Илм

Оқирқирҳо — Ин гиёҳест, ки дар ҳамаи кӯҳистон ва баландиҳои Осиёи Марказӣ, аз ҷумла дар Тоҷикистон мерӯяд. Решааш, ки дар тиб ҳамин қисмаш истифода мешавад, ба дарозии ангуште, каме бориктар аз он, хушбӯ мебошад. Қуввати он то ҳафт сол боқӣ мемонад. Мизоҷаш дар дараҷаи севум гарм ва хушк аст. Хислатҳои шифобахши …

Санавбар — ин дарахтро ба забони русӣ сосна меноманд, ки ду навъ аст: якеаш нар, он самар намедиҳад, фақат аз шилми он қатрон ҳосил мекунанд; дигараш самари монанди дили гӯсфанд дорад — ин навъи модаи он аст. Самараш дар хомӣ яклухт метобад ва агар расида гардад, донаҳояш аз ҳам шукуфта, …

Бодён — ин ду навъ аст: бодёни оддӣ (арпабодиён) ва бодёни хитоӣ — ин ситорашакл аст. Бодёни оддӣ низ ду навъ дорад: саҳроӣ ва бӯстонӣ. Беҳтарини он оддии бӯстонии он аст. Ин тухми маълум ва машҳур мебошад. Мизоҷи бӯстонии он дар аввали дараҷаи севум гарм ва дар дараҷаи якум хушк …

Юнучқа — инро дар як қатор маҳалҳои тоҷикон ришқа меноманд, ки шакли адабии тоҷикиаш ҳамин асл, вале «юнучқ» аз туркӣ дохил шудааст. Ин растанӣ ба ҳама маълум мебошад, зироат мекунандаш. Мизоҷаш дар дараҷаи якум гарм ва тар аст. Баъзеҳо дар дарачаи дувум гарм ва хушк низ гуфтаанд. Хислатҳои шифобахши он: агар инро …

Турбуд — ин решаи гиёҳест берунаш моил ба сиёҳӣ, дарунаш сафед ва сабук, миёнхолии наймонанд, ду тарафи он шилмак дорад. Ин гиёҳ дар сарзамин ва кӯҳҳои Осиёи Марказӣ низ мерӯяд. Гиёҳаш поядор, баргаш монанди барги лӯбиё ва печаки калон аст, гирдҳои он борик, гулаш осмонгуну дар пояаш мебошад. Самараш монанди …

Ҷуворимакка- ин донҳои растаниест, ки аз паҳлӯи пояаш бар сӯта қатор ҷой гирифтаанд муттасил ба якдигар, ки ба ранг зард, сурх, бунафш ва сафед мебошанд. Хомаш каме тунҷӣ дорад дар таъм ва агар расида гардад, ширин мешавад. Расидаашро бирён карда мехӯранд ва орд карда аз он нон тартиб медиҳанд ва …

ГУНҶИШК (Чумчуқ) парандаест машҳур ба зебоӣ ва хушранг бо андак калонтар аз аҳлӣ ва нӯлаш борику дарозтар аст. Беҳтарини навъҳои он фарбеҳи даштиаш мебошад, ки дар фасли зимистон гирифта шуда бошад. Вале хонагиаш агарчи фарбеҳ ҳам, ки бошад, барои давоӣ бисёр заиф аст, ҳатто намешояд. Мизоҷи гунҷишки аҳлӣ дар дараҷаи дувум гарм …

Чоқула — ин ду навъ аст: сиёҳ ва зард. Ранги гули навъи сиёҳи он бунафш аст, бинобар тирагии ранги гулаш чоқулаи сиёҳ ё сиёҳандиз меноманд. Ранги гули навъи дуюмаш зард аст, бинобар ҳамин чоқулаи зард ва зардандиз меноманд. Баргҳояш сербар ва хеле дароз: Ҳангоми нашъунамои ин растанӣ ба даруни ҷангалаш …

Сагпистон (Папая ба забони руссӣ) — ин самари дарахтест ду навъ мебошад: яке калон ба андозаи олу ва дар дарунаш тухми зичи луобнок дорад, тухмаш аз гӯшти самараш ҷудо мебошад: навъи дувумаш аз он майдатар аст, тухмҳояш ба гӯшти мевааш часпидагӣ, вале луоби ин камтар аст, аммо ширинтар аз навъи …

Мурод аз беди шифобахш гуфтан беди оддӣ аст, ки ба ҳама маьлум мебошад. Беҳтаринаш дар лаби об рӯидаи он аст. Низ бед самар ҳам дорад, ки онро хӯшаи бед меноманд. Мизоҷи гулаш дар дараҷаи дувум сард ва дар якум тар аст; мизоҷи баргаш сард ва хушк аст, мизоҷи хӯшааш дар …