КИРГИЗИСТОН

Киргизистон дар кисмати шаркии Осиёи Марказй дар баландии 401 то ба 7435 метр аз сатхи бахр карор дорад. Мавкеи географии Киргизистонро дар харитаи физикии нимкурахо пайдо кунед. Чунин мавкеи географй баёнгари вижагии табиати чумхури, пеш аз хама, хушкй ва иклими континенталй аст.

Худуди Чумхури аз гарб ба шарк дар дарозии 925 км, аз шимол ба чануб дар масофаи 454 км доман густурдааст.

Майдони он баробар ба 198,5 хазор метри мураббаъ аст. Киргизистонро аз бахр куххои баланд чудо мекунад. Вай аз хар тараф бо биёбонхои Осиёи Марказй, Казокистон ва худуди васеи Чини Гарбй ихота шудааст.

Кисмати зиёди каламравро системаи кухии Тенир-Тоо (нуктаи аз хама баланди он – Куллаи Галаба аст, ки 7439 метр баландй дорад), дар чанубу гарби системаи По- миру Олой (нуктаи аз хама баланди он куллаи Ленин бо баландии 7134 метр) ташкил медиханд. Дар катори ин куххои баланд, дар худуди Киргизистон хамчунин чойхои хамвор низ хастанд, ки онхоро води меноманд. Дар Киргизистон чунин водихое, аз кабили, Чуй, Чон Кемин, Талас, Чаткал, Алай, Иссик-Кул, Кочкор, Жумгал, Суу- самир, Кетмен-Тёбе, Орто-Нарин, Тогуз-Торо, Ат-Бошй, Ок-Сой, Фаргона ва гайра мавчуданд.

МИНТАКАХОИ ГАРМИ КИРГИЗИСТОН

Дар худуди Чумхурии мо дар водии Фаргона гузариш аз иклими хушки субтропикй ба иклими кишвархои кутбй дар нохияхои баландкух мушохида меша­вад.

Вобаста ба хусусияти шароити хароратй дар фасли тобистон Киргизистонро ме- тавон ба 8 минтакаи гарми таксим кард.

Ба хама минтакаи гарм китъахои Водии Фаргона дохил мешаванд, ки харорати миёна дар мохи июл то ба +25°С – +28°С, харорат дар мохи январ аз – 1,5°С то -4^СС мерасад. Боришоти атмосферй 300^-50 мм-ро ташкил медиханд. Азбаски ин нохия субтропики мебошад, шароити хубе барои парвариши растанихои гармидуст фарохам омадааст. Ба минтакаи гарм доманкуххои Водии Фаргона ва Водии Чуй, ки дар баландии ба 1000 м карор доранд, дохил мешаванд.

Харорати миёна дар мохи июл аз +22°С то ба +25°С, харорат дар мохи январ аз -3°С то ба -5°С мерасад. Боришоти атмосферй 250-400 мм-ро дар бар мегирад. Зи- мистон бафр кам борида, бештар обшавии барф мушохида мешавад.

Ба минтакаи гарми муьтадил водихои Талас ва шарки Чуй, доманакуххои Киргиз, кутбхои ба кух наздик, теппахои водии Фаргона, водихои Тогуз Торин ва Жумгал дохил мешаванд. Харорати миёна дар мохи июл ба +20°С , рузона +22°С буда, дар мохи январ харорат аз -3°С то -8°С мерасад. Боришоти агмосферй 500 мм-ро ташкил медиханд. Дар фасли бахору тирамох хунукихо pyx медиханд.

Ба минтакаи гарм сохилхои Иссик-Кул, кисматхои поёнрафтаи водихои Кочкор ва Норини Миёна, нишебикои кух дар шимолу шарки кишвар то баландии 2400 метр дохил мешаванд. Харчанд дар ин хама чойхо харорати миёна аз +15°С то ба 20°С мерасад, дар микдори боришоти атмосферй тафовут ба назар мерасад (аз 115 то 600 мм дар як сол). Дар шахри Баликчи ва нохияи Кучкор зимистон кариб, ки барф намеборад.

Ба минтакахои муътадил чунин водихои баландкух, чун Суусамир, Чаткал, Алай, Ат-Башй дохил мешаванд. Хачми боришот дар як сол ба хисоби миёна аз 250 то 427 мм-ро ташкил медихад. Бинобар хунукихои эхтимоли дар тули сол шароит барои гузаронидани корхои кишоварзй махдуд шудааст.

Дар минтакахои хунук ва хеле хунук атрофи Сон-кул, водии Ок-сой, кисматхои болоии водии Олой дохил мешаванд. Онхо болотар аз сархади заминкори карор до- ранд. Харорати миёна дар мохи июл аз +10°С то ба 0°С расида, харорат дар мохи январ ба -27°С мерасад. Дар водии Ок-сой 20-уми январи соли 1954 харорат то ба -53,6°С расида, водй хамчун нохияи аз хама хунук дар чумхурй сабт шуда буд. (Дар водии Суусамир -50°С, дар Чатир-кул -49°С).

Ба минтакаи абадан хунук куллахои баланди сафедбарф дохил мешаванд.

Пиряххои аз хама бузурги Киргизистон