Артиши кадом давлати дунё аз ҳама пурқудраттарин аст?

Аз замонҳои қадим қувваҳои мусаллаҳ кафили асосӣ ва асосии истиқлолияти ҳар кишвар ва амнияти шаҳрвандони он буданд. Дипломатия ва шартномаҳои байнидавлатӣ низ омилҳои муҳими суботи байналмилалӣ мебошанд, аммо тавре ки таҷриба нишон медиҳад, вақте дар бораи муноқишаҳои ҳарбӣ гап меравад онҳо аксар вақт кор намекунанд. Ҳодисаҳои Украина шаҳодати равшани ин мебошанд. Дар ҳақиқат, кӣ мехоҳад хуни аскарони худро барои манфиати дигарон рехт? Имрӯз мо мекӯшем ба саволе посух диҳем – лашкари нерӯмандтарин дар ҷаҳон, қудрати низомии ӯ аз рақобат берун нест?

Тавре ки императори рус Александр III боре гуфта буд: “Русия танҳо ду иттифоқчии боэътимод дорад – ин артиш ва флот аст. Ва ӯ сад дар сад рост аст. Табиист, ки ин изҳорот на танҳо барои Русия, балки барои дигар давлатҳо низ дуруст аст.

Имрӯз дар ҷаҳон зиёда аз 160 лашкари андозаҳои гуногун, аслиҳа ва доктринаи ҳарбӣ мавҷуданд.

Яке аз бузургтарин фармондеҳони таърих, императори фаронсавӣ Наполеон ман боварӣ доштам, ки “батальонҳои калон ҳамеша дурустанд”, аммо дар замони мо вазъ каме тағйир ёфтааст.

Бояд дарк кард, ки қудрати артиши муосир на танҳо аз қудрати он вобаста аст, балки дар бисёр ҷиҳатҳо инчунин аз самаранокии аслиҳаи он, таълими ҷангиён ва ангезаи онҳо вобаста аст. Вақти аскарони даъватшаванда тадриҷан ба чизи гузашта табдил меёбад. Қувваҳои мусаллаҳи муосир хушнудии гаронбаҳо мебошанд. Арзиши навтарин танкҳо ё сӯзишворӣ дар даҳҳо миллион доллар аст ва танҳо кишварҳои хеле бой метавонанд артиши калон ва қавӣ дошта бошанд.

Дар Интернет баҳсҳо дар бораи он, ки лашкари пуриқтидортарин дар ҷаҳон зуд-зуд сар зад. Ин савол то ҳадде нодуруст аст, зеро танҳо ҷанги васеъмиқёс қиёмҳоро муқоиса мекунад. Омилҳои зиёд вуҷуд доранд, ки қувват ё заифи ин ё он қувваҳои мусаллаҳро муайян мекунанд. Ҳангоми тартиб додани рейтинги мо миқдори қувваҳои мусаллаҳ, таҷҳизоти техникии онҳо, рушди комплекси ҳарбӣ-саноатӣ, анъанаҳои артиш, инчунин сатҳи маблағгузорӣ ба назар гирифта шуданд.

Ҳангоми тартиб додани 10 лашкари пурқудрати ҷаҳон омили мавҷудияти силоҳи ҳастаӣ ба инобат гирифта нашудааст.

Пас, бо нерӯҳои қавӣ дар ҷаҳон вохӯред.

10. Олмон. Рейтинги мо дар байни 10 лашкари пурқудрати сайёра Бундесвер кушода мешавад – қувваҳои мусаллаҳи Ҷумҳурии Федеративии Германия. Он аз нерӯҳои заминӣ, баҳрӣ, авиатсионӣ, хадамоти тандурустӣ ва хадамоти пуштибон иборат аст.

Қувваҳои мусаллаҳи Бундесвер 186 ҳазор нафар, артиши Олмон комилан касбӣ аст. Буҷаи низомии кишвар 45 миллиард долларро ташкил медиҳад. Сарфи назар аз андозаи хеле ночиз (дар муқоиса бо дигар иштирокчиёни рейтинги мо), артиши Олмон хеле баландихтисос буда, бо яроқҳои навтарин муҷаҳҳаз шудааст ва анъанаҳои низомии Олмонро танҳо ҳимоя кардан мумкин аст. Бояд қайд кард, ки сатҳи баландтарини комплекси ҳарбӣ-саноатии кишвар – танкҳо, ҳавопаймоҳо ва силоҳҳои сабуки Олмон сазовори яке аз беҳтаринҳо дар ҷаҳон мебошанд.

Олмон метавонист ба ҷойгоҳи баландтарин дар даҳгонаи беҳтарин ишора кунад, аммо сиёсати хориҷии ин кишвар ором аст. Эҳтимол, немисҳо дар асри гузашта ба қадри кофӣ ҷанг карданд, бинобар ин онҳо дигар ба маъракаҳои ҳарбӣ ҷалб карда намешаванд. Ғайр аз он, Олмон солҳои дароз узви блоки НАТО мебошад, аз ин рӯ, дар сурати таҳдиди ҳарбӣ, метавонад ба кӯмаки Иёлоти Муттаҳида ва иттифоқчиёни дигар умед бандад.

9. Фаронса. Дар рейтинги мо дар нӯҳум Фаронса, мамлакати дорои анъанаҳои бойи низомӣ, саноати хеле пешрафта ва қувваҳои мусаллаҳи муҳим мебошад. Шумораи онҳо 222 ҳазор нафар аст. Буҷаи низомии кишвар 43 миллиард долларро ташкил медиҳад. Комплекси ҳарбӣ-саноатии Фаронса ба шумо имкон медиҳад, ки артиши худро бо қариб ҳама силоҳҳои зарурӣ – аз яроқҳои хурд то танкҳо, тайёраҳо ва моҳвораҳои иктишофӣ таъмин намоед.
10. Бритониёи Кабир. Бритониёи Кабир дар рейтинги мо ҷои ҳаштумро ишғол мекунад – кишваре, ки тавонист империяи ҷаҳонро таъсис диҳад, ки дар он ҷо офтоб ҷойгир нашудааст. Аммо ин дар гузашта. Имрӯз шумораи қувваҳои мусаллаҳи Бритониё 188 ҳазор нафар аст. Буҷаи низомии кишвар 53 миллиард долларро ташкил медиҳад. Бритониё дорои як маҷмӯи хеле арзандаи низомӣ ва саноатӣ мебошад, ки қодиранд танкҳо, ҳавопаймоҳо, киштиҳои ҷангӣ, силоҳҳои хурд ва дигар силоҳҳо истеҳсол кунанд.

Англия бори дуюм (пас аз Иёлоти Муттаҳида) киштиҳои баҳриро дорад. Он киштиҳои зериобии атомиро дар бар мегирад, ду киштии ҳавопаймоии сабук барои баҳрии кишвар сохта мешаванд.

Амалиёти махсуси Бритониё аз беҳтаринҳо дар ҷаҳон ҳисобида мешавад.

Бритониёи Кабир қариб дар ҳама муноқишаҳои низомӣ, ки дар он ҷо Иёлоти Муттаҳида ҳузур дорад (муноқишаҳои якум ва дуввум дар Ироқ, Афғонистон). Ҳамин тавр таҷрибаи артиши Бритониёро ҷалб накунед.

7. Туркия. Артиши ин кишвар дар байни қӯшунҳои мусалмонии Шарқи Наздик қавитарин шумурда мешавад. Наслҳои ҷудоихоҳони ҷангӣ тавонистанд қувваҳои мусаллаҳи баландихтисоси ҷангиро таъсис диҳанд, ки дар минтақа танҳо пас аз артиши Исроил дар қудрати худ ҳастанд. Ин аст, ки Туркия дар рейтинги мо дар ҷои ҳафтум аст.

Теъдоди қувваҳои мусаллаҳи Туркия 510 ҳазор нафар аст, аммо буҷаи низомии ин кишвар ҳамагӣ 18 миллиард доллар аст. Туркҳо, то ба наздикӣ, дӯстони наздиктарини ИМА дар минтақа буданд, албатта Исроилро ҳисоб намекунанд.

Туркия шумораи зиёди мошинҳои зиреҳпӯш (3370 танк) ва ҳавопаймоҳои ҷангӣ (беш аз 1 ҳазор адад) дорад. Дуруст аст, ки аксар танкҳо модели кӯҳна мебошанд. Нерӯи баҳрии Туркия қавитарин дар Баҳри Сиёҳ аст, ки киштиҳои муосир ва зеризаминиро истифода мебарад. Кишвар комплекси ҳарбӣ-саноатии худро фаъолона рушд мекунад ва кишварҳои НАТО ва ба наздикӣ Русия дар ин кор ба он кӯмак мерасонанд.

6. Ҷопон. Дар ҷои шашум дар сафи даҳгонаи беҳтарини мо Ҷопон аст, ки расман тамоман артиш надорад, ба ном “қувваҳои мудофиаи худ” вазифаҳои худро иҷро мекунад. Аммо, аз ин ном фиреб надиҳед: қувваҳои мусаллаҳи кишвар шумораи 247 ҳазорро доранд ва аз ҷиҳати миқдори шумораи чорум дар минтақаи Уқёнуси Ором дар ҷои чорум мебошанд.

Рақибони асосии тарси Ҷопон Чин ва Кореяи Шимолӣ мебошанд. Илова бар ин, японҳо то ҳол бо Русия шартномаи сулҳро имзо накардаанд.

Ҷопон дорои нерӯҳои ҷиддии ҳавоӣ, нерӯҳои заминӣ ва як баҳри таъсирбахш мебошад, ки яке аз нерӯҳои пурқувват дар ҷаҳон ҳисобида мешавад. Ҷопон беш аз 1600 ҳавопаймои ҷангӣ, 678 танк, 16 киштии зериобӣ, 4 адад чархбол дорад.

Ин кишвар дорои иқтисодиёти сеюм дар ҷаҳон аст, аз ин рӯ Ҷопон барои нигоҳдорӣ ва рушди артиши худ пули ҷиддӣ ҷудо намекунад. Буҷаи низомии Ҷопон 47 миллиард доллар аст, ки барои қувваҳои мусаллаҳи ин миқдор бад нест.

Алоҳида қайд кардан лозим аст, ки сатҳи баланди рушди комплекси ҳарбӣ-саноатии кишвар – Қувваҳои Мусаллаҳи Япония бо таҷҳизоти техникии худ яке аз беҳтарин дар ҷаҳон ба ҳисоб меравад. Имрӯз дар Ҷопон онҳо бо эҷоди як муборизи насли панҷум машғуланд ва эҳтимол дорад, ки он дар солҳои оянда омода шавад.

Ғайр аз он, Ҷопон яке аз наздиктарин иттифоқчиёни ИМА дар минтақа мебошад. Дар он ҷо пойгоҳҳои амрикоӣ ҳастанд, Иёлоти Муттаҳида Ҷопонро бо аслиҳаи навтарин таъмин мекунад. Аммо, ба ин нигоҳ накарда, Япония нақша дорад, ки хароҷотро барои мудофиа зиёд кунад. Хуб, таҷриба ва рӯҳияи мубориза барои насли самурайӣ ба онҳо тааллуқ надорад.

5. Кореяи Ҷанубӣ. Дар рейтинги беҳтарини мо ҷои панҷумро давлати дигари Осиёи Ҷанубу Шарқӣ – Кореяи Ҷанубӣ ишғол мекунад. Ин кишвар дорои қувваҳои мусаллаҳи таъсирбахш мебошад, ки шумораи умумии 630 ҳазор нафарро ташкил медиҳад. Он дар минтақа дар ҷои сеюм, пас аз Чин ва КХДР дуюм аст. Кореяи Ҷанубӣ зиёда аз шаст сол дар ҳолати ҷанг қарор дорад – байни Пхенян ва Сеул сулҳ баста нашудааст. Қувваҳои Мусаллаҳи КНДР тақрибан 1,2 миллион аҳолӣ доранд, Кореяи Шимолӣ ҳамсояҳои ҷанубии худро душмани асосӣ меҳисобанд ва доимо онҳоро бо ҷанг таҳдид мекунад.

Маълум аст, ки дар ин вазъ Кореяи Ҷанубӣ бояд ба рушди артиши худ диққати зиёд диҳад. Ҳар сол барои эҳтиёҷоти мудофиа 33,7 миллиард доллар ҷудо карда мешавад. Артиши Кореяи Ҷанубӣ яке аз муҷаҳҳазтарин на танҳо дар минтақаи худ, балки дар ҷаҳон ба ҳисоб меравад. Кореяи Ҷанубӣ яке аз наздиктарин ва содиқтарин муттаҳидони ИМА дар минтақа аст, аз ин рӯ амрикоиҳо Сеулро бо яроқҳои навтарин таъмин мекунанд ва дар онҷо пойгоҳҳои ИМА вуҷуд доранд. Аз ин рӯ, агар ихтилофи байни КНДР ва Кореяи Ҷанубӣ сар шавад, он далел нест, ки кишварҳои шимол (новобаста аз бартарии миқдориашон) аз он ҳамчун ғолиб баромада метавонанд.

4. Ҳиндустон. Дар ҷои чорум мо дар сафи даҳгонаи беҳтарин қувваҳои мусаллаҳи Ҳиндустон мебошем. Ин як кишвари азим ва сераҳолӣ бо иқтисодиёти рушдёбанда аст, дорои 1325 миллион қувваҳои мусаллаҳ аст ва тақрибан 50 миллиард долларро барои эҳтиёҷоти мудофиа масраф мекунад.

Ғайр аз он, ки Ҳиндустон соҳиби силоҳи атомӣ аст, қувваҳои мусаллаҳи он аз ҷиҳати миқдори ҷаҳон дар ҷои сеюм аст. Ва ин барои мо шарҳи оддӣ аст: кишвар дар ҳолати муноқишаи доимӣ бо ҳамсоягон: Чин ва Покистон қарор дорад. Дар таърихи нави Ҳиндустон, се ҷанги хунин бо Покистон ва шумораи зиёди ҳодисаҳои марзӣ рух додаанд. Ҳамчунин ихтилофҳои ҳудудии ҳудудӣ бо давлати қавии Чин вуҷуд доранд.

Ҳамасола ҳукумати Ҳиндустон барои хариди яроқҳои нав маблағҳои ҷиддӣ сарф мекунад. Ва агар пештар ҳиндуҳо аслиҳаеро, ки дар СССР ё Россия сохта шуда буданд, мехариданд, ҳоло онҳо ба моделҳои беҳтарини Ғарб бартарӣ медиҳанд.

Ғайр аз ин, ба қарибӣ роҳбарияти кишвар ба рушди саноати мудофиаи худ диққати зиёд медиҳад. Чанд сол пеш, стратегияи нави рушди саноати мудофиа қабул карда шуд, ки таҳти шиори “Оё дар Ҳиндустон кор мекунад”. Ҳоло, ҳангоми хариди яроқ, ҳиндуҳо ба он таъминкунандагон афзалият медиҳанд, ки омодаанд дар кишвар истеҳсолот ташкил кунанд ва технологияҳои навро мубодила кунанд.

3. Хитой. Дар ҷои сеюм дар сафи артиши 10 пурқуввати Артиши Озоди Халқии Хитой (ПЛА) ҷойгир аст. Онҳо бузургтарин қувваҳои мусаллаҳи сайёра мебошанд, ки шумораи онҳо 2,333 миллион нафар аст. Буҷаи низомии Чин дар ҷаҳон дар ҷои дуюм ва танҳо баъд аз Иёлоти Муттаҳида аст. Он 126 миллиард доллар аст.

Чин саъй мекунад, ки пас аз Иёлоти Муттаҳида дуввуми қудрати ҷаҳонӣ шавад ва инро бидуни қувваҳои мусаллаҳи пуриқтидор иҷро кардан ғайриимкон аст ва бидуни артиши бузургтарин дар ҷаҳон ҳеҷ роҳе вуҷуд надорад.

Имрӯзҳо чиноҳо бо 9,150 танк, 2860 ҳавопаймо, 67 киштии зериобӣ, теъдоди зиёди ҳавопаймоҳои ҷангӣ ва якчанд системаҳои мушакии ракетавӣ мусаллаҳанд. Таи чанд муддат баҳсҳо дар бораи чанд зарбаҳои Чин вуҷуд доранд: шумораи расмӣ якчанд сад аст, аммо баъзе коршиносон бар он ақидаанд, ки хитоиҳо миқдори зилзиларо доранд.

Артиши Чин пайваста сатҳи техникии худро такмил медиҳад. Агар даҳ то понздаҳ сол пеш аксари намудҳои техникаи ҳарбии истифодашудаи ПЛА нусхаҳои кӯҳнаи моделҳои шӯравӣ буданд, имрӯз вазъ комилан тағйир ёфтааст.

Дар айни замон, Чин барои сохтани як ҳавопаймои насли панҷум кор карда истодааст, пешрафтҳои охирини он дар соҳаи сохтани танкҳо ва силоҳи ракетавӣ аз намунаҳои дар Русия ё дар Ғарб буда хеле кам нестанд. Таваҷҷӯҳи зиёд ба рушди қувваҳои баҳрӣ нигаронида шудааст: чанде пеш дар киштиҳои баҳрии Чин аввалин киштии ҳавопаймоӣ (собиқ Варяг аз Украина харида шуд) пайдо шуд.

2. Россия. Дар ҷои дуюм мо дар сафи даҳгонаи беҳтарин қувваҳои мусаллаҳи Русия мебошем, ки дар бисёр мавқеъҳо қавитарин дар сайёра боқӣ мемонанд.

Аз ҷиҳати шумораи ҳайати шахсӣ, артиши Русия аз рӯи ИМА, Чин, Ҳиндустон ва Кореяи Шимолӣ танҳо панҷумро ишғол мекунад. Шумораи он 798 ҳазор нафар. Буҷаи департаменти мудофиаи Русия 76 миллиард долларро ташкил медиҳад. Аммо, дар айни замон он дорои яке аз нерӯҳои пурқуввати заминист дар ҷаҳон: беш аз понздаҳ ҳазор танк, шумораи зиёди мошинҳои зиреҳпӯш ва чархболҳои ҷангӣ.

Қувваҳои ҳавоии Русия бо 3,429 ҳавопаймоҳои дорои ҳадафҳои гуногун мусаллаҳ мебошанд. Дар байни онҳо бомбачаҳои стратегӣ ҳастанд, ки қодиранд зарбаҳои ядроиро ба душмане, ки дар масофаи ҳазорҳо километр дур ҷойгир аст, расонанд.

Русия дорои як киштии пуриқтидор аст, киштиҳои зериобии он махсусан хавфноканд. Шумораи онҳо 60 ададро ташкил медиҳад. Ҳавопаймоҳои рӯизаминии Русия каме кӯҳна шудаанд ва асосан бо киштиҳои дар ИҶШС истеҳсолшуда муаррифӣ мешаванд, аммо дар солҳои охир роҳбарияти кишвар барои навсозии он маблағи зиёдеро сарф мекунад.

Бояд гуфт, бузургтарин маҷмааи ҳарбӣ-саноатӣ, ки Русия аз Иттиҳоди Шӯравӣ ба мерос гирифтааст. Вай қодир аст мустақилона тамоми силоҳҳоро барои артиши ҳозиразамони заминӣ ва баҳрӣ истеҳсол кунад. Россия яке аз бузургтарин содиркунандагони аслиҳа дар ҷаҳон аст ва пас аз Иёлоти Муттаҳида дуюм аст.

1. ИМА. Дар ҷои аввал, даҳгонаи беҳтарин Иёлоти Муттаҳидаи Амрико мебошанд. Аз рӯи шумораи ҳайати шахсӣ, артиши ИМА дар ҷои дуюм Чин аст (бо вуҷуди назаррас), шумораи онҳо 1.381 миллион нафар аст. Ҳамзамон, артиши Иёлоти Муттаҳида буҷа дорад, ки генералҳои қӯшунҳои дигар танҳо орзу карда метавонанд – 612 миллиард доллар, ки ин ба кишвари пурқудрати ҷаҳон шуданаш имкон медиҳад.

Қудрати қувваҳои мусаллаҳи муосир бештар аз маблағгузории онҳо вобаста аст. Аз ин рӯ, буҷаи азими дифоъи ИМА яке аз ҷузъҳои асосии муваффақияти он мебошад. Он ба амрикоиҳо имкон медиҳад, ки низомҳои муосир (ва аз ҳама гаронтарин) яроқро таҳия ва харанд, артиши худро дар сатҳи баландтарин таъмин кунанд ва ҳамзамон якчанд маъракаҳои низомиро дар қисматҳои мухталифи ҷаҳон гузаронанд.

Имрӯз Артиши ИМА бо 8,848 танк, шумораи зиёди мошинҳои зиреҳпӯш ва дигар таҷҳизоти низомӣ, 3,892 ҳавопаймои ҳарбӣ мусаллаҳ аст. Агар дар солҳои Ҷанги Сард, стратегҳои Шӯравӣ диққати асосиро ба танкҳо дода бошанд, пас амрикоиҳо ҳавопаймои ҷангиро фаъолона таҳия карданд. Айни замон Нерӯи ҳавоии ИМА аз рӯи инсоф қавитарин дар ҷаҳон ҳисобида мешавад.

Иёлоти Муттаҳида дорои киштии пуриқтидортарин мебошад, ки аз даҳ гурӯҳи интиқолдиҳандагони ҳавопаймо, беш аз ҳафтод киштии зериобӣ, шумораи зиёди ҳавопаймоҳо ва киштиҳои ёрирасон иборат аст.

Амрикоиҳо дар рушди технологияҳои навтарини ҳарбӣ пешсафанд ва спектри онҳо хеле васеъ аст: аз таъсиси лазерҳо ва системаҳои ҷангии роботӣ то протез.