ҚОНУНИ ҶУМҲУРИИ ТОҶИКИСТОН Дар бораи муқовимат бо вируси норасоии масунияти одам ва бемории пайдошудаи норасоии масуният (Ахбори Маҷлиси Олии Ҷумҳурии Тоҷикистон, с.2005, №12, мод.662; с.2008, №12, қ.2, мод.1010; с.2014, №3, мод.153) Қонуни мазкур асосҳои ҳуқуқии амалӣ намудани маҷмўи чорабиниҳои муқовимат ба паҳншавии вируси норасоии масунияти одам ва бемории пайдошудаи норасоии масуниятро …
Муфассал »Ҳаракати хун дар рагҳо
Фишори хун. Фишори хун дар деворҳои рагҳо бо қувваи кашишхўриҳои меъдачаи дил пайдо мешавад. Фишор дар рагҳои гуногун як хел нест. Фишори хун дар шоҳраг аз ҳама баланд буда, 115-130 мм сутунчаи симобро ташкил медиҳад. Аз сабаби ба шохаҳо ҷудо шудани рагҳои шарён фишор паст шуда, дар рагҳои шарёни борик 70-80 …
Муфассал »Кори дил
Хосияти автоматикии дил. Дил дар ҳолати нисбатан ором дар як шабонарўз тахминан 100000 маротиба кашиш мехўрад. Дар айни ҳол вай қариб 10 тонна хунро чун насос ба ҳаракат медарорад. Кашишхўрии дилро мушакҳои дил ба ҷо меоранд. Он ба мушаки кўндаланграхи скелетӣ монанд аст. Мушакҳои дил аз нахҳои махсус иборат буда, …
Муфассал »Гардиши хун дар организм
Узви гардиши хун. Аҳамияти гардиши хун. Системаи узви гардиши хуни одам дил ва рагҳои хунгардро дар бар мегирад. Дил ҳамчун узви марказӣ, чун насос кор карда, кашиш мехўрад ва хунро ба воситаи рагҳои хунгард ба тамоми сатҳи бадан мебарад. Дил ҳаракати доимии хунро таъмин мекунад. Дар ҳолати аз кор мондани …
Муфассал »Эритроситҳо ва хунгузаронӣ
Сохт ва вазифаҳои эритроситҳо. Вазифаи асосии эритроситҳо аз узви нафаскашӣ ба тамоми ҳуҷайраҳо ва бофтаҳои организм кашонидани оксиген мебошад. Инчунин эритроситҳо дар дур кардани гази дуоксиди карбонат аз бофтаҳо низ иштирок мекунанд. Дар таркиби эритроситҳо гемоглобин мавҷуд аст ва сурхии хун ба он вобаста мебошад. Барои ҳамин эритроситҳоро ҳуҷайраҳои сурхи …
Муфассал »Лейкоситҳо ва имунитети одам
Сохт ва вазифаҳои лейкоситҳо. Лейкоситҳо ҳуҷайраҳои беранги хун буда, дар мағзи сурх, иллики зарди устухон дар гиреҳҳои лимфатикӣ ва испурч ҳосил мешаванд. Аз ҷиҳати таркибашон 2 намуди лейкоситро фарқ кардан мумкин аст: лейкоситҳои донадор ва бедона. Ҳамаи лейкоситҳо ядро (ҳаста) доранд. Миқдори лейкоситҳо дар 1 мм3 хун 6-8 ҳазорро ташкил мекунад. …
Муфассал »Таркиб ва вазифаҳои хун ва плазмаи он
Аҳамият ва вазифаҳои хун. Хун ҳамчун моеъи дохилии организм дар системаи махсуси худ ҳаракат карда, вазифаҳои зеринро иҷро мекунад: нақлиётӣ, нафаскашӣ, кимиёвӣ, ҳуморалӣ, ва ғайраҳо. Таркиби хун. Дар организми одами калонсол қариб 5 литр хун мавҷуд аст. Хун ҳамчун бофтаи пайвасткунанда аз ду қисм иборат мебошад. Ҳангоми хунро ба пробирка …
Муфассал »Скелети одам
Пайвастшавии устухонҳо. Дар бадани одам зиёда аз 220 устухон мавҷуд аст. Ҳамаи онҳо байни худ пайвастанд. Пайвастшавии устухонҳо гуногунанд. Баъзеашон ба воситаи дандонаҳо беҳаракат пайваст мешаванд (устухонҳои косаи сар), дигар устухонҳо бо якдигар ба таври мутаҳаррик ё ниммутаҳаррик пайваст мешаванд. Пайвастшавии мутаҳаррики устухонҳо, масалан, устухонҳои рон, зону, оринҷро банд меноманд. …
Муфассал »Сохт ва инкишофи устухоно
Вазифаи системаи такягоҳ ва ҳаракат. Скелету мушакҳо такягоҳи бадани инсон ва аъзои ҳаракат мебошанд. Онҳо ба ҳам пайваст шуда, ковокиҳои махсусро ҳосил мекунанд (расми 4). Дар ин ковокиҳо узвҳо ҷойгир ва ҳимоя карда мешаванд. Масалан, дил ва шушро устухонҳои қафаси сина ва мушакҳои синаю тахтапушт, узвҳои холигии шикам (меъда, рўда, …
Муфассал »Мушакҳо ва вазифаи онҳо
Аз рўи нахи худ бофтаи мушак 3 хел мешавад: бофтаи кўндаланграхи мушаки скелетӣ; бофтаи кўндаланграхи мушаки дил; бофтаи мушаки суфта. Ба ҳар як намуди ин бофтаҳо ҳуҷайраҳои шаклан тағйирёфтаи хосияти нахи мушакро дошта мансуб аст. Мушакҳои скелет аз бофтаҳои мушакии кўндаланграх аркиб ёфтаанд. Торҳои мушакии он ба намуди даста ҷамъ шудаанд. …
Муфассал »