ХАРАКАТИ ХАВО. БОРИШОТ

Дари хучраи гармро кушода, шамъи фурузонро ба остона (колаби дар) мебарем. (расми 74). Дар ин маврид мебинем, ки аланга ба тарафи хона майл кардааст. Пае маълум мегардад, ки хавои хунук ба хучра тавассути кисмати поёнии дар ворид ме- шавад. Агар мо шамъро боло бубардорем, метавон дид, ки аланга ба чониби толори хунук моил аст.

Пас маълум мегардад, ки хавои гарми сабук, ки тавассути хавои хунук ба кисмати болоии дар танг карда шудааст, ба самти мукобил харакат мекунад.

А Хиссачахои хаво ба хучра бетаваккуф ворид мешаванд. Ин ходиса конвексия ном дорад.

Хавое, ки дар наздикии дастгоххои гармкуни (батарея, бухори ва гайра) карор доранд, шуруъ ба гармшавй мекунанд. Вай васеъ туда, сабук мегардад ва ба боло мебарояд. Хавои бокимонда бошад, охиста поён мефарояд. Дар атмосфераи Замин чунин равандхо хамеша сурат мегиранд. Сатхи об, хушки, ки бо шуъои Офтоб хуб таъминанд, бештар гарм шуда, чараёни хавои гарм боло мебарояд. Ба чои он хавои нисбатан хунук меояд. Хар кадар хавои гарм тезтар боло шавад, ба хамон андоза хавои хунук дар сатхи Замин тезтар харакат мекунад.

Чараёни хавое, ки таври параллелй дар сатхи Замин харакат мекунад, шамол номида мешавад.

Шамолро ки дидааст? Албатта, хеч кас! Вай нонамоён ва тоза буда, вале мо чараёни шамолро тавассути бадан хис мекунем, онро тавассути чумбидани барги дарахтон, бонизом алвонч хурдани дарахтон мушохида мекунем.

Сатхи шамолро тавассути флюзер муайян кардан мумкин аст. Шумо самти ша- молро бо нишондоди мо муайян карда, онро дар рузномаи мушохидахои хуб сабт кардаед.

Рузномаи мушохидахоро истифода бурда, чизхои зеринро муайян кунед:

• Дар он чое, ки ту зиндаги мекуни, оё зуд-зуд шамол мевазад?
• Самти шамол чи тавр аст?
• Оё шамол бо тагйирёбии обу хаво вобаста аст?
• Оё шамол ба фишори атмосфери таъсир мерасонад?

Неруи шамол хар гуна мешавад. Неруи шамолро маъмулан тавассути баллхо ишора мекунанд.

О балл – бешамоли, штил.

1-2 балл – дуде, ки аз карнаи баромада, ба як тараф майл мекунанд ва барги да- рахтонро мечумбонанд.

3-4 балл – барги кучаки дарахтон чунбида, гарду чанг мехезад.

5-6 балл – барги гафс ва нуги дарахтон чумбид, дар сатхи об мавчхо пайдо ме- шаванд.

7-8 балл – симхои баркй садо мекунанд, шохи хушки дарахтон мешикананд.

9-10 балл – шамол шиферро аз бом ва хиштхоро аз мурихои дудбаро ва да- рахтонро бо решахояш мекананд. Чунин шамолро шамоли туфонй меноманд. Вай мавчхоро дар бахрхо баланд бардошта, киштихоро сахт такой медихад.

Боло аз 12 балл -шамоли тундбод бу да, боми хонахоро канда, тахтахоро ба ос- мон бардошта, пулу сарбандхоро вайрон мекунад.