Асоси адабиёти навини точик дар асрхои IX—X гузошта шудааст. Дар охири асри VШ ва ибтидои асри IX шоъирони дузабонае ба камол расиданд, ки дар баробари шеъри араби гохо ба форсии   дари низ китъахо мегуфтанд. Дар он замон худшиносии мардуми эрони ба хадди баланде расида, кушиши аз нав зинда гардонидани забони …

Соли 81хичри/700 милоди дар тамоми каламрави «хилофати рошидин», ки аллакай аз худуди кишвархои арабинишин берун баромада, мамолики  мутаъаддидаи гуногунзабонро фаро мегирифт, араби забони давлати эълон гардида, коргузори дар ин забон амали мешуд. Аз соли 742 дар Хуросону Мовароуннахр низ донистани забони араби барои маъмурони давлати хатмиву мачбури буд. Забони ахкоми …

Ачдоди халки точик дар давоми тамоми 200 соли хукмронии араб хеч гох аз идомати фаъолияти илмию адаби даст накашидаанд. Дар аввал адибони эронинажод на факат дар марказхои хилофат, балки  дар саросари Эрону Хуросону Вароруд ба забони араби эчод мекарданд.50 Мардуми эронинажод аз кадимтарин ахолии кураи арз буда, дар ибтидо аз …

Яке аз  нобигахои чахонии хамаи давру замонхо ва халку маконхо олими мутабаххири точик Абуали ибни Синост38, ки дар охири асри X – аввали асри XI зиста, дар сохахои нихоят гуногуни илм, хусусан дар инкишофи фалсафа ва тибби дунё сахми босазое гузоштааст. Вай аслан парвардаи мухити фархангии Сомониён буда, баъди пош …

Олими чахоншумул ва файласуфи беназири асхоби хаюло Абубакр Мухаммад ибни Закариё ибни Яхёи Рози  аввали мохи шаъбони соли 251 хичри (28 августи соли 865 мелоди) дар шахри Рай ба дунё омадааст.35 Дар чавони ба андухтани улуми адаби шугл варзида, шеър мегуфт, мусики меофарид, мусикиро тадкику тахкик мекард, удро хуб менавохт. …

Чайхони, Дакики, Майсари, Фирдавси, Носири Хусрав, Хофизи Шерози, таърихшиносону чугрофидонхои араб ва бисёри дигарон забони адабии асрхои IX—XV точикро порси, форси, порсии дари ва дари гуфтаанд. Сабаби чунин номхо гирифтани он хануз маълум нест. Вале хамнн кадараш аник аст, ки порси ва форси айнан як чиз буда, форсии   дари, ки …

 Асрхои IX—X дар сохаи мусики  низ дастовардахои мухиммеро сохиб буданд. Як силсила комёбихои ин асрхо дар назария ва амалияи мусики барои давом ёфтани он дар асрхои баъдина чун заминаи хубе хизмат карданд. Аввалан, ромишгари, созандаги, навозандаги ва ширинкори дар доирахои гуногуни чамъияти он замон ривоч дошт. Сурудхои базмию разми, маросими …