Илм

Наск — Ин растанӣ ду навъ аст: саҳроӣ ва бӯстонӣ, ки зироат мекунандаш. Тухми саҳроии он назар ба бӯстониаш майдатар ва гирдак мешавад, вале тухми бӯстонӣ — зироатии он кулӯла не, балки паҳнтари гирдак ва калонтар аз саҳроӣ мебошад, саҳроияш талх аст. Мизоҷаш дар гармиву сардӣ моил ба эътидол ва дар дараҷаи …

Зардчӯба ду навъ аст: кӯчак ва калон. Навъи хурдашро момирон меноманд, ки ин зардчӯба нест. Ба забони руссӣ онро «Куркума» меноманд. Вале бузургии он решаи гиёҳест, ки пояаш то 1,5 метр мехезад. Пасту баланд рӯидани он ба обу ҳаво ва қуввати хок вобаста аст. Баргаш васеъ ва дароз-дароз, қариб ба …

Ширинбия — ин гиёҳ ба ҳама маълум аст; дар тиб решаи аз пӯст ҷудо кардашудааш истеъмол мешавад. Таъми решааш ширин, баъзеаш камтар талхӣ низ дорад. Беҳтаринаш он аст, ки шириниаш бисёр ва талхию қабзкунандагиаш хеле кам бошад. Қувваташ то даҳ сол боқӣ мемонад. Мизоҷаш дар дараҷаи дувум гарм ва дар якум …

Ҷав — ин дон ва зироати маълум аст. Беҳтарини он сафеди пурраи наваш мебошад. Агар аз як сол гузарад, барои даво қобили истифода нест. Мизоҷаш дар дараҷаи якум сард ва хушк аст. Хислатҳои шифобахши он: ҳамчун ғизо ин назар ба гандум камтар аст дар қувват. Хӯрдани ҷав ҷӯшиши хун ва сафроро …

Лоласурхак  — инро ба таври оддӣ лола ҳам меноманд. Ин гиёҳест баргаш ва гулаш монанди кӯкнор, вале кӯзаи сараш назар ба кӯзаи кӯкнор хеле майда мебошад, тухмаш ҳам нисбатан резатар. Гулаш одатан панҷ барг дорад, садбаргаш ҳам мавҷуд мебошад. Мизоҷаш дар дараҷаи дувум гарм ва хушк аст. Хислатҳои шифобахши он: 7 …

Шубрум (Шибрим)  — Ин гиёҳро дар баъзе маҳалҳо тоҷикон говкушак меноманд ва ба гӯсфандон зарар надорад. Ин растанӣ дар бӯстонҳо ва киштзорҳо низ мерӯяд. Пояаш рост, пашмакдор, гиреҳнок, баландиаш то дувуним ваҷаб, ба най монандӣ дорад, ширнок; баргаш мисли баргҳои тархун ва санавбар аст; гулаш бунафш, тухмаш ба наск мемонад, вале …

Шавкарон — ин гиёҳи заҳрнок аст, ки ба тоҷикӣ тафт меноманд. Гулаш анбӯҳи сафеди чатрӣ монанди гули шибит, вале аз он хеле зиёд мебошад. Тухмаш мисли нонхоҳ моил ба сафедӣ ва луоб дорад. Ба забони русси онро «Болиголов пятнистый» меноманд. Мизоҷаш дар дараҷаи чорум сард ва дар дувум хушк аст. …

Тархун — ин гиёҳро ба забони тоҷикӣ тархонӣ мегӯянд. Тару тозаи онро мардуми сарзамини Эрон монанди кабудиҳои дигар чун: наъноъ, пудина, таратезак (индов) ва монанди инҳо бо нон, ҷурғот, панир ва ғайра мехӯранд. Ин растанӣ навъҳои бӯстонӣ ва саҳроӣ дорад. Онро бо усули киштани тухмаш ва қаламчаи шохашро шинонидан месабзонанд. …

Саломалек (Саломалейкум) —  ин пиёзаки хушбӯест, ки сахт, кулӯлаи дарозак ва баъзе фақат дарозак ва ғайра. Гиёҳаш дар заминҳои корам ва ғайрикорам мерӯяд, ки намнок бошанд. Инро мардум мешиносанд. Дар тиб пиёзаки зеризаминии сиёҳ, пӯсти дарунаш сафед, хушбӯйи сахти он ба кор меравад. Навъҳои дигараш зарарнок, ҳатто заҳрнок аст. Ба …

Лаблабу   — ин ду навъ аст: а) лаблабуи сурх, ки ширин аст; б) лаблабуи сафеди зардтоб, ки ширинии он камтар назар ба навъи сурхи он. Беҳтаринаш навъи сафеди он аст барои даво. Мизоҷаш мураккаб-ул-қуво, яъне дар мизоҷҳо мӯътадил аст. Хислатҳои шифобахши он: ин поккунандаи узвҳо, таҳлилдиҳандаи моддаҳои ғафси бадан, кушояндаи гиреҳҳо, …