Харакати чамъияти дар ИМА

Вазъи зиндагии захматкашон дар ИМА нисбат ба дигар мамлакатхои тараккикарда бехтар буд. Вале гузариш ба сармоядории инхисори истисмори ахли мехнатро дар ин мамлакат зиёдтар кард. Ба ин кори инхисорхо мардуми мехнаткаш эътироз баён менамуд. Бо максади талаб кардани риояи конунхо корпартои мекарданд. Харакати корпартои хусусан дар миёнаи солхои 80-уми асри XIX вусъат ёфт. Дар корпартоии 1 майи соли 1886 зиёда аз 350 хазор нафар мардуми табакахои гуногуни мехнаткашон иштирок карданд. Корпартои алалхусус дар яке аз шахрхои саноатии калони ИМА – Чикаго вазъи тезу тундро гирифт.

3 маи, хангоми гирдихамоии осоишта, политсия бар зидди корпартофтагони бесилох оташ кушод. Дар натичаи ин 5 нафар халок ва чандин нафари дигар захмдор шуданд. Рузи дигар, хангоми гирдихамоии оммавии осоиштаи эътирози, дар гулгашти Хаймаркет игвогаре ба тарафи политсия гулула партофт. Барои ин амал хукуматдорон пешвоёни харакати корпартои Персон, Фишер, Энгел ва Шпсйсро муттахам карда, ба дор овехтанд.

Солхои 90-ум харакати корпартои кам нашуд. Соли 1892 корпартоии оммави коргарону мухандисони заводхои маъданкоркунии Корнеги ва Гомстедро фаро гирифт.

Соли 1881 *штмфоклои касаба (ИМА) – “Федератсияи Америкавии мехнат” ташкил ёфт. Асосгузори ФАМ Гомперс буд. У дар зарфи 42 сол бетанаффус ба ин харакат рохбари кардааст.

Фермерхо созмонхои худро бо номи “грейчерхо” (“мулк” – “ферма”) ва “гринбекерхо” (“пушти сабз” – пушти когази пули доллар дар назар дошта шудааст) ташкил карданд. Ин созмонхо мухофизаткунандагони боэътимоди сохти фермерии кишоварзии ИМА гардиданд.

Соли 1897 Хизби Сотсиалисти ташкил ёфт. Он дар байни як кисми захматкашон ва баъзе табакахои дигари ахоли обруй пайдо кард. Хизби Сотсиалисти 13 рузнома ва даххо мачаллахоро чоп мекард. Номзади ин хизб дар интихоботи соли 1912 кариб 1 млн овоз гирифт. Соли 1901 як кисми аъзоёни Хизби Сотсиалисти аз хизби худ баромада, бо хамрохии сотсиалистони дигар хизби нави сотсиалисти ташкил карданд. Гайр аз ин созмонхои дигари сотсиалистию коргари, ба монанди “ Коргарони индустриалии чахон”, “Лигаи зидди империалисти”, “Иттифоки фермерхо”, “Чамъияти америкавии адолат” ва гайра ба вучуд омаданд. Хамаи онхо дар хифзи хукукхои захматкашон ва демократикунонии чомеъаи ИМА сахми худро мегузоштанд.