Теги: Табиатшиносӣ: Китоби дарсии синфи 5

Шумо чй андеша доред, оё мо метавонем бе Офтоб зиндагӣ кунем? Албатта, не. Офтоб Заминро гарм ва рӯшан мекунад. Агар гармии Офтоб намебуд, дар дарахтҳо баргҳо пайдо намешуданд, растаниҳо намерустанд, майдонҳо сабз намешуданд. Аз шуъои Офтоб паррандагону ҳайвонот ва албатта, мову шумо энергия гирифта, хурсандӣ мекунем. Офтоб чист? Офтоб ситораи …

Агар мо ба Олам аз майдони кушод бингарем, ба назар чунин мерасад, ки вай ба ду қисм тақсим шудааст. Дар зери қадамҳои мо кураи замин ва дар болои мо осмони ситорадор қарор дорад. Агар мо амиқ нафас кашем, ҳавои Заминеро, ки мо дар он зиндагӣ мекунем, эҳсос менамоем. А Осмон …

Сарчашмаҳои рӯшноӣ. Офтоб сарчашмаи асосии рӯшноӣ ва гармӣ аст. Аз ин рӯ, аз замонҳои қадим гар- миву рӯшной дар шуури одамон ба таври яке аз дигар ногусастанй арзи ҳастӣ мена­моянд. Сарчашмаҳои сунъии рӯшноӣ ин оташ, чароғакҳои пилтай ва газӣ, лампаҳои барқӣ ва ғайра мебошанд. Гармию рӯшной дар забонаи оташ, параха ё …

Мо бо калимаи магнит шинос ҳастем. Дар биноҳо даҳҳо ҳодисаҳои истифодаи магнитро дучор омадан мумкин аст. Онҳоро дар магнитофонҳо, ришгиракҳои барқӣ, баландгӯякҳо, дар дари мебелҳои хонагӣ ва дигар ашё истифода мебаранд. Замине, ки мо дар он зиндагй мекунем, магнити бузург шуморида мешавад. Офтоб ин магнити боз ҳам бузургтар шуморида мешавад. …

Агар мӯйҳои тоза ва хушкро тавассути шонаҳои пласмассавй шона кунем ва онро ба пораҳои хурди коғаз расонем, мебинем, ки ин пораи коғазҳо ба шона майл мекунанд. Чунин ҳодисаро бори нахуст бофандаҳои Юнони қадим мушоҳида кардаанд. Баъзе аз қисматҳои дастгоҳҳои кории онҳо аз каҳрабо сохта шуда буданд. Каҳрабо ин ин мулуҳи …

Шумо бисёр вақт мушоҳида кардаед, ки одам пас аз оббозй дар рӯзи гарм, хунукиро ҳис менамояд. Оё фикр кардаед, ки чй ҳодиса pyx медиҳад? Барой он ки боқимондаи оби бадан пас аз оббозй бухор мешавад. Ҳангоми бухоршавй бошад ҳарорати бадан паст мешавад. Миқдори зиёди оби дар рӯи хушкибуда тавассути растаниҳо …

Дар Табиат ҳодисаҳои марбут ба гарму хунук кардани ҷисмҳо, аз як ҳолат ба ҳолати дигар ёфтани модда, ба назар мерасанд. Таври мисол, хунуку гарм кардани ҳаво ва ё хок, обшавии барфҳо, ях ва ғайра. Чунин ҳодисаҳоро ҳодисаҳои гармӣ меноманд. Ҳангоми аз ҳад зиёд гарм кардани моддаҳо, ҳаракати ҳиссачаҳои хурди он …

Аз байни ҳодисаҳои табиӣ дар ҳаёти инсон ҳодисаҳои овозй (ва ё овоз) аҳамияти вижа дорад. Оламе, ки мо дар он зиндагӣ мекунем, аз овозҳои гуногун пур аст. Хониши паррандагон, мусиқй, садои оби ҷӯй, хиширроси баргҳо, раъду барқ ин ҳама овозҳои гуногун мебошанд. Нутқи мо низ аз як қатор овозҳои яке …

Олами моро иҳотакунанда ҳамеша дар ҳаракат карор дорад. Замин дар гирди Офтоб, Моҳ дар гирди Замин давр мезанад. Дар натиҷаи ҳаракати молекаҳо моеъҳои ба ҳам ҳамҳудуд ба якдигар омехта мегарданд. Таври мисол, ҳангоми пухтани карамшӯрбо, ҳама ранги сурхи лаблабуро ба худ мегиранд. Ҳиссачаҳои об, ки аз ҷониби решаҳои растаниҳо ҷалб …

Тамоми зиндагии мо аз ҳодисаҳои яке паси дигар рухдиҳанда иборат мебошад. А Фосилаи фаъолият, ки дар он ҳодиса ба вуқуъ мепайвандад, вақт номида мешавад. Одамон хеле вақт туда, ки шабонарӯзро ҳамчун яке аз воҳидҳои ченаки вақт интихоб кардаанд. Шабонарӯз ин фосилаи вақтест, ки дар он Замин дар гирди меҳвари хеш …