ЗАРФИ РӯЗГОР, маснуоте, ки аз филиз, сафол, шиша, пластмасса, чӯб ва ғ. сохта мешавад. Зарфҳои филизиро аз алюминий, латун, чӯян ва ғ. истеҳсол мекунанд. Зарфҳои алюминиро бо қолаб ё бо усули рехтагарӣ месозанд. Вобаста ба таъинот зарфҳои қолабии алюминӣ бо вазнҳои гуногун истеҳсол мешаванд: сабук – ғафсии тагаш 1,5 мм, …

ЗАХМ (Vulnus), ҷароҳат, осеб дидани бофтаҳост, ки аз он пӯст, луобпарда, мушак ва ғ. иллат меёбанд. Аз яраи чуқур нафақат пӯсту ғози таҳти он, балки мушакҳо, устухонҳо, асабҳо, пай, бандакҳо, баъзан рагҳои калони хун низ зиён мебинанд. Агар захм чуқур ва ба ягон ҷавф (шикам, косаи сар ва ғ.) сар …

ЗАҲР (Toxinum), саммҳо, токсинҳо, моддаҳои химиявӣ ва маводи гуногуни табиӣ, ки ҳангоми ба организм роҳ ёфтан, боиси заҳролудӣ ва ҳатто марг мешаванд. Вобаста ба пайдоиш ду навъи З.-ҳоро фарқ мекунанд: табиӣ (З.-и наботот, ҳайвонот, микробҳо, минералҳо) ва сунъӣ ё химиявӣ. Мувофиқи сохти химиявӣ З.-ҳо оддӣ (кислотаи синил, пайвастҳои симоб ва …

ЗАҲРИ ЗАНБӯР, апитоксин, маҳсули ғадуди неши занбӯри асали коргар. Аз сафедаи фаъоли биологӣ (мелиттон), ферментҳо (гиалуронидаза ва фасфолипазаи А), кислотаҳои органикӣ, систамин ва диг. моддаҳо иборат аст. З. з. хосияти ангезишоварӣ, рафъи илтиҳоб ва холинолизӣ дошта, лахтабандӣ ва холестерини хунро кам, гемоглобинро зиёд мекунад. З. з. барои муолиҷаи бемориҳои тарбодӣ, …

ЗАҲРИ МОР дар тиб, як навъ дору; бо мақсади рафъи дард ва илтиҳоб ҳангоми невралгия, артралгия, миалгия, радикулит, артрит, миозит ва периартрит кор мефармоянд. Доруҳои З. м. барои истифодаи парентералӣ (ғайри роҳи ҳозима; випералгин, випраксин, наяксин) ва ба пӯст молидан (випратокс, марҳамҳои «Випросел», «Випросал В») пешбинӣ шудаанд. Барои таҳияи ин …

ЗАҲРОВӣ (Abulcasis), Абулаббос Халаф ибни Аббоси Заҳровии Қуртубии Андалусӣ (936 – 1036), табиб, яке аз ҷарроҳони бузурги исломии араб. Дар шаҳри Қуртубаи Андалус (Испанияи исломӣ) ба дунё омада, дар аҳди Абдурраҳмони севвум зиндагӣ ва фаъолият кардааст. З. аз таҳкимбахшандагони асосҳои илми ҷарроҳӣ буда, зиёда аз 200 афзори ҷарроҳӣ ихтироъ кардааст, …

ЗАҲРОЛУДӣ (Intoxicatio), беморие, ки аз таъсири заҳрҳо ба вуҷуд меояд. З.-и шадид дар натиҷаи ба организми одам роҳ ёфтани моддаҳои химиявии таъсирашон гуногун сар мезанад. Дар натиҷаи он функсияҳои ҳаётан муҳимми организм халалдор шуда, ба ҳаёт хавфи ҷиддӣ таҳдид мекунад. Аз таҷриба маълум аст, ки истеъмоли аксар доруҳои химиявӣ фаъолияти …

ЗАҲРОЛУДӣ АЗ ҒИЗО. Хӯроквориҳое, ки бо баъзе микробҳо сироят ёфтаанд, яке аз манбаъҳои асосии заҳролудӣ ба шумор мераванд. Микроби аз ҳама хавфнок ботулинус мебошад, ки заҳри он қотил аст. Меъёри марговари он ҳамагӣ 0,тиб0002 мг мебошад; 1 мг-и ин заҳр метавонад беш аз 3 ҳаз. наф. одамро нобуд созад; 200 …

ЗАҲРОЛУДӣ АЗ ВАСОИТИ ХИМИЯВИИ РӯЗГОР. Ҳар як соҳибхона анвои гуногуни маводи химиявиро дорад. Истифодаи нодурусти маводи мазкур ё истеъмоли онҳо бо мақсади мастӣ метавонад сабаби заҳролудии вазнин гардад. Воситаҳои химиявии рӯзгор мувофиқи таъиноташон ба чанд гурӯҳ тақсим мешаванд: косметикӣ, доғбар, инсектисидҳо, васоити шустушӯ, локу ранг ва ғ. Гурӯҳи асосиро воситаҳои …

ЗАҲРОЛУДӣ АЗ ДОРУ. Доруҳои хобовар ва таскинбахш воситаи асосии заҳролудӣ мебошанд. Шахс ба онҳо чунон одат мекунад, ки ҳатто баъзан аз хоби ширин бедор шуда, дар торикӣ зуд ба ҷустуҷӯи таблетка медарояд. Баъзе одамон гумон доранд, ки меъёри муқарраршуда дигар ба онҳо таъсир намерасонад. Бинобар ин худсарона доруро зиёдтар истеъмол …