба чуброни зарар хукукдошта дар хусуси якдафъаина анчом додани хамаи пардохтхо, вале на барои бештар аз се сол,  карор барорад.

1. Чуброни харочоти иловаги метавонад дар доираи мухлатхои дар асоси хулосаи (экспертиза)-и тибби мукарраргардида, инчунин хангоми зарурати пардохти пешакии арзиши хизматрасони ва амвол (ба даст овардани роххати истирохатгох, рохкиро, пардохти воситахои наклиёти махсус ва гайра) барои мухлати оянда сурат гирад.
2. Дар холатхое ки агар чабрдида мутобики конун хукук дорад катъ ё ичрои пеш аз мухлати ухдадорихоро талаб намояд, чунин талаб бо рохи ба сармоя даровардан (капитализатсия)-и пардохтхои дахлдори вактбайъ конеъ гардонида мешавад.

 

Моддаи 1109. Чуброни зарар дар сурати катъи  шахси хукуки

1. Дар сурати азнавташкилшавии шахси хукуки, ки тибки тартиби мукарраргардида барои зарари ба хаёт ва саломати расонидашуда масъул эътироф шудааст, ухдадории вобаста ба пардохтхои дахлдор ба зиммаи хукуккабулкунандаи у гузошта мешавад. Талабот дар мавриди чуброни зарар низ ба у пешниход карда мешавад.

Дар сурати бархам додани шахси хукуки, ки тибки тартиби мукараргардида барои зарари ба хаёт ва саломати расонидашуда масъул эътироф шудааст, пардохтхои дахлдор барои чабрдида бояд тибки коидахои мукаррарнамудаи конун, дигар санадхои хукуки ба сармоя дароварда (капитализатсия) шавад.

1. Дар холате ки агар ба сармоя даровардан (капитализатсия)-и пардохт аз сабаби мавчуд набудан ё нокифоя будани амволи шахси хукукии бархамдодашаванда гайриимкон бошад, маблагхои таъингардида аз чониби давлат тибки коидахои пешбининамудаи конун пардохта мешавад.

 

Моддаи 1110. Чуброни харочот барои дафн

Ашхоси барои зарари вобаста ба марги чабрдида масъул вазифадоранд харочоти зарурии барои дафн масрафнамудаи шахсеро, ки ин харочотро анчом додааст, чуброн намоянд.

Ёрдампули барои дафн, ки шахрванди ин харочотро масрафнамуда гирифтааст, ба хисоби чуброни зарар дохил карда намешавад.

 

3. Чуброни зарари дар натичаи камомади мол, кор, хизматрасони расонидашуда

 

Моддаи 1111. Асосхои чуброни зарари дар натичаи камомади мол, кор,  хизматрасони  расонидашуда

Зараре, ки ба хаёт, саломати ё амволи шахрванд ё амволи шахси хукуки дар натичаи камбудихои конструктиви, дастури (ретсептури) ё дигар норасоии мол  (кор, хизматрасони), инчунин дар натичаи иттилооти нодуруст ё нокифоя будани иттилоот оид ба мол (кор, хизматрасони) расонида шудааст, бояд аз чониби фурушанда ё тахиякунанда (ичрокунанда), сарфи назар аз гунохи онхо ва он, ки чабрдида бо онхо муносибатхои шартномави дошт ё на, чуброн карда шавад.

Коидахои мазкур танхо дар холатхои ба даст овардани мол (кор, хизматрасони) бо максадхои истеъмоли истифода бурда мешаванд.

 

Моддаи 1112. Ашхосе, ки барои зарари дар натичаи норасогихои мол, кор, хизматрасони расонидашуда чавобгаранд

1. Зарари дар натичаи норасогихои мол, кор, хизматрасони расонидашуда тибки интихоби чабрдида аз чониби фурушанда ё тахиякунандаи мол чуброн карда мешавад.
2. Зарари дар натичаи норасогихои кор, хизматрасони расонидашуда аз чониби ичрокунанда чуброн карда мешавад.
3. Зарари дар натичаи пешниход накардани иттилооти пурра ва сахех оид ба хосият ва коидахои истифодаи мол расонидашуда бояд мутобики коидахои кисмхои 1 – 2 хамин модда чуброн карда шавад.

 

Моддаи 1113. Мухлатхои  чуброни зарари дар  натичаи норасогихои мол, кор,  хизматрасони  расонидашуда

1. Зарари норасогии мол (кор, хизматрасони), агар он дар чараёни мухлати мукарраршудаи коршоямии мол (кор, хизматрасони) расонида шуда бошад, чуброн карда мешавад ва агар ин мухлат мукаррар нагардида бошад, дар чараёни дах сол аз рузи истехсоли мол (кор, хизматрасони) бояд чуброн карда шавад.
2. Берун аз доираи мухлати мукарраргардида зарар бояд дар холатхои зайл чуброн карда шавад:

– агар хилофи талаботи конун мухлати коршоями мукаррар  нагардида бошад;

– агар шахс дар мавриди баъди гузашти мухлати коршоями анчом додани амалхои зарури ва окибатхои имконпазир хангоми ичро накардани амалхои зикршуда огох карда нашуда бошад.

 

Моддаи 1114. Асосхои  озод  намудан  аз масъулият барои  зарари  дар  натичаи  норасогии  мол, кор, хизматрасони расонидашуда

Фурушанда ё тахиякунандаи мол, ичрокунандаи кор (хизматрасони) танхо дар холати исботи он, ки зарар дар  натичаи таъсири кувваи рафънопазир ё аз чониби истеъмолкунанда вайрон кардани коидахои истифода ё нигахдошти мол (натичахои кор, хизматрасони) рух додааст, аз чавобгари озод карда мешаванд.

 

4. Чуброни зарари маънави

 

Моддаи 1115. Чуброни зарари маънави

1. Зарари маънави, ба истиснои холатхои пешбининамудаи кисми 2 хамин модда дар сурати мавчуд будан гунохи зараррасон аз чониби зараррасон чуброн карда мешавад.
2. Зарари маънави сарфи назар аз гунохи зараррасон дар холатхои зайл чуброн карда мешавад:

– агар зарар ба хаёт ва саломатии шахрванд аз манбаи хатари калон расида бошад;

– агар зарар ба шахрванд дар натичаи гайриконуни махкум кардан, гайриконуни ба чавобгарии чинояти кашидан, ба сифати чорахои эхтиёти гайриконуни истифода бурдани бахабсгири ё забонхат барои ба чое нарафтан, гайриконуни андешидани чазои маъмури дар шакли хабс ё корхои ислохи мехнати расонида шуда бошад;

– агар зарар дар натичаи пахни маълумоте, ки шаъну эътибор ва обруи кориро паст мезанад, расонида шуда бошад;

– инчунин дар дигар холатхои пешбининамудаи кoнун.

1. Зарари маънави, ки дар натичаи амал (беамал)-и вайронкунандаи хукуки амволии шахрвандон расонида шудааст, ба истиснои холатхои пешбининамудаи конун чуброн карда намешавад.

 

Моддаи 1116. Андозаи чуброни зарари маънави

1. Зарари маънави дар шакли пули чуброн карда мешавад.
2. Андозаи чуброни зарари маънави вобаста ба хусусияти ба чабрдида расонидани ранчу азоби чисмони ва маънави, инчунин дарачаи гунохи зараррасон дар холатхое ки агар гунох асоси чуброн бошад, аз чониби суд муайян карда мешавад. Хангоми муайян кардани андозаи чуброни зарар бояд талаботи окилона ва одилона ба инобат гирифта шавад.

Мушаххасоти ранчу азоби чисмони ва маънави аз чониби суд бо назардошти холатхои вокеи, ки дар натичаи он зарари маънави расонида шудааст ва хусусиятхои инфиродии чабрдида бахо дода мешавад.

1. Зарари маънави сарфи назар аз чуброни зарари амволии ситонидашаванда чуброн карда мешавад.

 

БОБИ  56. Ухдадорихо дар натичаи дорошавии беасос

 

Моддаи 1117. Ухдадории баргардонидани дороии беасос

1. Шахсе, ки бидуни асосхои мукаррарнамудаи конун ё ахд аз хисоби шахси дигар (чабрдида) амвол ба даст овардааст ё нигох дошта аст, ба истиснои холатхои пешбининамудаи моддаи 1142 хамин Кодекс ухдадор аст ба чабрдида амволи беасос бадастоварда ё нигох доштаашро (дороии беасос)-ро баргардонад.
2. Ухдадорихои мукаррарнамудаи кисми 1 хамин модда инчунин хангоми минбаъд аз байн рафтани асосхое, ки тибки он амвол ба даст оварда ё нигох дошта шудааст, низ ба миён меояд.
3. Коидахои хамин боб, сарфи назар аз он ки дороии беасос натичаи рафтори бадастоварандаи амвол худи чабрдида ё ашхоси сеюм ва ё окибати ходисахо мебошад, татбик карда мешавад.

 

Моддаи 1118. Мутаносибии талабот дар бораи баргардонидани дороии беасос бо дигар талабот оид ба  хифзи  хукукхои граждани

Азбаски дар конунхо тартиби дигаре пешбини нагардидаанд ва аз мохияти муносибатхои дахлдор барнамеоянд, коидахои хамин боб инчунин бояд нисбат ба талаботи зайл татбик гарданд:

1) дар бораи баргардонидани ичрои ахди беэътибор;

2) дар бораи аз чониби молик талаб карда гирифтани амвол аз сохибии гайриконунии гайр;

3) талаботи як тарафи ухдадори нисбат ба тарафи дигар дар мавриди баргардонидани ичрои вобаста ба хамин ухдадори;

4) дар бораи чуброни зарар, аз чумла чуброне, ки тавассути рафтори бевичдононаи шахси дорогардида расонида шудааст.

 

Моддаи 1119. Баргардонидани дороии беасос дар шакли асл

1. Амволе, ки дороии беасоси бадастоварандаро ташкил медихад, бояд дар шакли асл ба чабрдида баргардонида шавад.
2. Бадастоваранда дар назди чабрдида барои хамагуна камомад, аз чумла камбудии тасодуфи ё фарсуда шудани амволи беасос бадастовардашуда ё нигахдошташуда, ки баъди аз чониби у фахмидани дороии беасос рух додааст ё мебоист фахмад, чавобгар мебошад. То ин лахза у танхо барои касд ё беэхтиётии дагалона чавобгар мебошад.

 

Моддаи 1120. Чуброни арзиши дороии беасос

1. Хангоми имконнопазирии дар шакли асл баргардонидани амволи беасос бадастовардашуда ё нигахдошташуда бадастоваранда бояд ба чабрдида арзиши аслии ин амволро дар рузи ба даст овардани он пардозад, инчунин зарари вобаста ба тагйир ёфтани арзиши минбаъдаи амвол бамиёномадаро, агар бадастоваранда арзиши онро фавран, баъди огохи ёфтан аз дороии беасос чуброн накарда бошад, чуброн намояд.
2. Шахсе, ки беасос амволи гайрро муваккатан, бидуни нияти ба даст овардани он ё тавассути хизматрасонии гайр истифода бурдааст, бояд ба чабрдида чизи дар натичаи чунин истифода бадастовардаашро мувофики нархе, ки дар вакти хатми истифода ва дар махалли анчом додани он мавчуд буд, чуброн намояд.

 

Моддаи 1121. Окибатхои беасос ба шахси дигар додани хукук

Шахсе, ки бо рохи гузашт талабот ё ба тарзи дигар хукуки марбутаашро дар асоси ухдадории вучуднадошта ё беэътибор ба шахси дигар додааст, хукук дорад баркарор намудани холати кабли, аз чумла ба у баргардонидани хуччатхои тасдиккунандаи хукуки ба у интиколдодашударо талаб кунад.

 

Моддаи 1122. Ба чабрдида баргардонидани даромадхои гирифтанашуда

1. Шахсе, ки беасос амволро гирифтааст ё нигах доштааст, бояд ба чабрдида тамоми даромадеро, ки у ба даст овардааст ё мебоист аз ин амвол аз лахзае, ки беасосии дороиро фахмидааст ё мебоист фахмад, ба даст овардааст, баргардонад ё чуброн намояд.
2. Ба маблаги дороии беасоси пули бояд аз хамон вакте, ки бадастоваранда дар хусуси беасосии ба даст овардан ё нигахдории маблаги пули фахмидааст ё мебоист фахмад барои истифодаи маблаги гайр (моддаи 426) фоизхо ба хисоб гирифта шаванд.

 

Моддаи 1123. Чуброни харочоти амволе, ки бояд баргардонида шавад

Хангоми баргардонидани амволи беасос бадастовардашуда ё нигахдошташуда (моддаи 1119) ё чуброни арзиши он (моддаи 1120) бадастоваранда хукук дорад чуброни харочоти зарурии вобаста ба нигахдошт ва эхтиёти амволро аз хамон вакте, ки он вазифадор аст даромадро баргардонад (моддаи 1122), бо бахисобгирии даромади гирифта, аз чабрдида талаб намояд. Хукуки чуброни харочот дар холати аз чониби бадастоваранда касдан нигах доштани амволи баргардонидашаванда аз даст дода мешавад.

 

Моддаи 1124. Дороии беасосе, ки баргардонида намешавад

Инхо ба сифати дороии беасос баргардонида намешаванд:

1) амволи барои ичрои ухдадори то фарорасии мухлати ичро додашуда, агар дар ухдадори тартиби дигаре пешбини нагардида бошад;

2) амволи чихати ичрои ухдадори бо гузашти мухлати даъво додашуда;

3) музди мехнат ё пардохтхои ба он баробаркардашуда, нафака, кумакпули, ротиба (стипендия), чуброни зарари ба хаёт ё саломати расонидашуда, алимент ё дигар маблагхои пулие, ки ба шахрванд ба сифати воситаи рузгузарони фарохам оварда шудааст, хангоми мавчуд набудани бевичдони аз чониби у ё иштибохи хисоби;

4) маблагхои пули ё дигар амвол, агар бадастоваранда исбот намояд, ки шахси баргардонидани амволро талабкарда дар мавриди мавчуд будани ухдадори огох буд ё амволро бо максадхои хайрхохона ба у додааст.

 

 

 

 

КОНУНИ ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН

Дар бораи кабул кардани кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон

(Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон,  соли  1999, №12, моддаи 324)

 

Моддаи 1. Кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон кабул карда шавад (минбаъд кисми дуюми Кодекс).

Моддаи 2. Аз 1 июли соли 2000 зерфасли 2 “Навъхои алохидаи ухдадорихо”-и фасли сеюм, “Хукуки ухдадори”-и Кодекси граждании Чумхурии Точикистон, ки бо Конуни Чумхурии Точикистон аз 28 декабри соли 1963 “Дар бораи тасдики Кодекси граждании Чумхурии Точикистон” ва конунхои Чумхурии Точикистон, ки мувофики онхо ба фаслхои ишорашудаи Кодекси граждании Чумхурии Точикистон тагйироту иловахо ворид карда шудаанд, беэътибор дониста шавад.

Моддаи 3. Минбаъд, то мутобик гардондани конунхо ва дигар санадхои хукукии дар каламравии Чумхурии Точикистон амалкунанда бо кисми дуюми Кодекс конунхо ва дигар санадхои хукукии Чумхурии Точикистон то вакте истифода бурда мешаванд, ки онхо хилофи кисми дуюми Кодекс набошанд.

Моддаи 4. Кисми дуюми Кодекс нисбат ба муносибатхои хукуки граждани, ки баъди татбик гардидани он ба вучуд омадааст, истифода бурда мешавад.

Аз руи муносибатхои хукуки граждани, ки то дар амал татбик гардидани он вучуд омадааст, кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон нисбат ба он хукукхо ва вазифахо истифода бурда мешавад, ки онхо баъди ба амал татбик кардани он ба вучуд меоянд.

Моддаи 5. Меъёрхои барои тарафхо хатмии кисми дуюми Кодекс оид ба асосхо, окибатхо ва тартиби бекор кардани навъхои алохидаи шартномахо, инчунин нисбат ба шартномахое, ки баъди татбики кисми дуюми Кодекс, сарфи назар аз санаи бастани он, амал мекунанд, татбик карда мешаванд.

Меъёрхои барои тарафхо хатмии кисми дуюми Кодекс дар бораи чавобгари барои вайрон кардани ухдадорихои шартномави, агар чунин конуншикани баъди дар амал татбик гардидани кисми дуюми Кодекс рух дода бошад, ба истиснои холатхое, ки агар дар шартномахои то 1 июли соли 2000 басташуда барои чунин конуншикани навъи дигари чавобгаpи пешбини шудааст, истифода бурда мешавад.

Моддаи 6. Меъёрхои кисми дуюми Кодекс дар кисмате, ки ба ахдхо вобаста ба китъахои замин марбут аст, то хадде истифода бурда мешавад, ки равиши онро конунгузории замин ичозат медихад.

 

 

          Президенти

Чумхурии Точикистон                                                                                                                             Э. РАХМОНОВ

ш. Душанбе, 11 декабри соли 1999,

№ 884

 

 

КАРОРИ МАЧЛИСИ ОЛИИ

ЧУМХУРИИ ТОЧИКИСТОН

Оиди мавриди амал карор додани кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон

(Ахбори Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон,  соли  1999, №12, моддаи 325)

 

Мачлиси Олии Чумхурии Точикистон карор мекунад:

1. Кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон пас аз интишори расми аз 1 июли соли 2000 мавриди амал карор дода шавад.
2. Хукумати Чумхурии Точикистон дар мухлати шаш мох аз рузи мавриди амал карор додани кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон:

– карорхои худро бо кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон мутобик намояд;

– дар бораи бо кисми дуюми Кодекси граждании Чумхурии Точикистон мутобик гардондани конунгузории Чумхурии Точикистон пешниход манзур кунад.

 

 

Раиси Мачлиси Олии

Чумхурии Точикистон                                                                                                                          С. РАЧАБОВ

ш. Душанбе, 11 декабри соли 1999,

           № 885