Главная / Гуногун / ГЕРМАНИЯ ДАР ОХИРИ АСРИ XIX – АВВАЛИ АСРИ XX

ГЕРМАНИЯ ДАР ОХИРИ АСРИ XIX – АВВАЛИ АСРИ XX

Анчомёбии мутахидшавии Германия. Мохи январи соли 1871, вакте ки сипохиёни Германия шахри Парижро мухосира карда буданд, шохони давлатхои германиявй дар шахри Версали Фаронса чамъ омада, масъалаи муттахид кардани давлатхои худро мухокима карданд. Нишасти шоххои давлатхои германиявй дар шахри Версал шохи Пруссия Вилгелми I-ро императорн тамоми Германия эълон карда, бо хамин аз Бахри истиклолият гузаштанд.

Мохи апрели хамон сол Рейхстаги Муассисон Конститутсияи умумигерманнявиро кабул кард. Мувофики он империям Германия давлати иттифокй гардид. Ба он 22 хокими мутлак бо шохигарй ва хокимин хурд ва 3 шахри озод – Любек. Бремен ва Гамбург дохил шуданд. Элзас ва Лотарингия ба ханати Германия хамчун “музофотхои имперн” хамрох гардиданд. Онхоро ноиб аз коми император “шгатгалтер” идора мекард. Баъзе давлатхон ба ханати империя дохилгарднда конститутсия ва муассисахои намояндагии давлатхон худро нигох доштанд.

Сохти сиёсни Германия. Мувофики конститутсия хокимият дар империя дар дасти император ва канслер буд. Макоми олии намояндагии империя Шурои иттифок ва Рейхстаг буданд. Конститутсияи империя тавре тартиб дода шуда буд, ки он хокимиятро амалан ба дасти Пруссия медод. Танхо шохи Пруссия метавонист императори Германия бошад. Император ба куввахои мусаллахи империя сарфармондех буд, аз номи империя чанг эълон мекард, сулх мебаст, дар арсаи байналхалки аз номи империя камояндагй мекард. У метавонист шурои иттифок ва рейхстагро даъват ва ё пароканда кунад.

Иттифок танхо як вазир дошт – канслер. У факат ба император итоат мекард. Император канслерро таъйин ва аз вазифааш сабукдуш менамуд. Канслер дар назди рейхстаг масъул набуд.

Канслери аввалини империям Германия Отто Бисмарк буд. Дар зарфи 20 сол аз соли 1871 то соли 1890 – у мамлакатро идора мекард. Бисмарк сиёсатмадори барчаста буд. Император Вилгелм, ки он кадар хавсала ва кобилияти идоракунин давлатро надошт. хамеша фикру акида ва хулосахои Бисмарк розй мешуд.

Ба рейхстаг, ки он макоми намояндагии умумигерманиявй буд, вакилон ба мухлати 5 сол итихоб карда мешуданд. Конститутсия хукуки интихоботиро ба мардхои аз 25-сола боло дод.

Шурои итгифок палатаи болоии парламент ба хисоб мерафт Онро интихоб намекарданд. Ин шуро аз намояндагони собик шохигарию хокимии тамоми Германия иборат буд. Аз 58 ваколатномаи шуро 17-тояш аз Пруссия буд. Ин холат имконият медод, ки конуну карорхое, ки ба табъи вакилони Пруссия мувофик набуданд, нагузоранд, ки кабул шаванд. Ранси шурон иттифок канслер буд.

Империям Германия давлати политсиявию коммутлакияту нимдемократй буд. Хукуматдорони пруссияви расму ойинхо ва одатхои ин музофотро дар тамоми империя пахн мекарданд. Мардум дар рухияи бар дигар халкхо афзалият доштани халки немис ва чангчуй тарбия карда мешуд.

Пешравнн саноати Германия. Баъд аз муттахидшавй империяи Германия тез таракки мекард. Дар як муддати кутох он аз Англия ва Фаронса пеш гузашт. Соли 1912 дар Германия истехсоли чуян нисбат ба Фаронса 5 маротиба зиёд шуд. Сохтмони роххои охан аз 21 47, киломегри соли 1871 дар соли 1900 ба 49 878 километр расид.

Заводхои химиявии Германия аз се ду хиссаи рангхои чахониро истехсол мекарданд. Дар ин давра кариб тамоми саноати бофандагии чахонй газворро бо рангхои дар Германия истехсол карда рангубор мекард.

Дар натичаи марказонидани саноат молхои саноатй бештар дар фабрикахои калон истехсол карда мешуданд. Дар байни онхо заводхои пулодгудозй ва аслихасозии Крупи мавкеи намоёнро ишгол карданд. Соли 1875 дар корхонахои ин сохибкори калон хамаги 122 нафар коргарону мутахассисон кор мекарданд, лекин дар охири аср 45 хазор нафар ва дар арафаи Чанги якуми чахони бошад. зиёда аз 80 хазор нафар коргарону механикхо ва мухандисон кор мекарданд.

Солхои 1871-1873 дар империям Германия системам ягонаи маркам тиллой чорй карда шуд. Соли 1875 банки Пруссия ба банки Империя мубаддал гардид. Он ба тараккиёти босуръати иктисодии Германия кумак расонид.

Аз Фаронса кашида гирифтани музофотхои бойи Элзас ва Лотарингия ва товони 5-миллиард франки чангй аз ин давлат ситонидашуда низ ба нафъи тараккиёти саноати Германия кор фармуда шуданд. Табаддулоти саноатие, ки дар солхои 90-ум ба охир расид, Германияро дар Европа ба чои аввал ва дар чахон баъд аз ИМ А ба чои дуюм баровард.

Ба вучуд омадани инхисорхо. Дар асоси марказонидани истехсолот шумораи итгиходияхои инхисори мунтазам зиёд мешуд. Дар Германия шакли аз хама маъмули инхисорхо картелхо ва синдикатхо буданд. Ин инхисорхо иттифоки корхонахое буданд, ки сохибони онхо бо рохи созиши якчоя нархи навои молхои истехсол кардан худро дар дарачаи муайян нигох медоштанд, хачми истехсоли молро муайян менамуданд, бозори молфуруширо дар байнн худ таксим мекарданд ва гайра.

Баъзеи онхо нихоят калон шуда буданд. Масалан, синдиката ангиштистехсолкунии Рейн-Вестфалия дар соли 1910 ба 95,4 фоизи истехсоли умумии ангишти музофот назорат мекард. Дар саноати маъданкоркунй синдикате ба вучуд омад, ки хамаи заводхои пулодгудозиро муттахид намуд. Саноати вазнини мамдакат дар дасти 30 инхисори пуркувват буд: консернхои Крупп, Тиссен, Стиннес ва дигарон. Саноати электротехники аз тарафи ду ширкаги калонтарин назорат карда мешуд: “Симменс- Галске” ва “АЗГ”. Дар саноати химиявй ду гурухи инхисор ташаккул ёфтанд. Дар киштисозй ду ширкат инхисор буданд: “Ллойди Германияи Шимолй” ва “Гамбург-Америка”.

Картелхо ва синдикатхо бо банкхо сахт алокаманд буданд. Соли 1899 нух банк то 83 фоизи сармояи банкии Германияро дар ихтиёри худ доштанд. Сохибони корхонахои саноатй маъмулан аъзои раёсати банкхо буданд. Банкчиён бошанд, дар идорзи корхонахо вазифахои маъмуриро ба ухда доштанд. Як банки Германия, ки 3 млрд марка сармоя дошт, дар 200 корхонаи саноати сахмдор буд, яъне банкхои Германия дар сохгани корхонахои саноатй фаъолона иштирок мекарданд.

Дар охири асри XIX – а ввали асри XX ба хорича баровардани сармоя барои Германия ахамияти калон пайдо кард. Сармоядорон маблагхои худро ба иктисодиёти Европаи Чанубу Гарбй, Шарки Наздик ва Америкаи Чануби мебароварданд. Сармояи ба хорича содиркардаи Германия дар соли 1912 6а 12,5 млрд ва дар соли 1914 бошад, ба 44 млрд франк расид. Сармоядоронн германиявй аз содироти сармоя даромади бузург ба даст медароварданд.

Вазъи кишоварзия Германия. Дар Пруссияи Шарки заминхои помешикхо (заминдор) майдони сеяки тамоми киштзорхоро дар бар мегирифтанд, дар Померания бошад, кариб нисфи онро. Хочагии помешикии сармоядорин пруссиявй бокимондахои зиёди крепостнойиро нигох медошт. Помешикхои Германия дар хочагихои худ мехнати кирояро истифода мебурданд. Батракхо (коргарони кироя) аз помешикхо китьаи заминро ичора гирифта, ба ивази он вазифадор буданд, ки хангоми кишгукору чамъоварии галладона бо хамрохии ахли оилаашон дар замини помешик кор кунанд.

Дар гарбтари дарёи Элба помешикон камтар ва хочагихои майдаю миёнаи дехконй зиёдтар буданд. Дар дехоти ин чо гроссбауэрхо. яъне помешикхои калон хукмронй мекарданд.

Дар Германияи Чануби – Баден, Бавария, Вюртемберг хам хочагихои дехконии миёнаю хурд аз хочагихои калон бисёртар буданд.

Ин вакт дар тамоми Германия то 3 миллион нафар дехконони камзамин буданд, ки хар кадоми онхо то 2 га замни доштанд. Ингуна хочагихо нисфи умумии хочагихои дехконии Германияи хамонвактаро ташкил мекарданд. Сохибони асосии замни ва хокимият юнкёрхо ва гроссбауэрхо (дехконони бадавлат, ки дар заминхояшон батракхоро кор мефармуданд) буданд.

Сиёсати тачовузкоронаи хоричии Германия. Империализми Навони Германия ба арсаи сиёсати чачонй баромад. Дар охири асри XIX – аввапи асри XX мубориза барон бозорхо ва тайёрй барои бо зури аз нав таксим кардани чахон максади асосии сиёсати хоричии ин империя гардид.

Бисмарк дар назди худ вазифа гузошт, ки мавкеи байналхалкии Германияро пурзур кунад. Барой хамин соли 1873 бо Русия ва Австро-Венгрия шартнома баст. Дере нагузашта Фаронса лашкари хуб мусаллахшуда ташкил намуд. Бисмарк фикр кард, ки Фаронса барои Элзас ва Лотарингия аз Германия касос гирифтанй аст. Канслер ният дошт, ки Германия бар зидди Фаронса чанг cap кунад.

Вале ба ин кор Англия ва Русия монеъ шуданд. Онхо аз хад зиёд пурзуршавии Германияро намехостанд. Германия хам ба Русия халал мерасонд, вале аз чанги зидди вай метарсид. Баъд аз галаба бар Туркия дар чанги солхои 1877-1878 махз Бисмарк нагузошт, ки Русия аз самараи галабааш бар Туркия истифода барад. Конференсияи байналхалкии соли 1878-и Берлин махз бо “ёрии” у ба музаффариятхои Русия бар Туркия хати батлон кашид. Баъди ин муносибатхои байни Германия ва Русия боз хам тезу тундтар шуданд.

Сиёсати хоричии Германия сол то сол хусусияти тачовузкорона мегирифт.

Тараккиёти сармоядории инхисори Германияро водор мекард, ки ба аз нав таксим кардани чахон тезтар шуруъ кунад. Ба вай дар ин чанг иттифокчиён даркор буданд. Соли 1879 ба Германия муяссар шуд, ки бо Австро-Венгрия итгифоки харбй бандад. Соли 18-82 ба ин иттифок Италия хам дохил гардид (Дар хусуси ташкилёбии ин паймони харбй, ки он “Иттифоки Сегона” ном дорад, дар параграфхои 1 ва 2 муфассалтар сухан ронда шудааст). Забткорихон аввалннн империяи Германия. То миёнахои солхои 80-ум Германия дар Европа сиёсати контнненталиро пеш мебурД. Мохияти он дар ин китъа мустахкам кардани мавкеи Германия буд. Соли 1884 Германия дар Африка ба амалиёти фаъолона шуруъ кард. Мохи апрели хамон сол точири бременй Яюдеритс днмогаи Ангоа-Пекинро, ки дар сохилхои чанубу гарбии Африка аст, ба зери итоати Германия даровард. Худи хамон сол Германия Того. Камерун, кисми шимолии Гвинея ва чазирахои назди Гвинеяро забт намуд. Соли 1885 дар шаркии Африка заминеро хамрохи чазираи Занзибар ишгол кард, ки он баъдтар “Африкаи Шаркии Германия” ном шрифт.

Баъди забти мустамликахои номбурда хукумати Германия карор дод, ки флоти пурзури тичоратй ва харбй бунёд созад. Барон ин рейхстаг маблаш зарурй хам чудо кард. Германия ба чангхои нави истилогарона тайёрй медид.

Дар солхои 90-ум сармоядорони калонтарин ва юнкёрхо накшаи хукмрони чахон шудани Германияро тартиб доданд. Онхо максад доштанд, ки империяи бузурги мустамликадории Германияро ташкил намоянд.. Кияз фон Бюлов, ки баъд аз Отто Бисмарк канслер таъйин шуда буд, боре руйрост изхор кард: “Акиун он даврахое, ки халкхои дигар замину обро дар байни худ таксим мекарданду мо танхо ба осмони кабуд каноат мекардем, гузашта рафтанд… Мо хам барои худ дар зери офтоб чой талаб мекунем”.

Германияи империалисти ин гуфтахои канслер Бюловро татбик мекард. Дар охири солхои 90-ум немисхо нимчазираи Шандуни Чинро забт карда, дар ин чо барои худ пойгохи харбй сохтанд. Дар Укёнуси Ором галлачазирахои Маршалл, Королин ва Марнанро ба даст дароварданд. Дар соли 1900 бошад, лашкари Германия бо хамрохии сипохиёни давлатхои дигари империалиста дар чазодихихои вахшиёнаи мардуми Чин иштирок карданд.

Баъди Шарки Дур диккати империалистони Германия боз ба Африка чалб шуд. Онхо Марокаш ва Гибралтарро забт карда, дар он чойхо бар зидди ракиби асосии худ – Англия пойгохххои харбй сохтанд.

Империалистони Германия ба Шарки Наздик хам бо чашмони харисона менигаристанд. Ин чоро хам ба даст Дароварданй буданд. Барои ин кор императори Германия Вилгелми II соли 1898 бо бахонаи зиёрати “тобути худо” ба Фаластин сафар кард. Дар рох у бо султони Туркия вохурда. дар бораи сохтани рохи охаче, ки бояд аз Босфор огоз ёфта, ба воситаи Осиёи Хурд ба Багдод ва то ба халичи Форс мерасид, гуфтушунид карда» розигии уро гирифт. Ин рохи охан Германияро бо Осиё мепайваст.

Инчунин кобед

кумитаи андози Точикистон

Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон

Кумитаи андози назди Хукумати Чумхурии Точикистон (минбаъд – КА). Асоси Фаъолият – тибки Карори Хукумати …