Илм

Забонгазак (лотинӣ: Polygonum hydropiper) — Инро дар як қатор маҳалҳо тоҷикон занҷабили обӣ низ меноманд. Зеро он бештар дар ҷоҳои обдор мерӯяд. Дар вақти онро бо дандон газидан гӯё забонро мегазад, яъне дар рӯйи забон сӯзише пайдо мекунад. Баргаш монанди барги бед, вале дар миёнаҷояш гӯё доғ дорад. Гулаш сурх ва …

Бодиринг — Маълум, ки ин самари растании зироатии биёрадор аст. Намудҳои самари ин гуногун аст, вале хислатҳои ҳамаи намудҳои он ба ҳам монанд аст. Мизоҷаш дар дараҷаи дувум сард ва тар аст. Хислатҳои шифобахши он: бодирингро бихӯранд, барои дарди сари аз гармӣ ба зуҳуромада даво мебошад, инчунин қоши ё кафи онро гузошта …

Кадуи талх — Инро дар як катор маҳалҳо тоҷикон чӯбкаду низ меноманд. Кадуи талх монанди кадуи хӯрокӣ гӯшт надорад, балки фақат аз пӯсти дарунхолӣ  иборат буда, дар даруни он аз қисми поёнаш тухмҳо дорад. Намудаш гуногун аст: монанди кафлези кулулаи дастадор, ба шакли мурӯд, вале хеле азим ва ғайра. Растаниаш монанди …

Қаламфур — Ин растании машҳур аст. Самараш дарозаки иборат аз пӯсти дарунхолӣ, дар аввал сабз ва баъди расидан сурх мегардад. Таъми самараш хеле тез бо камтар талхист. Инро дар баъзе маҳалҳои тоҷикон иштибоҳан «занҷабил» меноманд, вале дар ҳақиқат занҷабил чизи тамоман дигар аст ва занҷабил дар шароити сарзаминҳои мо намерӯяд. Дар …

Биринҷ  — ин растании зироатӣ ба мо маълум аст, ки дар заминҳои обдор кишта мешавад, аксар дар даруни об мерӯяд ва дар об месабзаду мерасад. Аз як шолӣ дар Ҳиндустон ду карат ҳосил мегиранд: дар вақти баҳорон ва дар тирамоҳ. Аз шолие, ки дар лаб ва наздики баҳрҳо ва уқёнусҳо …

Пудина се намуд дорад: пудинаи даштӣ, пудинаи наҳрӣ ва пудинаи кӯҳӣ, ки ба забони ӯзбекӣ кийикутӣ меноманд ва дар байни тоҷикони шимолӣ бо ҳамин ном иштихор дорад. Пудинаидаштиробаргҳояшреза, нарм, нозук, бӯяштундибоатрият, таъмвабӯйиоибапудинаинахрӣназдиктар. валеазонтезтарваталхтараст, тухмашмонандитухмирайҳонмебошад. Мизоҷаш дар аввали дараҷаи севум гарм ва хушк аст. Хислатҳои шифобахши он: ошомидани он барои кузоз (столбняк) дору …

Баргашро кӯфта гузошта банданд, захмҳои сарро хушк мекунад, чашми аз косахонааш баромадаро, ки дар тибби қадим ҷуҳуз-ул-айн меноманд, ба ҷояш мебарад. Усораи мармиҷон, яъне оби барг ва пояи тару тозаи дар офтоб ғафсгардонидаашро бо андак шилми бодомҳо даромехта гузошта банданд, ҳамаи бемориҳои гарм ва сарди чашм, хусусан захм, обравӣ, нохунак ва …

Сагангур — Инро дар як қатор маҳалҳо тоҷикон ангури сагак низ меноманд. Дар сарзамини ҷумҳуриҳои Осиёи Марказӣ сагангури табиӣ ду навъ аст: самараш сиёҳ ҳангоми пухтан ва зарди сурхтоб. Барои ба дарун истеъмол кардан ва давогӣ сагангури самараш рангин, яъне зарди сурхтобаш зиёдтар ба кор меравад. Вале навъи самараш сиёҳи он нисбатан …

Мурч — Ин самари дарахти ҳиндист ва ба ҳамаи ҳалқҳои мо маълум мебошад. Мизоҷи мурчи сиёҳ дар охири дараҷаи севум гарм ва хушк аст; мизоҷи мурче, ки аз пӯсти сиёҳаш ҷудо карда шуда бошад, мурчи сафед номида мешавад, дар аввали дараҷаи севум гарм ва хушк аст. Хислатҳои шифобахши он: мурчро бихӯранд, қуввати …

Сабир — Ин растаниро ба русӣ алоэ меноманд. Дар сарзамини мо гиёҳи инро аксар ҳангоми зимистон дар тубакҳо ҷо дода, дар хонаҳо парвариш мекунанд ва дар фаслҳои дигар мумкин аст дар берун, ҳатто дар заминҳо нашъунамо диҳанд. Инро баргаш ғафс, шахшӯл, дароз ва нӯгтез, қисми поёни барги он сербар, бисёр обдор, …